Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

61쪽

Romanum. Quintius ab Argis Elatiam, unde ad bellum Spartanum prosectus erat, copias reduxit. Sunt, qui non ex oppido proficiscentem bellum gessiste tyrannum tradant, sed altris

adversus Romana castra positis. diuque cuncta- tum, quum tolorum auxilia eo spectasset, co-

actum ad extremum acie confligere, impetu in pabulatores suos ab Romanis facto, eo prcclio victum, castrisque exutum pacem et iste ciquum cecidissent quindecim millia militum, capta plus quatuor millia ellent. Eodem fere tempore dc a T. Quintio de rebus ad Lacedae monem gessis, S ab M. Porcio consule, ex Hispania iterae allatae utriusque nomine ternos in dies supplicatio a senatu decreta est. L. Ua- lerius consul quum post fusos circa Litana trissilvam Bojos, quietam provinciam habuillet,

comitiorum caulia Romam rediit creavit consules P. Cornelium Scipionem Afri anum iterum, d Ti. Sempronium Longum II Orum Patres primo anno secundi Punici belli consulas fuerant. Praetoria inde comitia habita crea-

P. Cornelius Scipio,ac duo Cn. Cornelii, Merenda&Blasio, Cn. Domitius A nobarbus, d Sex. Digitius, d T. Iuvencius Thalna. On' tiis perfectis consul in provinciam rediit. Novum jus eo anno a Ferentinatibus tentatum, ut Latini, qui in coloniam Romanam nomina dedissent, cives Romani essent Puteolos, baler numque Buxentum ali cripti coloni, qui nomina dederant, quum ob id se pro civibus Romanis ferrent, senatus judicavit non se eos cives Romanos Plincipio anni quo P. Scipio Africanus iterum , dc T. Sempronius I. Ongiis c consules

62쪽

consules fuerunt, legati Nabidis tyranni Ro

mam venerunt duo. His extra urbem in aede Apollinis senatus datus est . pax, quae cum T. Quintio convenisset, ut rata esset petierunt, impetraveruntque De provinciis quum relatum esset, senatus frequens in eam sententiam ibat: ut quoniam in Hispania de Macedonia debellatum foret, consulibus ambobus Italia provincia esset Scipio, satis est Italiae unum consulem censebat alteri decernendam Maced Oniam esse Bellum 'ave ab Odntiocho imminere,

ram ipsum se a ponte in Europam transgressum.

diuid deindefacturum censerent; cytium hinc Et oli aud tibi hostes vocarent a bellum illinc A mi-b r Romam cladibus insi ni imperator stimularet Dum de provinciis consulum disceptatur, praetores sortiti sunt. Cn. Domitio urbana urisdictio, T. Iuvencio peregrina evenit P. Cornelio Hispania ulterior, Sex. Digitio citerior: duobus Cn. Corneliis, Blassioni Sicilia, Merendae Sardinia. In Macedoniam novunt Xercitum Transportari non placuit eum qui esset ibi reduci in Italiam a tuintio, ac dimitti item cum exercitum dimitti, qui cum M. Porcio Catone in Hispania esset. Consulibus ambobusi aliam provinciam eue, duas urbanas eo legiones scribet eo ut dimillis , quos senatus

cHnsuisset, exercitibus Octo omnino Romanae legiones essent Ver sacrum factum erat priore anno, M. Porci O, Q. Valerio consulibus.

id quum P. Licinius pontilex, non esse recte factu in collegi primum, deinde ex auctoritate collisi Patribus renuncia stet , de integro faciendum arbitratu pontificum censuerunt ludosque magno , qui una voti essent, tanta pecunia,

63쪽

L XXXIV. si pecunia, quanta asib leret, faciendos Ver . crtim videri pecus, quod natum esset inter Cal. Martias, d pridie Calendas Majas, P. Cornelio Scipione a Sempronio Longo consulibus. Censorum inde comitia habita sunt creatia censores Sex. Alius Partus, de C. Cornelius Ce- thegus, principem senatus P. Scipionem con- sulem, quem dc priores censores legerant, lege

runt treis Omnino senatores, neminem curuli honore usum, rarterierunt. Gratiam quoque

ingentem apud eum ordinem peperer ut, quod ludis Romanis aedilibus curulibus imperarunt, ut loca senatoria secernerent a populo nam antea in promiscuo spectabant. Equitibus quo que perpaucis adempti equi, nec in ullum or- , dinem saevitum Atrium Libertatis i illa pu- blica ab eisdem refecta ampli lacataque Ver sacrum, ludique votivi, quos voverat S. Sulpicius Galba consul facti Quirin spectaculo eorum Occupati animi omnium e sient, Q. Pleminius, a qui propter multa in Deos hominesque scelera ocris admitta, in carcerem conjectus fuerat, comparaverat ii omines , qui pluribus inullo cis urbis nocte incendia facerent ut in con-lternata nocturno tumultu civitate refringi carcer posset ea res indicio consciorum palam

tacta, delataque ad senatum est. Plemmius uita inferiorem demi ilus carcerem est, necatusque. Colonia civium Romanorum eo anno deductae sunt Puteolos, Vulturnum, Liternum treceni homines in singulas. Item Salernum, Buxentumque coloniae civium Romanorum de ductae sunt deduxere triumviri T. Sempronius Longus,qui tum consul erat, M. Servilius.

in Minucius Thermus . Ager divisus est , qu e i Camis

64쪽

1 T. ICampanorum suerat. Sipontum item In agrum qui Arpinorum fuerat, coloniam civium Romanorum alii triumviri, D. Iunius Brutus, M. Baebius Tamphilus, M. Helvius deduxerunt.

Tempsam item, S Crotonem civium Romanorum coloniae deductς. Tempsanus ager de Bruttiis captus erat. Bruttii Griaecos expulerante Crotonem Graeci habebant. Triumviri Cn. Octavius, L. Amilius Paullus, C. Pletorius Crotonem Tempsam L. Cornelius Merula, SI C. Salonius deduxerunt. Prodigia quoque alia visa eo anno Romae sunt, alia nunciata. In foro&comitioin Capitolio sanguinis guttae vis sunt: dc terra aliquoties pluit: caput Vulcani arsit. Nunciatum est, Interamnae ac flux ille: pu

ros ingenuos Arimini sine oculis ac naso in

Piceno agro non manus, non pedes habentem

natum . ita prodigia e pontificum decreto procurata. facrificium novendiale facium: quod Adriani nunciaverant, in agro suo lapidibus pluisse. In Gallia L. Valerius Flaccus proconsul circa Mediolanum cum Gallis Insubribus, io iis, qui Dorulac o duce ad concitandos Insubres Padum transgressi erant, signis collatis depugnavit. decem ni illia hostium sunt caesa. Per eos dies collega ejus M. Porcius Cato ex Hispania triumphavit tulit in eo triumpho

argenti infecti viginti quinque millia pondo, bigati centum viginti tria millia, Oscensis quingenta quadraginta auri pondo mille quadringenta. Militibus e prς da divisi i singulos ducenos septuagenos aeris, triplex equiti T. Sem pronius consul in provinciam profectus , in Bojorum primum agrum legiones duxit. BOjOrictum regulus eorum, cum duobus fratribus tota

65쪽

I NXIV. stola gente concitata ad rebellandum, castra locis idoneis posuit: ut appareret dimicatur Os, si hosti fines intrasset. Consul ubi quantaec O- piae, quanta fiducia esset hosti, sensiti nuncium

i ad collegam mitti ut, si videretur ei, matura- et venire. le tergiversando in adventum eliis' rem extracturum. Quicausta consuli cunctan di eadem Gallis praeterquam quod cunctatio hostium animos faciebat, rei maturandae erat, ut priusquam conjungerentur consulum O- piae, rem transigerent per biduum tamen nihil aliud , quam steterunt parati ad pugnam si

quis contra egrederetur tertio subire ad vallum castraq; ab omni limul parte aggressi sutat. Consul extemplo arma capere milites jussit -ta armatos inde paulisper continuit uti stoli - dam fiduciam hosti augeret,& disponeret Ora pias, quibus quaeque portis erumperent. Duae

: legiones duabus principalibus portis signa fia

ferre jusse sed in ipso exitu ita conferti obsti tere Galli, ut clauderent viam Diu in angustiis pugnatum est nec dextris magis gladiisque gerebatur res, quam scutis corporibusque ipsis obnixi urgebant Romani, ut signa foras ei terrent Galli, ut aut ipsi in castra penetrarent, aut

exire Romanos prohiberent nec ante in hancia ut illam partem moveri acies potuertit, quam

ictorius primi pili centurio, d C. Atinius Tribunus militum quartae hic, ille secundae legionis rem in asperis proeliis saepe tentatam signa adempta signiferis in hostes injecerunt. dum repetunt enixe signum , priores secundani se porta ejecere. Iam hi extra vallum pugnabant, quarta legione in porta haerente , quum alius tumultus ab adversa parte castro-

66쪽

T. et tum est exortus in portam quaestoriam irruperant Galli resistentesque pertinacius occiderant L. Postumium quaestorem, cui Tympano fuit cognomen:&M. Atinium,i P. Sempronium, praefectos soci sim, ducentos ferme milites Capta ab ea parte castra erant, donec cohors extraordinaria misi a consule ad tuendam quaestoriam portam. eos qui intra vallum erant, partim occidit, partim expulit castris, S irrumpentibus obstitit. Eodem fere tempore quarta legio cum duabus extraordinariis cohortibus porta erupit ita simul tria proelia circa castra locis distantibus erant clamoresque di tibia ad incertos suorum eventus

a praesenti certamine animos pugnantium

avertebant. Usque ad meridiem aequis viribus, ac prope pari spe pugnatum est laborri aestus molliam fluida corpora Gallorum S minime patientia sitis, quum decedere pugna coegisset, in paucos restantes impetum Romani fecerunt, fusosque compulerunt in castra Signum inde receptui a consule datum est ad quod pars major receperunt seses pars certaminis studio, Δ spe potiundi castris hostium

perstitit ad vallum Eorum paucitate contempta, Galli universi ex castris erumpunt: fusi inde Romani; qua imperio consulis noluerant, suo

pavore ac terrore castra repetunt ita varia

hinc atque illinc nunc victoria, nunc fuga fuit. Gallorum tamen ad undecim millia, Romanorum quinque millia, sunt occisa Galli recepere in intima finium sese Consul Placentiam legiones duxit. Scipionem alii conjuncto ex e citu cum collega, Bojorum Ligurumque agros

populatum ille, quoad progredi silvae palude ':

67쪽

Li XXXIV. passae sint, scribunt alii, nulla memorabili re

gesta, comitiorum caussa rediisse Romam. Eodem hoc anno T. Quintius Elatiae, quo in hiberna reduxerat copias , totum hiemis tem pus jure dicundo contum psiit mutanaisque iis quae aut ipsius Philippi, aut praesectoriam Jlis licentia in civitatibus facta erant, quum suae factionis hominum vires augendo, ius ac li 'rtatem aliorum deprimeret Veris initio Corinthum, conventu edicto, venit ibi omnium civitatum legationes in concionis modum circumfusas est allocutus orsus ab inita primum Romanis amicitia cum Graecorum gente, dc imperatorum, qui ante se in Macedonia fuissent, suisque rebus gestis. Omnia cum approbatione ingenti sunt audita praeterquam quum ad mentionem Nabidis ventum est ei:

Id minime conυeniens liberant Graciam videbatur; tyrannum reliqui se, non suae solum patria gravem, sed omnibus circa ciυitatibus metuendum; haerentem visceribus nobili ima ciυitatis . Nec ignarus hujus habitus animorum Quintius si sine excidio Lacedaemoniis fieri potuisset, fatebatur , Pacis cum tyranno mentionem admittendam auribus non fui se. nunc quum aliterquam ruina gravisi ima ciυitatis opprimi non posset, sarius visum esse tyrannum debilitatum , ac totis prope viribus ad nocendum euiqisam ademptis, re linqui, quam intermori vehementioribis , quamqκα pati polset, remediis ciυitatem nere in ipsa vindicta libertatis perituram. Praeteritorum commemorationi subjecit, Pro sicisci sibi in Italiam , atque omnem exercitium deportare, in animo esse Demetriadis Chalcidisque praesidia intra decimum diem audituros deductae Acrocorinthum

68쪽

rum ut omnes scirent, utrum Romanu an tota mentiri mos essem sui male commi Gm tiberiat

populo Romano sermonabus D,inrtini, ct mi

tos pro Macedonibus Romanos dominos Sed istis nec uid Herent, se auid facerent, uicauam ut ex factis non ex amicos en sint gantque quibM credendum. a P vi cavendum bertate modice tantur remperatam eam

ali Agravem, ipsis ui habeam frenatam Osra I tem esse Concordia in civitatibus princip s, O r. ne n te se , ct in commune omnes ciPitais

res consuleren . adversus consentientes nec regem quemauamst validum,nec tyrannum fore Di cordiam seditionem omnia opportuna in dian bus facere auum pars suae domeritico certamine in ferior si , externo potius se applicet, suam ciυi ce- ttienu arm partam, externa de redditam bertatem sua curaeus Iodirent, serυarenisue ut

populus Romanus dignu datam libertatem ae mu- nui suum bene positum rei Has velut parentis V 'ces quum audirent, manare omnibus gau dio lacrimae, adeo ut ipsum Quoque confunde

ruina dicta sint monem tum lue aliorum alios, ut eas voces velut oraculo missas in pectora animosque demitterent. Silentio deinde facto petiit abis, ut cives Romanori si ita apud eos in servuute essent, coqui luos intri duos menses muterent ad se in Thestaliam Nobis auiadem honestum esse, in liberata errata ratres usservire, Omnes acclamarunt gratias se inter cetera etiam ob hoc agere, uod admoniti essent,

69쪽

essent, ut tam pio ac necessiario ossicio funge

rentur Ingens numerus erat bello Punico ca- ptorum, quos Annibal, quum a suis non re dimerentur, venundiderat Multitudinis eorum argumentum est, quod Polubius scribit centum talentis eam rem Achaeis stetita, quum quingenos denarios precium in capita,

quod redderetur dominis, ualuissent. Minuenim ducentos ea ratione Achaia habuit. Adjice nunc pro portione quot veri limile M o tam r.eciam ab uille . Nondum conventus dimiisus erat, quum respiciunt praesidium ab Acrocorintho descendens protinus, ad Or- tam duci atque abire Quorum agmen imperator lectatus , prosequentibus cunctis, servatorem liberatoremque acclamantibus malutatis , di millisque eis, eadem qua venerat via Elatiam rediit inde cum omnibus copiis p. Claudium legatum dimittit per Thettaliam atque Epirum ducere Oricum jubet, atque ibi se

operari inde namque in animo este, exercitum in Italiam tra)icere. i. Quintio fiatri legato ita efecto classis scribit, ut onerarias ex omni Graeciae ora eodem contraheret. Ipse

Chalcidem profectus, deductis non a Chalciale solum, sed etiam ab Oreo atque Eretria praesidiis,conventum ibi Euboicarum civitatum habuit: commonitosque, in quo statu rerum accepisset eos, cin quo relinqueret, dimisu Denae triadem inde proficiscitur deductoque presidio, prosequentibus cun sti, sicut Corinthi SI Chalcide, pergit ire in Theil aliam : ubi non liberande modo civitates erant, sed ex omni cola luvione o confusione in aliquam tolerabilem formam redigendae Nec enim temporia modoc I vitiis,

70쪽

sed inquieto etiam ingenio gentis nec comitia, nec conventum nec concilium ullum,non perseditionem ac tumultum, jam inde a principio ad nostram usque aetatem traducentes. A censu maxime .senatum judices legit: potentioremque eam partem civitatum fecit, cui salva tranquillaque omnia magis esse expediebat. Ita quum percensuisset Thestaliam, per

Epirum in Oricum, unde erat trajecturus, Venit. Ab Orico copiae omnes Brundusium transportatae inde per totam Italiam ad urbem prope triumphantes non minore agmine rerum captarum, quam suo, prae se acto, venerunt. Posteaquam Romam ventum est senatus extra urbem Quintio ad res gestas disterendas datus est triumphusque ineritus ablubentibus decretus Triduum triumphavit die primo arma tela, signaque aerea, marmorea transtulit plura Philippo adempta, quam quae ex civitatibua ceperat secundo die aurum argentumque famina infectumque, signatum. Infecti argenti fuit decem icto nillia pondo S ducenta septuaginta facti vasa multa omnis generis, caelata pleraque, quaedam eximiae artis:&ex aere multa fabrefacta. ad hoc clypea argentea decem Signati argenti octoginta quatuor missi fuere Atticorum tetra- drachmam vocant trium fere denariorum in singulis argenti est pondus. Auri pondo fuit tria millia septingenta quatuordecim clypeum unum ex auro totum: Philippei nummiali rei quatuordecim millia, quingenti quatuordecim. Tertio die coronae aureae dona civitatum, translatae, centum quatuordecim.&hostiae