Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

681쪽

L XLV. ς' tetit. Vi toriae Romanae fama quum pervasisset in Asiam Antenor, qui cum classe lem borum ad Phanas labat , Cassandriam inde trajecit. C. Popillius, qui ad Delum praesidio navibus Macedoniam petentibus erat , postquam debellaturn in Macedonia, S statione summotos hostium lembos audivit dimissis 3c se Atticis navibus, ad susceptam legationemragendam navigare Agyptum pergit 'ut

prius occurrere Antiocho pos et , quam ab Alexandriae moenia accederet. Cum praeterveherentur Asiam legati, 'oryma venis lent,

qui portus viginti paulo amplius nillia ab Rhodo abest ex adverso urbi ipsi positus principes Rhodiorum occurrunt jam enim eo quoque victoriae fama perlata erat orantes, ut Rhodum de meherentur pertinere id do nam Calutemque civitatis noscere ipsos omnia, qua adlasfnt, alerenturque Rhodi , ct comperta per se non vistata fama Romam referre. Dil negantes pe-ulerunt, ut moram navigationis brevem prolute soci e urbis paterentur. Postquam Rho-um ventum est, in concionem quoque eos iidem precibus pertraxerunt. Adventus legatorum auxit potius timorem civitati, quam

minuito omnia enim Popillius, quae singuli universique eo bello hostiliter dixerant, secerantque , retulit. vir asper ingenio augebat' rocitatem eorum, quae dicerentur, Vultu tru-

dc accusatoria voce ut quum propriae simultatis nulla caussa cum civitate esset, e unius enatoris Romani acerbitate, qualis in se universi senatus animus esset, conjectarent C. De imi moderatior oratio fuit, qui in plerisque Orum , quae commemorata a Posilli essent, CHE.

682쪽

c o T. et Culpam non penes populum, sedpenes paucos concitatores usti esse dixit eos venalem linguam habentes decreta plena regia assentationis feci se ra legationes illi se quarum Rhodios semper non

minus puderet, quam poeniteret. ua omnia, pote fas populo foret, in capita noxiorum versura.

Cum magno astensu auditus est, non magis eo quod multitudinis noxam elevabat, quam quod culpam in auctores verterat. Itaq; quuprincipes eorum Romanis responderent, nequaquam tamen tam grata oratio eorum fuit,

qui, quae Popillius objecerat diluere utcumque

conati sunt; quam eorum, qui Decimio in auctoribus ad piaculum noxae objiciendis assensi sunt. Decretum igitur extemplo, ut qui pro Perseo adversus Rona a nos dixisse quid , aut se

cilles, convincerentii , capitis condemnarentur Excesserunt iube sub adventum Romanorum quidam, alii ni ortem sibi consciverunt.

Legati non iitra , quam quinque dies Rhodmorati, Alexandri iam proficiscuntur. Nec eo segnius iudicia ex decreto coram his factoRhodi exercebantur, quam perseverantiam in exaequenda re Decimi lenitas asserebat. Quiri, haec gererentur , Antiochus frustra tentat moenibus Alexandriae, abscesserat ceteraque 'Agypto potitus, relicto Memphi majore Pt lomaeo , cui regia una quaeri uis viribus simulabat, ut victorem mox aggrederetur , in Syriam exercitum abduxit. Nec huitis voluntatis ejus ignarus Ptolomae iis , dum conterritum obsidionis metu minorem fratrem haberet, posset recipi Alexandriae, S sorore adiuvante&non repugnantibus fratris amicis ratus primum ad sororem , deinde ad fratrem amicosq; ejus

683쪽

tjus non prius destitit mitteres, quam pacem rum iis confirmaret. Suspectum Antiochum stecerat, quod cetera Agypto sibi tradita, Pe- lusia validum relictum erat praesidium appare- .:bat claustra Agypti teneri ut quum velit, rur-uus exercitum induceret. Bello intestino cumratre eum exitum fore, ut victor fessus certa liniae, nequaquam par Antiocho futurus esset..ec prudenter animadversa a malore, cum lenita minor frater, quique cum eo erant, ac ceperunt soror plurimum adiuvit non con-lsilio modo, sed etiam precibus. Itaque consen-itientibus cunctis, pace facta Alexandriam reci-lpiunt ne multitudine quidem advers in te: quae

besto non per obsidionem modo , sed etiam ostquam a moenibus abscessum est 'tua nihil

ex Agypto subvehebatur, Omnium rerum at tenuata inopia r M. His quum laetari Antio- chum conveniens est et, si reducendi eius caussa exercitum S gyptum induxistet quo specioso titulo ad omnes Asiae S Graeciae civitates leg fionibus recipiendis literisque dimittendis usus rat, adeo est orrensus, ut multo acrius infestiisq; adversus duos, quam ante adversus unum 1araret bellum Cypi tam extemplo classem mi- : ipse primo vere cum exercitu Pguptum etens, in Coelen Syriam processit Circa Rhi-aocolura Ptolemati legatis agentibus gratias,luod per eum regnum patrium recepi siet, pe- latentibus e ut suum munus tueretur, Vic liret potius, quid fieri vestet, quam hostis ex so-Hcio factus , vi atque armis ageret respondit; ο aliter neque classem redocaturum ineque exemitum reducti rum , nisi Abi ct tota Cypro is, io . agroque . qui circa Pelussa cum ostium Nili

684쪽

s 2 T. iesset, cederet e diemque praestituit, intra quan arde conditionibus peractis responsum accipe iret. Postquam dies data induciis praeteriit navigantibus ostio Nili ad Pelusium perde serta Arabia ' ad Memphim incolebant, de a a ceteris Agyptiis, partim voluntate,partim meatu ad Alexandriam modicis itineribus descent. dit. Ad Leustinem transgress istumen, quilo icus quatuor millia ab Alexandria abest, legata

Romani occurrerunt quos quum advenien ite salutasset, dextramque Popillio porrigere ttabellas ei Popillius scriptum habentes radii atque omnium primum id legere jubet quibo perlactis , quum se consideraturum adhibiti amicis, quid faciendum sibi esset, dixisset; o pillius pro cetera asperitate animi, virga quar .lin manu gerebat, circumscripsit regem : ac Priusquam hoc circulo exceda, inquit, redde, sponsium senatui, qiuod feram. Obsiti pefacti, tam violento ilia perio, parumper quum aestitasset Faciam, inquit, quod censet senatus Titri demum Popillius dextram regi, tamquam cio atque amico porrexit. Die deinde finita quum excelsisset Agupto Antiochus , lega qconcordia ei iam auctoritate sua inter rati firmata, inter quos vix dum conVenerat, par

Cyprum navigant: inde , quae jam vicer proelio Agyptias naves, classem Antiochi d mittunt clara ea per gentes legatio fuit, quod haud dubie adempta Antiocho Agyptus a Uenti lam , redditumque patrium regniim siti pi Ptolomaei fuerat. Consul ejus anni, sicut aiterius clarus consulatus insigni victoria, ita alterius obscura fama quia materiam res gerendi non habuit. Iam primum cum legionibu

685쪽

I XLV. 6 3 ad conveniendum diem dixit, non auspicato templum intravit vitio diem dictam elle augures, Quum ad eos relatum est, decreverunt. Profectus in Galliam circa Macros campos ad montes Siciminam de Papinum stativa habuit: deinde circa eadem loca cum sociis nominis Latini hibernabat. Legiones Romanae quod vitio dies exercitui ad conveniendum dicta

erat, Roma manserant. δί praetores, praeter

C. Papirium Carbonem, cui Sardinia evenerat, inprovincias iere eum jus dicere Romae inanieani quoq; sortem habebat inter cives ieregrinos Patres censuerant. Et Popillius in ea legatio, Quae illa ad Antiochum erat, Romam rediit retulit, controversias inter reges sublata est , exercitum aue ex S gypto in syriam reductiim PQ, ipsorum regum legati

venerunt Antiochi legati, referentes ii victoria potiorem pacem regi, qua senatui placu cet, visam, eumque haud secus, quam Deorum

mperio , legatorum omanorum usi parui se. gratulati deinde victoriam sunt, ad utrum summa ope , si quid imperatum foret, ad futurum regem fuisse, Ptolomaei legati communi Omine regi. Cleopatrae gra: ias egerunt, in eos senatui populoque Roman , quam parentibus siu, plus quam Dii immortalibus debere per quos dione mi Errima liberati essent regnum t trium v prope amissum recepissent. Responsum ab senatuli est , Antiochum recte atque ordinefecisse, quod le- , gari parui et, gratumque id edis senatui populoque Romano Regibus M apti Ptolemaeo Cle patra ῖs qui per se boni commodique evenit et ad magno peresenatum tari daturumque operam, ut re ni

sci maximum semper prasidium, positum esse

686쪽

I Itide populi Romam ducant Munera legatis ut ex instituto mittenda curaret, C. Papitio praetori mandatum Literae deinde Macedonia allatae, quae victoriae lari itiam geminarent : Persea re geni in potestateria consulis venisse. Dimissiutigatis, disceptatum inter Pisanos Lunensesque legatos Pilanis querentibus, agro se a colonis Romanis pelli: Lunensibus arsirmantibus, eum, de quo agatur, a triumviris agrum sibi assigna itum esse. Senatus, qui de finibus cognoscerent statuerentque,quinque vii os misit Q. Fabium

Buteonem, P. Cornelium Blasionem, T. Sempronium Muscam, L. Naevium Balbum, C. Apuleium Saturninum. Et ab Eumenein Attalo, sal, Athenaeo rati ibus communis legatio de victoria gratulatum venit. Et Masgabae regis Masanisl e filio Puteolis navem egresib, praesto fuit etiam misius cum pecunia L. Manlius quae Ilior, qui Romam eum publico sumptu perdit lceret. Advenienti extemplo senatus datus est lis adolescensita locutus est, ut quae rebus grata erant, gratiora verbis laceret. Commemoravit, iquot pedites equitesque, quot elephatos, quantu frumenti eo quadriennio pater suus in Macedoniam misit. Sed dum res ei ruborifui se una, quod rogasset eum perlegatos senatus quae ad bellum opus essent, ct non imperasset alteram quia pecuniam ei pro frumento misisset lasanissam

meminisse, regnum a populo Romano partum auctum g ct multiplicatum habere usu regni conten-rtim seire dominium jus eoru qui dederint, esse, Sumere itaque eosdem , non se rogare quum esse, ncque emere ea ex fructibin agri ab se dati, qua ibi

proveniant id Masarii se satis effect fore uodp'pulo Romano superesset. Cum iis mandatu patre

687쪽

L XLV. reprofectum, os ea consecutos equites, qui devictam Macedoniam nunciarent e gratulatumque senatu ἰ uberent indicare Taura an reni titia patri suoe, ut Romam venire velit, Iovique optimo maximo in Capitolio sacri care, grates agere id, ni molessumst, ut et permittatur, ab senatu petere.

esponsum regulo stri Facere patrem eis Ma- sani sim , quod virum gratum bonumque facere deceat , ut precium honoremque debito benescio addat. Et populum Romanum ab eo, esio Punicorti delique opera adiutum, ct illum favente

opulo Romano regnum adeptum e quitate sua ea trium regum bellu deinceps omnibus functumoficiis Victoria vero populi Romani Diari eum regem mirum non esse, qui sortem omnem fortuna nis sui cum rebus Romanu immisiuisset Grates Diis propopuli Romani victoria apud uospena res ageret, Roma liam pro eo acturum. Uratulatum quo chsatu suo ac patro nomine esse Usum relinquere regnum , ct Africa excedere praeterquam quod si inutile esset, non esse e republiica populi Romani senatum censere Petenti Masgabae, ut anno Hamilcaris filius ' obses in locum exiret. Munera ex senatuscontuli emere regulo quaestor iusius ex centu pondo argenti, S prosequi eum Puteolos, Omnemq sumptum, UO-

ad in Italia est et praebere,in duas naves con a ducere, quibus ipse comite lue regis in Africam deveherentur comiti luis omnibus liberis servisque vestimenta data. Haud ita multo post cle altero Maiani in filio Milagene literae allatae

sunt , misium eum ab L. Paullo post devictum Persea in Africam cum equitibus suis navigantem dispersa cla ite in Hadriatico mari Brundu- num tribus navibus aegrum delatum. Ad eum

688쪽

cum iisdem muneribus, quae data Romae fratri ejus erant, L. Stertinius quaestor Brundusium missus justusque curare, ut aedes hospi.

In quatuor urbanas tribus descripti erant liber tini, pratae eos, quibus filius quiquenni major ex Senatusconsulto eget. Eos ubi proximo lustro censi essent, censeri jusserunt: eos, quipr:edium praediaverustica pluris sestertium tria 'inta millium haberent, censendi jus tactu est. Hoc quum ita servatum esset, negabat Clau-Mussi rari latio rem injussu populi censorem I

quam omni nedum 1 distat universo adimerep e. eque enim sciritu movere posset, quod initiuar A , quam mutare iubere tribum, ideo omnibus quinqui triginta tribubus emovere posse e id est,

civitatem libertat Gnque eripere . non ubi censeatur inire, sed censu excludere. Haec inter ipsos disceptata postremo eo descensum est , ut ex quatuor urbanis tribubus unam palam in atrio Libertatis sortirentur , in quam omnes, qui servitutem ervisient, conjicerent. Exquilinae sors exiit in ea Ti. Gracchus pronunciavit, libertinos Omnes censeri placere Magno ea res honori censoribus apud senatum fuit gratiae actaeta Sempronio, qui in bene coepto perseverasset S Claudio, qui non impedisset Plures quam a superioribus,& senatu emoti sinit Mequos vendere jussi omnes iidem ab utroqueta tribu remoti, aerarii factici neque ullius,

quem alter notaret, ab altero levata ignominia Petentibus, ut ex instituto ad artatecta exigenda,&ad opera, quae locassent, pro tran

da, anni bimensis tempus prorogare , Cn. Tremedius tribunus, quia lectus non erat

689쪽

in senatum intercessit. Eodem anno C. Cicereius aedem in monte Albano dedicavit, quinquennio postquam vovit. Flamen Martialis inauguratus est eo anno L. Postlimius Albinus. filio, M. Iunio consulibus , de provinciis referentibus, censuere patres duas provincias Hispaniam rursus fieri, quae una per bellum Macedonicum suerat: Macedoniam Illuri-zumque eosdem L. Paullum ac L. Anicium 5btinere, donec de sententia legator tim , res bello turbatas, fatum alium ejus regni formando composui sient. Consulibus Pisae malalia decretae cum binis legionibus peditum,&equitum quadringentenis. Praetorum Ortes fuere, UCassi urbana, Manli Iuvencii Thalnae inter peregrinos , Ti. Claudii Neronis Sicilia, Cn. Fulvi Hispania citerio , C. Licini Nervae ulterior A. Manlio Torquato Sardinia obvenerat nequiit ire in provinciam ; ad res capi

tales quaerendas, ex senatusconsuli CretentU

De prodigiis deinde nunciatis senatus est consultus. Ade Deorum Penati tim in Velia de coelo tacta erat in oppido Minervio duae portae muri aliquantu Anagniae terra plue i. rat: Lanuvi fax in coelo visa erat. Et Clari. ein publico agro M. Valerius civis Romanus nunciabat, e foco suo sanguinem per triduunt duas noctes manasse ob id maxime decem viri libros adire uisi supplicationem in diem unum populo edixerunt. quinquaginta capris in foro sacrificaverunt aliorum prodigiorum caussa diem alterum supplicatio circa omnia pulvinaria fuit, hostiis majoribus sacrificatum est, 'urbs lustrata. Inde quod ad honorem Deum immortali una pertineret, de-

IL 3 crevit

690쪽

dona Ap. Claudi , M. Sempronio Consulibus, ob de υ ictum Antiochum regem data ad omnia pulυinaria essent; tanta ta Casilus i. Iuventius prae Iores curarent danda. Legatos deinde, quor uim de sententia Impp. L. Paullus, L. Anicius, cota Ponerent res, decreverunt decem in Macedo

niam , quinque in Illyricum. In Macedoniam

sunt hi nominati, A. Postumius Luscus, C. Claudius , ambo censorii C. Licinius Crastus, collega in consulatu Paulli, tum prorogat imperio provinciam Galliam habebat. His consularibus addidere Cn. Domitium Inobarbum, Ser. Cornelium Sullam, L. Iunium , C. Antiastium Labeonem , T. Numitium Tarquiniensem, A. Terentium Varronem. In Illyricum autem hi nominati, P. S lius Ligus consularis,

C. Cicereius, in Baebius Tamphilus hic

priore anno cicer eius multis ante annis praetor fuerat P. Terentius Tuscive icanus, P. Manilius Moniti deinde consules a Patribtis, ut quoniam abierum ex liis succedere C. Licinio, qui legatus nominatus erat, in Galliam Oporteret primo quoque tempore provincias aut Compararent inter se aut sortirentur sortiti sunt M. Iunio Pisis Obvenerunt quem priuaquam in provinciam iret, legationes quae ut dique Romam gratulatum convenerunt introducere in senatum placuit Q. Alio Gallia. Ceterum quamquam tales viri mitterentur, quorum de consilio sperari pollet, Imperato res nihil indignum nec clementia nec gravitate

Populi Romani decreturos esse tamen in senatu