Simonis Caulerii Rhetoricorum libri quinque. ..

561쪽

Hi RHETORICORUM ni milω- timesces Di ilitudo es comparatio rerudiuersarum, 'rutem diuersa , dijuden qualitatem. Hςc figura est euidenticiqu res describitur qualitatibus alienis per coparatione. Sicut exeptu ab hominis . facio,& person historia,aut fabula petituri sic coparatio, a qualibet re prister, homine,&praeter hominis factu. Exo .pla,& similia faciedς fidei prosunt mul- tum pri sertim cumper inductione ad- hibentur.Sol oppolitus, colunctusque lunae, eius luminibus offuscat,praesens. vir probam coniugem splendidius il lustrat.Videte,ne ut illispulcherri sinsuit tantam vobis imperij gloria rei inquere: sic vobis turpissimum sit, illud, o quod accepistis, tueri de conseruaren5

---. posse.Exemplum est disti,aut re e Lecum autoris nomine expresso utperinde,vige Le,

exemplum aliud verum, aliud fabul sum. Sumuntur exempla ex teporibus, '&aetatibus, nationibus, regibus,&illu- stribusviris,mulieribus,pueris,uirgin, F bus,Christianis,Ethnicis. Exempla an '

562쪽

tiqua,& domestica,& illustria mouent,

α longe minora. Recentia sunt notio- ra vetera plus habent autoritatis. & vcra magis, qua ficta; Christiana, quamsthnica sacra, tuam profana. O matiorem exemplum facit rem, chim nullius rei, nisi dignitatis causa sumitur: aper- tiorem,cum id,quod obscurius, magis dilucidum reddit probatiore, clim magi, verisimilem facit, & ob oculos po- , nis,cum exprimit omnia perspicue: vires dicta prope manu tentari possit. Ex suo regno, sic Mithradates profugit, ut eX eodem Ponto,Medea illa profugisse dicitur,quam praedicant in fuga fratris sui membra dissipauisse, ut eorum collectio dispersa,moerorque patrius celeritatem persequendi retardaret. Sic Mi

ethradates fugiens maximam Vim auri, atque argeti, pulcherrimarumque omnium rerum, quas, sca maioribus acce- .perat,& ipse bello superiore ex tota ita direptat in suum regnum congess o rat,in Pot' omnem reliquit. Haec dum nostri colligunt omnia diligetius, Rex . ipse e manibus effugit. Jta illum in . persequendi studio moeror, hos laetia 'ita

ita retardavit. pologus est sebula, i

563쪽

qua muta animantia loquentia ρο inanimae res humano more inducuntur. Vt, Vultipes laqueo capta euasit, facta caudaei ctura:cum longioris taedetet vitae,& fi' grantis infamiae;statuit aliis vulpibus,ri&suas demerent, persuadere , Ut co muni malo suum caelaret dedeόus. Pro concione vulpium frequenti fit autor, ut indecens membrum ,& superuacuit&appensum abscinderent. At una ex . vulgo callidissimarum ferarum , heus tu, ait, nisi hoc tibi conduceret, nobis. non consuleres.Parabola es collatio rerum tenere disi milium. v Q s ubi audito venantum murmure

Horruit in maculas, semi sque excus .stinertes: - . Sella cupit, laxatque genas, dcfemps

Spirante fert ore virum sic excitus es D uctor in absentem consumit prae a

fratrem. . Immo e Vormae cumforria,cu qua a vere

Date costatio, laudis, aut visuperj cosi si in

564쪽

otium, in inuidiam, in contemptum, quis ad-Nam iste profectus est, non ut legatus populi Romani: sed, ut quaedacalamitas peruadere videretur. Cum homine crudeli nobis res cst, an cum fera, atque immani belluat Contrario- . . rum locus exornationes suas in partem

eloquentiae confert. contentis , cum ex uouis.

contrari' amplificatur oratio verbA, vel sintentiis. De capraecepi prius. Vos huius incommodi lugetis; iste reip. calamit te laetatu r. Inuersio, qua docemus a umen-' ς' tum, quod contra nos affertur, pro nobis fac re. Sepelijsti solus; caedem fecisti: Si cp idem tecissem;manus sepulturς non impertissem. Communicatio, cum duae res con- trariae conii inuntur. Tam deest auaro, quod habet; quam quod non habet. Vterque vituperatur, & prodigus,& M .uarus ; quod neuter rebus suis recth v-tatur.Diaphora,cum verbum iteratum ali omni piis . sententiam significat, quam notarat fidium pri Huius aerumn quemvis caeteroru . hominum, modo hominem commo uere possent. Item: In uniuersam mu-

lierem , quid potius dicam, aut verius, quam mulierem' quippian

565쪽

ab aduersario assatum eludimus: aut, ε - μ' currunt, alium in locum trinferimus. De

hac re quid attinet dicere' Eru in crimi- inatio tota, ut arbitror, dis liata est.Nb. si sorte expectatis,utilla diluam,quae depeculatu, ac de eiusmodi rebus com- . mentitiis inaudita nobis antehoc tempus, ac noua obiecit: quae mihi iste vi- 1 est ex alia oratione declamare,quam' in alium reum commentaretur: ita ne-

que ad crimen parricidi j, neque ad eri. lo. qui causam dicisi pertinebant. De qui bus quoniam verbo arguit, vecto satis. - est negare. Sed de Lucullo dicam alio loco,&ita dicam; ut neque falsa lausa

ficta, nec vera detracta oratione nostra M. Atria Videatiur. Brac epeta, cum orator breuitate sententiaepraecedit auditoris expedititionem

Qu ris a me quo iure obtinere possimi quo iure Polienus reliquit: quo iure Praetor dedit possessionem: leges me . defendunt, ad te non pertinet: hi veri criis sis. tatem sequ antur. concessio, cum quaedan aduersario concedimus ' deinde. inferimus, yuod aut malis sit, qua veriora, aut etiam omnia, quae concesmin, infirmet. Veruin' rita: sit tibi liberu orme tempus illud,

566쪽

qiuid cum imperio fuiM: etiamne pri- uatusὶ etiamne reusξ ctiamne pene da- natus hostium duces priuata in domo retinuistiὶ Dominetur in concionibus inuidia, iaceat in iudiciis. Fu eris illi ali quando amicus intimus,familiarissimus, beneficia contuleris. Quid tum' an non amicitia omnis isto tuo facinore dis lui potuit 3 Confessis, Hon callidὸ C., is omnia aduersario concedimus. Hab es, Tu- bero, quod est accusatori maxime θ- tandum confitentem reum. Consi fio, iam aduersario a sentiri videmur, quod obli-

Gaudeo etiam, si quid ab isto abstulisti, &abs te nihil reuius factum esse dico. Oppositio lae compensai tio, Graecis .in pophora,qua nobis aduersa- riorum di Ea proponimus, ut illis responde mu=Difficilis ratio belli gerendi, at plu- na pietatis. Ilcm: Quid igitur ait Ho tensius, si uni omnia tribuenda sint,v- 'num dignissimum esse Pompeium: sed

ad unu tamcn 0mnia deferri non oportere. Obsolevit iam ista ratio re multo magis, quam verbis refutata. III opbor at f. h. ara ebs aduersepartis intentio ,sicut An po- Eb π , restonsito. A t enim fiaec ita com-

567쪽

e locis diuersis depromptam, quae ad maiorem

grauitatem , vel- motum , vel probationem corrceruantur. Historia testis temporurn,luae veritatis,Vita memoriae,magistra vitae, nuntia vetustatis. Vidimus templum sanctitatis,c5ciiij publici, camisistis,is Vrbis,aram sociorum, portu omniugentium inflammari,excindi,funestari.

in specio , partitionem totius in partes,masdistributionem,diuisionem generisi se numerationem accidentum prosubieEtis, nodum,dilemma. Diystributio, qua quod sium malim, generatim dici 'oterit,mplures 'artes ut perionas diducit.Haec incredibilem comparat copiam, & coprehendit breuiter multa, &suu cuique tribuens officium, separat,& res diuidit plures, ut genu san species,totum in partes, in accidentia, su biecta in res, res in labiecta. J get Catilina Senatu, equitibus Rom. populo, Vrbe, rario,vectigalibus, licitia cuncta,prouinciis omnibus, eXteris nationibus. Item Quis tota Italia venefi

cus' quis gladiator quis latro' quis parricida quisadulter quς mulier infamis quis perditus in uenari γtest, qui se cu

568쪽

Catilina non familiarissime vixisse fateaturi Distributionis su m mus est usus

oratoribus, & poetis, cum rem generatim proponunt, & definiunt 1, in narra-- tionibus, cum res, aut typora diuidunt pro natura argumenti, in propositioninus,&diuisionibus, in confirmationb bus,&c5futationibus, operis 'corpore in conclu sionibus.Dilemniat siue complexio, qua duo contraria Lysin u-. tu, sublesta ratione. lenim argumentatio nis gaeuus,quopropositio ab iis probatur, aut mellitur argumeto in duas partes diu δ.qui '

rum utraqueprobatur, aut refutatur contratonius monachus

Philosophis. in abditam, asperamque solitudinem peruenistis ad fatuum hominem, aut sapientem. Si opinione ve-s ra fatuum, vanus Iabor vester, atque cupiditas insana: si sapientem , imita- mini, & initiati salutaribus sacris Christo deuouere mentes. Qui suspectantur insidiarit,aut tui sunt, Caesar, aut inimi-- cimo tui,qui tua victoria sunt omnia c5 secutimo inimici, qui tuo beneficio ssit arnica. Paradiastole iuedijsu fio,quecotrurse 'redditu, diuidit e o vn; υι haber idErur:

569쪽

uel; RHETORICORVM qiraeque sic concedit aliqui ut vicinum quiliam detralipsit. Non est sapiens, sed stultus: non fortis , sed confidens ; non seuerus,sed malevolus; non parcus, sed auarus. Veritas laborare potest, oppri, mi non potest. Cogenes scoaceruatio veriborum varia significantium. Egregias Annibalis virtutes ingentia vitia aequabat: inhumana crudelitas , perfidia plus uapunica, nil sancti, nil veri ι nullus deuimetys, nullu iusiurandu , nulla religio. Nihil erat, quod non ipse obiret.occurret et, vigilaret, laboraret frigus, siti ni

ferre poterat. Hunc ego hominem tam acrem, tam paratum,tam audacem, tam

callidum, tam in scelere vigilante, tam. in perditis rebus diligentem afflixi. r

queratio,qua res in tota causa di perse coguntur unum in locum, quograuior, auto iminosior fiat oratio. Assiuuat causas coniecturales, quibus fere semper est neces saria, cti m suspiciones separatim tractatae, & per confirmationem sparsae, de quidem forsan infirmς in unum locum ridactae rem certam, non suspiciosam facere videntur. In caeteris generibus causarum , & omni oratione adhibetur

570쪽

nonnunquam . Possum suspicionum

latebras peragrare dicendo.Non causa non locus, non facultas, non conscius, non perficiendi, non occultandi maleficij spes, non ratio ulla,non Vestigium . maximi facinoris reperitur. Nolite I dices, nolite ea, quae dixi separatim spectare,sed omnia colligite,& conferte in Vnum. Si & commodum ad istum ex iblius morte veniebat, & vita est turpis-ι sma hominis, animus auarissimus,ro tun familiaresattenuatissimς,&res ista bono nemini praeter istum fuit: neque alius quisquam aeque commode,neque iste modis aliis commodioribus facere

potuit,neque N eritum est quid quo b isto, quod opus fuerit ad maleficiu:

locus maxime quaesitus: tum hccasio aggredi ndi commoda, tempus adeun. di opportunissimum : spacium conficiendi longissimum sumptum est, non . sine maxima spe , & caetera. Sententia, quae qui iat, Miseri soleat, atque oporteat, vel expeti, va vitar breuiter, atque unia. pNun quam temeritas cum sapientii commiscetur, nec ad conis