장음표시 사용
601쪽
Aliud constat nominis adiunctis tantum ut, Rex in administrando regno sapiens, in repellendis hostibus acer,inconstituenda Rep. mpderatus, in iuris aequabilitate tuenda constans,in rerum successibus,& euentis faelix. Aliud adiunctis verbi tantum: Salutem meam, statum ciuitatis , dignitatem imperi, vendiderunt. Aliud utriusque adiunctis: En tot testimonijs, hac autoritato Senatus, tanta consensione Italiae , t n-to studio bonorum, agente P. Lentulo, consentientibus c teris magistratibus, . deprecante Cneo Pompeio, omnibus P, hominibus fauentibus, dijs immori libus frugum ubertate, copia, vilitate reditum meum comprobantibus mihi, meis, Reip. restituor. Adiuncta nominis sunt ea, quae a nomine reguntur,aut
cum nomine congruunt numero,casu,
genere,&persona. Adiuncta verbi, tu a Verbo regiitur, aut verba infiniti modi, aut alterius, Adverbia, Praepositib-
O ne toratio perfecta, aut imperfodia longior commate. Comma enim per tu lae maenitudinis est ori tio minor Colon.
602쪽
lo:Vt,Quousque lade abutere, Catilina,patietia nostra quam diri etiam nos
iste tuus furor eludet quem ad fine sese effrς nata iactabitaudacia Coloru aliud perfectum, quod conficitur nomine,&verbo,uti partibus necessarijs & princ palibus. P. Scipio vir amplissimus, Po-tifexMaximus TiberiuGracchum m diocriter labefactantestatuReip.priu tus interfecit. Aliudimperfect cui nomen deest,aut Verbu vi, Neque nox t nebris obscurare caetus nefarios: neque ista, is domu parietibus cotinere voce amisi coniurationas potest. Comatum, & c loru opportunus in oratione usus, cum distributiones reru, aut enumerationes
adhibentur: ut,Rex diuinae menti paret recta rarionem sequiturnuris aequabiliatate colit:fraudem,& malitiam coercet: modum,de ordine in omni ossicio con, seruat: Remp.vhiuersam excellentibus
meritis obstringit: nullu periculu adire pro patriae salute recusat: ad glori sem- .piternae decus adspirat: morte denique
cotemnit, ut immortalitate consequa-Paraismo. turi Colom quantistis ration aliuisamum
603쪽
Hoc membrum est commati orationis perfectae, dc imperfectae iustae magnitudinis par. Nam sicut productiora commata membra dici possctunt: ita breuiora membra commata recte appellantur.
Verum perfectior est coli constructio,
quam commatis. Nam colo verbum
rarissime deest, a commate frequenter abest: vi, Tyrannus Dei numen spernit: rationis imperium repudiat: libidini, impuritati seruit: iura diuina, Mhumana violat: dolis & fraudibus innititur: veram dignitatem abiicit: falsam imaginem decoris. dc dignitatis amplexatur. Mediocre colon e t oratiopaul. , aut duplo lon=ior commate. Nam .hoc colonattingit octodecim syllabarum numerum, aut viginti, & magnitudine sua aequat fere Iersum hexametrum : Vt, Magnitudo periculi sum otiimore ho-- minem afficit. Item: Impetu naturae cς-co in regni studium incia inbit. Colon mai um, quod plures viginti utilis complectitur, Nam plerumque triccsimum numerum attingit , dc superat. Eicnim cucolon sit oratio plena, & longa, non tantum costans nomine, & verbo prin-
604쪽
RAE: ORI CORVM.cipalibiis, sed etiam Vtriusque adiun- , necesse est in longitudinem maiorem extendi: ut, Q odsi, tu, Iudex, nullo fuisse praesidio videbere contra
vim, & gratiam solitudini, & inopiae: si
. apud hoc concilium ex opibus, non exi Veritate causa pendetur: profecto nil est in ciuitate sanctum, & sincerum; nil quod humilitatem cuiusquam virtus consoletur. Item: Non per homincs gestate, aut scelere perditos, no' per latrones suos: sed per vos nobis, per optimos viros optimis ciuibus pcriculuinferre conantur. &: Qv os lapidibus, quos ferro,quos facibus,quos Vi,manu, copiis delere non potucrunt: hos vestra autoritate, vestra religione, vestris sententiis, se oppressuris s arbitrantur. Ob- seruabis in commatibus, M paruis, de mediocribus, A magnis, in colis, cleganter , & concinne parua paruis media mediis; producta productis coniungi, & respondere, cae quibus consurgit Isocolia, commatum, membrO- rumque proportio , M aequalitas. Sic enim committuntur singula, singulis; . binabinis; terna ternis; quaterna, qua
605쪽
ternis. Non ad otium, &ignaviam;nec ad futiles, & inanes voluptates; sed ad officium, & industriam,& animi conte-tionem: sed ad decus , & honestatem, . quae labore, &studio comparantur,n ti, imbuti, suscepti,& instituti sumus.. Item: Non auaritia ab instituto cursu ad praedam aliquam reuocauit, non li- bido ad voluptatem, non amaenitas ad delectationem , non labor denique adquietem. Item: Regnum sapienter administrat, libidinem vinculis astringit, affectiones temperat, re moderatur. Si plures dictiones simplices ad unum re- ferantur verbum, unicum erit colon, S .commata plura: vi, Quid incons antia, mobilitate, leuitate, cum singulis ho--minibus, tu, uniuerso Senatui turpius3 P.Lentulus Consu parens,Deus, salus
Vitae nostrae, fortunae, memoriae, nomini de solemni religione retulit. Similiter,si duς,aut tres orationes imperfectς unum respiciant verbum,aut nonae, ex quo pendent; sunt plura inebra imper- . secta:vt,Cum serro,&facibus hominesi totaVrbe volitantes, magistrati tu tecta inppugnara, deorum dempta inflamma-
606쪽
ta summi viri, 3c clarissimi Consulis fasces fractos, fortissimi, atque optimi viri tribuni plebis sanctissimumcorpus,non
solum tactum,&violatum manu, sed vulneratum ferro, confectumque vid,
stis. Item: Omnia sunt excitanda tibi, Caesar, qu iacere sentis belli ipsius ii petu perculsa, atque prostratat constituenda iudicia, reuocanda fides, copris mendae libidines, propaganda soboles; omnia,quae dilapsa fluxerunt,seueris logibus vincienda. Ocvlitania orationis , implenti
Pe odi, multiplicandorum comma tum, colorum,ratio ψὶ experitast primum in omni oratione duo considerentur, nomem, verbum; quibus omnis oratio c. talpe fessa tanquampartibus absolutis. Deinde nomen ipsum cum adiunstis expendatur; utqui
casius adjciendisint, vel regi psinta noni
ne, quae adi editu quae participia,pronomina, relativa, quae adverbia addi. Et haec omnia per Sontrium re raminu, O concordantiae conferantur, ρο aptentur intersee. Printerea nomen ipsum multiplicetur, pro uno
multa congerantur, aut similia, aut dij ilia per figuras Rhetoricas omnimia, congerie
607쪽
D RHbutionem,Expolitionem,Incremetum, alias. Pari ratione verbi qualitas inspicia-tμ ut, qμos caseim rega quae admittat aduerbis,quaspraepositiones cum suis casibius, quae pronomina, quae participia. Subinde ipsum verbum varietur, ρο multiplicetur aliis προ- bis cognat aut 'ropinquaesigni cationis,qu bus poterun t aὸiungi casius,'adverbia, vel Hia. Postremo adiuncta examinentur,spossint . Veri, ornari similiter. Qua in re dilis genter consi redum est aurium iudicium, persicultatis habenda ratio. Nam aegrὸρ sunt multa densari sine ob curitate. Et hoc couessum, ne dum amplificationissudio abducimur,periodusin nimiam magnitudine excresiat: nisi sit AG ibutis, aut enumeratis, smiles amplificationis figurae, quae longiorem
circumscriptionem requirunt. Qua ratione. inita , si contingat binos caseus binis, aut
ternos ternis,aut quaternos quaternis, verba
verbis, adverbia adverbiis respondere, atque ex aduerse opponi, quaeda suauissima modulatio, mnroruproportio orietu.Vt COmoditati ingenium,grauitati aetas,libertati tempora sunt impedimento. Et istud: res luxuries in flagitiis; crudeli
608쪽
tas in suppliciis, auaritia in rapinis, su-- perbia in contumeliis efficere potest.
Hanc concinnitatu amplisecationis , plenitudinis rationem expe liunt circunsiantiae rerum , personarum, quae grauiorem reddunt orationem , si exprimanturiHaesunt οἱ io, stes, quid, ubi, auxilium,quoties, cur, Cretunst quomosio , quando Est autem circunylantia,
adiunCium, quodpersonae, vel retia i , vel extrinsecus accidit, vel circunstat.stu's: scalpersonam, cuius adiuncta sent natur lia, vel fortuita. Naturalia, quae eX natu---,;ἴ.- homini insunt, animi, aut corporis bona, vel mala. Animi bona sunt virtutes, prudentia, iustitia , fortitudo , &' tem rantia, religio, pietas, liberalia Ariminiati tas, fiGes, magnificentia, & creterae. Animi mala, sunt vitia contraria virtutibus , imprudentia, iniustitia, timiditas,a-ὸ agis. temerit4 , audacia, intemperantia, i is , bbria 'ietas, dc alia. Ad animi bona, aut ma- pertinent omnes artes, & scientiae,
quibus quisque potest esse praeditus.
luris prudentia, Medicina, Oratoria, Musica, Arithmetica, &aliae, quarum vitis, aut bonus, aut prauus est. Praete ea vis naturalis, ut ingenium, indoles,
609쪽
memoria, & alia. Affectus, ira, odiu m,
lenitas, amor, cupiditas,laetitia, metus, , spes, dolor, misericordia, clementia, &alij .Corporis bona sunt,proceritas, mnia, dignitas in viris, venustas in tam i- invisun is, pulchritudo, Vires, Velocitas, v
letudo,robur,seXus. Corporis mala sui, bona.
nimia paruitas, enormis proceritas, d formitas infirmitas, tarditas,mutilatio, claudicatio. Fortunae bona, aut mala sunt nomen, genus, propinqui,affines liberi, amici, educatio, studium, opes, honores, potestas, magistratus, libertas, diuitiae, nobilitas, mors,&c. Ex quibus laudatio , Vel vituperatio, Vel - . . quaevis notatio duci potest. .d, rem notat fasiam , dictam, cogitatam:opus quod sit , siet, aut factum es. Huc pertinet tem- p us, locus, Occasio, modus, faculta instrumentum. Haec circunstantia in oratione potissimum exprimitur verbo, cuius significatio adiunctis notatur. UMbi, desiiqnat locum, in quo res est,fuit,aut erit,
, fiet, aut fusta est. Habet locus varias
species exprimendas eX natura cuiusque argumenti, ut si sacer, profanus, publicus , priuatus, commodus, incom-
610쪽
modus, angustus, amplus , apertus
clausus, inferior,superio munitus,tmo Meil .m in maenus, sylvo . sus, pascuus, campester. Auxilium complectiturpraesidia , vires, causas adiuuantes, corporis, fortuna bona, in tirumenta an ' mata ut seruos,administros amicos: istinnimata,ut sica, gladiu,hasta, tormeta, &similia, quibus res perfecta est, aut perfici poteri, aut poterit.
nume um quemcunque, aut iterationem rei
factae ,autfaciendae cur, causam mare-ὸ efficientem exprimit, a*t finalem, autfacti,
aut Adli.ut, Quo consilio cuius respoctu ' Reip , resagionis ; amicorum, rei priuatae, tyrannidis, lucri , qua spe, quo metu, quo dolore, qua laetitia,an
comparandorum bonorum spe, aut vitandorum malorum metu, ignominiae, - a incommodi, pCenae,seruitutis, pericu- h. Quomodo , indicat modum, quo resfacts
est, aut fit, aut facienda est. Hic modus aliquando breuiter designatur per ad uerbia, per ablativos modi, per comparationes, per similitudines:aliquando late, & copiose per alias circumstantias explicatur, ut si mortis, aut