Horatii Augenii ... De ratione curandi per sanguinis missionem libri 17. in duos tomos diuisi quorum prior decem, posterior septem continet ... Cum indice duplici vno capitum, altero rerum copiosissimi

531쪽

so HORATII A vGENII DECvRATIONE

vertigine. Quarto loco proponunt carum, de quo affectu duo potissimum ducenda sunt: ac primum quidem ex Graecis auctoribus neminem, quod sciam, in caro sangustiis missionem admisisse. Deinde apud me non est ambiguum in caro incipiente interdum venae sectionem non venire,quia certe visit plerumque a pituita ipsa viscida,atque fortassis vitrea, fit etiam interdum a sanguinis copia, aut congesta in cerebro ex ib ius intemperie, aut a partibus inferioribus ad cerebrum transmissa, atque nunc omnino iudico necessariam esse venae sectionem; quam rem prae caeteris animaduertisse Avicennam eius verba testantur, quae sic habent: In illo autem, qui factiis est propter dominium sanguinis, oporter,ut incipiatur a phlebotomia qcephalicae,& ventosatione cruriuin, aut phlebotomiasaphenae.J De Lethargo dictu fuit mihi c. 8. lib. de missione sanguinis ac lib. a. tractationis huius nunc addo, quae eleganter scribit Aetius lib.sexto c. 3.exauctoritate Possidonii. odsi multitudo affuerit, ae sanguis sit qui redundet, secundo die vena secanda est, re pro virium ratione sanguis detrahendus. sin pituitosior, segniorque materia fuerit, quae quidem fere in lethargicis abundare cosueuit, adhibenda sunt,quae attenuare pollunt,& crassitiem incidere.J Caeterum in palpitatione cordis,quis est, qui nesciat sanguinis detract ionem utilissimam esse ratione praeseruationis, ne ad viscus omnium calidissimuin, & in quo feruentissimi sanguinis, de spirituum copia semper inest, iam notabili essectum imbecillitate,tam vehementer Euxio irruat statim hominem suffocet ergo si Hippocrates,Galenus,& Auicer

na in horum morborum curatione, Ac praeseruatione sanguinem miserunt, id profecto non alia de causa effecerunt, quam ut multitudinem sanguinis vacu rent, & fluxionis impetum reuellerent. De cruditate nunc pauca. Ego ita se

tio. Si vitiosi tantum succi,iiq; citra sanguinis copiam subsunt, purgationem p tendam: interdum vero etiam simul mittendum sanguinem, si vel simul abundauerti sanguis, vel ab huius natura minimum distaverint plus, minus, parum distare nouerimus vel a primo ot tu, vel ex degeneratione sanguinis, vel admissione : quomodo vero contingant horum singula, hic non expono, ut puta quod alio in opere, de in his etiam disputationibus explanatum mihi fuit. 3 QSanguis pituitosus parum distata natura optimi, de sinceri sanguinis et ea pars alimenti, quae in iecinore sanguificationem subterfugit, paulo minus discedit, quia proxima est dispositio ad gignendum sanguinem,quo cum semper continetur. Pituita dulcis adhuc paulo minus, cu ex ea pituitosus generetur sanguis.

Aliae vero plus distant, ut pituita salsa, & acida,& quae summe frigida, de viscida

existens,eo quod vitrum fusum reprcsentat a Praxagora utire a nomine fuit appellata. In priori differentia mittere interdu sanguinem licebit: in aliis omnino abstinendu q, vires non ferat, illud r emedita notarui aute,no quia no sunt validae in relatione ad opus propriu indicatu a morbo,& causa morbi,sed quia cus no adsi t indicans, neque adesse potest remedium, P si forte fiat,vires ferre non . poterunt, aegrotio laedentur, ut in Aphorismis dicebat Hippocrates. Galenum in copia Crudorum humorum, qui cum surguinis copia eram permisti, misisse sanguinem pervices,explicuimus libro quarto de sanguinis missione cap.

t .ad quem locum lectorem ipsum remittamus. Atque haec decacochymia ab humoribus crudis, & a pituita . e dixisse sit satis.

532쪽

CAR XIII.

Is carachmia biliosamn conuenire missione anguinu.E biliosa ea cothymia deinde agentes, multis etiam in hae ipsi rationibus

demonstrare conantur, conuenire sanguinis missionem vi quas, ut soli tim referremi se figa llatir ctricabo. Ac primum auctoritate argumentantur Avicenniae,qui libro quario Fen. 3 .tracipi imo cap. nono dedecimo, sic inquit de

curatione prunae,& ignis persicci,qui affectus 1 colera,vt ille vocat , cimna ad io rente fiunt. Necessaria est phlebotomia,ut vacuetur sanguis choleticus, de quando aegritudo est timotosa,tunc necessarium est ipsam approximare svnco . Hac verba non solum ostendunt in hac cacochymia sanguinis detractionem fore necessariam, sed etiam uso ad animi deliquium exercendam. Respondeo, prunam, & ignem persicum Avicennae, non esse aliud, quam Galeni Carbunculum, quemadmodum patet ex iis, quae capite nono dixerati Porro Carbunculi generatio est, si Galeno credimus libro secundo ad Glauc nem,S libro decimo quarto, de Methodo medendi, ex fluxione sanguinis omnium maxime effervescentis, atque simulerassitudinem habentis pro quo' sanando prima indicatio est pro natura omnium flamationum leuestere fluentem sanguinem, in iluxio urget multum, reuulso subito fieri, & affatim debet,ac interdum usque ad animi deliquium: siquidem adeo malignam habent

naturam, ut statim soleant calorem naturalem corrumpere, idcirco viribus ipsis constantibus, copiosus detrahendus est sanguis, sin minus pro vitium natura metiri debebit vacuatio. Iam equidem vident, quam lubrico fundamento innitantur primo loco quod autem in hoc argumento non mediocrem facit apud me dubitationem,est quod illos ignotasse videtur, Avicennam eo nomine intellexisse Carbunculum. Secundum illorum argutrientum est de febre ardente, in qua etiam venae s Io ctionem conuenire testatur primo Aphoris com x s. cum ait, nullum sese anu nisse remedium magis accommodatum, quam mittere sanguinem usque ad se nimi deliquium. Verum dico hunc locum intelligendum este de synochis febribus biliosis, siquidem in synochis sanguis mittendus est usque ad animi deliquium,minime vero in aliis, Ut ex nono de Methodo medendi colligitur. Duplex porro synochus est, quarum una fit a sanguine, alia vero abile,vi Galenus ait secundo libro de febrium disserentiis capite secundo, de libro secundo dacti sibus, sententia Galeni de synocho biliosa intelligi debet. sed animaduer-

tendum nomine bilis Galenum significate, tum biliosum sanguinem, tum excrementitiam bilem, ex quibus effervescentibus, ac leuitet eui refactis; fit febris ardens exquisitissima, nuncupata synochus: quia putredo. A esset vescemi a sanguinis huius fit in omnibus vasis, aut saltem maximis, quae sunt inter alas, Ninguina, propterea unica accessio est a principio usque ad finem haud secus quam alterius synochi. Legito Galenu libro secundo de feb. difficapit. vltimo, re secundo: Si quae scripsimus ibi, de in libris nostris de febribus, ac libro quarto demissione sang.capit. duodecimo&is .igitur quia in hac ardenti febre calor adest maxime adurens, qui proficiscitur ex plenitudine sanguinis bilios effet-scentis. venae sectio couenit se illius vacuatione, couenit auic magna vacuatio, quia plenitudo magna est, feruori summo coniuncta :at non conuenit semper, ubi flava bilis exciementitia ardentissimam hane fecerat febrem . ideo Galenusso in fine commentatii 1 s. ait adhibita distinctione&cael. Quod illi dicunt te tianam continuam ardentem febrem dici, recte dicunt imo vero omnis febris, quae a bile ducit originem est secundum Galeni dogmata ardens .sed non est omnis exquisita ardens, sola synochus biliosa utraq; exacte meretur hoc nomen, aliae omnes periodos habent, cum fiant in venis determinatae particulae, cum xx λ

533쪽

si HORATII AUGENII DE CvRATIONE

scilicet tempore aestiuo arefactae calidas Macres ad sese traxerint humiditate quemadmodum ait Hippocrates,seu auctor quarti acutorum contextu primo, re Galenus in commentario eleganter confirmes, equidem in tertian is siue sint continuae, siue in te mittentes , no n auderem mittere sanguinem usq; ad animi deliquium: quemadmodum neque etiam in synocho putrida a sanguinis mul titudine intelligit Galenus libro undecimo de Methodo medendi capit declimoquarto. Obiter autem considerent studiosi contractum hunc fuisse male interpretatum a Leoniceno, de a Plautio, na Graece ita legitur, quod est in febribus maxime i nflamant . ac patum infra explanans,quod supra dixerat, addit,im sim o mi nic, hoc est in calidissimis febribus , it 'enim, insignificat calidum eius superlativum calidissimum notat: idcirco de-hebant interpretati, in calidissimis,non in ardentissimis febribus. Galenus quidem nono de Methodo medendi calidissimas febres vocavit synochos, at vero inter synochos, maxime omnium calidae suiu quae ex flaua bile sunt. Adde quod Galenus febres ardensissimas solet vocate ut constat libro octauo de Placitis capite sexto. Sed esto locum interpretari debere de febribui

ardentissimis, illud profiteor,de synochis biliosis intelligendum.

Confirmant deinde ex verbis Galeni in eodem commentario quae sic habet: His statim totius corporis habitus refrigeratur,&febris extinguitur. plurimis etiam cietur aluus, ta sudores prorumpunt i etenim, addunt, si me, a

moria repetas artem febris utriusque tam contincntis , siue cum putredint,

siue citra putredinem, quam ardentis, facile intelligis isthaec non minus imo forte etiam longe magis huic, quam illi conuenire. Sed certe mirum est. quod ita sentiant. Nam si non loquantur de febre ardente pro synocho bili se, falsum iudico non differre inuicem generatione hasce febres: nam synochum facit sanguinis in omnibus venis, aut saltem maximis effervesce i-tia, aut putredo. Ardentem veto pro tertiana sumptam, quod venulae refactae acres ad sese humiditates attrahant: distant igitur primo, humore, quiano fiunt a sanguine: at synochum efficit, de solus sanguis, dc sola bilis.& uterque humor simul mixtus I Deinde loco, quia fiunt in particulae determinatae venis,

ut Galenus ait quarto acui. com .primo cuius rei hoc signum est, quod habent l*periodos,de illi etiam dicuntiasseremes esse tertianam continuam: et quibus pariter constat etiam non mediocriter distare inter se, quod eadem curandi ratio non conueniat: cum illam necessario variari pro humoris .&loci affecti diauersitate oporteat. videant igitur quomodo magis conuenire possit venae stactio ad animi deliquium usque institiua magis in aidente febre, quam in syno cho. verba G aleni quibus inhaerere illi videntur, non indicat causam,ob quam mittitur sanguis:docui enim in libro quarto de ratione curandi per singuinis missionem nunquam mitti sanguinem ratione refrigerationis: soleoq; deridere venae sectionem euentativam, ac profiteri, neque Galenum, neque alium Myuempiam ex antiquis auctoribus illius unquam meminisse. Sed illa verba ta .ulum significant estectum communem qui est refrigeratio facta ex vacuatione sanguinis calidissimi,& effervescentis. Praeterea idem confirmant auctoritate Philothei Graeci explanatoris in eo mphori sino, qui docens causam ob quam sanguis mitti debeat usquead animi de liquium dicit id fieri propter putredinem.& propter qualitatis malitiam, nam

ait: Cur autem usque lypothomiam in his vacuationem ducimust quoniam ardentes febres ex humoribus putrefactis accendunturi duo autem quaedam putredo habet, materiam putrefactam, ae qualitatis malitiam et vitumque ad typothomiam umi missus sanguis, ex quantitatem materiae diminuit, A cxtin- soluit qualitatem acutam,d inflammantem, ex defectit animi corpus refrigeratur.J Haec ille. Nescio ego perspicere, quid ex verbis Philothei consequantur. quod illis faueat. Etenim sanguis mittitur, ob multitudinem diminuendam Primo, de per se, cum ab ea indicetur, usque ad animi deliquium lex accidenti

534쪽

PER MisSIONEM SANGUINIS LIB. v II. sis

autem ob summum calorem. Sunt autem consideranda haec Philotei verba. Quantitatem materiae diminuit J haec enim indicant plenitudinem, quam Galenus assectum vocare consueuit in quantitate. At dicent, mitti sanguinem in febre putrida et omnis vero putredo est cacochymia. Respondeo cum quadam putredine sanguinis consistet e plenitudinem, ut cum ea leuis existat admodum similis vino accrescenti, ut Galenus docuit libro L. Aphor. com. I p. nec aliquando mihi ostendent humorem omnino putrefactum sanari venae sectione de quare multa dicii libro hunc praece dente, & in commentariis in undecimum M thodi. - Amplius addunt. At non testantur Hippocrates, & Galenus, confirmat expetientia, hanc ipsam febrem ardentem fluxione sanguinis ex naribus suapte natura interdum sanari. postremo idem ex phrenetide ostendunt, quam ex bile fieri contendunt , ac maxime sanguinis missionem ex omnium consensu postulare. Ego vero utrumque tacite admitto: ut puta quod tantum abest, ut aduersus meam opinionem faciat,vicerte profitear nihil inueniri poste,quod magis confirmet. Ego enim sic insto: Interdum natura iudicat ardentem febrem fluore sanguinis. ex naribus , interdum vero sola ipsius bilis vacuatione per aluum, o utinas, sudorem. Nosti enim haec esse dogmata Hippocratiss& Galenil adhibenda igitur distinctio , an purgare, an mittere sanguinem yporteat in hac febre ad imitationem naturae.. Erso liberatur febris ardens fluore sanguinis e naribus,quia cum a sanguinis biliosi oriatur multitudine, aut a Raua bile ex cremetitia plethorae perinista, ac in omnib. ve nis, aut saltem maximis esse ruescente ac putrescente, valida natura, hunc sanguine vacuando soluit morbum.

Quod porro de phreneti de dicunt, id quidem libentissime recipimus, si quidem inflammatio est membranarum cerebri: omnis autem in flammatio a sanguiuis fluxione concitatur, legenda sunt quae de hoc argumento seriapsimus lib. .demissione sanguinis cap. . it. I s.

so C, p. XIlII.

e in Cacoethmia ranco menialsanguinis misso. liorum vinure probat

SA r FI decacochymia in uniuersum , c fgillatim diximus: nunc reliquum

est, ut consideremus, quam ob causam cacochymia sanguinis missione curari non debeat, de qua re licet in principio disputationis huius dixerim quid sentiam,hic paulo plenius exponendum,ati soluendq sunt dubitationes, quas Medici recentiores afferunt. Equidem ita illi putant: In omni cacochymia ' qualiscumquest, sanguinis missionem conuenire ac, si non fit, aliquando id contingere propter imbecillitatem virium. Ego autem sic aio: Cacochymiam per se numquam indicare sanguinis missionem, ideoque non exerceri etiam si virtus valida sit, quod non adsit natura indicans remedium sanguinis vacuandi. Antithesim hanc non persuadebo pluribus, quia videor abunde admodum insuperioribus explicasse: solum respondeo illorum rationibus. Finge inqui ut Socratem laborantem cacochymi quae omnibus modis talis si, ac tanta, ut ille venae sectionem nequeat sustinere, Quid( obsecro potest excogitari,quamobrem Socrati non liceat venam incidere,nisi velimus referre hanc rem ad vires Ideo illi aliam causam animo concipere, aut comprehendere non possunt. Suppositum (inquam) primo falsum est: Etenim arbitrantur in homine cacochymo venae sectionem esse utilem: hoc autem semper inficiatur Galenus, ut puta qui malum succum emendari sola purgatione scribbat,quamuis vires sint validae. Tu vero ita fingito. Socratem laborantem c cochymia extra venas, citra plenitudinis affectum,validas habentem vires,cut

535쪽

hicnon sustinebit venae sectionem Z respondebit Galenus, quia maxime peri

culosum est humorem malum attrahere ad venas, de ipsum coinquinare sanguinem; respondebit etiam non expedire, quod non adsit natura indicans v cuationem sanguinis. Purgatio igitur adhibenda haec vero validam supponit virtutem. Fingito praeterea,Socratem laborare cacochymia, venarum perminione coinquinante sanguinem, qui sit robustis viribus, huic quam ob causam non mittetur sanguis respondet Galenus hoc pacto.Quod humores vitiati sunt segregandi a sanguine,ut hic purus,atque sincerus reddatur, segregationem vero hanc fieri pli armaco purg1nte, minime autem missione sanguinis. Finge i opostremo, eundem tali ac tanta cacochymia laborare, ut vires imbecillae sint. Huic neque etiam fortasse pharmacum purgans dabimus ob imbecillitatem vi rium. Diximus fortasse, quod imbecillae vires latitudinem habent, nam si m diocris fuerit imbecillitas purgatione, ut Galenus praecipit lib.nono de Meth do medendi, per Epicrasim utemur. Ex hoc apparet, quanto in errore versen Iur. Fuit aute duplex erroris causa,si bene iudico,vna,quod non distinxerint indicationes ipsas, sed in solis communitatibus Methodicorum mole inhaeserint. Alia, quod non videntur nouisse, simul cum cacochymia, & plenitudine virtutem consistere posse validam,& imbecillam. Concludo igitur in catachymia. non conuenire missionem sanguinis, quia non est materia remedii, indicantis Ovacuationem sanguinis.

Admirabile huius doctrinae exemplum proponunt ex Galeno libro de cibo boni maliue succi: in quo statim in principio detestatur omnino sanguinis mi

sionem in ea pestilentia, quam concitauit magna annonae caritas, quod humo res erant adeo mali,ut viribus existentibus imbecillis, venae sectio non potuerit exerceri. Sunt haec Galeni verba. Siquidem non iniuria huiusce remedii usum formidabant propter virium iam tum antea imbecillitatem l haec Galenus. Ego sane admirabile hoc exemplum considerans magna admiratione asscior, viros alioquin doctos eiusmodi proferre dubitationem. Quis enim est, qui non videat,Carbunculos,phagedenas, febre spestilentes, exanthemata, ac alia eluc isdem genetis postulare missionem sanguinis at non audebant accedere ad remedium ob virium imbecillitatem repugnantium, atque contra indicantium.

Quid exhoc quaeso habent, quod nostris principiis repugnet 'an dicent, Carbunculo, phagedenas,exanthemata,inata ulcera, non fieri a fluxione sanguini frnegabunt ne mihi, quin reuulsio per venae sectionem indicetur a particula tentata eiuscemodi fluxione 3 Atque si itales ipsa habet, cur non semper mittit ut sanguis quia vires (inquiet Galenus: erant imbecillat. Neque vero ita imbecillae erant in omnibus,ut aliquando ad sanguinis missionem non accederent

Medici,ut Galenus ibidem ait: nam perpaucis missum fuisse sanguinem dicit:in quibus sanguis non admodum probatae bonitatis spectabatur, qualis ex salu bri corpore mitti solet: sed vel igneus magis, vel acrior, vel ferosior erat, M

acer.

Postremo, quod pertinet ad humorem cruditatem,ad corpora calida & si ea,& ad Galeni locum sexto Epidem. c. s. commentario quadragesimoqua to, quae pro confirmatione afferre solent, sic statuito. Humores crudi simul cum plenitudine mixti non impedirent aliquando missionem sanguinis, virisbus existenti b. validis,non quod illi indicent id remed tum si quidem cococtio illis conuenit sed quod non repugnet indicationi a copia sanguinis derivante, modo pet vices fiat, ut Galenus docuit libro de misi sanguinis. Aliquando cruadi humores prohibent, si valde crudi fuerint, valde frigidi, ac viscidi, utpituli sista vitrea & citra sanginis copiam:cuius rei signum illi euidens a Galeno affertur, quod pulsus fiant in iis in magnitudine de vehementia inaequales superantib. debilibus, de patuis. Corpora calidata sicca,quae latast venas habent, nequel boribus dedita sunt, multo maiorem sanguinis copiam solet accumulare,quam crassa

536쪽

classa, ideoq; ferunt hoc remedium longe facilius. Gracilia vero, quorum tenues venae lunt, consimili coeli statia praecedente calido de sicco, vires plerumque,habent imbecillas, ob dissolutionem spirituum. utraque colpora vires habere possunt imbecillas, aut validas siue plenitudine, siue cacochymia, siue utroque affectu laborauerint. Locus ille Galeni, quem tanti faciunt, nobis f ij et apertissime. Hippocratis de Galeni sententia est, non esse mittendum sanguinem, si fuerit sanguis ipse mutatus a sua natura: solum detrahendum, quibus copiosior is est, re nondum in alium succum mutationem effecit. Addit Gai , o nus in commentario haec verba. Praeeunte eo, quia viribus est scopo: licet id omittatur aliquando in sermonibus,m qui b. eas, quae ab affectibus solis proueniunt indicationes hecensemus. J Putant enim in eo casu non esse mittendunt sanguinem, quia vires ipsae imbecillae sunt. Verum . quamuis virtus non possit ferre venae sectionem. ubi sanguis omnino mutatus est in alienam naturam, tamen no est haec vera causa, ob quam non mittitur sanguis: deinde haec explana. tio non est ad propositum loci huius. Etenim cum illa corruptioneae putredine sanguinis possunt adhuc vires co-

seruari validae, ita, ut ferant ptirgationem idoneam excremento ex sanguinis putredinegenito, atque eiusmodi vacuatio conferet, ac facile fertur. Contra vero ad hoc opus valida existens virtus, imbecilla fit ad opus non indicatum a morbo. Denique dico Galenum non dixisse in eo commentario, vires imbecillas existet anguine mutato in alienam naturam sed quod vult dicere, talem sensum habet. In omni vacuatione praesertim vero sanguinis, duos scopos considerandos esse, quorum unus ab affectu sumitur sanando, alter vero a virtute. qui scopus in executione remedii vacuantis debet praecedere aliu quia morbo sumebatur: cuius contrarium accidit in ipsa remedii inuentione: in qua mo

hi indicatio praecedit. Ideo dicit. Praeeunte eo qui a viribus est scopo j quando igitur mittendus est sanguis , debemus contemplari virtutem, an sit, ferendo eiuscemodi vacuationem: haec explanatio dilucida admodum est, & Galeni principiis maxime consona. Illi vero exponunt hoc modo. Non est mittendusi, sanguis,ubi iam ipse mutatus est in alium humorem. Praeeunte eo, qui a viribus sit mitur scopol id est: Quia vires non possunt ferre. at certe non significant hoc ipsum verba Galent: hoc non est explanare, sed peruertere contextum.Videant igitur, qua sit friuolum,& inane hoc testimonium, quod sua sponte infirmatur,ac omnino ruit.

et i et tret. .

537쪽

C A, F. X an rationibus contrarium Persea lentibus recte ab ipsis a Mersariissatisfiat EX tribus,quae in principio disputationis huius examinare proposuimus, duo videmur perfecisse, atque satis nisi fallimur, diligenter. Nunc perpendere tertium oportet: an scilicet recte satisfaciant illi rationibus quae ostendunt,inca cochymia non conuenire sanguinis missionem.Circa singulas rationes quas asserunt,insistami toPrima ratio fuit huiusmodi ut ab illis proponitur; si missio sanguinis est va-

euatio humorum omnium, si purgatio est vacuatio non omnium, sed unius tam tum aut alterius, facile colligendum illam plenitudini. in qua succi omnes a gentur : hanc Cacochymiae, in qua duntaxat unus redundat, esse accommodatam: hanc rationem communis propemodum omnium Medicorum coii sensus

admittit. Respondent, pro comperto habendum duas indicationes alteram ex morbo, & illius causa, alteram ex magnitudine morbi esse inter se diuersas, ta separatas. Quaenam igitur propria est indicatio, quam humorum suggerit rodundantia i id ex rerum natura facile cognoscitur, nempe si redundat sanguis, lovi is vacuetur, si alii humores a sanguinis natura distincti, ut illi puriter expudigentur, iuxta regulam Galeni libro quarto de Methodo medendi cap.sexto fh re ad finem. Ex quo loco generale praeceptum sibi fecisse videntur Medici, plenitudinem postulare solum venae sectionem, purgationem vero indicari acacochymia. Verum quia praeter istam indicationem petitam amotbo,5 causis, adest etiam indicatio petita a magnitudine morbi, quae dignitate superat omnes, fit hinc saepenumero, ut in vehementi morbo nulla propemodum ratione habita aliarum indicationum, liceat ex una pat te venam secare,&redundat tia, & in paucitate sanguinis, & ex altera purgationeminstituere, non modo inbundantia vitiosi succi, verum etiam sine ullo humorum vitio. Haee illi ad primum argumentum. so Ego autem ab humorum opinione longissime dimentio: atq: primum, quod attinet ad duplicem illam indicationem, dictum mihi fuit prorsus inanem esse illam, quam introducere conantur distinctionem, ita ut, si hoc ipsum fundamentum corruit, procul omni dubio corruunt etiam reliqua. Certe compe

tum est, aliud indicare morbum & eausam morbi, aliud magnitudinem morbi, de magnitudinem causae, sed istae non sunt indicationes separatae specie, ac genere, sed in eo duntaxat, quod magis ac minus: illud certo sciant tyrones, tam; qui hanc spernunt methodum, omnino quidem totam medicinam sum uertunt, non ex iis duntaxat Galeni verbis, quae dixit postremo capit. sexto libri quarti de Methodo medendi,sed ex locis,ut ita dicam, sexcentis,uniueitalis r gula duxit originem, depurgatione in cacochymia, de de sanguinis missioneia

plenitudine,quam ita uniuersalem, ita certam pronuncio, ut nemo antea fuerit ausus, quod sciam, exceptis istis nouatoribus nostri seculi, suspectam habere, aut nouam addere;sit igitul stabilis regula. Cacochymiam, quae leuioribus sanari non possit praesidiis, sola purgatione, Plenitudinem, quae aliter satiati facilius nequeat, sola sanguinis missione emendari: sit tertia regula, vacuan. s dum esse eum duntaxat humorem a quo fit morb.ac perpetuo abstinendum ubalterius vacuatione, quantum tamen consequi artis benescio possiumus. Neq; admittendum videtur,quod illi dicunt, indicationem sumptam a inagniamnem indicationem proficisci a natura rei indicantis, exordium; fieri debere ab uno primo indicante, atque ab hoc ipso tamquam a genere summo progrediendum usque ad immediatas, at omasque indicationes: iisq; inuentis, nihil aliud superesse, quam medicam inuenire materia operi instituto accommoda- tudine

538쪽

md lien, orbi dignitate superare omnes alias indicationes. DignIras enim indication uni sumitur vcl in relatione ad vitam, ves ad sanitatem. At veto in vacuatiuis indicationiblis de iis enim sermo institutus est, nulla dignior, nulli prae stantior quam quae exhaui itur ab humore vacuando, quemadmodum inter indicationes vitales nulla praestantior qua quaesumitura vilitate . de qua nullus omnino sermo est Quam enim quaeso praestantiorem desiderabimus in missione sanguinis quam vehementem sanguinis fluorem quam talismum eiusdem uerentenium t atqui indicationem ab iis petitam morbisscae causae naturum prosequuntur: idem vero de cacochymiasei Itiendum. Quod postremo dicunt G admittantur, si mittetidum esse sanguinem volunt sine plenitudinis assectu aut purgandu sine cacochymia, si illi intelligunt ratione reuulsionis, at veto falsis simum esse, & humano corpori per niciosum adeo, quam quod maxime profiteor in plenitudinis affectu, aut vehementi fluore praetermissa venae sectione, Purgare: vel in cacochymia praetermissa venam secare. Secundum argumentum sumptum erat ab auctoritate Hippocratis, & Galeni, nam ille libro sexto Aphor. .ait: Quibus sanguinis missio, aut purgans

medicamentum conuenit,tis vere sanguinem detrahere, aut medicamenta adhibere oportet. Hunc locum Galenus interpretatur hisce verbis: Hos oportet, ut anticipemus vacuare adueniente vere, vel per venae sectionem. s pleni- o tudinis passionibus subiiciantur, vel perpurgationem, si eis, qui ex corruptione proueniunt i atque ibi enumerat multos, quos anteuertendo vacuationem sicianauit, idemque diicit secundo Aphor.com. 8. dc primo Aphor.e. x s. Respondem e .uscemodi Hippocratis, Ac Galeni testimonia ab oninibus aequo animo sere admittenda. Sed ita habendum esse, illos tunc sibi ob oculos posuisse unam tantummodo indicationem , quaesiuinitur ab humoi ibus noxiis, eodemi modo alios omnes locos, maxime veto sententiam eiusdem Galeni quarto de Methodo medendi Ca. c. interpretatur. Hanc ego egregiam explanationem recipere non possum , multis de cauis. Ac primum de illis quaero,cum indicatio senipta a in agnitud ne morbi sit peret id omnes dignitate, quam ob causam Galenus eam praetermisei it non hic ni, do, sed alibi. viderunt illi hanc dubitationem, ac ita de erysipe latis c ur ti ione d L serentes dicunt. Non fuisse neces larium de ea indicatione ubique verba facere, quia supponit eam alibi declaratam loco scilicet proprio, de opportuno,nem, e quarto de medendi methodo capite sexto. Quod attinet ad cui alionem Erysipelatis disputabo infra, nunc solunt ostendo absurditatem respontolais huius. Atque suppono Hippocratem de Galenum nunquam ad millio nimcanguinas accessisse, nisi morbus magnus existeret, aut immineret, quamobrem cu apud illos mentio fit de hoc remedio, semper supponitur morbi ma-.5 gnitudo, hic autem quoniam depraeseruatione tractabat Hippocrates, praeseniem magnitudinem non intelligere illum sed solum imminentem, adeo verum est,quam quod verissimum: ergo ibi loquitui devene sectione indicati imotho magno imminente ratione plenitudinis, de depurgatione indicata a morbo magno futuro ratione cacochymiae. Dici quidem non potest, indieationes illas non esse petitas a morbis,quia praeter quam quod est manifest um, Galeni commentario eos ipsos arguit, in qua horum temediorum ratione piseruationis necessitatem in morbis nedum magnis, sed etiam maximis indicat epileplia apoplexia melancholia, cancro. elephantiasi, febribus. Imo veto etiam docetus incipientibus sese usum eisdem praesidiis A sanas te aegrotos qu b. Inaminenti b. utendum praeceperat. Si dixerint illos morbos patuos ei se quod

I non credo dicturos) idem Galenus arguet, quem scripsiste Hippocratem in magnis morbis semper adhibuisse venae sectionem supra expi cui. Praeterea in

vellementissimis doloribus vacuationes conueniunt maximae, quia maximus moibus est, alioquin tam magna vacuatio non conueniret . atqui in iis ipsis

iubet Galenus in primo Aphori sinorum adhibendam esse distinctionem

539쪽

sso HORATII AUGENII DE CvRATIONE

an purgare, an venam incidere oporteat: hic igitur indicationem sumi tam ignitudine morbi, alioquin in par uo morbo magna haec admittere remedia. Ad alium accedo, quem expiariaulinus in quarta disputatione. dicebat G lenus quarto Methodi eapite sexto, sanguinis missionem indicati a duobus, nempe a plenitudine, dea magnitudine morbi : sc purgationem indicari aca cochymia, dra magnitudine morbi, quibus verbis eorum haeresis omnino euehititur, qui contendunt solam morbi magnitudinem in abstracto, ut ita dicam, indicare sanguinis millionem. Huic loco ita eleganter occurrunt. Hic etiam Galeni locus videtur commodam veramq; interpretationem dc responsionem recipere, licet reliquis videatur di Icilior. Namque ibi Galenus voluit simul io, iungere duas indicationes alioquin separatas, alteram a magnitudine morbi, alteram a redundantia succorum, asserens ab utraque indicari venae sectionem

atq; si considerentur singulae separatim, verissimum esse, dea nemine debere in

controuersiam reuocati.

Addunt indicationem, quam suggerit humorem redundantia, in deliber

tione mittendi sanguinis non insimum locum tenere, Ac numquam fore praemiermittendam, ut saltem Medici possint de quantitate vacuationis salutarius consilium capere. Quod etiam exemplo illustrant duorum eiusdem aetatis, ecroboris virium, qui morbos patianturaeque magnos, sed unus a plenitudine es, iotera cacochymia flavae bilis aut atrae. vltiqvi, inquiunt,mittetur sanguis,sedach .cochymo homini in minori, pletholico in maiori quantitate.J Haecilli. Ego autem aduersus hanc opinionem sic insto. Primum sequetur scopos praecipuos non esse tres, ut conati sunt demonstrare in tota disputatione, siquidem quatuor sunt, quorum duo vere indicant ex illorum sentensia missionem sanguinis, plenitudo, ac magnitudo morbi, quibus addendo vires,&aetatem, resultant quatuor. Aliquod habere nequeunt subterfugium concedendo hosce duos scopos separatos esse inter se, Et utrumque indicare. Secundo plenibtudo aut indieat missionem sanguinis, quatenus est plenitudo, aut quatenus talis plenitudo est, huius scilicet qualitatis, de quantitatis. Non indicat, ut plenitudo, propter Galeni rationes contra Menodotum Empiricum cuius opinio- δ' nem passim reprobat. Porro plenitudo cert quantitatis, ut puta magna& exquisita,vel in sano inest corpore,vel in aegrotolis in sano ia aderit morb.magnus imminens; est aute idem exquisita&magna plenitudo quod magnus morb.suturus si in aegroto sit, magnus morbus est incipiens, vel praesens, ut rectius

dicam, ergo semper morbi adest magnitudo indicans sanguinis missionem

aut praesens, aut imminens, aut incipiens.&hoc dicebam ego in alio opere,

non differre haec inuicem. Magnus morbus a plenitudine, & plenitudo ni gna morbum essiciens, aut factura. Tertio, magnitudo morbi quam opponunt plenitudini aut indicat ut magnitudo est, aut ut determinata magnitudo.

Si primum dederint, omnis magnitudo morbi indicabit, quod absurdisti- .mum esse demonstratum insuperioribus abunde fuit,ergo ei ulcemodi indica,tio tribuitur magnitudini determittatae; haec vero alia non est, quam magnitudo morbi aut incipientis, aut imminentis, aut praesentis a sanguinis plenitudine, vel motu . En q uomodo & unum est,quod vere indicat sanguinis missionem generatim; magnus morbus a sanguine. Duo vero speciatim: prout missio sanguinis est duplex iuna vacuatiua,alia reuulsiua, illam plenitudo,hanc autem vehemens sanguinis motus indicat. Quarto quod ab illis proponitur exemplum admitti non potest, ut puta quod contradicat communibus notionibus: audiant quaeso summam absurditatem. Socrates validas vires habet, inuens incidat in morbum a multitudine sanguinis concitatum: Plato habeat validas soctiam vires,sitque in eadem aetate constitutus, laboret morbo magno a flavabile proficiscente. Ille si debet sinari,postulat vacuationem sanguinis, hic autem bilis flauae: atqui bilis purgatione educitur, sanguis autem venae sectione. Cur igitur quaeso, si vacuanda est bilis, tu vis vacuare sanguinent pandices quia iura langui-

540쪽

finguine continetur bilis. Haec absurda responsio est, primum, quia constat ei iam sanguis ex pituita melancholia. & puro sanguine, cur igitur vis hasce tres

Partes naturae utiles vacuare, ut unam duntaxat inutilem vacues Deinde ponito bilem mistam sanguina, indicatio est segregare ipsam a sanguine vi: Galenus aliquando dicebat, at segregat eodem auctore phai macum expurgas. Tertio sit extra venas riuscemodi cacochymia, quomodo sanari poterit morbus abeata usiacira vena Mox quomodo audebimus ad partes praestantes ex ignobilibus cum tanto periculo humores attrahere 3 Praetermissa igitur hae opinio- id ne adli rendum est Hippocrati, qui in omnibus suis operibus quando inuicem sciuata proportione omnes augentur humores, missione sanguinis auxiliatur ubi vero aliquis ex ipsis superabundat, illi purgatorium exhibet medicamen tum, ut Galenus di ere consueuit. Quamobrem firma quae posuimus principiaga manent, ut nullis sophistarum machinis euerti possint.. Obiiciebatur illis locus alter Galeni magni quidem momenti ex libro scilicet quarto de sanitate tuenda, in quo vult non esse mittendum sangu memini Diorum humorum abundantia qui a sanguine plurimum distant, ex quo loco uidcnter concludimus in cacochymia no conueniremissionem sanguinis, quia ko cacochymia a sanguinis natura longissime distat. Porro quomodo huic auctoriatati satisfacere nitamur, ipsi viderint. Ego certe insuperioribus disputationib. manifestissimum arbitror me fecisse, toto illos in explanatione huius loci aberrasse coelo, ita ut non oporteat amplius repetere. Hoc unum desidero, tyrones meos, hanc regulam Galem in sanguine mittendo, siue in aegrotis, siue in sanis, Due in corporibus neutris, ob oculos habere tanquam uniuersalem atque certissimam, quam si obseruauerint, nunquam in artis operibus aberrabunt.

solum addo, quod pertinet ad postremam explanationem huius loci, reflagium illud ad vires proisus inane iudicari debere, siquidem purgatio numquam potest adhiberi nisi vires valeanti ut etiam non adhibetur, nisi morbus sit inaagnus: atqui purgatio debetur humoribus a sanguinis natura distinctis, ereoso cum illis humori b. vires valent. Quod et illi cognoueruntanam in exemplo parum supra posito dicebant , simul cum flauae bilis copia vires existere tam va-ladas, quacu abundantia sanguinis. Alceite, quae vires adeo validae sunt purgans pharmacum bcne ferant. si hoc ipsum omittatur, substituaturque rem dium non indicatum a morbo, eaedem fient imbecillae vires. Deinde vero quomodo cognosci possint humores a sanguinis natura distatues, qui cum sanguine mixti sunt, unamque cacochymiam constituant, ut dicebat Galenus .abeo fuit expositum libro de plenitudine, atque etiam adeo notum est omnibus, at fere nihil notius.Vltimo loco afferunt dubitatione de Elysipelate, in quo Gaalenus damnat venae sectionem : medicamenta purgantia solum commend.it. o Ac tandem Avicennam derident. quod inmittendo sanguine vereatur bili sorum humorum effervescentiam, crudorumque humorum abundantiam, ac

summa togditatem corporis. Igitur m attinet ad erysipelatosum effectu dicunt non alium scopum sibi ante oculos posuisse, quam succi noxii redundantiam, quae illius morbi est causa. Atque alteram indicationem a magnitudine morbi petitam, praetermisisic, quia non fuerat necesse de ea verba facere, cum satis habuerit loco proprio, de opportuno de ea praecepisse.&speciatim docuisse limiusmodi indicationem esse generalem non solum in uno, aut duobus, sed in omni plane morbo spectandam. Caeterum hic locus non minus urget, quam alii. Nam ad curationem ipsam so necessaria non debent a Galeno praetermitti in iis locis in quibus ex instituto

de eiuscemodi curatione tractat. libro secundo ad Glauconem, agit de cur tione ei yii petatis, ac libro decimoquarto de Methodonaederadi cap. s. ut ubia: purgationem maximopere admittit, cur ergo dices praetermittere venae s

ctionem debebat imo vero non omittit illam, sed manifestis limis verbis reprobauite at si conuenit ob indicationem magnitudinis morbi, cur dixit nou