Simonis Caulerii Rhetoricorum libri quinque. ..

591쪽

contractis intrinsecus labio inferiore& dentibus, prolatisque superioribus expulso spiritu effertur non dissimilis

est pronunciatio consonantis, V, nam leniter tantum erecto spiritu editur. Gin gutturis, d linguae tantactu. si pronuncientur pressius, & partibus paulum spiritui resistentibus, fient i nues p, e, i, & quae ab Usu recesserat, Κ.Sunt hae mutae, quae nullum sensum sui edere possunt sine vocali. Claudunt enim flatum priusquam vocalis existat. L,m,n, si liquidae dicuntur, quia per- .cipi nonnihil possunt, cum spiritumeliquant comprimentes. L quidem, quia lingua palato iungitur, sicut conceptus aer omni ex parte effluat sine offendiculo , priusquam palato lingua coniungatur . R quia locus est asperdentium , & inaequalis, foraminibus surripiens. aerem , non potest placide manare , sed titubans, & tremula cum strepitu erumpit plectente lingua meatum . M , & ει , per narestiuunt, Haec quidem lingua contegente palatum ad nares usque i illa

solis labiis mussultibus. Itaque quP

592쪽

3 o RHETORICORVM

cunque litterae contrario oris habiis tu proseruntur si una claudendo, aperiendo altera , aut una leniter, aute a aspere, pellant spiritum, ut D d 'Ti B & Ρ: G & C: li iungan turi A n- titypiam, siue renitentiam , siue fraenos habent: & necesse est alterutram

corrumpi, aut ambas,ne Os magnopere colorqueatur. Marpesia cautes. Saepe

hoe Latini in dictionibus compone dis obseruant: dc Graeci non negligunt in lectionibus, qui non αντὶ, sed

dicunt. Res mihi inuisae visae sunt, Bru- te &, O fortunatam natam me Consule Roma, quibus lusit Cicero industrie. ib, onosyllaba multa male continWantur : breuium verborum,& nominum vitanda est continuatio, ne compositio imminuta sit,atque concisa: vitanda est . longorum,quq tarditatem asserunt: vi, tanda praeterea multa similiter cadentia, desinentia,declinata,aut verba ve bis, aut nomina nominibus, aut similia similibus coniuncta. Nam virtutes taedium pariunt, nisi varietas gratiam addat. Stilus exercitatus essicit facilem compositionis concinn ationem. Na

593쪽

xt in legendo oculus : sic animus indicendo prospiciet, quid sequatur, ne inconditis Verbis,& male coagmentatis offendantur aures, quarum est iudiciusuperbissimum. Atq; sicut natura nos melior incitat ad eloquentiam : ita dia ligentia , & usus perficit.

EX Collocationis ordine, iunctur rque nascitur numerus, orationis

sonoritas, at l, eX dictionum breuium,& longarum varietate modulatio , &certa quaedam multorum pedum concordia: & concinnitas apte cadens in aurem beneficio suauium figurarum. Ex multis, non est res Vna, quς magis oratorem ab imperito dicendi, ignaro

lite, distinguat, quam quod ille rudis incondite fundit, quantum potest, de id, quod dicit, spiritu non arte, determinat. Orator autem, sic illigat sententiam verbis: vi nil inane, nil inconditum , nil curtum, nil claudicans, nil in oratione sit redundans. Spiritus est orationis compositio sententiam perficie as,imembris, & commatibus emptiens pro voce, & viribus dicentis. Λωque hoc consoquitur oratorio numero,

594쪽

qui aptam concinnam , dc suavem ei icit orationem. Hic multarum partium inter se compositione oritur:sicut iunctura de ordo, singularum. Nam iniunctura ratio latum eXtremarum pam lium habetur, ut vel apte inter se coosntentari possi ni, vel disponi: at mem-rorum, d harmoniae ratio in constitutione plurium, quae in unum corpus coalescunt,& congruunt, dissimilium, pugnantiumque rerum,u eluti concor .dia, sita est. Membrum enim ex multis escitur,de disserentibus omnibus partibus orationis, quae in unum coeunt, nomine, Verbo, adverbio. Harmonia

nunc ex syllabarum natura differentiueadem, ct diuersa constat quantitate:

nunc eX tonorum mutua relatione, eXqua, modulatio est, nunc ex membrorum, aut verborum similitudine,atque imitatione, quae dicitur concinnitas. In haec animus, qui naturalem quandam in se continet vocum dimensionem,iu dicium aurium intendit acriter. H0runon nescius orator , Voluptati aurium, quς completo,perfectoq; numero ga dent ;seruit , & sermθnem numeris era

595쪽

cultum, & iucundum, quasi melle tinctum, ne abhorreant auditores , proponit. Nec enim segniter illi longiora,&breuiora iudicant,& perfecta, &moderata semper expectant, mutila sentiunt quaedam , ct decurtata , quibus, quasi debito fraudentur, offenduntur produ ora,quae immoderatius excurrunt, aspernantur. Itaque cum principio aliquid apte, & rotunde diceretur, animi hominum, d aures animaduerterunt id, quod casus effudisset, cecidisse iucundἡ. Eius rei obseruatio mox

artem numerorum peperit, quae quosndam certos cursus, conclusiones'; verborum tradidit: iussitque numeros, siue momenta temporum aliqua nota proportione,& certo ordine succedentia notari. . 'ERgo bipartitumstatuimus orationisse

nus, numerose, non numerose.Non lix. numerosa oratio est,quae latina duntaxat,nu μ' - - tu accuratioribus numeris, legibus Rhetο- risu conficitur. Numerosi, quae quodam am- P δε--.bitu, dele Eu teporu , numerorumque exa- ' dia quantitate conjlat, Periodus Graecis dicitu'Latinis Circuitio. Esautem Periodus continuat o membrorum , comMgrum,

596쪽

ita apte,'rotunile connexorum, utplenam sententiam,perfeClamque conclusionem 4re ferat, atque expleat. si enim oratio,quae na

tur ua habet principium,oe sine siue pam

tes, quarum unap endet ab altera, ut Antecedens, Consequens. Vt, si quantum in agro, locisque desertis audacia potest: tantum in foro, atque injudicijs impudentia valeret: non minus in causa cederet Aulus Cecinna Sextiab viij impudentiae, quam tum in vi facienda cerit audaciae. Item: Si pro immori libus vestris in me , fratremque meum liberosque nostros meritis, parum ci mulate gratias egero: quaeso , obtestor que, ne potius naturae meς, quam magnitudini beneficiorum vestrorum, id tribuendum putetis.

Octa, quae antecediam, Ο consequens V indicant in Periodo unt eae omnes, Τμα

duo verba requirunt, ut compleatur, absoluatur oratio, quaeque ad inuicem referuntur: Vt sunt ConiunEtiones assue, satiuae lucet, etsi, quamquam, tametsi, etiam-s,quamuis, quibus respondent in comsequente Periodi, tam en,attamen, V runtamen,sedlamen, nihilominus, sab

597쪽

lem : Conditionales, si, quodsi: Subiunctι-uae, cum tum quandoquidem,

quia, ideo, idcirco, proinde, itaque. Perfecilii , quo, Vt. Exceptiuae, ni, nisi. duerbia similitutinis , quemadmodum,scu , sicuti, velut, veluti, quibus redduntur, ita, sic, non secus, haud aliter, perinde. Temporis , quando , quandO- cumque, quamdiu, antequam, postquam, posteaquam,priusquam, quamprimum, quandudum, hactenus qui- Dus subiunguntur , nunc , dein eps. ntitatis, conformia his nomina , quantum , quanto , quoties qualis, quantus, quibus reponuntur,

G, Vbi, Vnde, qua, quo ; quibus subh-ciuntur, ibi, inde, hac, illac, eo. Com- ,

parandi, magis, minus. Exclusiones negauiuae, non solum, non modo, non taἡ-rum,nedum, quibus suriciunt, erum etiam , sedetiam. Relativa, qui, quae, quod. Distributiua , quisquis, qualisse cumque, quicunque. Opposita omnia, ablativi absoluti , inuicem referunturi tam, quam.

598쪽

3 6 RHETORICORUMD Iunipartes Periodi, comma, siue

ino sim ; Colon ,siue membrum.Colonri est oratio sensius perfecti, aut suspensa toto' corpore Periodi abrupta. vi, Antequam de Rep. dicam ea,quq hoc tempore dicenda arbitror. Haec oratio est membrum sensus suspensi, cui, si alterum addas, corpus Periodi constitues Expona vo-G--. breuiter con silium profectionis, &reuersionis meae comma estpars ora tionis et no,acpluribus verbis constans. Vt, Fuerunquos nec terror, nec vis, nec spes, nec metus, nec promissa, nec minae,nec tela,

nec faces a vestra autoritate, i populi

Rom.dignitate, a mea salute depelleret. Cominia Comma duplex, dictionis, m orationis, Di c.--d --Hgiata vocibus absoluitur con-ctioni . tinenter sebiunctis. ut, Retinenda vobis grauitas,cons antia,perseuerantia. Ite Erecti, excitati, parati, armati esse docommate AEtionis orator utetur,

tur, ρο acri pronuntiatione aculeos intor-qμ t , unaquaque particulaspiritu pronunci rionis interrupta. Vt,Quae tua mens ocu

li, manus, ardor animi quid cupiebas quid volebas quid optabas Item Hoc

599쪽

L1BER V. 147 plebiscitum ist ' haec lex haec rogatio .

est Comma orationis est, quo plurib- ver- omnis ora

bis conficitur, siue orario perfesti, siue perfecta. ilves in religionis sanctimonia, vel in iustitiae cui tu, vel in decoris honestate, vel in virtutis robore,vel in mansuetudinis lenitate,suit ab illis prς- termissum, quod ad optimi, & fortissimi regis ossiciu pertineret. Commatis iu- Μ dusta magnitudo es offo et decem Eabarum:'t, Ardebat cupiditate, flagrabat auaritia,inflammabatur odio. Si paucioribus stet syllabis tribus,quatuor, aut quinque,aut seX, Comma paruum censetur. Hoc genere comatis,nuc binis vocibus VrgemusiNuc que q ; affectu ciemus:

vi, No fili, pietas,no propinquorii preces, no adolescetu squalor,no maiorum natu lachrymae mouere potuerui. Nuc

moderamur: ut, Quae species Itali quς iforma regionu qu pulchritudo urbis' quae humanitas ciuium quς Reip. dignitas' quς vestra maiestasi Miscentur

eleganter Commata dictionis commatibus orationis, & membris, ut Varietatis gratia delectet animos. nam similitudo satietatis mater est. Hic cu

600쪽

etionis,&Oiationis breuitatem,multa' ornet elegantia, & copia, tum verborum , tum rerum. Cauenda est nimis diuturna continuatio commatum , d . frequentatio : ne iucunditas orationis pereat,& aures crebro pulsu incitatae I pronuntiationis offendantur. Comma

Orationis est bipartitum :perfeEEum,quod ο- ratio est absoluta nomine,, ve o. vi, Nec testis adducitur, nec conscitas nominatur, nec crimen profertur. Spectarem ccuriam, intuerer forum, caelum testa- Imper: si. rer ipsum. Imperfectum, quod nomine cise iret, aut verbo , aut utroque. Vt , Domui-

sti gentes immanitate barbaras, locis infinitas, multitudine innumerabiles, omni copiarum genere abundantes. Item In armis militum virtus,locorum opportunitas,auxilia sociorum,classes, commeatus multum iuuant. Etenies Comma imperfectum est multiplex. Si quidem nomine constat cum uvis adiunctis. vi, Marcellus nobilitate, pr bitat optimarum artium studio inn . I centia,& omni genere laudis praestans. Aliud verbo, & verbi adiunctis: Anti- 'quitatis memoriam virtute