장음표시 사용
41쪽
nem si rationale, mortaleue ab ipla aberit, nunquam cognoscetur.Differentiae igitur propitheommuniterq, diste, separabiles sunt.Quando enim aliquis stans lacierit, non factus alius est, sed diuersus tantum.Quod ipsum Poeta de VI e per accidentia cura ipsum a Pallade mutato dicens significauit. Hospes diuersus mihi nunc aesi ante,uidem. Non enim alium Poeta ducit,sed diuersum. Sed et sisymus, aduncus intelligatur, non tamen
alius,uerum diuersus fiet. poterit nam ille idem 6 non aduncus esse. Q UAE UERO ALIUD RACIUNT, CONSTI Tu TRICES SPECIE RVM APPELLANT UR, rationale non diuersum hominem praestat ab equo sed alium Alia si quidem illa dicuntur quae substantia disserui
Deluti homo,&equus. ut pauloaledicebamus. SECvNDUM IGITVR ILLAS DIFFERENTIAS V AE FACIUNT ALI v D, ET GENERUN Divisio NEs IN SPECIE s PIUNT ET DEFINiTIONES EX GENERE, HUIUSMODI UIE Di FFERENTIIS CONSTITUv N T v R. At aliud rationale,aliud rationis expers hoc mortale, hoc uero immortale.dicimus, qua quidem ex divisione hominem sic dicentes definimus. Homo animal est, rationale morial
R ursus sumpto principio dicendum est. disserentiarum,aliaesunt separabile aliae non μνε
rabile moveri emm,quiescere,aegrotare,o bene valere,o id genus sparabiles sunt.at ad fleum ess vel θmum,vel rationale,vel rationis expers,non separabilessunt. Earum rursus suae nonseparatur,aliae per se insunt. alis vero per accidens.Rationale enim homini pers inest,mortale suo e cientiae capax. Atqui aduncum eis vel smumper accidos o non per se. Hinc persectiorem incipit diuisone ,& rursus quoddam principium sumit, ut ipsas disse/rentias mutuo separet. Differentiarum igitur alia separabiles aliae separari non possunt, hac douisione communes a propriis.& maxime propriis distinguuntur. Rursus aliae aliud, alia uero diuersum faciunt εἰ per hanc diuisionem maxime proprie a communibus propriis* discernuntur. Ex istis itaq; oppos tionibus, quibus differentiae mutuo segregantur, coniugationes sunt. garum duae dubio procul non constant non enim simuI cosistunt. separabile, & inseparabile, uel diuersum,& aliud. Ex reliquis quatuor coniugationibus una non constans estseparabilis q. ει aliud faciens catere tres simul stant. illae uero quae separantur diueriumst; faciunt. comma res sunt .Inseparabiles uero, εἰ aliud facientes, sunt maxime propriae. quae autem non separa tur 6c diuersum faciunt, sunt per accidens, & communes, ut sedere. proprie uero, ut adun citas. maxime propriae, ut rationale. Videbitur etiam esse quaedam distuacta coniugatio ea/tum , quae separari possunt, & quae aliud faciunt, re uera autem ipsa quos coniugatio non constat Rationale etenim per sese homini contingit.& quatenus homo est ratiosis est. quapin pter omnes homines rationales sunt. sed aduncum nigrum esse sedereue. aut stare non per se, quoniam homo,quatenus homo, aduncus nequaquam est. uel omneis homines aduncos esse, uel nigros oporteret. Et si quispiam aduncus nigerue non sit homo nihil minus est. Nulla igi/tur harum disseremiarum aliam rem facit sed diuersam. at rationale cum per sese aderit homini aliud facit. um differentia igitur diuersum iacient hac de causa, stare non potest.
Quae igitur perse adsunt,in rationesubstantiae comprehendamur, at aliud jaciunt. quae vero per occidens,nes in Jobstantiae rationesuscipiuntur,nec aliud Iactant sed di uersum suae vcm persesunt nec magis,nec minussuscipiunt.
In substantiae ratione id est,rei ipsus naturam declarante.scilicet in definitione. Definitiones enim ex generibus,constituentibu i.& specie lacientibus disseretiis fiunt. NEC MAGis C
INVs s Us C PI UNT. Nullua enim magis mortalis minusue magisqirati lis,aut minus dicetur. Pueruli enam 5e si ab organo ad rationales actiones impediantur, eodem tamen modo sunt rationales. Illa insuper suscipere magis de minas omnino intelligendum est,quaecuno contratia sunt,& circa idem subicctum conlistunt,quael mutuo commiscentur.ut albu albo, mugis,minusue album dicitur,& nigrum nigro magis, uel minus, utpote cum idem subiectum, tu album,tum nigrum fiat. haec* mutuo album inquam, cum nigro commistrantur,& nonnumquam puriora,no tanq uana uerio masia missa scri contingat. in substantus magis minusue nequaquam
42쪽
quaquam fieri solet quia substantiae nihil contrarium est. neq; rationale εἰ rationis expers in eodem subiecto consistere possunt, si quispiam diceret cur Aristoteles in praedicamentis ait, I υ ωsT ANTIA EST, QUAE MAXIME: PROPRIE, ET, PRIMO, ET MAXIME DICITVM Nam per MAXIME magis, dc minus eam ostendit suscipere. Dicimus ea ipsa primit ab Aristatele ad nostram cognitionem dicta esse.ptimam enim & maxime, dixit indiuiduam, quonianobiscum magis cognoscitur,& prior comprehenditur,ab ipsa enim tempore, scientiaq; educti ad secundam,quae per genera fit de species. deuenimus. Uerum si cocederet quispiam magis aut minus in substantiis esse. In iis non secundum latitudinem,sed altitudinem collocaret, Socrates enim Platone magis homo non est. magisve rati iis, ne* equus boue magis animal, nec homo magis iis.sed secundum altitudinem, ut diximus.potest hoc sic cognosci.Superiora enim in serioribus perfectiora sunt ouatenus ab melioribus deficiunt. ut magis rationale in mente est, quam in anima.& magis in angelis,minus autem in coelestibus corporibus. Si ea animata sint,6c ratio nalia.&si magis in iis,quam in nobis contingat. Aliter iterum. Substantia magis in animali est,quam in homine de magis in illis. eode quos modo, animal magis in homine est,quam in Socrate.quoniam non continenter substantia Socrati sed per ani malis intermedium inest.Id rursus per hominis intermediu ad plantas. Manifestum igitur est, primum,proximeq; aliquo participant,magis,quam quae posterius per alicuius intera medium sunt,participare.Recte igitur eas non per latitudinem,sed altitudine magis, minussiesuscipere dictum est Nam si per latitudinem magis,& minus susciperent, eadem constitutio eoezum,quae sub genere sunt,rationalis inquam,dc rationis expertis, mortaliss, de immortalis ne quaquam esset. HQuae autem per accidenso si minimeseparabiles sint. Intesonem tamen, o remissonem suscipiunt ies enim genui magis o minus praedicήtur de eo curas genus1veritines uerentiae generis,quibus diuiditur. . Intensio & remissio magis 5c minus signiscant haec enim nomina a chordis per transsationξ ύ- ρομφsumuntur. Illic enim admodum intensa uehementiorem sonum, remissae uero minorem red/ i dunt,uehemente ita I rei impressione philosophi intensione, minore uem remissione uocaru
Nam hae sunt,quae cuiuis rationem perficiunt,boc quidem, o unumquodq; est unum et id
nes intensionem,nes remissioneJuscipit Ot Od ncum,guismum esse aut quoquomodo colore persundi et intenditur,et remittitur. cum igitur tria sint d ferentiae gener alterum earum, quaeseinpurantur,alterum uero earum,quae non separcntur,quarum rursus aliou per se, sine vero per acciden et uerum earum, quaes m per se, siliae sunt gribus genera in Jpecies diuidimus ,et alip quibus divisa inspecies constilli nisi Verus animatum sensus capax,rationata ratronas eurimortale, et immortale ρυς omnes sint disserensis per se animulis edanimatum et sensus capax substantrum animalis constituunt.nam animalsubstanira est animati sensus capax t mortaleis mortales,ac rationale,rationiss expers sunt disserentis,qus animal diaidunt. nam per secgene
ra inspecies diuidimus Jed disserentis,s genera diuidunt complent, spestes constituere in
sunt,animal enim scinditur iis disserentiis, tronali videlicet,et rutronis experte, cis iis mortali
et immortali sed rationale et mortale disserentis hominem constituunt. es rationale et immortuis Deum.mortale rios et ratione carens animalia, tionis expertia. conjiciunisu etiamsurrema substantiam animatum et inanimatum ac sensus capax, et expers indunt . etenim si animatum ,
sensu capax cum substantia capiant ' nimal perficiunt i uero animatum , et sensus expers
eodem modosumantur laniam efficiunt.cum igitur eadem disserentis alio tuis alio modo sum pissint constituentes:et dundentes,omnes ecierum effectrices appellantur. H. i. i. Quae substantiam complent, edem definitiones perficiunt sed definitiones ciusdem eaedem
semper sunt homo enim non aliquata animal rationale,mortale est,aliquado uero est Sed set, per eodem se habet modo nec intensionem suscipia dc remissionem Non enim tum homo ratio
mala mortales maris est tum uero minus. VEL QUO O vOMODO COLORE PERFUNUI
43쪽
hoc est stamus nigrum esse intenditur enim,& renuttitur.quippe es aliquid magis album
alio fit magisti; nagrum,aut symum aduncunqi tribus igitur differentiae speciebus cognitia,aliες separabiles sin aliae urio non separentur earum rursus quae minime separentur, alias per se, alias per accidens es magna adductus ratione de iis docere Porphyrius abstinuit.cum ea,quae ad diuisionem definitionemq. pertineant,demonstrare uelit,Sic igitur inquit, Disserentiarum, quae species efficiunt,aliae constituunt aliae diuidunt,non tamen alue,ais aliae,sed eaedem sunt, alibi enim diuidentes alibi uero constituentes fiunt aliter,atq, aliter sumptae. Rationale enIm lcrationis expers mortale de immortale animalis sunt disse uae, demq; ipse sunt,qua diuiduidc animal in haec diuiditur Si illae quae adiungi possunt,simul accipiantur, ut rationale di mora tale disserentiae fient,quae hominem constituunt ex iis. n.hominis natura componitur,& consuluitur. Manifestum igitur hinc e diuidentes differentias ad diuisionis uiam uriles esse, quam quidem cirra hanc generis in species lectio uersatur,constituentes uero ad definitionem,quoniam definitiones ex genere,& huiusmodi disserentiis fiunt. Sciendum quos quod ex iis simul iugatis coniugationes quatuor fiunt,Quarum tres con
stant, una uero nequaquam constat. ut exemplo ponatur. rationale de rationis expers.mortale de immortale ecce quod rationesq& mortale simul constant est enim homo. Rationale uero di immortale deus Rationis expers,& mortale equus Fieri enm non potest, ut quid ratione caIeat, immortaleq. sit de ea coniugatione,quae erat rationis expers,& immortale quaeritur, ut m con
ste aliquid quae rationis expers sit, oc immortale, an non , Quod fieri poste Poeta de Scylla di
- Immortale malum sit. Nonnulli genus quoddam immortale daemonum ratione tarentium opinati sunt, quod in
seriorem etiam ordinem sortitum est quos quidem etiam daemonas deuitamus, di accersamur alii hoc genus esse mortale asserunt,quoniam quod immortale sit idem temper esse rationale di. cant. Ad substantiam igitur reuertamur. 6c radem inuememus atqui eum illae duae sint opposi animati inquam,& inanimati sensiam habentis,& non habentis,quibus compactis Ira so , b is, oniugationes constituentes fient. reliqua tres nequaquam. Animatum Besensus particeps
animal est. animatum de sensus expers planta.inanimatum 6c sensu tarens lapis inanimatum ue m 5c sensus particeps,nihil. Qiloa enim sensum habet multo magis naturalem animam nanci Mtur. Ubi enim naturalis anima est illic non omnino sensus erit at contra ubi sensus illic sem Per
re anima NAM PER HAEC GENERA IN SPE ClES DIVI Di MUS. quemadmoclum enim
quaedam sunt,quae solum species,quaedam εἰ species sunt,& genera,sic& in dissimilis fit, Ex disserentus speciem efficientibus aliae diuidentes sunt tantummodo,quae quidem sene alissimorusupremorumve sunt aliae solum constituentes εἰ eae specialissimis infimisue concingunt. Diui dentes uero,& constituentes subalternis compet unt. Substantie. n disserentiae corpus scilicet, α incorporeum substantiam tantum diuidunt,nunquam enim consti tuent. Homims uero dissorentia rationale 6c mortale ipsum duntaxat constituunt.Medioru uero, ueluti animalis morra I dc immortale,rationis compos,& expers εἰ diuidunt,& con stituunt, quonia aliquid ante ipsa supremum habent.Contrariae enim animal diuidunt ex eo quod ipsae in alias species diuidanc, uti mortale & immorial in haec enim diuiditur animal rationale4;,6 ratione tarens eodem modo.Subalternae uero constituunt species,rationale enim,& mortale hominem constituunt. raetionale dc immortale angelum.ratione carens,& mortale bouem. Differentiae uem rationis expertis S mortalis reliquorum brutorum sunt.Rationis expers uero de immortale, tanqua du
hia substantiae ne sint an non Porphyrius praetermis Sunt enim ut dixi nonnulli daemones, qui in inferiori ordine semper commorantur, meritasq; illic animarum sumum. qui a nonnullis immortales,a quibusdam uero,moriales putantur.
arum maxime usu cum ad generum diuisones, tum ad definitiones confert, quibus cum illa,quaeseparari per accidens non possunt,utiles non svi mulio magis nesse parabiles. Hoc loco quodammodo considerandum est,quod cum dicat in definitiones accipi disseremtus vanistitit uoces in accidentra definitionibus substantiae participes esse cebere,definitiones enim ex substantiae participibus uocibus componuntur ut album, colar est uisum disgregans. MAxINE praeterea adiecit quoniam sveniunero propter humanam huiusmo/it i di dissaetus
44쪽
ei differentiis taremus,M definitiones ab accidentibus assumimus, ut in corvo disserentiarum loco .nigrum accipimus,& in cygno album.ueluti cum equum definimus, animal esse dicimus rationis expers hinnitui aptum Proprium hero cum substantiae adueniat disserentiae loco,quae subnantiam habet, suscipimus,quoniam differentiam substantiae participem equiscilicet, di asini in rure non possumus.
Quas porro definientes dicunt.disserentia, st quaspecies genus excedit. nam homo haec ra tionale, o mortale plus habetiacammati Cum disserentiat significationes numerare,& de qua miles hi loquantur dicere uelit, hane
praecipuae descriptionem assignat. inquit enim DippERENTIA EST, QUA SPECIE s GE/NUS EXCEDIT. homo per rationale,& mortale animal excedit,ex hac definitione Porphyrius/dubitationem mouet,quamq; resoluit.duo quaedam perspicua dubitationis emta suscipit,qus sic a Peripateticis appellantur quod per se credenda sint effata autem huiusmodi sunt. Primum sic se habet. Nihil fit ex penitus nihilo.ut abbacus ex ligno fabricatus est quatenus enim contin git lignum sui qua uerb minime non fuit abbacus.nam si fuisse artifice,ut fieret, non indiguisset. Rursus lapides sunt partim uero non tum uero non sunt,quia nondum domus. quomo do nam igitur ex nihilo penitus quicquam fieret Secundum effatum est. Contraria in eodem subiecto in eodem tempore simul esse non eontinget. mutuo enim sese contraria corrumpunt. hisce presumptis in hunc modum oritur dubitatio.Disserentias uel ex genere in quo prius exi stant,in species fieri uel ex nihilo penitus neces est. Horum utrunq3 absurdum. Nam si in ge neribus tanqua corporibus differentiae fuerint,simul in eodem subiecto contraria erunt, mor tale uidelicet 6c immortale rationale,& ratiois experi. quod absonum quam maxime est.Quod
nisi in generibus sint disserentiae quonam pacto in speciebus esset enim aliquid,quod e penitus nihilo factum esset quod idem absurdum est. ex nullo enim alio fieri poterunt, quoniam inter genera,species nihil est praeter differentias intermedium.patet igitur maxima dubitatione implicitum esse hunc semon .dubitans utup dubitationem peripatetico more soluit, Porphy
rius contraria inquit in eodem & eodem tempore actu inesse non possunt,at potentia potem . Potentia id dicitur,quod imperfectum est nes ded uetiam ad aetiam.potest tamen,& idonee adactum reduci. ut puerulus potentia grammaticus est. quandoquidem fieri potest grammaticus.
ει frigida aqua potentia calida,potest enim calida reddi hoc igitur potentia est. Actu gramma tuus dicitur,qui grammaticam scientiam sit persciste consecutus,ipsamm reliquis tradat.& sta gida aqua potentia dicitur calida.quae iam calefacta actu dicitur calida. Dicit igitur contraria calidum inquam S stigidum actu simul alicui non adesse, potemia tame posse. Tepida enim aqua ne* actu calida est,nec frigida potentia tamen erit utrunq;.at infans potentia uirtutem habet re malitiam Et materia potentia omnia contraria possidet.Si i&stur genus materiae ratione complectitur ut post paulo dicetur clam est ipsum omnes potentia contrarias disterentias habitum Et aliter.In quopia conaria re possunt. Si uero altem c&ram habeat actu altera potetia possidebit quod actu frigidu est potetia calidu est.quonia suapte natura taparatu est,ut calidu fiat. Hoeenim dictum est,quonia quaedam sunt, quae a Iterum contrariorum tantummodo suscipiuntitit crystallus quae frigida cum sit, calefietinunquam, ignisy qui nunquam frigidus reddetur. Aer,& aqua urruns admittunt.Contraria enim potentia in eodem simul existere possunt. Nanisi duo contraria potentia permiserit nunqua actu in horum utrunm trismutabitur sed quo niam duo contraria simul potentia continet propterea in utras storium transsertur. hoc itam modo genera contrarias habere potentia differentias asserit,non autem ex nihilo penitus fieri. cp contraria in eodem es actu possunt .Hac solutione Peripatetici utuntur.Quam etia Por/phyrius assignauit, quoniam librum ad Aristotelis praedicamenta utile se scripturu proposuit. Platonicos huic solutioni repugnare inendum est. Disserentias enim actu generabus inesse uolunt nee dubitandum,quin rationale, & rationis expers,mortale & immortale generitas subiiciantur.ad cuius rei demonstrationem huiusmo/di rationibus nituntur. Primum enim mortale,& immortale,rationale, ex G rationis contraria nequaquam esse dicunt.cum sese contraria mutilo conumpant.haec non modo sest interimunt, veru etiam conserum Minnale enim &immortale sustinent mortale di rationis expers.Deus enim rationa
45쪽
tis cum si immortalis 4;, mortalia omnia, brutaq; sustentat, & eustodit. Atqui homo ratione
carentium curator fis,ec conseruator, Angeli uero immortales,mortales curam, de custodiunt. Quare rationale dc natione carens contraria non sunt.nec mortale S immortale. Quod si con/traria non sunt quid prohibet simul generibus in esse.Quadoquidem inres, quae nequaquam rationis participes sunt,uam dico,cupiditatem ,6c sensus,nec non rationalis uita, simul ur uno hominis corpore conspiciuntur. Item dicunt,sint licet inter se contraria,nihil tamen absonum est, eadem in eode genere actu inesse,quoniam non ut in corporeo subiecto,sed in incorporeo existant.Genus enim incorpo est. Nam in subiecto incorporeo inesse possunt contraria Quod uero duo contraria in subiecto torporeo simul inesse non ualeant quoniam utruns uult esse subiecti particeps. singulare cor pus per sese ea quae mutuo se corrumpunt,non admittit.at in iis quae corpore uacant id no uxlet. Quippe cum natura contrariorum omnium in iis rationem habeat, ut oculus alba, nigri rationes admittit. Anima simul dc eodem tempore contrariorum honi scilicet S mali, calidi fri/gidiq; rationem habet.Contrariorum igitur una est scientia.Quare a ratione nequaquam alie num uidetur si quis dixerit contratias disserentias generibus inesse, Similiter etiam in abbaco ais in eadem parte triangulum,quadratum. turbinems dc gibbosum fingere simul non posi mus. quoniam inter se figurae confunderentur. quandoquiciem in re corporea collocentur. At in anima haec omnia habemus non consula, quo fit,ut ea etiam distincte proponamus. 5: prima secundumque ac tertium theorema demonstramus,secus uero ut dimus de turbine,quadratore triangulo. Quare in iis quae cor re uacanticontraria actu poterant inesse. alia praterea Ia tione sic probatur.
Si potentia disserentiae generibus insunt,quid est quod ipsas speciebus actu inseruit c omne,
quod potentia est ad actum a quodam,quod tum est reducitur. Aqua frigida cum Potentia ca/lida sit actu fit calida ab igne,qui tum calidus est. Et puerulus grammaticus potestis,actu fit Κωmaticus ab eo,qui tum grammatices peritus est.Si igitur potentia esie possunt in generibus disserentiae,si adactum adducantur,aliquo quodam actu disterentias habente indigebunt. sed ni hil aliud in iis est.potentia igitur differentur generibus non inerunt. rursus Ilerum . Omne quod potentia est imperseetiam est,quod uero actu pesiecti li igitur species actu dis
serentias haben genera uero potentia, specialii simae omnibus periectiores erunt, de digniores. generalissima autem omnibus impet inta se uulismor quod maxime absonum est. Sequ retur uem effecti causis esse de persectiora de meliora. Differentias igiturinia in generiυ- esie nocessum est. Namuitur peti pateticorum ratio Omnino abiicienda est ne id quidem. Triplex naΦsenus cum sit de eo quod ante multa esse dirimus,Platonici loquebantur. in quo disterentiae actu sunt omniu5; rationes illic actucontingunt.Peripatetica uero de eo genere,quod in multis est,uerba faciti t. Natuta ab uniuersalioribus ad fmgulariora Phosti Jngulanas in uniuersali, hus potetia sponi sti eda est. Ex irrusio ex la causa humano semine primu caruncula quanda in matrice fieri ea5; corpus re medici dicut Corpu nassi uniuersat veru hoc, ut corpus actu est ut aiani potetia nodu mi aiatu acta est.Vbi uero Rict ,augζbituri, arabitur.acim; dicetur ans matum potentia ueto animal.nec adhuc profecto sensum,mo umq; nactum est. quos postquaconsecutum fuerit.dem animal en potentia ii rationale,cum uero auditionis, εc rationis pareo ceps suetit actu rationis compos animal t m grammaticum erit. Eo itas in generibus, qin multis sunt, differentias potentia esse conspicimui, ecteS phusicos hoc modo dicere patet. Quoniam Porphyrius librum hunc non amyonitam,std Ani relicam facultat utile scibere uolebat peripatetica solutione usus xiv cum in superioribus dixerimus ipsas quius uoce,
incorporeas esse nec adhuc probauerimu*, an igitur demonstrabimus.pcimum quia Corpus nunquam in maiori,aque ac in mimii consideratur,sicut ur elephan te, de so ita. ciuinm uero uoces eo&m modo di in magnis di paruis.
V Ruis . omne corpus corpori adiunctum M siod Udit, at genus 5 species, de reliquaetiore, Socrati adiunctae,uihil amplificanti in re 1 iitem nunquam idem corpus in eodem tempore in multis uidebitur,licet simile, non tamen idem. ut in Platonis crure elephantis os apparebit, non tamen idem est, cum illo Orestis genus autem ,5c species,eodem tempore in pluribus considerantur. sic etiam. Corpora diuisa nunquam speciem dc eandem quantitatem seruant. Stater autem
uummi genus in plura Gesu forma unamq; stateris quantitatem non struaticinae
46쪽
ra uero de species eandem formam seruant di quantitatem in Socratem,& reliquos diuita
Iterum aliter.Omne corpus ex materia sormasti componitur, genus & species eo modo non sunt.nuquam enim species ex specie componetur.mcorporeae igitur qui uoces. Omnia rimpridem Intelleximus. Reliquum, quod sequitur,niamsinum est veruntamen legamus, ut si o laurum inciderit declaremus.
R nimal enim horum neutrum est.Unde nam species disserentius haberent es enim Omnes oppostas habent.Quandoquidem id simul compotasspecies haberet. At potenti ut arbitrantur,omnes disserentias sub se habet ed Utu nullam. Quo circa nec quicquam'.ex nihilo. Nesoppositae species in eadem erunt.eandem hoc quoque modo doniunt. disserentia id est, quod de pluribus, o specie . erentibus in quale quid praedicatur.Nam rationale,o mortale de homine
dicuntur,o quale quid homos Id non suus explica Namsi interrogati fuerimus, idnam
homost,proprie animal respondebimus. deinceps vero quare animal rogat brationale, mortale, conuenienter Urinabimus. Expers scilicet quidda. n.tale subaudiendum est. nisi animal rationalis, monsisq; particepsee unde haec posset species susciperet NE VE EN a Μ ΟΜNEs OPPOSITAS HABENT.quoniam contraria simul essent, UT ARBITRANT vn. Quoniam Porphyrius Platonicus ea dicebat,qus sibi nequaquam recta uidebantur Quomodo inquit de iis peripatetici putaru Naturaliter enim illi loquuntur sic recte cogitauere uniuersalia, scilicet, potentia singularibus esse priora sim; adactum deduci. EANDEM HOC QUOQUE NODO DEFINIUNT. Persectam disserentiae descriptionem ex earum vocum diuisione susceptam traditi Ita enim erat. v cum aliae significant,aliae nequaquam.
Nam res cum materia Irmas, constent,vel iis,quae materiae, formae rationem habent,ceu statua ex materia,.ere videlicet,e1 forma, ae est figura.
Reddit nuc r5ne,quana de causa.gmus in ad,disaerem uero in quale praedices inat uis, Res oes uel sprie ex materia formaq; costat uel ex iis,quae vi materia forma4; similitudinem gelutioibus igis naturalibus rebus subiectu est.quod proprie materiam uocant turpe & informe. Est aut proprie serma,quae materia, quod. in ipsa est,ordinat. Sic igitur proprie materialia proprisse a in naturalibus rebus spectatur. At in iis,quae arte struuntur quaedam proportio est, ma/teriae & formae,cum ex aere fiat statuasera igitur materia dicitur, uerum improprie, attamen se cundum proportionem quandam.non enim penitus aes informatum est,sed quonia artifici sis. stratum est statuae lamam accepit. ueluti prome materia. ea de causa materia dicitur, de figura cum forma proportionem habet,quoniam aes imprimat.Cum enim naturalibus una quaedam materia subiecta sit ob id omnia mutuo transmutantur. Omnia enim inier sese nunquam mu/tarentur,nisi una quaedam communisq, materia omnibus subiecta suisset .se igitur aenea uasa mutuo transmutati possunt.ut ex lebete fiet statua. Quae uero eandem materiam non habent, inter se mutati nequeunt ex lebete nunqua abbacus fiet Atqui exaqua aer,ex aere ignis, quam
quidem subiectam eande habet materiam.Quod frigidum , humidumti; suscipiat aqua fiet.
Siccum uero,& calidum, ignis. de reliqua eodem modo.omnes igitur naturales res ex materia prome,de is a consistunt. ut homo,equus, dc reliqua. At arte constructa ex iis, quae eande cumateria portionem habent,ceu ligna,quae quidem habent figuram, formae respondent.Genus igitur,inquit,materiae rationem,Differentiae uero speciei possident. Nam ut in substantia nihil mutuo disset ut maretia,ut aenea uasa,disserentia tamen per figuram fit,sic in genere,quatenus animalia sumus homo,equus,canis nihil disserunt sed ope disserentiarum discrepan t. Animal si rationale mortalest; sin erit, minem faciet. rursus si rationis expers,& mortale, equum constituet Quare genus materiae comparatu differetiae autem speciei. Cu igitur materia unicuis naturam is a uero tale,qualeq; afferat,iure genus in quid est, ut materiae comparatum, ptata ditatur. Disserentia autem id quale,utpote quae formae similis esse comperiatur.
Sic etiam homo communis, quis species est,consta gener quod materiae respondet. π uc rentiae, quae cum Drma Iroportionem habeLTotum iccirco hoc animal rationale, mortale s
47쪽
o. ' OmnCommunis,idest uniuersalis sPEci Es Esn hoc est,snguli. Russus hoc etiam modo describunt.disserentia id est, cuisuapte natara est comparatum qu sub eodem generesis eparare. R ationale enim,eν ratione caren hominem V equam, qui Iubanimali genere collocantur, disiungunt.Iterum tradunt,disserentia est, qua Vnumquodq; dissert. homo enim N equus genere non discrepant. Quoniam nos er esui animaliasumus. Verum ubi rationale adiunctumsuerit,ab illis disiungemur. sumusem nos π angeli rationale ut ιdiectum mortale nos avellit ab idiis. Rationale,mortalaq; accedens hominem ab equo separauit. Atqui haec de dor)tia.diligentius multo tractarunt haud quoduisseparans ea, quae sub e tim genere collocantur,disserentiam tradunt. sed quod re vera quicquam rei conjeri,ut sit.
Inquit autem H A v D QVODv Is SEPARANS, idest, non quaevis disserentia, quando quidem nec ea quae communiter proptime,nes sedere,& stare,& aduncum,& symum, sed mamme proprie differentia separat.ceu mentis,& scientiae capax hominem constituit.hoc enim soli homini conuenit,cum Deo, utpote omni cognitione meliori nequaquam competat, lato minullhrutis,quibus innatum non est.Praeterea, non univicuiusu, scientiae, uesuti Mammatices tam tum sed omnis.
Et ut quid habeat,υ quod rei pars est.
Dixit enim Q v io pro definition quoniam apud Aristotelem usin, definitionem signiscat.non secus quam apud grammaticos ira iracundiam . mandoquidem definitio quid una quaeque res sit,mamsessat. Q Uin igitur& REI PAR s. idipsum est,quod distinguit, Scitn me enam,meli , capax re dc finitidis pars est,qua disserentia holam a reliquis a talibus discerni Non enim idoneum esse ad naviganda hominis qJerentia est.Cum eius pit proprium.ani malium enim alia ad nauigandum apta. Alia vero mimm homine ab alii separantes diceremus. Verum Honeam esse ad navigandum nequaquam hominis naturam perficeres. Nec erus pars est.
sed solam quaedam eius habilita cum minime numeretur inter eas di ferentias, quae Decies coninfituunt*nt igitur disserensa specierum efficientes quaecuns altera peciem essulunt. G quae in oratione quid res δε explicant comprehentantur totidem de disterentia dixissesussulat. .
Navigare inquit non natare,aut super aquis ferri, sic enim bruta inanimata* ad nauiganda apta essent sed nauigare intelligit nauem gubernare,hoc enam hominis proprium est tamen hic ipse non essicitur,designaturue ob nauem gubernandi aptitudinem. Aliter non nauigantes,ho mines non essent.
D Roprium quadriporsitum faciunt,alterum quod cuida peririseli,'non omni acciditivix homini medicariavel geometriam docere.Alterum quod omni species, Ied nonsoli continit. Ut homini bipedem esse. Alterum svogare quod soli,omni,υ interdum,ut cuius homini imene
aute conos emistere, quartum uero id est. In quo concurrvni bκc omniasolbomm, emu uelut homim ridenti viuudo,quamquam enim haud semper ridea attamen ut ridea aptum ese dic,
tisads non q*ω emper rideat, sed quod risuis per aptus sit.
48쪽
ea omnibus, de semper eontingunt, quibus eueniunt. comparationem porro eum acciden tibus habet, quatenus aeque ac illa, a subiecto cogitatione separatur. Eandem etiam doctii me formam cum superioribus secutus est. prius enim quam dicat, de quo philosophi lasquantur, eius numerat signifitationes, Quodammodo igitur proprium separat, in qua tuor, sic enim ait. Proprium uel soli cuipiam inest speciei, uel non soli, si soli uel omni, uel non omnisursus si non soli, uel omni, uel non omni speciei uel semper , uel non semper con tingit. haec itas diu i sio est. Una quidem primaq; proprii signi Hatio est,quod uni cuipiam eo tingit,ia non omni ut homini medicu esse, uel philosophum, uel astronomum uel geometra. aut horum quidnam Secunda significatio est,quod omni, non soli contingit, ut homini bi edem esse.omni quippe homini competit non autem soli eum etiam uol tibus conueniat.Ter tia quod omni soli F sed non semper, uerum aliquando, ut homini in senemate canescere. soli enim Smnis contingitat homo in senectute tantum non semper,tanos emittit. Quarta autem est ea In quam haec omnia conuenerunt soli,5c omnii& se .ut homini ridedi aptitudo. equo hinniendi. no latrandi horum unumquod* actu non est, sed potentia,non erum qua.risularium,uel hinnitui ridens est,uel hinniens sed q uatenus ad ridendum, hinniendumst; suapte natura comparatum est. Hoc enim proprie proprium est.quod soli,& omni εἰ semper cotingit. Quare Porphyrius reliquas praetermittens smisitationes, & simpliciter communius propriu Opiens,in quatuor diuisit. cum iras tres sint oppositiones, ex quibus proprii significitionespccipiuntur iis mutuo complicitis plures ipsorum collationes fiunt. e quibus nonnulle consi stunt,nonnulle minime,ut per pusturam ostensum est. i.
Hoc inquam illud est,quod eius natura est innatum, quemadmodum etiam equo ad binnitum habilitas. bee nimirum propria inter alia principem locum oblinere dicunt . quae etiam comer
totur.nam se aliquid esuus est dem hinnitui aptam est. hocs reciprocata .si quid hinnitui aptu
s. equus est. Innatum dicem potentiam.& aptitudinem msitam significauit non actum.& si enim semper
non rideamus, apri tamen semper in ridendum sumus potentia enim seri P ridere possidemuCed apti sumus ad ridendum non autem semper ridemus.aliud quippe est,ridere, & aliud ad mdendum aptum esse,aliudq; est hinnire,& hinniendi aptitudinem possidere. Ii
nam eius alters est separabit aliud uera anseparabri dormire Uripparabile est. eccidens/Post eas res,qu ad d strinam pertinebant.ultimum locum accidens sortitum fuerat. resis quum iras et ut de illa uerba faciamus.Hic sciendum est solita Porphyrium docendi rogula nequaquam uxi um m Icliquia uocibus earum prius signissitationes numerasset, de qua deinde philosophi dassererenI Indicabat. id non seruauit. Sedilatim accidentis assignauit demisptionem Intelligebat enim nullam accidentis significitionem esse, de qua non agerent philoso/phi.Quod autem accidens adueniat, recedatq; Preter subiciti interitum hinc manifestum est. WAccidentia nequaqua sunt corpor am si corpora essent,corporibus adiuncti augerent ablata ueto minuerentsed neo addita augent neq; amota,minuunt. corpora igitur no sunt.UItems corpora essent,unus locu multorum corporum rapax esset, quod sieti nequit. In pomo enim eulcedo est colors,& odori suauitas,quiad si haec corpora essent, nunquam unum haberent locum fieri quiaem non poster, nam corpus aliud corpus penetrare nequit.Separabilia insuper subiecti accidentia sublectum non corrumpunt, cum aduenium, direcedunt. ut ex hoc patet. Sedete enim uel star modum reddi de calidum,absunt,adsums Dbstctu tamen non corrumpunt. Inseparabilia 1guM adlunt lubrixtum non corrumpentia.
Quid autem nasi aduncitas,& in coruo nigror Haec separati cogitatione actu tamen no possunt nam si directum, retor tumue nasum intelliges nasus nihilo secius remanet.Solet nemo m is accidentis definitione dubitare.inquit enim, ut iam duram est. definitionem assignatam μnenite inquam ec recedere omnibus accidentibus non conuenire ed separabilibus tantu.Niῖ
49쪽
enim in aeth q& torvo Ad subiecti interitu adesse non possunt, & abeste. Atqui respondom us q u Od et Ii actu abesse non possiti cogi tatione tamen aethiops de coruus erunt albi. Veni an υmal ab homine ne cogitatione quidem separari poterit. quoniam nisi una homine, animal l co gnoverimus,hominem ipsum corrumpemus, ruum uero,aethiopemq, nigros non esse cogitantes ne quicquam ab eorum substantia. luti corvi uel aethiopis detrahemus, Auserat quispiam enellatq; a coruo plumas nihilominus coruus est,aethiopem etiam si cogitaueris alta esse, homo etiam non minus erit Inseparabilia igitur,et si actu non ablint, cogitatione tamen abesse possunt TCirca eandem dubitant definitionem, Quomodo nam adesse oc abesse praeter subie cti interitum dicatur. cum febris animal cui accidit corrumpat. Respondemus non de febri tat, γtummodo dubitandum esse. Sed etiam de immoderato frigore. siccitates , dc humiditate. haec enim omnia aduenientia animal corrumpunt. Dicimus igitur quod quemadmodum in chor dis intensis.& enervatis hamaoniam fieri contingit,ne* subiectum corrumpitur,eodem modo ec in iis inam si calor scisusue immoderatum aut aliua superuacaneum aduenerit,corpori corTuenientiam concinnitatemque inarumali corrumpet.subiectum tamen, uidelicet corpus seruabi tur.Quod uero calefiat.frigidumq; reddatur non simpliciter animal est, sed corpus. ex contra tiis enim calido frigidoq; sicco, Ac humido corpus componitur nam si horum unum esset hi mo,inquit Hippocrates non admodum doleret esset enim idem tui ipsius remedium.Nunc uero cum unum alteri domi etur,& inter se eodem amicitiae circulo teneatur non modo ex pro ctis tantum contrariis qualitatibus animalis corpus componetur,sed ex subiccto quodam triplici modo dimenso secundum propriam rationem corporis qualitate carentis. in quo omnis qualitas existat sed nulla qualitas proprio repugnat subiecto neq3 id in quo consistar,corrupit. nam si subiectum corrumpetet,stipsam una perimeret. Interempto enim eo,in quo habet,ut sit, set insam quoq; interimi necesse est,cum per sese consistere no possit.sed nihil seipsum interimere siti det.Qualitas enim qualitati non autem subiecto corpori repugnat.quo fit, ut fieri non possit ut febris,aliaue omnino qualitas proprium subiectum corrumpat.esse enim unumquodq; deside
Tat. Cum igitur ex contrariis iis,ex quibus corpus componitur,abundans aliqua superexcesserit otius corporis harmoniam perire cogit.accipere enim studens subiectum, tanquam in eo ser uanda sit incolumis, repugnantem sibi contrariamq, perdit,qua exclusa ipsius occupat Iovi. Ve Iuti qui de communi agro mutuo certanifestinat enim unusquisq; aduersarium reiicere, sil in agri γ ssessionem poni.sic de calido frigidoq, inter se de eodem subiecto pugnantibus dicere possumus In quo enim horum neutrum superarit,in moderatione erit horum subiectum .alte ro uero superante contrarium a dominante corruptum propulsabitur,subiectum autem nihil
pati et ur. es a superante qualitate perdetur a labre igitur harmonia uel temperamentum qua/litatum in corpore eaistentium corrumpetur. Ipsumq; corpus uelut ipsis qualitatibus subiectu esset non perimetur TPosset quispiam nobis ex dictis obiicere corpus simpliciter sebri subiectu non esse, sed animalis corpus ex illis quodammodo qualitatibus compactum. quod uel febre,
frigore ire immoderato aut alio id genus accedente corrumpet ur. Non enim quiuis immode Ia
tus calor sebris est ueluti i seno calefacto.& igni. sed calor qui in animalis corpore inhaeret,quo perdito febris quos uelut in ipso consistat intimetur. Dubilationem hanc a principio sic re, soluamus. Motus mutationes t, in quatuor praedicamentis fiunt. uel substantia, uel quantitate; uel qualitate uel in praedicamento ubi mutatio secundum subtantiam ortum facit de interitu. ortus est,ex eo quod non est ad id quod sit mutatio. Interitus uero ex eo quod es ad id, quod Mnest. Secudum quantitatem, accretio, se diminutio secundum qualitaIem, alienatio, candor, α tepor,dc quaecuns mutationes per alias qualitates fiunt. Est praererea loci mutatio quam im teritum uocant. Si igitur ortus a substantia procedens id quod non est efficit,ut sit, interitus uero contra,i quod est,facit non esse εἰ ipsa mutatio fit secundum substantiam, si febris subiectu corrumpat non erit accidens sed substatiae mutatio.quam interitum appellant. quoniam ortu, Bd interitus altercationes non sunt inera tamen fieri nequeunt. Cum igitur Ei temperata fient alienatione calor,& frigus ut animalis concinnitatem non corrumpant, huiusmodi qualitas acicidens erit quae subiecto non corrupto potent recedere.Cum uero ex .ehementiori, ut compostionis subiective temperationem interimant, Illud, quod superest, alienatio nequaquam est. De I secundum accidens sed ipsus substantiae commutatio. Omnis igitur sebris non cor Opit,sed intemperans,quae accidens non est, uerum in id quod non est, mutatio TAmbigunt de in uitio dicunt enim idipsu subiectum .crines uidelicet interimere hic sciendum est, huic tru
50쪽
pillos non labisti sed caput.tui interitus a cesvitio nequaquam affertur.
Et nigrum esse aethiopi, coruos inseparabile est. potest tamen coruus albus intelligi, ethiopis colorem obiicere abissui interitu.
Non praeter rationem AETHIOPI, CORVo v E dixit, quoniam multa nigra sunt: quae dealbantur.dixit autem INfEPARABILE quod tamen cogitatione separari potest. Ueru maxime propriae disserentiae ne cogitatione quidem mouentur, cum hominem remoto rationali latelligere non possimus.homo profecto non esset neq; angelus si remoueretur immortale,ctineret enim angelus esse.
Hoc praeterea modo definiunt, accidens est,quod eidem inesse et non inesse potest.
Descriptionem accidentis mori diligentiorem tradit multo enim melius EIDEM IN Ess EUEL NON IN EssE, Quam ADVENIRE, RECEDERE VE inseparabiIibus congruit.
Rursus,quod nec genus est,nec species nec disserentia.nec proprium .sedsemper in subiecto subsset. Cum igitur suae proposuimus, hactenus explicauerimus, videlicet genus, peciem,disse rentiam,propriis π accidens, hinc eorundem quae cεmunia,quaes propriasmtpersequemur.
Hu iusmodi accidentis descriptio unicuis quatuor reliquarum vocum per aliarum amotionem poterat non minus assignari. Etenim accides est, quod neq; gen , nec species,Neq; propriuest,sed semper in subiecto subsistit. Diceret poris eodem modo de alias quispiam. ueluti de ge/Mere,dicens genus id esse,quod nes differentia,nec species,nec proprium,nec accides est: semper enim substat.& ut summatim,de omnibus dicam.Quas quidem hoc non definiuit modo.quo niam uoces quae deinceps sequebantur nondum erant cognitae.nunc uem Omnibus edoctis merito sic accidens definiuit.Item eum quatuor aliarum destruetio non solum accidens inserat, etiam hircocervum,altast; plura, addidit, V OD SE PER IN SUBIECTO SUB sis Ti T. Quae uerba accidens ab hircoceruo qui non subsisti sed sola uix cogitatione comprehenditur, separauit.Quoniam autem quid si non dixit,a negatione fecit descriptione inquiens, quod noest genus, nec reliqua.&cum quid est, explicat, inquar, Qv OP in subiecto subsistit. DE Q v IN VE VOCUM COMMUNITATIBUS ET DIFFERENTIIS.Cter omnia communia hoc primum est. pluribus, ut diximus praedicari. Uerum genus cum de speciebus. Quae sub ipso suns, tum etiam de indiuiduis eodem etiam mora o disserentia. At species de indiuiduis, quae sub ipsa sunt. Proprium vero despecie cuius est proprium ,π de illi suspeciei indiuiduis. Accidens uero despeciebus o indiuiduis r s exemplo ostendamus. Num ammai de equo,boue ,3 ispecies sunt predicatur,atq; de hoc equo,des hoc boue, o equo , ais de singularibus dicitur. Atqui species uelut homo de solissingularibus praedicatur. Proprium praeinterea de specie,cujus est proprium. Atque de indiuiduis, quae sub eademsunt dicitur. Uelut risui aptum de homine, Osingulis hominibus.Nigrum de coruorum specie,o singulis, cum accidessi
inseparabit praedicaturimo ueri quos de homin et equo,cum accidensseparabula sit,veru dein/diuidvis primo,et de continentibus indiuidua secundo praedicatur. IN omnibus rebus tria considerantur, substantia,convenientia,& descrimen. Substantiam noeam quae accidentibus opponitur,sed uniuscuiust rei natura appello.Quocirca ea,quae sunt dicuntur. Habent praeterea conuenientiam nam cum unum omnium sit principiu,cuncta communitatem quandam mutuo inter se se habere necesse est. Praeterea,M multa sunt ea quae sunt, distrimen eadem quoddam habere coguntur, ut multa sint.ubi enim multitudo, ibi Sc μου men. Ex propositis igitur quinq3 uocibus substantiam couenientia ita discrimen quaerere oporeret.verum de substantia iam dictum est. Dixit enim ipsorum esse naturam. De conueruentia distrimineq; nunc in quibus differant,& conueniant,disserit. Poterunt namq; meliori pixdita vM