Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

41쪽

L R XXXIV. 1 c que armcis coacturos in pote fate consent istis Graeciae . Haec vaniloquentia primum Aristhenum praetorem Achaeorum excitavit. iEM , inquit, Iupiter optimus Maximus siverit, Iunoque reginae cujus in tute t άrgi sunt, ut illa

civitas inter tyrannum Lacedam nium O latro-rres AEtolos primum sit posita in eo di crimine , ut miserius a nobis recipiatur, 'κam ab illa capta e r. Hare interjectum bis lis tradon et basio tuetur

nos, Quinti diuid, si ii media Peloponneso arcem bi fecerint futurum nobis e D Linguam

tantum Graecorum habent, cut Jeciem hominum. Oribus ritibusque esse ratioribus quam ulli barbari ni quam rapaci ima bellua, utuntur. Ita- vos rogamus, Romani, ut O ab Nabide Argo recuperetis, ita re Graecia constitisatis ut a latrocinio quoque AEtolorum stiis pacata haec relinquatis Romanus cunctis undique increpan

tibus molos , re ponsurum esui se iis dixit, ni

ita infensos omneis in eos videret ut edandipotius. quam irritandi essent. Contentum itaque opinion

ei, qua de Romanis toti que esset, referre a

dixit, quid de Nabidis bello placeret , nisi redderet Achaeis Arγs Quum omnes bellum decret-sent auxilia ut pro viribus suis quaeque civitates mitterent, eli hortatus. Ad tolos legatum etiam misit magis ut nudaret animos, id quod evenit, quam spe impetrari poste Tribunis militum, ut exercitum ab Elatia acci r serent, imperavit Per eosdem die. Antiochi legatis de societate agentibus respondit, Nihil se absentibus decern legatis sententiae habere Romam eundum ad senatum iis este. Ipse copias eductas ab Elatia ducere Argos pergit atque ei circa Cleonas Arillhenus praetor cum decem

42쪽

Laconum erat Pythagoras gener idem tyranni, uxoris ejus frater qui tib adventum Romanorum rutrasque arces nain duas habent

Argi loca alia quae aut opportuna, aut suspecta erant, validis praesidiis tirmavit sed inter agenda b ec, pavorem injectum adventu Romanorum illi mulare haudquaquam poterat: ad exteriali terrorem , intellina etiam seditio accellit Damocles erat Argivus, adolescens maioris animi quam consilii : qui primo, jurejurando interposito, depraesidio expellendo cum idoneis collocutus , dum vires adiicere coniurationi ibi det, incautior fideice sit maior ic Colloquentem eum cum suis satelles a praesecto mi ilus ouum accerseret, seu sit proditum consilium est, hortatusque con-juratos qui aderant, Ut potius quan extorti

morerentur, arma secum caperent atque ita

cum paucis in forum ire pergit clamitans, ut qui salvam Rempublicam vellent, auctorem dc ducem se libertatis sequerentur. Haud fane movit quemquam, quia nihil ut quam spei propinquae, nedum fatis firmi praesidii cernebant. Iaec

vociferantem eum Lacedaemonii circumventum cum suis interfecerunt comprehensi deinde quidam dc alii ex iis occisi plures, pauci in custodiam conjecti. multi proxima nocte funibus per murum dem illi ad Romanos transfugerunt. Quintius allirmantibus iis, si ad portas Romanus exercitus futilet, non sine effectu

fuit

43쪽

L XXXIV. t turium eum motum fuisse; ii propius ca- stra admoverentur , non quieturos Argivos; misit expeditos pedites equitesque , qui circa Cylarabin gymnasium id est minus trecentos

passus ab urbe cum erumpentibiis a porta Lacedaemoniis proelium commiserimi, atque Oῖ haud magno certamine compulerunt in urbem, castra eo ipso loco, ubi pugnatum erat, imperator Romanus posuit Diem inde unum in speculis fuit, si quid novi motus oriretur. postea illam oppressam metu civitatem vidit, advocat concilium de oppugnandis Argis. Omnium principum Graeciae, praeter Aristhenum, eadem sententia erat quum caussa belli non aliaestet, inde potissimum ordiendum bel lum Quintio id nequaquam placebat, sed Aristhenum contra omnium consensum litterentem, cum haud dubia approbatione audivit. dc ipse adiecit, quum pro statvis adbersus tyrannum bestam susceptumst, quid minus conveniense se, quam mus hos se Argos oppugnari ' Se verscaput belli Lacedaemonem O tyrannum petiturum. Et dimitti, concilio , frumentatum expeditas cohortes misit. Qtiod maturi erat rica, de mestum d convectum est viride, ne hostes mox haberent, protritumac corruptum Castra deinde movit, de Parthenio monte superato, praeter Tegeam tertio die ad Caryas posuit castra ibi , prius tiam hostium intraret agrum , sociorum auxilia exspectavit. Venerunt Macedones a Philippo mille quingenti, δίThessalorum equites tradringenti nec jam auxilia, qtiorum astatim erat, sed commeatus finitimis urbibus imperati morabantit Romanum. Navales quoque magnae costae convenie-

44쪽

Cycladas insulas erat cum decem tectis navibusa riginta lembis naistitque aliis minoris forma navigris ipsorum quoque Lacedaemoniorum exules permulti tyrannorum injuria pulit, spe recuperanda patriae in castra Romana convenerant. Multi autem erant ana per aliquot aetates, ex quo tyranni tenebant Lacedaemonem in ab aliis pulsi Princeps erat exulum Age i polis, cujus jure gentis regnum Lacedaemone erat: pulsus infans ab Lycurgo tyranno post mortem Cleomenis, qui primus tyrannus

Lacedamaone fuit Quum terra mari lue tantum belli circumstaret tyrannum, prope nulla spes esset vires suas hostiumq; :stimanti non tamen omisit bellum se iri a Creta mille delecto juventutis eorum excivit, quum mille iam liaberet tria millia mercenariorum Et lim, de cena millia popularium cum callellanis agrem bus in armis habuit folla valloque urbem communivit. ne quid intestini

motus oriretur, metu acerbitate poenarum

tenebat animos. Quoniam ut salvum vellant tyrannum , sperare non poterat, quum suspe ctos quosdam civium haberet eductis in campum omnibus copiis, i Dromon ipsi vocant Pontis armis ad concionem vocari jussit Lacedaemonios, atque eorum concioni satellites armatos circumdedit. dc pauca pr. efatus, Osri ibi omnia timenti caventique ignoscendam in tali

remor oret: ipsorum referre quo su 'ectoi

status rasens rerum faceret , prohiberi potius nequici moti ril int, ampunm molientes. Itaque

45쪽

quibus, modo proditi intestina satis caveatur, minum periculi eqse extemplo eos emi surum. Sub haec citari no inina octoginta ferme principum juventutis jussit atque eos ut quisque ad nomen responderat, in custodiam tradidit ca Oct insequenti omnes interfecit Ilotarum

Linde qui tam ii sunt jam inde antiquitus

rastellani, agreste genus transfugere voluisse insimulati, per omnes vicos sub verberibus actine cantur hoc terrore Obstupuerant multitudinis animi ab omni conatui OVOrum conlIliorum. Intra munitione copias continebat,

nec parem se ratus, i dimicare acie vellet: dc urbem relinquere tam suspensis desincertis omnium animis metuens inlinitus satis jam omnibus paratis profectus ab stati vim die altero ad Sellasiam super Oenunta fluvium pervenit: quo in loco Antigonus, Macedonum reX, cum Cleomene Lacedaemoniorum tyranno , signis collatis dimicasse dicebatur inde, quum au-

iasset aseensum dissicilis des in viae eite, brevi

per monteis circuitu praemiisi qui munirent viam, lato satis&patenti limite ad Eurotam amnem sub ipsis prope fluentem moenibus, pervenit ubi castra metantes Romanos, Quintiumque ipsum cum equitibus atque expeditis praegrestum auxiliares tyranni adorti, in terrorem ac tumultum conjecerunt i nihil tale e X spectantes: quia nemo his obvius toto itinere fuerat, ac veluti pacat agro transierant. Aliquamdiu peditibus equites, equitibus pedires vocantibus, quam in se cuique minimum

fiduciae stet, trepidatum est tandem signa

46쪽

modo terrori fuerant , trepidantes in urbem compulsi sunt Romani quum tantum a muro recessistent, ut extra ictum teli estent, acie duecta paulispersteterunt. Posteaquam nemo hostium contra exibato redierunt in castra. Postero die Quintius prope sumen praeter urbem sub ipsas Menelaii montis radices ducere copias instra icta pergit primae legionariae cohortes ibant levis armatura S equites agnae cogebant Nabis intra murum instructos paratosque sub signis habebat mercenarios milites, in quibus omnis fiducia erat ut ab tergo hostem aggrederetur posteaquam extremum agmen praeteriit, tum ab oppido eo Lin tuo pii die eruperant tumuli a pluribus timul locis erumpunt Ap. Claudius agmen cogebat qui ad id quod ituri in erat, ne inopinatum accideret , praeparatis suorum animi. signa extemplo convertit, totumque in hostem agmen circumegit. Itaque velut rectae acies concurrissent, justum aliquamdiu prcelium fuit tandem Nabidis milites in fugam inclinarunt. quae minus infida ac trepida fuit et ni Achaei locorum prudentes institis lent hi ci caedem ingentem ediderunt, Sc dispersos passim fuga plerosque armis exuerunt. Quintius prope Amyclas posuit castra inde quum perpopulatus omnia circumjecta urbi frequentis lana ceni agri loca esset, nullo jam hostium porta ex cedente , movit castra ad sumen Eurotam.

inde vallem Taygeto subjectam, a rosque ad

mare pertinentes evastat. Eodem fere tempore L. Qui iri ius maritimae orae oppida, partim

47쪽

voluntate, partim metu aut vi recepit certior

deinde factus Gyttheum oppidum , omnium

maritimarum rerum Lacet Emoniis recepta-

culum esse nec procul a mari castra Romanaabelle omnibus id copiis aggredi conlii tuit. Erat eo tempore valida urbs S multitudine civium incolarum ille, Sc omni bellico apparatu instructa. In tempore Quintio rem haud facilem aggredienti, rex Eumenes SI classis Rhodiorum supervenerunt ingens multitudo navalium sociorum tribus contra ξta classibus intra paucos dies omnia 'me ad oppugnationem urbis terra mariq; munita facienda opera erant, effecit. Iam testudinibus admotis murus subruebatur jam arietibus quatiebatur. Itaque una crebris ictibus eversa est turris; quodque circa muri erat, casu ejus prostratum: Romani simul a porta, unde aditus planior erat, ut dillenderent ab apertiore loco hostes; simul per patefactum ruina iter irrumpere conabantur . nec multum abfuit, quinqua intenderant, penetrarent sed tardavit impetum eorum spes objecta dedendae urbis. mox deinde eadem turbata Dexagoridasa Gorgopas pari imperio praeerant urbi Dexagoridas miserat nuncium ad legatum Romanum, traditurum se urbem. SI quum ad eam rem tempust ratio conveni liet, a Gorgopa proditor interficitur.

intentiusque ab uno urbs defendebatur de difficilior adta oppugnatio erat, ni T. Quintius cum quatuor imillibus delectorum militum superveni flet. Is quum supercilio haud procul distantis tumuli ab urbe instructa acie millen dili et S ex altera parte L. Quintius ab Operibus suis terra marique instaret tum vera desperatio

48쪽

s T. LIVII speratio Gorgopam quoque coegit id consilii,

quod in altero morte vindicaverat, capere.

pactus ut abducere inde milites, quos praesidii caulla habebat, liceret, tradidit Quintio urbem . ii usquam Gyttheum traderetur, Pythai oras praefectus Argis relictus, tradita custodia urbi Timocrati Pelleneni, cum mille mercenariis militibus , duobus millibus Argivorum, Lacedaemonem ad ab invenit. Nabis sicut primo adventu Romanae classis,

traditione oppidorum maritimae r conterritus erat , sic parva spe quilin acquievis et, Gyttheo ab suis retento posteaquam id quoque traditum Romanis audivit esse quum abrerra, omnibus circa hostibus, nillil spei esset; mari quoque toto se interclusum cedendum

fortunae ratus, caduceatorem piimum in ca

sera misit ad explorandum , si paterentur legam to ad se mitti qua impetrata re , Pythagoras ad imperatorem venit, nullis cum aliis mandatis, quam ut tyranno colloqui cum imperatore liceat. Concilio advocato, quum omnes, dandum colloquium censuissent dies locusq; constituitur. In mediae regionis tumulos modicis copiis sequentibus quum venissent, reli- diis ibi in statione conspecta utrimque cohortibus, Nabis cum delectis custodibus corporis, Quintius cum fratre&Eum me rege et Sosilao Rhodio, E A illheno Achaeorum p ciet Ore, tribunisque militum paucis descendit. Ibi per-rnisii, ut, seu dicere prius, seu , audire mallet, ita coepit Pyra tanta s. i ipse per me T. Donti cui a viis , a sum excogitare , cur mihi aut in dixi setis bellum , aut inferretis, o sem tacitus eventum fortuita mea exDe la sem nunc impe

rare

49쪽

vare animo nequivi, qui priusquam perirem, cur periturus essem scirem. Et iercule is tales essetis, quales esse Carthaginiense fama et . apud quos nihil scietatu de sancti haberet in me quoque

et bo aluid faceretis minus en se Ue, non mirarer. Nunc , cum vos intue , Romanos esse video , sui rerum diυinarum foedera , humanarumsdem sociale sancti imam habeatis tauum me ipse res exi, eum esse per , cui publice sicut ceter Laceda- montis, vobiscum vetusF imum foed:ust, meo

nomine privatim amicitia ac societa , nuper Philippi bello renovata. At iram ego eam viola υi everti quod Argivorum civitatem teneo. uomodo hoc tuear Zie, an tempore ' Res mihi duplicem defensonem rabet. nam ct ipsis vocantibus ac tradentibus ιrbem eam accepi,non occupavi. accepi,

quum Philippi partium, non in v ira societate esset. Tempus autem eo me liberat, quod quum jam Argos haberem sciera mihi obiscum convenit: ut obta mitterem albedum auxilia, non ut Argis praesdium deducerem, pepigii fu. At, hercle, in ea controversa, qua de Argis H, superis sum; a quitate rei, quod non vestram urbem , sed hos Tium . quod vorentem, non vi coactam accepi: ventra conssilone , quod in conditionibus societatis mihi Argos reliquistis. Ceterum noment 3ranni ct facta me premunt, quod servos adlibertatem voco, quod in agros inopem plebem deduco. De nomine hoc resbondere pessum me qualiscumque sum, eundem esse qωifui quum tu ipse mecum T. Luintisocietatem pepigilli.Tum me regem

appetiari a vobis memini nunc γrannum vocaxi video. Itaques ego nomen imperia mutassem, mihi meae inconsantia quum vos mutεtis, vobis vestra

50쪽

liberatu auctam, O gentibu sdivisum agrum altinet pessum quidem in hoc me rure tempor tutari. amfeceram hac, qualiacumque Gnt, quum societatem mecum pepigiitu, ct auxilia in bello adversum Philit pum accepi Iu Sel nunc eas cissem, non dico quiae in eo vos Essem, aut vestram amicitiam vio insem Hii d me more at , si tutoma rum fecisse. Nolite ad Hira lὸ atque insitata exigere ea, quae Lacedaemone sunt. Nihil comparare sngula necesse eris vos a censiu uitem, a cens peditem legitur paucos excellere opibus. plebem subjectam esse ita alti . Noster

Iegumlator non in paucorum manu Rempublisam esse voluit, quem vos senatum appetat, nec excellere unum aut alterum ordinem in ciυitate sed per a Iuationem fortuna ac dignitatu fore credidit, ut misit essent, qui arma pro patriaferrent Plumini me ipse egisse, quam pro patria sermone brevitatis, fateor. Et breviter peroratum esse potuit;

Aihil me, ponseaquam vobiscum amicitiam instia tu , cur Iu vos paeniteret commisisse. Ad haedimperator Romanus Amiciti servi ο-bu nuta trecum , sed cum elope rege Lacedamo morum ju D ac legitimo facta e f. Cuius u

ranni quoque, qui pol fea per vim tenuerunt Lace-cta mone imperium quia nos bella nunc Punica nunc Gallica, nunc alia ex alii occupaverant risurparunt; icut tu quoque hoc Macedonico bello scinti. Nam quid minus conveniret, quam nos

qui pro libertate Gracia adversus Phil pum ere emus bellum, cum tyranno instituere amicitiam eo tyranno, quam qui umquam fuit, ad imo violent imo in suos Nob vero, etiams s go nec cepisse per fraudem nec teneres Liberantiabu omnem Graciam, Lacedamon quoque vindicanda