Opera. By P. Virgilius Maro. Edited by N. Heinsius

181쪽

Tela naanimiteri actabant irrita Teucri. Turrim ii praecipiti stantena, summisq; sub altra Eductam tectis, unde Omnis Troja videri, Et Dan uin blitae naves. Achaica castra 'grelli ferro circum, qua summa labantis Juncturas tabulata dabant convellimus altis Sedibus, inpulimusque ea abs repente ruinam Cum sonitu trahit, dc Danaicin super agmina late Incidit ast ali subeunt nec laxa, nec ullum Telorum interea cellat genus. Veribulum ante pili in primo li in limine Pyrrhus Exsultat telis, duce coruscus aena. 47OQtialis ubi in lucem coluber mala gramina pastus, Frigida sub terra tumidum quem bruma tegebat, Nunc positis novus exuviis nitidusque juventa Lubrica convolvit sublato pectore terga Arduus ad solem,i linguis micat ore trisulcis. 7s Una ingens Perielias in equorum agitator Achillis Armiger Automedon una omnis Scyria pubes Succedunt tecto, di flammas ad culmina jactant. Ipse inter primos correlata dura bipenni Limina perrumpit, postesque a cardine velliti Po Eratos: mnque excisa trabe firma cavavit Robora, cingentem lato deditore fenestram.

Apparet donatas intus, atria is caunt: Apparent Priami Veterum pc I um

Armatosque vident stantis in limine primo. s. At domus interior gemitu miseroque tumultu Mi ccturi penitusque cava plangoribus aedes Femineis ululant ferit a tuea idera clamor. 1Tum pavida tectis matres ingentibus erroni, AmpleXaeque tenent postes,atque oscula rigunt. 9o Instat vi patria Pyrrhusci nec claustra, neque pii Custodes susterre valent labat ariete crebro Janua, emoti procumbunt cardine postes. Fit via vi rumpunt aditus, primosque trucidant In militi Danai, dolate loca milite conplent. 93Non sic, aggeribu ruptis cum spumeus amnis Exiit,

182쪽

Ii P. VIRGILII

Exiit, oppositasque evicit gurgite moles, Fertur in arva furens cumulo, campo1q; per Omnis Cum stabulis armenta trahit vidi ipse furentem Caede Neoptolemum , geminosque in limine Atri

Vidi Hecubam , centumque nurus , Priamumque

Sanguine foedantena, quos ipse sacraverat, ignis. Quinquaginta illi thalami spes tanta nepotum I arbarico postes auro spoliisque superbi Procubuere tenent Danai, qua deficit ignis sosForsitan dc Priami fuerint quae fata, requiras. Urbis uti captae castina, convolsaque vidit Limina tectora i medium in penetralibus hoste Arma din senior desueta trementibus aevo Circumdat nequicquam humeris, Minutile ferrum Cingitur, ac densos fertur moriturus in hostis. dabus in mediis nudoque sub aetheris axe Ingens aia fuit juxtaque veterrima laurus

Incumbens arae: atque umbra complexa Penates.' Hic Hecuba dc nata nequicquam altaria circu, IS Traecipites atra ceu tempestate columbae, . feri Condensae, dc divum amplexa simulacra fecis lyralli.

A Ipsum autem sui tis Priamum iuvenilibus armis

Ut vidit sua mens tam dira, miserrime conjic Inpulit his cingi telis' aut quo ruis' inquit.

Non tali auxilio, nec defensoribus istis Tempus eget: non, si ipse meus nunc adforet Hector. Huc tandem concede hax ara tuebitur omnis Aut moriere simul Sic ore effata, recepit Ad sese dc sacra longaevum in sede locavit. 2s Ecce autem elabsus Pyrrhi de caede Polites, Unus natorum Priami per tela, per hostis Porticibus longis fugit,i vacua atria lustrat Saucius illum ardens infesto volnere Pyrrhus Insequitua , jam jamq; manu tenet,& premit hasta. Ut tandem ante oculos evasiti ora parentum

Concidit, ac multo vitam cum sanguine fudit. Hic

183쪽

Non tamen abstinuit, nec voci iraeque pepercit. At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis, a siti, si qua est caelo pietas, quae talia curet, Persolvant grates dignas, praemia reddant

Debita qui nati coram me cernere letum

'Fecisti, di patrios foedasti funere vultus ei At non ille, fatum,quo te mentiris, Achilles s a Talis in hoste fuit Priam, sed jura fidemque Supplicis erubuit, corpusque exsangue sepulce o Reddidit Hectoreum, meque in mea regna remisit. Sic fatus senior, relumque inbelle sine ictu di Conjecit rauco quod protenus aere repulsum s Et summo clipei nequicquam umbone pependit. Cui Pyrrhus me feres ergo haec, & nuntius ibis Pelida genitori illi mea tristia facta,

Degeneremque Neoptolemum narrare memento. Nunc morere. Hoc dicens, altaria ad ipsa trementem

Traxit, in multo lab antem sanguine nati, Inplicuitque comam laeves; dextraque coruscum Extulit, ac lateri capulo tenus abdidit ensem. Haec finis Priami fatorum hic exitus illum Sorte tulit, Trojam incensam, d prolabita videntem Pergama tot quondam populis terrisque stiperbum

Regnatorem Asiae jacet ingens litore truncuS, 'voliumque humeris caput,&fine nomine corpus. At me tum primum saevus circumstetit horror

i Obstupui subiit cari genitoris imago, 6 a

II regem aequaevum crudeli vulnere vidi Vitam exhalantem stibiit deserta Creusa, Et direpta domus,in parvi casus Iuli. Respicio, d quae sit me circum copia lustro. Deseruere omnes de sit,i corpora saltu Ad terram misere, aut ignibus aegra dedere. Iamque adeo super unus eram : cum limina Vestae Servantem, & tacitam secreta in sede latentem

Tyndarida aspicies dant clara incendia lucem

Erranti.

184쪽

I. Ira I li, pallinaque oculos per culicta serenti Illa ibi infestos versa ob Pergama Teucros Et poenas Danaum,in deserti conjugis iras Permetuens,Trojaea patriae communis Erinnys, Abdiderat sese atque aris invita sedebat. Exarsere ignes animi subit ira cadentem Ulcisci patriam, di sceleratas sumere poenas. Scilicet haec Spartam incol imis patriasque Mycenas

Aspiciet, partoque ibi regina triumpho

CQnjugiumque, domumq; patres, natosque videbit, iliadum turba 5 Phrygiis comitata ministris SoOcciderit ferro Priamus Troja arserit igni Dardanium toties sudarit sanguine litus Non ita nam cwe etsi nulliina memorabile nomen Feminea in poena est, nec habet victoria laudem Extinxisse nefas tamen, Tum sisse merentis sLaudabor poenas Panim niique exples juvabit

Ultricis flammae,in cineres satiaste meorum.

alia actabam, de furiata mente ferebar Cum mihi se non ante oculis tam clara videndam obtulit, di iura per noctem se Iuce refulsi s o Alma parens, conses a deam 'tialisque videri Caelicolis, de quanta Iolci dextraque prehensitan Continuit, roseo clue hac insuper addidit ore Nate, quis indomitas tantus dolor ex tat iras Quid furis aut quonam nostii tibi cura recessitξ39 Non prius aspicies, ubi Risum aetate parcistem Liqueris Anchisen' superet conjuXne Ieusa, Ascaniusque puer' quos omnis undi ille Graiae

Circum errant acies: dc ni mea cura resistat,

Ja flammae talerint, inimicus nauserit ensis. 6oc Non tibi Tyndaridis facies invisa Lacaenc ulpatusve Palis divom inclementia, liri in Has evertit opes, sternitque a culmine Trojam. Aspice namque omnem, quae nunc obducta tuenti Moi talis hebetat visus tibi, dc humida circum o Caligat, nubem eripiam au ne qua parentis Jusa time, neu praeceptis parere e cuia)Hic

185쪽

Eli , Di disjectas imoles, avolsaque faxisi axa vides, mixtoque uir latriem pulvere fumum, .eptunus muros, magnoque emota tridenti Iorim lamenta quatit totamque a sedibus urbem ruit hic juno Scaeas saevissima portaslPrima tenet, sociumque furens a navibus agmen Perro accincta vocat.1 Iam summas arcis Tritonia respice Pallas fisi stInsedit, nimbo effulgens Gorgone lava. Ipse pater Danais animos viresque secundas Sufficit ipse deos in Dardana ius citat arma. uripe, nate, fugam finemque inpone labori. Nusquam abero tutum patrio te limine sistam. Dixerat: spissis noctis se condidit umbris. Apparent dira facies, inimicaque Trojae

Numina magna deum.

Tum vero omne mihi visum considere in ignis alium,i ex imo verti Neptunia Troja. 62s1 Ac velliti summis antiquam in montibus ornum PCum ferro accisam crebrisque bipennibus instant Eruere agricolae certatim Lilla usque minatur,: Et tremefacta comam concusso vertice nutat i Volneribus donec patinatim evicta supremum s a Congemuit, traxitque jugis avolsa ruinam. Descendo ac ducente deo flammam inter: hostis: Expedior dant tela locum, flammaeque recedunt.

Atque ubi jam patriae perventum ad limina sedis Antiquasque domos genitor, quem tollere in altos Optabam primum montis, prinaumqtae petebam; Abnegat excisse vitam producere Troja LXsiliumque pati. Vos , quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires , Vos agitate fugam. 64O me si caelicolae voluissent ducere vitam, Has mihi servassent sedes fatis una superque Vidimus excidia, captae superavimus urbi. Sic o sic positum adfati discedite corpus. Ipse manu mortem invenia. miserebitur hostis 5 s

186쪽

Fulminis adflavit ventis,4 contigit igni. Talia perstabat memorans, fixusque manebat. SoNos contra cuusi lacrimis, conjusque rei ita Ascaniuique omnisque domus ne vertere secum Cuncta pater, fatoque urMnti incumbere edet. Abnegat, inceptoquem edi s haeret insidem. Rursus in arma feror, mortemque miserrimus opto. Nam quod consilium, aut quae jam fortuna dabaturξ plene efferre pedem, genitor, te posse relicto Sperasti tantumque nefas patrio excidit ore Si nihil ex tanta Superis placet urbe relinqui; Et sedet hoc animo, perituraeque addere Trojae 66o Teque tuosque juvat patet isti anua letho. Jamque aderit multo Priami de fanguine Pyrrhus, Natum ante ora patris,patrem qui obtruncat ad aras. Hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus, utque os

Alcanium, patremque meum, juxtaque Creusam, Alterum in alterius mactatos sanguine cernam Arma, viri, ferte arma svocat lucultima victos.

Reddite me Danais minite instaurata revisam Troelia numquam omnes hodie moriemur inulti. Dic ferro accingor rursus, clipeoque inistram Intertabam aptans, meque extra tecta ferebam. Ecce autem conplexa pedes in limine conji Haerebat, parvumque patri tendebat Iulum Si periturus abis, de nos rape in omnia tecum sSin aliquam expertus sumtis spem ponis in armis, Hanc primam tutare domum cui parvus Iulus, Cui pater, de conj x quondam tua dicta relinquor Talia vociferans gemitu tectum omne replebat: Cum subitu ,dishuq; oritur mirabile monstrum. 68o

Namque inanus inter, maestorumq; ora parentum,

Ecce levis summo de vertice visus Iuli

187쪽

N s a I n. II. ravundere lumen apex, tactuque innoxia moli I ambere flamma comas, d circum tempora pasci. uos pavidi trepidare metu crinemq; flagrantem 63s2.xcutere, Tanctos restinguere fontibus igniγ..t pater Anchises, oculos ad sidera laetus X tulit,i caelo palmas cum voceri lit: iuppiter omnipotens, precibus si ullis . spice nos hoc talatum si pietate meremur i a deinde auxilium, pater atque haec omina firma.e ix ea fatus erat senior subitoque fragore

tonuit laevum, di de caelo labia per umbrastella facem ducens multa cum luce cucurrit. dam, summa super labentem culmina tecti, dis a ernimus Idaea claram se condere silva, Ξ ignantemque viai tum longo limite sulcusi a lucem dc late circum loca sulfure fumant.

lic vero victus genitor se tollit ad auras histaturque deos, clanctum sidus adorat. 7oofam jam nulla mora est sequor , 5 , qua ducitis,

adsum.

at patrii, servate domum, servate nepotem : 'eitrum hoc augurium, vestroque in numine

Troja est.

Cedo equidem, nec, nate, tibi comes ire recuse. ixerat ille & jam per moenia clarior ignis os .uditur, propiusque aestus incendia volvunt.

rgo age, care pater, cervici inponere nostrae

ipse subibo humeris, nec me labor iste gravabit:

Eoo res cumque cadent, unum commune Periclum t In salus ambobus erit mihi parvus Iulus Iol it comes,in longe servet vestigia conjrix. alos famuli, quae dicam, animis advertite vestris. Sit urbe egressis tumulus templumque vetustum aJeserta Cereris, juxtaque antiqua cupresus; Lelligione patrum multos servata per annos. I stanc ex diverso sedem veniemus in unam.

a genitor, care sacra manu, patriosque Penates. 2 Me

188쪽

Abluero.

Haec fatus, latos humero, Abiectaque colla Veste super fulvique insternor pelle leonis Succedoque oneri deaetrae se parvus Iulus Inplicuit, sequiturque patrem non patribus aequis Pone stabit conji X ferimur per opaca locorum. 724 Et me, quem dudum non ulla injecta movebant Tela neque adverso glomerati ex agmin Graii,

Nunc omne terrent aura: sonus excitat omnis

Suspensum pariter comitiq; Cnerique timentem. Jamq; propinquabam portis, omnemq; videbar 3o Evasisse viam subito cum creber ad auris Visus adeste pedum sonitus genitorq; per umbiam

Prospiciens,Nate,eXclamat, fuge, nate propinquant. Ardentis clipeos , atque aera micantia cerno.

Hic mihi nescio quod trepido male numen amicia Confusam eripuit mentem namque avia cursu Dum sequor, e nota excedo regione viarum Heu milcro conju fatone erepta Cretis a Substitit, erravitne via, seu lasa resedit, Incertum nec post oculis est reddita nostris: o Nec prius amisiam respexi, animumaue reflexi, Quam tumulum antiquae Cereris sedemq, sacrata Venimus hic demum collectis omnibus una Defuit & comites, natumque virumque fefellit. Quem non incusavi amens hominumque deo rumque 3 7 SAut quid in eversa vidi crudelius urbe Ascanium, Anchisem l patrem, Teucros' Tenates Commendo sociis, iurva valle recondo. Ipse urbem repeto,in cingor falge inibus armis. Stat casus renovare Omnis, omnemque reverti pso Per Trojam ac rursus caput objectare periclis. Principio muros obscuraque limina portae, Qxia resium extuleram, repeto i vestigia retro

Observata sequor per nocte ui dolumine stro.

189쪽

a orror ubique animos, simul ipsa ilentia terrent. ride domum, si forte pedem, si forte tulisset refero inruerant Danai, bc tectum omne tene

bant.

. licet ignis eda summa ad fastigia ventotes Colvitti . exsuperant flamini fari aestus ad auras. 'rocedo, ela Priami sedes arcemque reviso. 76ol Et jam porticibus vacuis Junonis asylo Custodes lecti Phoenixi dirus Ulixes GPraedam adservabant huc undique Troia gaza . . iacetalis erepta adytis mensisque deorum, Crateresque auro blidi, captivaque vestis 6sCongeritur puerit pavidae longo ordine matres estant circum. usus quinetiam voces iactare per umbram 'nplevi ci amore vias, maestasque Creusam Ne quicquam ingeminans iterumque iterumque

Vocavi. 7 o

Qti aerenti, tectis urbis silies ille furenti, Infelix simulacrum atque ipsius umbra Credi is mihi ante oculos, o nota major imago. Obstupui, steteruntque comae , dc o faucibus haesiit.

rum sic adfari,i curas his demere dictis sy Quid tantum insano juvat indulgere dolori,

dulcis conjuc non haec sine numine divom veniunt nec te hinc comitem asportare Creulam s, aut ille init super regnator Olympi. onga tibi ex ilia, vastum maris aequor arandam. t terram Hesperiam venies ubi Lidius arva Inter opima virum, leni fuit agmine Thybris. Idiores laetae, regnumque e regia coni oarta tibi lacrimas dilectae pelle Cretis . on ego Myrmidonum sedes, Dolopumve superbas spiciam, aut Graiis servitum matribus ibo Dardanis, dc divae Veneris nurus Sed me magna deliin genetri his detinet oris.

ainque vale, nati serva communis amorem.

3 Haec

190쪽

IIae ubi dicta dedit , lacrimantem de multa cientem

Dicere deseruit, tenaisque recessit in auras. Ter conatus ibi colio dare brachia circum Ter frustra conprensa manus effugit imago Par levibus ventis, volucrique simillima omno. Sic demum socios constinata nocte reviso. 79 Atque hic ingentem comuum adfluxisse novorum Invenio admirans numerum matresque virosque, Collectam extilio Pubem, miserabile vulgus Undique convenere, animis opibusque parati; In quascumque velim pelago deducere terIas. Jamque jugis summae urgebat Lucifer Idae, Ducebatque diem , Danaique obses a tenebant Limina portarum nec spes opis ulla dabatur. Cesti, o sublato montem genitore petivi.

P. VIRGILII MARONIS

I III. Postquam res Asiae, Priamique evertere gentea Innieritam visum Superis,ceciditque superbua Ilium, desomnis humo fumat Neptunia Troja Diversa exsilia dc desertas quaerere terras Auguriis agimur divum, classemque sub ipsa Antalidro ec Phrygiae molimur montibus Idae Incerti quo fata ferant, ubi sistet detur

Contrahimusque viros vix prima inceperat aestas Et pater Anchises dare fatis vel jubebat: Litora cum patria lacrimans portusque relinquo, Io Et campos ubi Trojafait feror exsul in alium Cum lociis, fatoque Penatibus, de magnis dis. Terrais ocul vastis colitur Mavortia campis,

Thraces arant acri quondam regnata Lycurgori Hesyicium antiquma Trojae sociique renaic