장음표시 사용
41쪽
jusdam. paratus suppeditat, quibus germanae partes ejus , corpusque integrum & construuntur facilius , & uberius collustrantur. Sit itaque ad laudem in primis & gloriam ejus , a quo est omne bonum ' tum in vestram , solertissimi Iuvenes conterranei , aliorumque utiliatatem & commodum.
. ' Da H losophiae natura , partibus , deque Logicae praefantia , origine italica, ac variis, quae de ea prostrant, ' Operibus in lucem editis .
Hilosophia , cujus prior ac nobilissima pars Logica , non ipsa Graecorum sapientia , naturalium videlicet Distiplinarum eon. geries , est , sed studium , amor sapientiae . Quemadmodum nec arrogans , superbulque e - rumdem sapiens ipse est vir philosophus , sed
sapientiae amator , ac pervestiῖator : quamquam promiscue ea accipiantur in senolis longaevo usu. III. Sapientia autem , definiente Tullio , eis rerum divinarum ,' humanarum , cauis Iarumque , quibus hae res continentur , cognitio. Quae definitio merito probata omnibus , & in scholis recepta . Vellem autem , ut rerum istiusmodi divinarum oe humanarum naturam ,
42쪽
LIB. I. CAP. I. - attributa , & causas non pervestigasse se tantum , uti fit , & intellexisse contentus es et Philosophus ; sed ut illarum maxime fines , &ufus pro sui, aliorumque utilitate & commodo sedulo inquireret, detegeret diligenter , ac fideliter communicaret. Quae namque inquisitio nullum nobis , nostrisque similibus f ve pro υἱ-ta p, sica & animali, sive pro civili, ac praecipue pro morali emolumentum conseri , Vana
IV. Sed evolvamus ejus definitionis membra singula , atque ex eadem , tamquam ex uberrimo fonte , principaliores Philosophiae
partes omnes semet fluere commonstremus . Itaque rerum divinarum appellatione non Dei ipsius existentia tantum , unitas , ae persectiones ceterae heic intelligendae ; sed & res etiam ab ipsemet conditae , quum intelligibiles aespirituales , tum sens biles & corporeae . Item
rerum humanarum nomine tam ipsa hominum inVenta, artes puta, leges , civitates , smilia, accipienda lunt, quam eorumdem praecipue mores ratione turpitudinis, & honestatis . Quum denique subdit Cicero , sapientiam cognitionem piae telea complecti causarum , quibus res divinae humanae continentur , eo additamento
scite nos monet , virum philosophum , quo a rudi popello secernatur , divina & humana non hi orace tantum , ac smpliei notitia facti, sed maxime per suas causas , sive per rationes sufficientes , cur sint potius quam non sint , hoc
43쪽
potius modo quam alio , nosse oportere . Qua de re subsequenti capite III. V. His itaque in hunc modum evolutis , nulloe nunc negotio intelligent tirones no
stri , ex Tullianae definitionis hujus g. )
sente tres majores Philosophiae partes , Meta- p sicam , Phincam , Erbisam suapte sponte manare quarum prior Deum ipsum , ac spiritualia ipsius opera ' secunda corporea ac sensibilia postrema tandem moralia, ac hominum p cipue mores , quatenus lea thus naturae moralibus consermes fuerint vel difirmes , boni vel mali , poena vel praemio digni , contemplatur . Quibus accedit & major quoque ipsiusmet pars altera Logi ea I quae quum praecepta tradat priores illas ordine disponendi , lucubrandi, ac dein litet centes in eisdem veritates pervestigandi , &assequendi ' earumdem animam ritum , ac vitam non immerito appellaremus . Sunt itaque Philosophiae totius partes omnino quatuor, Logica, Metap sica , Physica , Eibica , quae in minores postmodum partes alias pro Opportunitate subdividuntur.
UI. Est autem Logica , de qua heic
sermo , . ra inquirendae veritatis . Scio , Viris
doctis eam multipliciter definitam , & appellatam , in primis vero philosophiam mentis , a νem philosopbandi, pluribus modis aliis : qui
ceteroo uin eodem recidunt , ut patet . Quod autem nonnullis recentioribus additum , Logicam nedum inqu7rendae , sed δc tradendae , ac docendae veritatis artem esse I id supervacanee,
44쪽
LIB. I. CAP. I. spraeterque necessitatem ab illis factum . Nil
quippe vetat , quominus eadem via ac metho. do in docendo ducamus tirones, quam nOSmet
pressimus inquirendo . Qua de re suo loco . Iam ero quum ars omnis datis quibusdam legibus,sve regesis, sine quibus nihil fit pulcri, nihil conelmni, nihil ordinati , exerceatur ' hinc ars Logica praecepta menti philosophanti suppeditat
ad delitescentes veritates apta methodo, naturali ordine, perpetuoque nexu perscrutandas, &assequendas .f. VII. Atque ex his quidem pro aliarum studio , & assecutione Disciplinarum Logicae uti. iitas , atque praestantia patet quam latissime . Quod quum sedulo adnotassent viri docti , illustribus eam nominibus decorandam putarunt. Re in primis Aristoteles, qui organum , sive instrumentum sciendi : tum Cicero , qui facul-
ratem , quae per omnes Sapientiae partes manat,
ac funditur: inde, ceteris silentio praetermissis, Augustinus , qui diseiplinarum omnium disciplianam communi calculo appellarunt.
f. VIII. Quid heic vero dicam de origine ejus, & antiquitate λ Scilicet est Logica recto, ordinatoque philosophandi studio coaeva quamquam ipsius praecepta seorsum , & pro opportunitate hinc inde fusa , ac disseminata
prius traderentur I donec Zeno Eleatensis di. ligenter ea simul ex Disciplinis omnibus colligeret, atque in ordinatum Scient ae corpus ominnium primus conferret, & concimnaret I quo usus primum Socrates , tum Plato, inde Ari-
45쪽
stoteles, postremo alii . Quae quum omnium sint judicio sensuque probata; intelligimus ,
Logicae originem non Graecis. quemadmodum oscitanter scripto pruditum nonnullis, sech It
iis nostris , ae distinm quidem huic nostrae
magnae Graeciae , ad quam Elea Zenonis patria olim pertinebat , esse adscribendam . Qua de re post Corsinium , D. Ladvocat D;ctionariἰ portatilis auctorem, aliosque bene multos, le-fendus germanus Philosophus, isque praeclarus,leinnectus Elem. hin. philos 34. ubi e S quitur secta Elearica , inquit , quae ab Elea ,
vel Velia magna Graeciae , vel Daliae urbe n men repetit. Inde enim prodiere Zeno Eleates,
pr ceptorum logicorum inυentor collectorem intellige 3 Parmenides, Leucippus , quos Pythagorae in Secta italica sueeessores suisse, scribit etiam Laertius' in Praemio . Quum autem Sinus polico rensis eleatensis sinus olim diceretur ; inde merito conjicimus , Eleam Zenonis nostri patriam ad oras ejusdem sinus fuisse si
q. IX. Zenonis Logica quousque in Socratis, ac Platonis, qui eam magni faciebant, manibus permansit, nullum deliquium passa est, sed primitivum illud auctoris sui decus , &ornamentum perpetuo retinuit . Ubi vero in Sophistarum , & Epicuraeorum scholas sequioribus isde temporibus. pertransit , multifariam corrupta suit , ac deformata . Quo spectat Gaias endi primum apologia in Logicam Epicuri , tum Recentiorum labores , ac diligentiae in Q p . 2 per-
46쪽
perpolienda , & corrigenda Logica Scholasticorum ; quarum illa foeditatibus, ut fertur , innumeris , haec inanium rerum farragine scateis bant. h. X. Itaque Recentiorum opera, ut Disciplinae ceterae mirum in modum auctae, ac perinpolitae , ita & in longe meliorem, ac praestantiorem formam deducta Logica , ac volumina de ea plurima conscripta, & in lucem edita . Horum praestantiora passim censentur , quae Uer-nejus , Arnaldus, Brixiensis , itemque Genuen- sis , aliique viri docti evulgarunt . Placet mihi Logica Heinnecti, placeretque multo magis , si sterilibus illis, ac vanis scholarum nugis , quibus scatet, esset defaecata. Quo in lo- eo illud adnotatione dignam, in tanta logico
rum voluminum copia passim minus nos cogitare recte , minusque recte philosopharii. Numquid huc forsitan spectare dixerimus Buridiani asini argutam illam, lepidamque fabellam , qui, quainam prius spicas depasceret ,
ignarus, intactas reliquit omnes, ac ita, quem admodum est in fabulis, inter segetes fame periit 8 An vero id ideo fit , quia in ea saeculi pravitate, & calliditate vivimus , in .qua ars praediligitur vera potiuspoccultandi , praesertim ab iis, a quibus ratione muneris, quo in Civitate funguntur, meridiana in luce ponenda ea foret .ac denudato gladio protegenda 8 . . β. XI. Novam denique Logieae huius nostrae partitionem prioris Libri hujus proponam Capite postremo' quum consectarium ea sit A Lib.
47쪽
subsequentium Capitum . Cetera, quae eamdemlpectant , libero cordatorum virorum judicio committo : paratus emendare potius omnia , quam in pravitate sententiae perseverare . Vera enim inquiro , Vera sequor , Vera amo , non
mea, nisi quum & ipsa quoque suerint vera a C A P U T II. De trisIiei animi satu , ignorantiae , scientiae ,
errorum . Ubι de vero , ac falso generatim. O .. . -
XII. o I cum divinis , humanisque Scienotiis animus conferatur, triplici is quidem in
statu reperiri posse intelligitur , ignorantia , scientiae, errorum . Quamquam non semper eo sibi ordine succedant quum ab ignorantiae sta. tu in scientiae lumen , ac in errorum tenebras aeque animus immergi possit . Quemadmodum uicaria successione ab errore in scientiam, & ascientia in errorem , atque ab errore non mianus , quam a scientia in pristinam ignorantiam lethaea. oblivione passim transire let . XIII. Est autem ignorantia pura puta. que cognitionis pri tis. Ea , quum primum in lucem edimur , est maxima : quae paullatim postea imminuitur, prout rerum notiones adolescente aetate reciproce augentur . Quinimmo quum divinae , humanaeque res , quae sciri ab
48쪽
LIB. I. CAP. II. 9homine possunt, sint infinitae; imminui ob id
ea quoque ignorantia potest, scientia aucta , in infinitum : si quidem ingenio ad id idoneo studium addiderimus patientissimum , & ordina- tissimum'. Interim plura ex his intelligimus
adnotatione digna, ac in primis neminem esse adeo do Elum , ut non multo majora ignoret , quam sciat . Ideoque omnibus , ne exceptis quidem qui sapientissimi habentur , adnitendum , ut nova semper in dies pro sua , aliorumque utilitate & commodo inquirant, & in lucem proferant. Deinde nemini de ea , quz cumque polleat , doctrina , ac scientia in tanta ipsius exilitate superbiendum . Quamquam vana isthaec& ridicula Diendi praesumptio sciolorum , ac inflatorum, ut ita loquar , sollium dementia
sit, non sapientum , atque doctorum . Nam vacuae, ac steriles tantummodo spicae sursum , superbeque eriguntur in agro , non scecundae , maturique frumenti plenae , quae humilitatem quodammodo aemulatae , deorsum inclinantur . Cujus ratio manifestissima . Quia vera , ae germana sapientia propriaminhominibus imbecillitatem, ac insta naturae ossicia commonstrando, eos reddit humiliores , & humaniores . Quare eximiam Pythagorae modestiam imitati , non
sopbi, idest sapientes, sed philosophi, sapientia
nimirum amatores dici, haberique malent. XIV. Quod si ignorantiae status cum rebus nunc conferatur , quae nesciuntur , duo proculdubio comperiemus', quae non sunt heid praetereunda silentio. Ac primum quidem , ea
49쪽
rum aliquas scitu esse utiles , ac neeessarias . Alterum, plurimas esse , quae magis prosunt ignoratae, quam scitae. Ad priorem classem spe- Etant , quarum cognitio ad pietatis , justitiae , ac sisristatis ofeia omnino necessaria est νadeout illarum inscitia nedum damnabilis , a que probrosa , sed dc maxime quoque nobis exitialis sit ac noxia . Ad posteriorem , quae scitae vel nullam nobis utilitatem adserunt , vel impediunt majorem, vel etiam aut cupiditatem 'extimulant , aut concitant affectus , aut nova nos in vitia praecipites trahunt. Quo
spectat gravissimum Taciti illud de rudi Germanorum populo sanctius , ut ipse loquitur ,
apud oceanum vitam agente , quam Romae fiebat in tanta illa flagitiorum scientia, crebrisque exemplis. Quod & in colonis quoque nostris
cernere licet , qui , quanto minus civitatem frequentant, tanto civibus sunt simpliciores ,& honestiores . XV. Quo autem sapientiae , & errorum satuF evolvamus , quae vera , quae falsa judicia sint, prius expendendum. Principio veritas ge neratim in conformitate sta est, sicut vicinam falairas in difformitate . Quocirca vera dicuntur judicia , quae rebus consormia sunt , de quibus seruntur. Falba vicitam, si eisdem suerint difformia. Ita verum judicium isthuc :
Deus super omnia diligendus il quia enti summo summum debetur obsequium . Falsum contra hoc aliud : Deus est peccati auctor I quia
cum infinita ipsus bonitate, & sanctitate pu
50쪽
LIB. I. CAP. II. IIgnat. Ceterum ea veritas ac falsitas , quae ex collatione judiciorum cum objectis desumitur . Ioglea adpellari consuevit . Vocatur ea etiam composita I quia cum adfirmatione , 3c negatione , quae compositionis quaedam species sunt , conjuncta . Secus proinde ac est illa idearum , quae ob id dicitur se lex , quatenus in puris ideis nulla adfirmatio subest, nullaque negatio. Scio , eam idearum veritatem ac fassitatem quibusdam denegatam viris doctis . Sed cur non licendae verae ideae , quae rebus consormes fue- int, quarum sunt imagines J Cur non falsae , quae eisdem fuerint difformes λ Cur , inquam, assa non erit idea turris , quae eminus inspe- S a cylintrica videtur, quum sit quadrata ΤNec erit vera , quae, distantia imminuta , eamdem exhibet quadratam, qualis est reipsa λXVI. His in hunc modum evolutis ,
ambo duo reliqui status illi s h. I a. ) , scien
tiae & erroris, erunt explicatu facillimi . Scilicet quum . mens vera de rebus judicia fert , eaque vera putat, in satu esse dicitur scientiae. Contra in statu errorum , si judicia vera pro falsis habeat, aut falsa pro veris. Error enim
in judiciis falsis , quae putantur vera , & in veris, quae falsa censentur, sedem ac domicilium habet. Qui namque salsa judicat, scit que se judicare falsa, ab errore immunis est 'licet alios pertrahat in errorem. XVII. Sed monendi heic opportune tirones , ne logicam judiciorum veritatem cum ethica veracisate, neve fastatem quoque logi