Jesus patiens centuria notarum theologico-historico-criticarum illustratus à d. Henrico Müllero ..

21쪽

μέ ους ἔργου ταίσωπι χρ λμεν τηλαυ ς, quod fieri nota potest in inchoando, sed coiri inuando imo ser complendo opere Homerus Iliad. δ. 33y α ξειο- λ μοιο, quod verteiadume it, bellum gerunt. Neque enim eo tempor primum fiebat belli initi una, quod ita decimum jam an num continuabatur. Simile quid occurrit ita nonalia apud Plutarchum; ν αν τὴν Hχ o me, es πα-

etaim vel conceptio vel generatio discrimen temporis iii ter ita ilium Militem admittit, quum fiat in instatui. Nec Latinis hic loquendi nodus plane insolens Certe Plautus Bacchi d. A l. 2. inficia, ire cepit, dixis pro inflciatus est. Non tamen ly ρξατο i. l. est sine emphasi Innuit earin , Claristum viam antea maestus non esset, nec moerorem prae se ferret ullum, sponte sua tristitiam illam suscepisse. Nempe cum jam instaret mors λύκον pro genere humarao persolvendum esset, non necessitate sed volutata te Salvator, cum voluit, 'uam diu voluit passiones admisit, quas, ii voltiisset, excludere potirisset. Non dissimile eit quod Joh M. N. de Christo dicitur, quod ἐτάγξεν ἐοωτὶ, turbaverit se' m, quando in funere Lagari mutatione vultus animi affectum indicavit. Inter rerba, quibus P a T. Salvatoris notatur, maxinae emphaticas uiri tuo, -Jηαρνειν λαι γωνιαν. Illud apud Matthaeiam Marcum, hoc apud Lucam legitur. Αἰημονῶν nonnulli abi deducunt, ut it extra consorti

iam populi vivere, quod lugenti tim propriuna esse vult

Pocta,

Ipse suum oredens hominum vestigia vitans. Sed rectius derivatur BAAα , quod proprie est taedio cI itudine cita genero lius Iube 2 modi molestias pati. Inde

22쪽

Indeyerbale ., ii ἴδη καμ , fui habitualiteraeco: tinu Emole pius emit, adeo ut prae dolore animi concidat, is inata

dolorum abundantia talutam non intereat. Quod no-

me ira et si in usu non invenitur analogice tamen a praeterito ηδ lum sormatur, it alia verba in /ων habitum acabundantiam notat. δεμ ονῶν Suidae es λίαν λυπι , quod nota exhaurit vim verbi. Hesychio, cujus graviortius Elymon respicietis exponit. λυειιδ ιαμηχανῶν, lain ita quasi doloris satietate fatiscere concidere, Omlai Sque ,

consilii inopem esse. Paulus unirpat de Epaphrodito ad mortem usq; infirmato Hili, a1 Quomodo etiam aphad Hippocratem ii qui in morbo letali sunt constituti,die untur αδημονες. Cum Helychio facit, quod Lucas scribit, inpibbl. Christum suis eo Ἀγωνίαι raris Oretii ιαγωνία est timor, quo percestur opus aggressuri Apud Hesychium notat pa ustravi iesium. Proprie significat aestuationem animi in

eo, qui in certamen descensurus est, tu Laertius ait, φο Iaa. Orib. βον αἰηλ νζαγματ , Vel ut Damascentis, cpόβον iαα ω d. c. is . προηγουν - χίας φοβώμενει γαρ Σπιτυχῶν της προξεως, α- Harm. PQ γωνιωμεν. Via Ger hardus, Theologus coeteroquin ma-ε LP isi. initis, significationem hanc huc non quadrare in V Uinis

Christo probe coastiterit, elaboris suifrtactu haud frustratum iri Vertim quid adversetur, quo mitriis Christi αγωύια , φόβου - χισας conjuncta dici queat, haud penetro. Etiam sit enim ratione effecti, seu redemptionis generis humani frustratio nulla metuenda foret, certe ratione fruitionis illius effecti non poterat Servatori est e ignota, quandoquidem Omlaisci eluia sua praevidit, maximam generis humani partem hoc λύχω sufficienti Time pMaestit propria sua culpa non fruitur amo.

Haec

23쪽

IIaec Evangelistarum verba sunt. At Ipse Christus λυπις, inquit - , ψυχὴ ,νάτου. Video BegamuGomarum aliosve τὸ - ex praepositione r de ducere, eiq; intendendi signi sto tonen tribuere Sed quod advertu Erasmus Schmidius, ii graviter errant L ad D Adverbium πέν, non praepossitio a vim habet imprae, gnandi significatum. Atq; ex hoc Adverbio me/est Latinor una per in compositione similitera voens, ut inpersiti, 'rdoctus, perpuli her Graecum si gnificat ex currendo celer Odyssi 88.ἡes κέιάιοῦν dolas excedore noυ t. mines ἰλυπ modum

tridis, quod Ger harduo G φώζει, unissimaerore ob eo Orcumva Pata, ita ut nutas patea exitus Sic enim a praepos , non adverb. se dedueendum foret Vocabulum. Concinnitis erras, per risto, vel ut ipse ea Marc. VI, 26. var trisu. Non vero est cur litem in o. veamus Veteri e tenti, tristis est Haud enim opus est, ut vim compositionis curiosius hic X pendamus, ctim qiralis, quam vehemens uerit tristitia abundἐdoceant quae proxime sequuntur,us ad morum. Potestiae enim ulla tristitia esse major, quam quae non nisi morte ipsa finiatur, vel, quae mortem ipsam ob oculos ponate Caeterum erratu, qui εο ς hic pro temporis limite accipi. uiri Hilari vis, Origenes&Hieronymus quidem tristia ci aeterminulta hic indicari voluiit, sed antecedentia cum consequentibus satis aperte evincunt, non tarn in Mat , extensiis e te de duratione, quam intensiiud, seu de ma c. I PL

24쪽

gnitudine dolorum accipiendum. Huc facit, quod Euthymius exponit εως νάτου, hin. prout videmis tu moribundis. Nec ejusmodi loquendi gentas scriptoribus sareris iii litum. Sane V XXVIII, 1. de Ezechia dicitur, quod aegrotaverit usq; ad mortem, εως νάτου, ut habent LXX. seniores, non quod ea aegritudo ad mortem usq; duraverit, sed quod fuerit gravissima, imo letalis Hinc Aquila ζ - νῶν, odisio transt quomodo Lutherus parallelam phrasita vertit GiLahar. Sicyon IV, 9. dicitur Ionas iratus fuisse usq; ad mortem , hoc est e bat sit

Animae tuae Servator dum meminit, se corporis non tantum, sed lanimi cruciatus long gravi mimos sen-rire satis innuit aperte. Quod ex ipsis Pontificiis Ferus agnoscunt Maldonatus, quorum ille ad ista soli. XII, 27. Nunc aiatina mea turbata est quid dicam inquit, exprimi formam ennat homisis, ut nunc soc, nunei Iud cogitat, nunc bona, nunc maia sibi proponit,ne fit quo se vertat Hic vero Matthaei verba sic με respoζει, ID 9eόemeniis di criminis obem metu angi, ut quodam μο- do exanimo e artθnitus sit. IV.

ORA Tl O CHRISTI

LUCTANTIS. In Oratione CHRISTI tria confiderantur, Persen

quam Orat, Res quam Orat,&Modio seu conditio qua orat.Invocatur Pater appellatione hac blanda, Abba Pater. Abba Syrum aut Hebraeum esse vocabulum communis stre eruditorum omnium est eiu eluia. Mihi vero similius fit, quod coluςndmit Viri Magni Hugo Grotius

25쪽

II.&Lud. Capellus, esse origine Graecum, in familiaribus ac blandioribus compellationibus usitatu Allatu digna

sunt, quae eam in rena, etsi aliquanto prolixius, habet Capellus Omnes, inquit, quod sciant, ii terpretes ita accipiunt hanc compellationem, quali esset vox Ij-riaca a Christo usurpata in illa Patris sui invocatione, ciri ab Evangelista subjecta sit vox Graeca πανηρ, tanquam exegetica illius Sed dilutius videtur ut in ejusmodi blanda A perfamiliari filii ad patrem compellatione,

vehemetui invocatione, voci peregrinae quidem sed notissimae, imo vero ne peregrinae quidem iubsicio ur 'πικῶς vox alia Graeca, sic enim amittitur atq, diluitur vis, gratia venustas ta miliandae .familiaris compellationis. Rectius forte videri possiit, sit dicamus eam ense Graecis stimimani formulam , qua filii parentes

bland . familiariter compedabant. Quod hinc

confirmari posse videtur Prima vox quam pueri enituntur, qua Patrem compellant, est Papa , Graecorum etiam de Latinorum puerulis notissima, unde Ac-π- apud Homer vox est puerorum Patrem σά compellantium Iliad. E. άδε, . , miniῖς πιτ γύναm mors - ζουσr, hoc est , uti exponit Interpres, πάππα φωνῆα, πατέω πιαλῆ n. Hoc Latini dicunt appare, apud PersiumSat.HI.

Ei simili Regum pueris pappare minutum poscis. P pare si hic est patrem blande Ἀπου&Πκως papa vocare, quod Nobilium maximis®um pueri solebant. Jam quemadmodum infantes primum loqui nitentes -- patrem vocabant, sic etiam abiecta prima litera ἄπme dixere, ut 4τ ex tas actum. De Papa jam di ctum est. De ατα notum est ex Iliad. θ. φοῖνιξ ἄττα γωP. a Verba

26쪽

verba sunt Achillis Phoeiticem se seniorem holioris c. sa Patrem υ; οκρυοκως vocantis De Mamma atq; notum est Martialis Epigramma, Mam natat, Taia habet Areu, sid ipsa Titurum Dicic Mammarum maxima Mamma potest. De voce ἔπ-, quod patrem etiam Graecorum pueriss )naverit, liquet ex vocibus illi amnibias απφοι, απ*ῖς, απφια - φάροον, qui biis iueri parentes is frater fratrem, soror sororem υzσοκαγῖκῆς appellabant. Apud Suidam Aia p. est fratris vel sororis ποκέωσμα, J EiIsthatius notat, sororem a sorore vocari π αν Θ - πουν γον, δύα π φυς apud Theocritum est pater. Apust

Callimachum Hymno in Dianam veri UL Diana inducitur tanquam Virguncula ludens adhuc ita Patris ovis

Latini formarunt Aba, atq; inde verbum abare apud Ait sonium Epistol admirem, pro δελφὶζειν, hoc est, comperire alique.n Linde, ceu frater fratrem. Et certe vox Lati- A us pro Abus cun deabariuatariu videtur omnino

deducta ab illo aliti quo Aba vel Abba, hoc ex Graeco illo Amata vel etiam ἁcca. Ex his videre est, illudacca . si formulam esse graecorum pueris familiarem , qua patrem blata de&qua inferiores superiores, honoris amoris testandi ergo, compellabant. iactenus Capellus objicies i. aliud est ἀππα, aliud ἀccA. r. sic dicendum fuisset. non. τηρ sedone a Christus non Graece, sed Syria celocutus est, . videtur puctilis ista compellatio Christo indigna , nec in tanto agone constituto conveniens fuisse. s. Nola scribitur Acca sene, sed cca. νὴρ, ubi supplendum videtur , ut sit, Accἀ, ο εχ .mit, ut alterum sit alteri ut ἐξ nubi vox Graeca Syriacae. Sed

27쪽

Sed Resp. ad i. Facilis est iteraruina. m. perialutata O. Fortassis etiam tum receptum fuit, uta ccppro πατα diceretur, quemadmoduni conjicere licet ex illo Atisonii Abbare. Credi etiam potest, scriptores acros accἀ pro απστἀ adhibuisse, quod illa vox propitis reserat Syriacum arq, qua lingua Chrillus est locutus ADt. Nominativus pro Vocativo pius ponitur per Atticismum. Sic quod Matthaeus e XXGI. d. in Vocativo effert , si μου, arctis c. Q sin more Attico per nominativum e Vimit. θεός ιου, ὀ θεος μου Possumus etiam subaudire ν λων πατὴρ . Ad . Evangelista non retulit ipsas voces Syliacas, quibus Christus patrem compellavit, sed earum sensum Graece, qua lingua ipse scripsit, ex premit. Videntur, inquit Grotius, Hebraei, Graeco utentes sermonere tinuisse hanc vocem, quia naturaliter pueri eo sono patres salutatu Ad . Ej iis modi formulam non fuistis

pueris tantum usurpatam, verum etiam a grandioribus erga superiores Iuos, quos reverentiae ergo sic compellabant quasi patres, ostensum supra fuit exemplo Achillis apud Homerum Plioenicem senem sic compellantis, σοι νιξ αττα μυῖε Ad s. Cum voces exoticae ii N. T. Graecis ocibus explicanti r nunquam impliciter dicitur . absq; verbo is, sed semper additur ve ario, vel

quod communius. ες μεδερμηνευόμενον. Similae ras, cur

in compellatione hac vox Patris geminetiar 'esp. fieri id ad se stus testandi causa. Simile illud να αμεν Apoc. . Insuper Christus hac geminatione .periculi magnitudinem jeceissitatem auxilii sibi praestandi ignifica sicut qui angustiis pressi idem saepius ingeminant, iquem inclamant, iterum atq; iterum inclamant, quoad misericordiam facilius eXcitenta. Reg. Vm,aIAne u

28쪽

XIV. modi geminatione vox posterior impraegnat priorem quasi causam ad dies Pater, Pater h. e. Pater exaudi me, imo ideo quia Pater es, exaudi me. Mod eleganter exprestit Syrus, zN N, Pater, pater mi Libi illud MI majorem fiduciam declarat, vehementiusq; movet. Quandoquidem stimul ostendit, quod singulari ration sit Dei filius, vide L non per gratiam tantum, ex per

naturam.

Res quae oratur, continetur his verbis, ρελ τω ἀπ-το et τωον τῆ , Transeat a me poculum koc Gravior aerumna , quod monet Camero, Calicis nomine a Prophetis notari solet fere enim usu venit, ut quae sunt molesta laura ea dum exaggeramus,significemu veluti per ironia mearia rerum vocabulis, quae in vita iva via sunt&jucunda, unde etiam Lavacrtim eadem notione usurpaturi Certe Christus utroq; nomine tum poculi, tum lavacri usus est Matth. XX, a Caeteriim Tralatio unde sit, non usquequaque convenit. Sunt, qui arbitrentur peti eam a calice Medicorum, quo sua miscent pharmaca. Haec enim ingrata esse palato turbare, corpus solent. At vero qui loca attenderit, ubi Scriptura poculi hujusmodi meminerit, facile penetrabit, tralationem et a calice inebriante, qui homines sic reddit impotes sui, ut nec caput, nec pedes ossicium faciant, sese ludibrio omiaium exponant, multa etiam pae nis gravissimis digia designent. Quid enim apertius Ηώνω Pa verbis Psalm. LXXV, 9. cr. XX Ir. Eieci XXIII, si Cl. I. r. . a. omius huc accommodat loquendi formam usurpatam Comico Casina Aet. V. sc. a. Ut senex loc eodem poculo,stio ego bibi, biberet, similemq; locutionem Bes garui ,

29쪽

Conditio qua orat Christus, subjicitur his verbis Si posbiis, Potentiae divinae objiciuntur omnia e quae noti sunt absolute impossibilia.Impo Tibilia a. absolute sunt,quae Deus velletion potest vel ratione potetiae, vel ratione objecti, vel ratione utriusq;. Ratione poten tiae velle non potest, quae naturae suae sunt colatraria vel simpliciter, vel secundum quid .Simpliciter divinae naturae in luco latraria, qua ipsam evertunt Sic Deus non potest falli, quia hoc repugnat in fila ita ejus sapientiae; nota potest peccarri quia hoc evertit a iustitatem ejus; non potest mentiri, quia tuti non esset verax, deficeret a prima veritate, atque ita a seipso non potest peccatorem absq; satisfactiones illitis applicatione impunitum dimittere, nec potest non- peccatorem damnare,

quia hoc est colura ipsius justitiam. Secundum quid

naturae divitiae suiu contraria, quaedam quoad certum agendi modum, quaedam qua certam hypothesin. Priorinii do Deus actus naturales in seipso exercere nonis potest. v. g. edere, bibere, ambulare, dormire, loqui&c. Posteriori modo impossibile Deos uiuaetus , quos decrevit non facere, 'uorum contrarium praedixit, promit ita ut comnii natus ei se facturum v. g. Dcum non judicaturum uir dum, crede luit, hi vitam aeteria amo

denegatur tina c. Impossibilia Deo ratione obiectishoat,' hiae destruunt esse iri iam objecti. Hoc modo Deus roni it est sacere creat taratri absque relatione ad seipi una creatum etaim recessarid refertur ad creatorem,

tanquam dependens ad id a tuo dependet. impossibilia Deo ratio ire utriusq; tot critiae Mobjecti uiu, qtiae ti-triusque essentiae simul reptigia ant. Hoc modo D EtlS nota potet producere effectum ni inero aut magnitudi-

30쪽

me infinitum. iam effectus universi natura est, ut sit initus, sis produceret divina potentia effectum in filai tum de trueretur ejus essentia, Cilla fieret finita, quia nihi amplius producere posset, quod effectu isti adjiceret Sed consequens est absurdu infinita enim potentia inita finitum procedere apta est , neque unquam eo devenire potest, ubi sistere cogatur propter suum desectum. Caeteriim probe observandum est, quod ea quae sunt absolute impossit bilia Deus facere nequeat non propter desectum suae potentiae, sed propter de se. sim xxv ctum possit bilis. Hinc recte monet Thomas, aptius di-

.. a. ci, contradictoria non posse fieri a DEO, quam, DEUM

non posse ea faceres, cum causa ut fieri non possint, non siit a parte DEI, sed a parte impossit bilium, quoi uir naturae το fieri repugnat. Illustrat hoc tali simili A naa. i. mandus de Bello Visu Magwer in seologia de potentia Grrus se obstata pores docere Theologiam, sed quod non post docere asinum , non eis defectus potentiae in Maesro,sed AI defectus aseni, qui non est capax doctrinae. Prolixitis hac de reditserui in Theologia mea Scholastica Quaeritur alia 3C. Iris ac Annon DEO fuerit possibile, auserre calicem a GH R I- STO Resp. Non fuit α λωπι per se. Nam per se nihil DEO est ἁδυμον, ut supra vidimus, extra ea quae suiu in semetipsit οἰ- τα, aut quae divinae naturae repugnatat. Fuit autem impossibile supposito decreto in coturari- una Sensus verborum Christi est Pater si tua decreta ferunt, ut alio modo tuae gloriae& hominum saluti ae- que consulatur incaphid Lucam est Ἀβάλ. imor Attico pro ει βάλε παρενεγκεἰ τι et D DO Jς απ' εμοῦ,

quia velle DEI est ipsius pos e. Quidam exponunt Ita est ut, o si velles transferre Sed elegantius subauditur