Tractatus juridicus de balneis ac balneatoribus (Von Bad-stuben und Badern) secundum leges et instituta romanorum ac usum hodiernum

81쪽

iUr. Hi inser inde balnei INSTRUCTus, qui omnia ea complectitur, sine quibus usum suum balnea praebere non possunt. I g. g. a. f. d. in . vel instrum. l. 9 s. g. 3. . d. g. 3. Est vero instructus balneorum duplex ;Rerum ac Personarum; arg. l. Ib.2s d. V. S. Vid. l. o. g. I. d. aur c arg. leg. LII. g. r. f. d. in . leg Illae uno nomine TENsILIA dicuntur, ab utendo, omnia instrumenta, Vasiaci atque apparatum lavatorium continent. Apulej in Flor. ρ. m. 3 1. n. 3s Strigilem, am-pustam caeteraque balnei utensi ianundinis mercari Labandria dixit Gellius N. LXVI. c. I . Laberius, elutriare

linteis labandria dixit, quae ad lavandum sint arata. Germanice dicuntur ex usu hodierno made. Serale t

Th. II. Ad instructum rerum balnearem in legibus recensetur si AQu ad bibendum lavandumque familiam parata l. ra. g. Io. . d. inserum. N. Etenim ad praecipuum lavationis ac balnei usum pertinet aqua, unde balneum sine aqua per quietem visum, malui quid portendere veteribus Onetrocriticis fuit persuasum Artemidor. I. Oneicr. e. 11. Et proinde balneum laquas conjungit vetus inscriptio ex Appiano p. rvt. Ibes inscrist. p. III.

82쪽

Vbi per aquas potissimum intelligo jus aqua dueendae

ex publicis castellis ad balnea, hoc enim consensu ς ratoris aquarum poterat in alium cum balneo transferri Caeterum aquam in balneis usitabant vel puram seu

meram, vel mixtam, ac vario liquorum genere tempe ratam i ο δ' ἀκροτον, aquam meram Graeci dixerunt,

qua pocula talnea solebant diluere Athen Deipnor.

Is e. 6. Geli N.A. XII. c.F. Plin. L. I. c. s. it. L. N. . .

Ad has aquas percolandas sacco utebantur linteo in halneis fistularum orificiis praetenta , quo pura fieret atque illimis: Mart. XIV epos . inde aqua saccatalapud Sen. m. δε Non saccata aquaiuabatur, sed sepe turbida st cum plueret vehementius en lutulenta. Vino etiam rosis ac odoribus infecto piscinas balneorum replebant Lamprid. in Heliogab. e. o. condito piscinas solia temperavit, mrmato atque absinthiato Add. c. g. eod. t. de Alexandr Sev. e. 3 . inf. Capitol in vis Gord. e. s. Poppaeam Neronis Principis uxorem, ad candorem corporis custodiendum lautem rugandam, lacte asinino integra soli balinearum temperasse, auctor est Uin L. δ. c. a. it. L. n. c. I. Iuvenal. Sat r. n. Nec suttaiebat aqua simplex, aut varie infecta, sed meris tiam unguentis atque odoribus lavabantur. Vid. Athen. Deipnos. I. c. re quam unguentariam lavationem primus excogitavit Caligula, teste Suet in vis c.37. Secutus eumdem Claudius Nero Eutrop. L. VII. c. s. Successi huicNGro Caluuia avuncu uo simillimus , qui imperium Roma.ntimo deformavit cae deminuit inusitata luxuria sumptuumque ratione, ut qui exemplo C. Caliguia alidis stlidis loaret unguenso. Qui postea luxus in privatum etiam

83쪽

etiam morem prolapsus legitur apud plin. LVLLII.ed. Menon aliquem x privato audivimus jussisse , spargi parietes latinearum unguento , atque cinum principem filiata, temperarii ac ne strincipale videatur hoc honum , spo ea quendam ex servi Neronis. Quoad usum hodiernum hic quaeritur An concesta balneo a magistratu, jus quoque aequae ducendae ex flumine publicisque aquagiis conis cessum habeaturi Aff. quia st balnei usus sine aqua nullus est. l. V. f. a. . d. instr.

in Lic N ad calefactionem balnei diaetarum

hypocaustorum parata LXX. 3 3. U. d. leg. s. ubi ulpia. nus; ignis autem legato, inquit, quod comburendi causa ararum es, continetur, seu ad balnei ealefactionem, seu ad Hetarum hypocaustorum se solebat uti glossali Iegit hypocaustarum, velut adjectivum ad diaetas refert, sed male est enim hic hypocaustum nihil aliud quam fornax, qui gr. υποκαυσις cibbdendo ligna ignem dicitur, unde nimirum vapor seu calor per tu hos diaetis adplicitos ad cubicula trahebatur Plin. Me si idem cubiculum stem repidi mum, quia plurimosi perfunditur Cohaeret hypocauston, aes dies nubi. --

Vasa quidem in balneis erant plura, quorum tamine omnium separatim in legibus mentio non sit generatim tantum legitur, ARGENTUM BALNEARE, cujus mentionem injicit scaevola Ictus in L o. g. r.A. d.

auri σarg. l. Est hoc nihil aliud, quam supellex seu

instruis

84쪽

instructus balnei ex argento factus, quo in balineo uti

opulentiores consueverant ; sicuti alias la rur argentum sale ac potorium apud Modestinum ah t. δ. f. d.6-ρ P. Og item apud Pomponium f. s. f. d. aur c arg. leg. Priscis enim civitatis moribus ab avaritiam luxuria adhuc alienis, fictili, lignea vitrea , aut aenea utebantur supellectile , at postea, obsoleta hac pristina frugalitate, ex ebore, testudine, argento, marmore, auro,

gemmis, fi csta, sculo ta, ornataque vasa ad usum balnearem ministrabant, ut eleganter hunc luxum perstringit Celsus JCtus L . . d. Iupesi leg QPlin. L. n. c. a. stratas argento mulierum balineas reprehendit Colligitur autem ex aec o duplex argentum balneare fuisse, alterum quotidianum alterum quo diebus festis in balneo uterentur. Cons. Donat. d. Vrb Romα. I. c.ar. In specie porro legitur a Las. g. ro 'IM A MI quam vas urinae explicat Festus de erb signis hinc matula apud Mantuan Pers. IV. s. v. O. dicitur de homine vili, insulis, ignavo, hic tamen potius vas aquarium intelligi, monet vj ac MOU. 7. 2IL A WA Tas, si ve,uti in media aetate adpellabatur Lυatorium, quod Glossae veteres explicant vas purgandis sordibus deputatum. Non tamen hujus usus tam i balneis publicis, sed, ut ex Ulpiano discimus, ad munis dum muliebrem spectabat. Fuit ergo in usu privato mulierum , quo utebantur ad abluendas sordes. 3 RI sc oes, quem Hottomannus raris nius explicat fuisse capsulam, in qua linteola munda mulieres reponerent , quibus lotam corporis partem abstergantri tria quam etiam sententiam discedit Cujac VIII obsis. o. tus iis quae habet Pollux. VII. c. o. cui λισκοk arcae genus

est,

85쪽

est, in qua servantur vestes. Inter vasa, quae hodie ad instructum bal sertinent, sunt vannus, die Nanne Sta, de,2Baiiiiel GA mecten f c. quae ex statutis nonnullorum locorum ad eradam pertinent. Vt responso Scabinatus Lipsiensis probat Richi de successi ab intem

Sect L membr. l. n. 7δ. H. V. De instrumentis quoque balneatoriis nihil in Principum placitis praecipue habetur , praeter id, quod SpECu Luminter mundum muliebrem, quo etiam in balneis foeminae utebantur, refertur l. N. . to d. aur. marg. leg eratque illud Vitrum, a spectendo, speculum dictum. Varro de L. Lib. IV. c. p. in quo faciei imaginem contemplabantur, an munda esset. LIM. LI. . eod. inde Sen.

ep. 9s metemm lintea, strigiles omiserre eae seculum teneri Junoni Hodie ad instrumenta balnei ac balnea. torum reseruntur dieriast in Schrops Eisen. Et cum

balneatores curationibus quoque externis operam suam adhibeant, eo referuntur emplastra, unguenta, aliaque huc pertinentia. De quibus huc generaliter notandum, quod balneator eadem semper parata, idonea ac bona habere debeat, quo,casu necessitatis eveniente, statim adesse possit, nec mora periculum augeat Vti provisum iri der

86쪽

bet inde balneator diligenter instrumenta visitare, atque ministros suos ad ea purganda cogere , uti clarius pro

σr. . d. infruct leg quae BALNEARIs verti potest, quia 'alnea inter secessus referuntur 3 nota enii secessus omnem locum , quo animi relaxandi causa secedimus La. g. s. . . recepi. aperte de balneo dicitur Plin. III ep. r. in secessu solum balinei. Erat nimirum antiquis in usu, ut singulas aetates, visitu ordines latus certis vestium generibus discernerent i uti nota est praetexta puerorum, toga virorum , saga militum, c. aliam praeterea vestem in foro, aliam domi, rursus aliam in urbe, quam in rure usurpabant c. utilate haec explicat Octavius errarius elegantissimo suo tracta-

87쪽

tractatu de re vestaria. Atque ideo 'alneis certia

erat praestituta. Vestis, dicta balnearis. Lamprid. in Alex. c. r. Thermo, suis c veterum frequenter cum opulo usus est, caesate maxime, balneari ves Palatium revertens, hocsolum imperatorium habens , quod lacernam coccineam accipiebat Add Ferrarius de reves.st. II it L cap. s. tradens vestem balnearem aestate iacernam fuisses hyeme ianam. Scilicet talia erant vestimenta , quae aliis

superinjicerentur, ut commodius istis possent uti. Ad vestimenta balnearia hodie sipeciatim referuntur Schaub Dutide male Diit i. e. mitra vel pileolus ex stramine aut lana contextus, quo caput operiamus , ne frigor aut humidis vaporibus nimis gravetur. a Die made. Silirheni seu velaria quae ante corporis partes inferiores in balneis praetendimus,de quibus singularem consuetudinem refertZeiler Cent. Lep.r his verbissum daGadighti.

pro diversis locorum statutis haec vestimenta balneorum ac ornamenta muliebria ad geradam sicuti die made. cassim Statutis Hervordiensibus inter geradam referuntur it Statutis Mindensibus L. a. tu. M. ait. M. Burri es

judicii aulici ittenbergenfis Responso eodem censentur die made, sappen quod refert ichi d. success. ab

intes. Sect L membr. I. n. I. seqq. Vestimenta vero virilia, quibus vir usus fuit in balneo, vel quibus communiter virin uxor fuerint usi, si maritus paraverit, a nec

88쪽

nee mulier eadem in sua possessione habuerit, ad geradam uxoris a proxima cognata trahi non possunt uti responderunt Scabini tu Donna ad conceptionem Sim.

Instructus personarum complectitur ministeriata, quae olim balneorum exhibitionem curabant. Erant.

que in balneis privatis servi privatorum domestici I. s. g. r. . d. V r. qui quando domi lavari vellet dominus, balnea parabant iisdem Clautiores in balneis publicis utebantur, qui se plebeja publicae familiae manu tractari nollent. Appulej. m. metam. p. m. U. hac adhuc me loquente, manu firmiter injecta, jus balnearibvi ad- siqui producit ad lavacrum proximum.

Τh. VIII. In balneis publicis, quae a privatis illorum redemtoribus, in urbe aut in provinciis, publice praebebantur ad quaestum, ministrabant mancipia ipsius balneatoris arbitrio delecta L .f. a. f. d. his v. not. infam vela re p. sub locationis pensione locatori praestabantur l. s. C. N. d. conlat donat vers seu locationis pensione retianentur in memoratis locis. Ad ista vero balnea , quae magistratus aut princeps publice curabat, deputati erant

servi ac homines publici, qui sub suis ossiciis ex Principis praescripto baIneis serviebant Ex his porro quidam

in ipsis

89쪽

cura, imperi ac disciplina paedagogi ac balneatoris, hospitesque pro more lavabant, distringebant, vellebant, ungebant; qui familiam thermensem constitue bant, cujus meminit vetus inscriptio p. rut Thesin

Alii extra balneum, lignorum subvectione, lavacrorum ministeriis vacabanta ii speciatim MANCIPES THEMM ARM M vocantur rubri C. N. d. mancip. thermar σμό- ωect Iignor. Erant autem certa Corporatorum Collegia, huic lignorum functioni obnoxia, nimirum primo Corporati Satinarum publicarum . . C. N. d. mancip. therm qui erant publici salis coquendi conductores f. D. C. d. vectiga in per familiam suam istas salinas curabant. l. r . quod cui. univ. nom. l. I. g. S. . d. oen. Cujae. VII. O ... Hi igitur loco vectigalis, quod propter exercitium salinarum pendebant fisco l. 7. . . R. S. I. IIa d. publican ligna convehenda curabant ad usum lavacrorum publicorum Symm in auctuar. p. se rotis vi ribis adjuvandi siunt, inquit, communis patriae corporati, praecipue mancipes salinarum, qui exercent lavacra gno.

rum resitione. Urgente dein defectu, non sufficienti. bus salinarum ministeriis ad lavacrorum necessitates, NAVICuLARII LINTRONEs, qui publicas species fiscales navibus deportandas suscipiebant rubr. 9 L . C. d. na, Lat. C. N. eod. ad parem lignariae hujus functionis sollicitudinem a Constantino Imp. vocari coepe- 3 runt,

90쪽

runt, quod postea rescriptum confirmavit Valentinianust

Sen. cum Valente. l. ro C. N. d. navicul Lου eod. Add. Symna rep. Sy. Denique huc referunt COR pus D ENDROPHORORUM, cujus duo genera in legibus atque inscriptionibus memorantur: unum erat gentilitia facerdotum professio, a Graeco Mνδρον aphia dicta, quod in honorem alicujus Dei, veluti Bachi aut Silvani, arbores stirpitus excisas numeris serebant per urbem, de quibus

prostant inscriptiones apud Gruter. . si . . p. pag. Π.D. Q δ. Reines Claus m. n. a. Add. Artemid. II. c. a. Athen Deipnos. II. an tunc superstitiosum cultum proscribunt Honorius aheodosius Impp. l. s. C. d. agam. Lao. C. N.eod. Alterum dendrophororum genus perhibe tu illorum, qui nemora publice caedebant, carbones torrebant,rad usum balnearum, navium, aedium , Gquibus citatus e t. C. N. d. Centon.criendrosthor. apud

Gruterum p. v. n. δ.ρ σω. . . Nec tamen apud omnes,

qui in istis corporibus detinebantur, ad lignariam hanc functionem erant adstricti, sed ex omnibus, sexaginta,

probatis cujusque facultatibus, communi corporatorum delectu legebantur, inque deficientium locum nouisurrogabantur. Et, si ad thermas urbanas legerentur, judicio praef. Urbis confirmabantur. l. 3. C. N. d. navicul. ibid. Gothois. Refertur porro ad familiam thermensem FAMILIA AQVARIORUM seu aquarum custo. dum, qua Gr. hocpυλοικα nominant, qui publicis ad balnea quaeductibus operam dabant. l. o. C. d. aquae l.3. C. N.eod. Erat autem, teste Frontino, aquariorum familia duplex altera publica ; altera Caesarm Publicata

liquior, quam Agrippa cum thermis sivi Augusto reliquit,