장음표시 사용
281쪽
Liber Tertius. 39Gallorum animos confirmari posse. Instabat printerea uxor Regina Gallis infenta, quos suis adversari consiliis arbitrabatur, atque aliquid prius agere cupiebat, quam languescente ira, 8 Veteri, insitaque emergente in Gallos benevolentia,
Philippi Regis animus labaret Noalliensis etiam Gallicae militis Magistri ossiciis impulsus. Namque hunc propter flagrantissimam apud eundem Philippum gratiam Rex Galliae judicaverat idoneum, quem cum mandatis de Camposiano colu loquio in Hispaniam mitteret. Recenti igitur adhuc illius invidia colloquii, inimulante Xore, commotus Hispaniae ex scribit Gagio, Austriacos ut quamprirnum sine ulla dubitatione adoriatur. Ita, neglectis imperatorum consiliis, absentium plerumque regum nutu bella admini
Gagius, quoniam Regi parendum erat, quacumque ratione pugnandum, Philippi Regis de praelio mandata ad Philippum . attulit. Philippus, quo firmior prodiret in aciem , inmnibus fere, quae circum ea loca habebat, dedu- Elis praesidiis, etiam, atque etiam per literas uamanu scriptas evocato Malibojo, qui praelio repugnabat maxime, cum esset, conVOcat concilio, consciendi negotii dies, ratio constituta eos, qui aderant, hortatus est, quoniam fieret dimicandi potestas, ne usu manuque suam, Phi lippique patris expectationem fallerent Philippum certe Regem eorum virtuti tantum tribuis se dicebat, ut , cum ad opprimendo hostes temporis forsitan opportunitatem X pectare potuerit, Virtuti maluerit eorum , quam temporis beneficio
282쪽
confidere. Haae cum facta essent in concilio ad suam quisque exercitu partem instruendam, curandamque disceiserunt. Quo die pugnatum est, dies fuit ad xvi. Kal. Quint. Ratio autem, ordoque agmini erat ejusinodi, ut Galli, qui extra Antonianam Pla- Centiae portam castra fecerant, in tres distributi partes dextrum nostrorum cornu obtinerent , iidemque in sinistrum Austriacorum invaderent subsidio iis adjungeretur Aramburus legatu cum xvi. Hispanorum cohortibus iae item Hispano-xum cohortes mediam tenerent aciem in sinistro autem cornu reliquae Hispanorum, Neapolitanorum S Genuentium oborte in re pariter divis partes collocarentur. Omne uno undique tempore, signo dato, concurrerent. EX oppidi moenibus, iisque munitiqnibu S, quae propter iam, qua ad LaZarianum itur, produs erant ab nostris, tormenta interim ne cessarent quae res, nostros protegeret in praelium prO-ficiscentes, prodeuntes deterreret hostes, O-rumque munitiones .castra VeXaret. Equitatus, quod ejus inutilis opera propter intercisos fossis campos non satis tamen prudenter Videbatur, ab universa acie seclusus, atque ad omnem rei Ventum paratus consisteret, eique laevit Iazus, de exercitu Neap. legatus praeeli et Ubi ea dies venit, ad eum modum, quem diximus, copias Minoni suas instruunt , sub occasumque
loli Austriacorum appropinquare altris incipiunt. Erant Austria corum castra tormentis, propugnaculis, attulimisque inductis aquis, ossisque munitilli illa , ita, quod per e ploratores pereu
283쪽
Liber Tertius. Ique cogno rant, resque ipsa ostendebat, suorum oppugnationem castiorum a Borboniis parari, suas item ipsi copias contraXerant, magnasque munitiones addiderant, ipseque Lictestentas, quena incommoda valetudo multo jam dies longe a castris tenebat, rei magnitudine commotus in castra Venerat, ut proelio interesset . Castella quae erant ab illis posita locis opportunis, nostri,
multis utrinque Vulneratis, atque interfectiS, X- pugnant, in iisque expugnandis nocturnum omnetern pus consumitur . Prima luce in ipsas irrum-pum munitione , exuperatisque aggeribus a sola a perveniunt , quarum tametsi quanta esset altitudo, nostri nondum duces perspexerant,
ne sarmenta quidem, quibu eae eXPlerentur, o
portari per equites finierant, tam earum dissicilis, impeditusque transitus ardentes studio pugnandi milites, praesertim Gallos, adeo non tenuit, ut sese in ea audaciisime demitterent, ibique par magna militum aut confossa telis, quae
creberrima accidebant ex tormentis ad sum na
si arum labra constitutis, aut inductis hausta aquis interiit. Sed nihil ea re nostri commoti per coacerVata suorum corpora transgressi hi superioribus locis consistunt jamque Aramburus hostium munitione potitus viginti in ea, A seccollocata tormenta occupaverat qui quidem, liin ipso statim negotio consilium capiens erepta hostibus tormenta in ipsorum perniciem hostium Vertitiet, iisque perturbatis, spatium nostris dedis se confirmandi sese, accersendique equitatus, qui
auxilio laborantibus accurreret, maXimum certo
ad Vic tonam momentum attulisset neque ipsu
284쪽
2 2 D fi lio inlico sorsitan multis pollea Vulneribus confectus in potestatem Austriacorum Veniiset. Eodem tempore, , quae si media erant acies. Hispanorum cohortes allellum quoddam hostium egregie munitum atque defensum, quanquam lapius repulsi, tamen ad extremum redintegrata Vilibus, expugnaVerant eodem impetu , eademque suorum atque hostium actura, neque Ictu eX- plorata viriori 1b a linistro cornu Sagius irruperat, neque multum aberat, quin tori Austriaci castris expellerentur: cum l. Eugenianae ala dracones opportuniisi me summissi tanta vi in Gallos irruerunt, ut qui credibilem a principio virtutem praes iterant, uia proViso eoru i in-Curtu adeo exterrerentur, ut omne protinus, tum halis Orcis albus, ' equitatus sublidium nequicquam implorante terga Verterent, praeoccumtisque animis Vano quodam terrore , non duc uinconOrtasioneS, O preces exaudirent : Ipseque
Mali bojus, dum, equo dimitto, fugientes increpat, gladium intentan retinere conatur, reliquorum fug t, tumuli abreptu pede re- serre cogeretur. Quo feroces successu Austriaci milites, equitesque non ne isendam sibi occasionem existim 1Verunt, profligatis Gallis, consertissimo omnes agmine in Hupanos impetum fecerunt. At Gagius ubi fugere Gallos, trepid re suos, seque urgeri a fronte, nudari a dextra vidit, Belgarum, atque Hilpanorum Praetorianorum cohortes, quibus iaraxime conlidebat,
omnibus fere ducibus aut Vulnerali , aut Occisis iustinere se diutius non poli , veritus,
285쪽
Liber Tertius. 2 3sensim cedendo furorem repressit Austriacorum, seseque ad oppillum satis, ut in trepida re, quiete recepit Biduo post cum nominatim ratio confecta esset, qui numerus ex nostris fuit set corum , qui capti ab hostibus, vulnerati essent, item , qui in acie cecidissent captorum summa reperta est iri vicXV. Vulneratorum V milliam cccclx. occisorum iii millia ocXX. quo in numero ex Gallis comes Brostellius prinsectus abrum Equesque Tesilaus, ex Hispanis
Duccίelius . . omerius legati fuerunt, sortissimi viri Virtius Helvetius de Neap. Xercitu castrorum praefectus contrucidato corpore captus est. Atque hoc praelio satis constat excellentissimam virtutem militum fui fle, insigni autem primorum ducum imperitia accidit e, ut secluso equitatu, quod unum est in pra iiS maxime necellarium, latera nudarentur, nullumque subsidium siet, quod summitti posset, ignorataque follarum altitudine, maximum ex loci iniquitate detrimentum caperetur, fugaque propterea,
.c es militum, totius rei perturbatio fieret. Hac victoria sublati Austriaci tametsi ad
iii millia ceciderant, multo tamen erant Z lacriores ad continendo hostes, quo magno cum detrimento repulerant, omnibusque modis huic maxime rei studebant, ut pabulatione, commeatuque prohiberentur. Nostris autem p eter Cr mensem,in audensem agrum, non regio, aditus V erat ullus reliquus ad copiam. rerum necessariarum. Quibus ne intercluderentur, implicatique haererent, Malibojus, agi utque paucis a Placentino praelio diebus. Castellarensi cum
286쪽
a ψ Des Bello Italico circiter iv. hominum millibus Placentis relisto,
ut oppidum, eoque belli collatum apparatum, qui erat maximuῆ, tueretur, copias pli suas Padum transjecerant, intraque Lambrum, Adduamque amnes, munitis fluminum ripis, constituerant, ad Codoneumque Philippus progrelsus
suum ibi praetorium constitueras.
Sardi iis Rex, post imperatas NoVensibus pecuniaS, longo erat intervallo Malibo, ut insecus uS, atque in magis magitque exploratam spem futurorum post Placentinum praelium ingressus, facio ad Parpanesum in Pado ponte, suoque tandem cum Getinaciorum coniis exercitu convincto, ad nostri exercitus reliquias delendas ac- Ceneras eratque utriusque exercitu imperator appelloitu lumina omnium titia,' Subal noruim qui ab Rege suo imperatori alii ex o macienti Gedere ulceptam dignitatem gratulabantur, c Germanorum, qui ejusmodi copiarum conjunatione Sardiniensis denique in bello animum nudari existimabant. At anu Borbonios adveria erant, plenaque perturbaeionis, Cellitia: omnia. Infimmitas Viritan, loci angustia, commeatuum inopia, magna in ducibus discordia, in militibus desperatio, parum in omnibus inimi, nihil consilii ut auteni a principio belli aliud ex alio peccare non deuiterant, sic pravis consiliis ne
adversa deelset fortuna , aliae aliis calamitates immulabantur. Nam tanta rerumnarum varietate jaciatis accessit inopinatum subito malum, Omniumque maximum.
287쪽
Liber Tertius. 2 3Post Placentinam enim pugnam tertio vigesimo die mortem repente obiit Philippus is, qui primus in orboniam familiam Hispaniar
regnum intulit,' a quo nemo negaVerit, audio commercio, susceptisque bellis, senescentem prope lub Austriacis Regibus Hispanorum industriam, atque Virtutem eis commotam. Erati litarium facinorum cupidissimus NX, , grande ad bella incitamentum, accesserat Xor alte ra, qua siVe Parmam patriam suam servire Austriacis, sive liberos, quos e rege susceperat, priVato ViVere indignaretur, omnia certe superiore Italico bello moverat, praesenti moVebat, utque belli jure Carolum Neapolis, ac Siciliae regem tunc fecerat, ita nunc aliquod in Cisalpina Gallia regnum urerere Philippo conabatur. Sed novo tu Hispanis Rege no Va, ut plerumque fit, inibantur consilia: quanquam
vetera displicebant, nondum tamen OV coaluerant, neque dum regni artibus, regnandique magistris allueverat Philippi successor Ferdinandus
ex priore filius uxore, eademque Sardiniae Regis soror . Interea noVercam Ferdinandus e bis consolatur amanti simis, atque ad Philippum fratrem iteras, qua bonum illum animum habere juberent, omniaque aeque ab se fore DTasa dicerent, atque erant a Patre. Facta haeceii pro tempore nonnulli interpretabantur, ne
metu perterrita mutationis noVerca cum Omni
bus opibus ex Hispania sese proriperet, neVe Gallorum amicitiae Frater confilua exercitum, summumque in Italia imperii arriperet. Sed
288쪽
2 is De Bello Italico consilii, neque Philippo animi, ut dissicillimam,
gravissimamque rem auderent: tanta est in Ferdinando Rege morum probitas, ut ab omni ossicii similitatione abhorreat, decipique ipse facilius, quam decipere alio queat. At Ferdinandi litem poterant illa quidem Philippi animissi confirmare, exercitum non poterant quem recentis prallii metu perterritum, diminutis valde copiis, non tam inopia praetentis, quam futuri temporis angebat timor. Jamque Austriacorum pars ambro, par Abduae appropinquaVerat Botta Praefectus abrum nam Lisestentus morbi causa discesserat cum XX. hominum millibus ad oppugnandam Placentiam substiterat, Lagariana domo, munitionibusque disturbatis, Goranum miserat, qui cum parte equitum, peditumque levis armaturae ab altera Padi parte iter faceret, repentinasque nostrorum eruptiones quam diligentillii me obserVaret,
In his angustiis clamare Malibojus, deos
hominesque contestans, non destiterat, iis quamprimum locis excedendum elle, dum Vires suppeterent, eruptione facta, Dertonam reVe tendum quod ibi propter loci opportunitatem neque ellet commeatuum impedita subvedito, neque receptus, si quid durius accideret, adempta facultas. Quae cum ille diceret, non an inopiae periculo commoVebatur, quam incerta novi Regis Hispania voluntate, quem fama erat ab Italico bello, 3 Gallica societate abhorrere. Quocumque autem ortu ira incit naret, tutum
sibi, suisque in Galliam receptum dari Olenat. At
289쪽
giber Tertius. 247 At Gagius neque adeo rem eis in angusto dicebat, ut it sub oculis hostium eruptionis utendum conlilio tam dei perato, quod semel jam nimium male cesserit; neque hostium copia eis tantaS, vulgatis morbis,' recenti etiam, quod fuit necesse, acerrimoque prselio attenuataS, ut Omnia longe. lateque loca insidere, in custodire possint. Non defore pabulum, non commeatum Omnis generis, quae ut angustiora fuerint, nimiam ite istam in milite mollitiem, non polite nopiam ferre paulisper. Postremo seu manendum sit, seu proslaticendum , nihil se Videre, cur temere quicquam, aut raptim agatur: manerissine incomi nodo, perrumpi etiam, si necelse fuerit. sine periculo posse; si modo tanta res temporis potius beneficio, quam fortuna clemeritati committatur. Haec consiliantibu eis, nuncia. tur, ab Germanis Subalpinisque cum duodequadraginta cohortibus, superato flumine Lambro, Laudem peti Ompejam. Tum Vero Malibojus, quid cunctaris, inquit, agi an expectas, dum
omni aditu praesepto, omnique consumpto commeatu, aut fame intereamus, aut in contumeliam hostibus laedamur Commemorat deinde quanto sit aestimanda momento totius exercitus, denique ipsius bilippi salus cujus nullam, nisi in celeritate eruptionis, positam esse spem, dicit: premi jam undique . pene teneri: quid futurum autem, Laude amissa Pompeja Mirari porro se, tanta esse homines pertinacia facere ut malint quod poeniteat, quam Videri mInu recte consuluisse: quis Ver, dubitet, quin pinnitere eos quamprimum consilii oporteat ili, S,
290쪽
2 8 De Bello inlisotis, in quo iniquiora fuerint omnia necesse est Circumvallatis, fame confectis, erumpere frustra, seroque tentantibus 8 nam, ne erumpatur, quis audeat suadere, nisi turpissimae idem auctor deditionis quod ad mollitiem attinet, non esse fas uni arbitrari dissicultate rerum frangi, qui mortis periculo non terreatur Uerum , inquit
Malibojus, in consiliis capiendis, non quid pati miles pollit, sed exitus quid rei postulet, imperatori cogitandum esse arbitror, ne aut patientia militum abutatur, aut agendi tempora con-
fumat . Perseveranti nihilominus in sua sentenetia agi litem ab Hispania redduntur, quae placere Ferdinando Regi nunciabant, ut Dertonam ipse cum omni exercitu adipisci properaret. Quibus ille literis coactus rem suscipit a duam, dissicilem, cin qua peragenda, quo minus inesse consilii Videbatur, hoc majore animo, atque admiratione fuit. Nam cum ab hostibus
pene circumdatus teneretur, iisque invitis ac repugnantibus flumen ellet ipsi transeundum altis-1imum, latissimumque PaduS, tanta Virtute, ac diligentia confecta sunt omnia, ut incolumi Nercitu erumpi potuerit, nisi unius temeritate legati satis in ea re peccatum elset. Premi illis enim erat ad idonium amnem Pignatellius I Eatu S, eique mandatum erat a Gagio diligenter
Austriacos ne lacesseret, , si pie lacesseretur, sustineret, quoad elient impedimenta exercitus progressa suumque copiae omnes iter arripuissent. At ille ubi primum hostes conspicatur, quoslunerat xii millium numerus, cum ipse non an