Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

531쪽

XLII. sis exirent denuntiarunt: dc rogationem , quam Liguribus deditis promulgare in animo haberent in senatu recitarunt. Sanciebatur ut qui ex Statellis deditis in libertatem restitutus ante Calendas Sextiles primas non ellet, cujus dolo

malo is in servitutem ventilet, ut juratus senatus decerneret,qui eam rem quaereret, animadverteretque Ex au storitate deinde senatus ana rogationem promulgarunt. Priusquam proficiscerentur consules , a j o Cicereio praetori prioris anni ad aedem Bellona senatus datus est Is expositis, quas in Corsica res gessitiet, postulatoque frustra triumpho, in monte Albano, quod jam in morem venerat ut sine publica auctoritate fieret, triumphavit. Rogationem Marciam de Liguribus magno consensu

plebes civit jussitque ex eo plebiscito a jus

Licinius praetor consuluit senatum,quem quaerere ex rogatione vellet. Patres ipsum eum que rere jusserunt. Tum demum consules in provinciam profecti sunt, exercitumque a M. Popillio ceperunt. Neque tamen Marcus Popillius reverti Romam audebat, ne causiam diceret adverso senatu , infestiore populo, apud praetorem qui de quaestione in seposita senatum consuluisset. Hujus detrectationi ejus, tribunus plebis alterius rogationis de nunciatione occurrerunt: ut si non ante Idus Novembris Romam introisiet , de absente eo C. Licinius statueret a judicaret. Hoc tractus vinculo quum redistet, ingenti cum invidia insen .itur venit. Ibi quum laceratus urgiis multorum esset, senatusconsultum factum est, ut

qui Ligurum post in Fulvium , L. Manlium consules hostes non fuissent, ut eos C. Licinius,

532쪽

s: T. Cn. Sicinius praetores in libertatem restituen dos curarent, agrumque iis trans Padum con sul C. Popillius daret. Multa millia hominum hoc senatusconsulto restituta in libertatem, traductisque Padum ager est assignatus M. Popillius rogatione Marcia bis apud C. Licinium caustam dixit: tertio praetor, gratia consulis absentis: Popilliae familiae precibus victus, di-bus Martiis adesi reum uisit quo die novi magistratus inituri erant honorem ne diceret jus qui privatus futurus esset. Ita rogatio de Liguribus arte fallaci elusa est. Legati Carthaginienses eo tempore Romae erant, E GU- Iussa filius Masanistaeci inter eos magnae contentiones in senatu fuere Carthaginiensesquerebantur, prater agrum , de quo ante legati a Roma qui in repraesenti cognoscerent, misti essent, amplius septuaginta oppida casPellaque agri Carthaginiens bienni proximo Masanis iam vi atque ar-

is possedisse. Id illi , cui nihil pens t facile esse.

Carthaginienses foedere illigatos flere. Prohibere enim extrasne esserre arma Luamquam sciant

in suis snibus sinde umidio pellerent, seges iuro

bellum illo haud ambiguo capite foedem deterreri, quo diserte tetentur cum sociis populi Romani b lum gerere. Sed iam ultra superbiam, crudelιlaremque, ct avaritiam ejus, non pati posse Carthaginienses missos e sequi orarent senatum , ut triu; harum rerum unam ab se impetrari nerent ut et et ex quo apud socium populum quid cujus esset, disceptarent e permitterent Carthaginiens bus, ut adversus in usta armapio jus loque se ut rentur bello e vel ad extremum, gratia pim quam verita apud eos valeret, semel fatuerent, quid. natum ex alieno Masani vellent . . Iod Hira

certe

533쪽

certe daturos eos situros quid dedis ni ipsum nuZιm prater sua libidinu arbitrio, sine facturum uorum nihil impetrarent, ct aliquod suum post datam a P. Scipione pacem delictum e set ipsi potius animadverterent in se. Iratam servitutem se sub dominis Romam. libertatem expostam ad injurivi Masani sae made. namque me ipsi satius e se, quam sub acerbis imicarruscis arbitrio spiritum ducere Sub haec dicta lacrymantes procubuerunt , stratique humi, non sibi magis misericordiam quam regi invi-I: d iam concitarunt. Interrogari Gulussam pla- cuit Auid ad ea responderet, aut, si prius mal let, expromeret super tua re Romam veni siet. Guluili, uesbi facile esse, dixit, de iis, bra

agere, de quibus nihil mandati a patre haberet neque patrifacile i e mandare, quum Cartha inienses nec de qua re acturi essent, nec omnino ituro; se Romam, indicaverint. In aede culapi clandestinum Osper aliquot noctes consilium principum habuisse, unde praeterea legatos occultas cum audam Romam mitti Eam caussam fur epatri mittendi se omam ; qui deprecaretur senatum , nequita communibus inimica criminantibus se crederent, quem ob nultam aliam au sam ni propter conssantem dem erga populum Romanum odii

sint. His utrimque auditis , senatus de postulatis Carthaginiensibus consilius, respondere ita iussit sui Ct placere extem si in Ni midiam

proscisci ei nunciare patri it de iir, de quib- Carthaginienses querantur , legatos quamprimum adsenatum ttat denunciet Carthaginiens bus,

ut ad disiceptandum eniant. Si aliquid ris r Masani honor: causa, feci sed facturos esse Ius gratia non dare. gruo qua fusi e t

534쪽

s 22 T. 4 popideri velle me novo statuere es , sed veteres ebservari, in animo habere Carthaginiens bus ictus se urbes O agros concessi se non ut in pace eriperent per in uriam , qua iure belli non ademi senti Ita regula Carthaginiensesque dimissi. Munera ex instituto data utrisque , aliaque hospitalia a comiter conservata. Sub idem tempus Cn. Ser vilius Caepio Ap. Claudius Cento T. Annii Luscus, legati ad res repetendas in Macedoniam , renunciandam i amicitiam regis inlisi, redierunt qui jam sua sponte infestum Perseo senatum in luper accenderunt, relatis ordinet

quae vidistent, quaeque audissent. Vidisse se per

Omnes urbes Macedonum summa vi parari bellum. Duum ad regem pervenissent, per multos dies con- vemendi ejus pote Ualem non factam e poHremo quum desinat jam colloquio profecti essent, tum demum se ex itinere revocatos , o ad eum introductos e se. Sua rationis summam fuisse , foedus cum Philtippo ictum , cum ipso eo pos mortem pa-irti renovatum cin quo diserte prohiberi eum extras ne arma Ferre prohiberi socios populi Eomani alacesserebella. Expossit deinde ab se ordine, quae iipsi nuper in senatu Eumenem vera omnia& comperta referentem audi flent Samothracia pratere per multos dies occultum consitum cum legationiblis civitatum Asa regem habui se Trohs iniuriis satu feri senatum aequum censere , re diaue s bi res sociisque suu sum contra jusfoederi habeat. Regem ad ea primo accensum ira inci

menter locutum avaritiam superbiamque Romanu , obiicientem frequenter o quod alii super alio legati venirent peculari dictata laque sua, qηρ

535쪽

istum traditum esse Foedus cum patre ictum, ad A ni Dipertinere. Id e renovari, non quia probaret,s I quia in nova possessione regni patienda omniae sent, passum. Si novum fidus iam facere vellent convenire ritu de conditionibi ob re in animum inducerent, ut ex aequo foedus eret se visurum quid bifaciendum esset, idos credere λ Reipublica consulturos. O tque ita se proripui se, Osummoveri e regia omnes coeptos. Tum se ami- citiam O societatem renuncia se qua voce eum scensum rei iti se , a que voce clara denuncia ebi, ut triduo regni sui decederent sinibus. Ita ero iec nec Abi aut venientibus aut manente bua quicquam hospitaliter aut benignefactum Thessali deinde Atolique legati auditi Senatui, in stirent quam primum quibus ducibus usura es publica esset, iteras mitti consulibus placuit ut uter eorum esset, Romam ad magistratus creandos veniret. Nihil magnoper quod memorari attineat Reipublicae eo anno consules gesserant magis e Republica visum erat , comprimi ac sedari exasperatos Ligures; quum Macedonicum bellum exspectaretur. Gentium quoque Illyriorum regem suspectum Issenses legati fecerunt simul questi fines suos secundo populatum, simul nunciantes, uno animo vivere Macedonum atque Illuriorum regem communi consilio parare Romanis bellum specie legatorum Illurios speculatores Romae elle, Perseo auctore millis , ut quid ageretur scirent. Illyrii vocati in senatum qui quum legatos se esse misi bs ab rege dicerent ad mirganda crimina, si qua de rege Issenses deferrent a

536쪽

s: T. 4 ferrent quaesitum, ecliuidit non adissent magistratu, ut ex instituto loco lautia acciperent: sciretur denique venisse eos, tu per qua re venissent maestuantibus in responso, ut curia excederent dictum. Responsum, tanquam legatis, ut qui adire senatum non pollulastent, dari inon placuit mittendosque ad regem legatos Ncensuerunt, qui nunciarent,qui sociiquereren tur apud senatum exustum a rege agrum non aequum eum facere qui ab sociis suis non absti ineret injuriantia. In hanc legationem missi, A. Terentius atro, C. Plaetorius, C. Cicereius. Ex Asia, qui circa socios reges missi erant legati a

redierunt, qui renuntiarunt, umenem in ea, i Antiochum in S)rii, tolemaeum in Alexandria

sese convenisse. Omnes sollicitatos legationibus Per , fel, sed e regie in fide permanere, posiicitosque m ania, quae populus Romanas imperasset prastaturos.

O civitates socia adesse e ceteras satu da ; οἰοι Rhodios fuctuantes ct imbutos Persei consiliis i aventipe Venerant Rhodii legati ad purgandalea quae vulgo jactari de civitate sciebant: c diterum senatum iis dare , quum novi consules magistratum inissent, placuit Belli apparatum non differendum censuerunt. C. Licinio praetori negotium datur , ut ex veteribus quin-nqueremibus in navalibus Romae subductis, quae possent usui est reficeret , pararetque a v quinquaginta. Si quid ad eum numerum explendum deesset, C. Memmio collegae in Siciliam scriberet, ut eas quae in Sicilia naves susent, reficeret atque expediret, ut Brundusium primo quoque tempore mitti possent. Socios navales libertini ordinis in viginti quinque naves ex civibus Romanis C. Licinius praetor scribere

537쪽

Ω tabere iussus in quinque dc viginti parem numerum Cn. Sicinius sociis imperaret idem Praetor peditum octo milites, trecentos equites sociis Latini nominis exigeret. Hunc militem qui Brundusii acciperet, atque in Macedoniam nata teret, A. Attilius Serranus, qui priore anno praetori uerat, deligitur Cn. Sicinius piaetor, qui exercitum paratum ad trajiciendum habes ret C. Popillio consuli ex auctoritate senatus C. Licinius praetor scribit, ut de legionem secundam, quae maxime veterana in Liguribus erat s socios Latini nominis quatuo millia 3 peditum . ducentos equites Idibus Februariis ii Brundusii adesse uberet. Hac cla sie&hoc ex- 'ercitu Cn. Sicinius provinciam Macedoniam obtinere, donec successor veniret uilias prorogato in annum imperio. Ea omnia quae senatus censuit impigre facta sunt. Duodequadraginta quinqueremes ex navalibus deductae qui deduceret eas Brundusium L. Porcius Licinus praepositu duodecim ex Siciliamis. lae Ad frumentum laiI exercituique Oe- mendum in Appuliam Calabriamque tres legati milli , Sex. Digitius, T. Iuventius, M. Cae- cuius Ad omnia praeparata Cn. Sicinius Praetor, paludatus ex urbe profectus , Brundu . tium venit. Exitu prope anni C. Popillius con- ut Romam rediit aliquanto serius quam ses natus censuerat cui primo quoque tempore

magiitratus creare, quum tantum bellum im- rmneret, usum erat. Itaque non secundis auribus patrum auditus est consul, quum in aede Bellonae de rebus in Liguribus gestis diger

ret succlamationes frequentes erant, interogationesque cur scelere fratris oppresios Ligures

538쪽

Σς rLigures in libertatem non restituisset momitia consularia in quam edicta erant diem in ante diem Calendas Martias sunt habita Creati consules,P. Licinius Crastiis, C. Cassius Lon- inus. Postero die praetores facti C. Sulpicius Galba, L. Furius Philus, L. Canuleius Dives, C. Lucretius Gallus , C. Caninius Rebilus, L. Villius Annalis. His praetoribus provinciae decretae duae jure Romae dicendo. Hispania, Sicilia. Sardinia, ut uni sors integra esset, quo senatus censuillet. Consulibus designatis imperavit senatus, ut qua die magistraturi

in istent, hostiis majotibus rite mactatis preca ἀrentur, ut quod bellum populus Romanus in animo haberet gerere , ut prosperum eveniret,

Eodem die decrevit senatus , ut C. Popillius consul ludos per decem dies Iovi Opt. Max.

VOVeret, donaque circa omnia pulvinaria dari,

si Respublica decem annos in eodem statu fuisset. Ita ut censuerant, in Capitolio vovit consul ludos fieri donariaque dari, quanta e pe

cunia decresset senatus. quum centum dc quinqua inta non minus adessent, praee te verba

Lepido pontifice maximo id votum sulceptum est. Eo anno sacerdotes publici mortui, L. AE-emilius Pappus, decemvir sacrorum, Fulvius Flaccus pontifex, qui priore anno rerat censor hic foeda morte periit. Ex duobus filiis ejus qui tum in Illyrico militabant, nunciatum alterum decessisses, alterum gravid periculoso morbo aegrum esse. Obruit animum simul luctus, metusques mane ingressi cubiculum ser-Vi laqueo dependentem invenere. Erat pN

Di O, post censuram minus compotem fuisse sui tu vulgo Iunonis Lacinia: iram ob spoliatum tem a plum

539쪽

m Fulvi ponti ita Cn. Domitius A nobarbus oppido adolescens sacerdos lectus P. Licinim C. Cassio consulibus, non urbs tantum Romane terra Italia, se reges civitates uenua in Europa, quaeque in Asia erant, converterant animos in curam Macedonici ac Romam belli Eumenem quum vetus odium stimulabat , tum recens ira , nod scelere eius prope ut victima mactatus Delphis ellet Pru-

llias Bithynice rex statuerat abstinere armis eventumque exspectare nam neque pro Ro- manis se aequum censere adversus fratrem uxo-

ris arma ferrei apud Persea victorem veniam per ororem impetrabilem fore Ariarathesi. Cappadoc una ex praeterquam quod Romani suo nomme auxilia pollicitus erat, ex quo esticisque consociaverat conialia . Antiochus

.. tiam regis A inertiam tutorum spernens

mbigendo de Coelesyria, caritam belli se ab L

urum existimabat, gesturumque sine ullo m- pediment occupatis Romanis in Macedoni-

dico bello id bellum: tamen omnia&pervios legatos senatui, ipse legatis eorum eae im

poli citus erat Ptolemmis propter aetatem ita Eem etiam tum arbitrii erat tutores&bel-

dicarent C Llesyriam in Romanis omnia poti licebantur ad Macedonicum bellum Masa- imi frumento juvabat Romanos, auxi in cum elephantis, Misagenem quentium mi ere ad bellum parabat consilia autem in

omnem

540쪽

penes Romanos Victoria ellet, suas quoque in rieodem statu mansuras res, neque ultra quid Iquam movendum mora enim passuros Roma a nos vim Carthaginiensibus asterri. Si fractae cisint opes Romanorum, quae tum protegerent Carthaginienses, suam omnem Africam nsore Gentius rex Illyricorum fecerat potius ucur suspectus esset Romanis, quam satis statue- lrat utram foveret partem impetuque magis tquam consilio iis aut illis se ad uncturus vide ibatur. Cotys Thrax Odrysarum rex, evaden-lter Macedonum partis erat. Haec sententia r

Dibus quum es t de bello, in liberis gentibus upopulisque plebs utique omnis ferme, ut solet,

deterioribus erat ob regem Macedonasque in. liclinata . Principum diversa cerneres tudia. lipar ita in Romanos effusi erant, ut auctorita. altem immodico favore corrumperent pala dex iis justitia imperii Romani capti plures ita usi praecipuam operam navassent, potentes sesi in civitatibus suis futuros rati pars alterare lxiae adulationis erat, quos aes alienum S desperi ratio rerum suarum eodem manente statu praecipites ad novanda omnia agebat quos ldam vento lum ingenium, quia Perseus magi saurae opularis erat tertia pars optima eaden ad prudentissima, si utique optio domini pollioris daretur, sub Romanis quam sub rege a tres in esse si liberum inde albi trium fortunet esset, neutram partem Volebant potentioren

altera or pressa fieri sed illibatis potius viribu

utriusque partis, pacem ex eo manere ita intelutrosque optimam conditionem civitatunsure protegente altero semper inopem bal