장음표시 사용
91쪽
s R A est Pauli iurisconsiliti regula, etita de Principis potestate aliquado dubitatu sue xit, i, extra territorium his dicenti imp Enon parendum esse: quado etiam si quis siti pra sua iurisdictionem uesit ius dicere,et cer te parendum non erit,siuehoc ipsam re,siue loco,siue persena, siue tempore fiat: 'ae proinde receptum quoque esse, dominum certi loci non posse iudicando, ues 'statuendo, uindicare, atque ulcita iniurias suis subditis e tra territorium illatas,licet is qui iniuriam damnum ue dede rixa a domini territorio habeat bonorupossessiones: Sed nee s statuto edici posse,ut a prosti iptus sit,sive bano Imperiali de uinistus, extra territorium uel ostendatur,uel occidatur: prompterea qu6d cum praescriptionis ipsius uis extra territorium pr scribentis, extendi nequeat, caedem committit, qui Pro scriptum alieno in territorio interimiti' & qui in Ioco,qui qui- Α de alieno in territorio situs, sed tamen eius iurisdictione exemptus sit, quicqua. sibi stimit, is certe uim committit: quoniam paria sent uel locum exemptum, uel alieno territorio sit bie, seium non esse. Haec tamen regula,ut extra territorium ius di εcenti, impunὲ non pareatur sicuilocum praecipue habet in iurisdictione contentiosa, ita sanὶ cessat in uolutaria iurisdietione: aut quae litigatorum conmissi atque prorogation etiam territorq domini uoluntate suscepta est: uel filibertatis cauo γsa atque quaestio proponatur, cuius sin aris quida 3c natu resis fauor est: uel si eiusnodi aliquis actus explicetur,que sis cognitionem no requirat, sed expedire possit a iudice pro , tribunali non sedente. ueluti causam aliquam alieno in territoritorio at delegare: aut simile quiddam committere.' Vel si . prouinciarum aliquot praeses, ius in una prouincia dicat in Oos,quos in alia prouincia, in sua tamen potestate atque terristorio habeat' uel si magistratus aut dominus loci ut pulsus de suo territorio ius dicat in eos, quom turbatione at videte is ctusest: uel si tutor aut curator a iudice aliquo certi territorii, 3 adatus fit ad minora uiginti quiri an.res ato possessiones de- ssen dedas: qui certe elusinodi curationem explicare potest,ettiam in is bonis retinendis A ree perandis, quae in alieno te
92쪽
ritorio sunt sit: uel denique s consiletrudo,cuius magna ubi, que uis est,in contrarium extet. 'Extant in hanc rationem ple tui cis riccpaliae limitationes passim,quas studiosus Iecto si ita cau- , totisa postulet,uidere poteriti os h notare simplici ac breui o ia ratione ideo uoluimus, quod in magno quoda Principe no te cit. δε ust. eoouem errorem nuper deprehederimus: qui potestatis sus plenitudine elatus,putauit sibi licere,ut alieno in territorio eum offe-oia qui damnum dedisset, capere, captum' que impune morti de et ..idere possit.
93쪽
o N me latet,multos iuris interpretes optinia irum legum scientia,ingenio 8c doctrina praestantes in ea sententia haerere, ut existiment Principi de potestatis plenitudine, maximEcu annexa clausula NON OBSTANTE,&ΕΣ CERTA SCIENTIA fas esse atque licere, ut omnia ea que nec diuino,nec naturae, nec gentiu iure indueta sunt,etia sine causia,& in graue alterius siue laesione, siue prshidiciu tollere at adimere possit: 'idq; praecipii , si Princeps , ipse auctor at caussa eius iuris acquisiti fuerit, quod sine ulla causa de potestatis suae plenitudine adimit. cuius modi estit lud quod uel prcscription uetusticapione acquisitu dicitur: quoru ut in ab imperatoribus & principibus constitutum est,& aliis adimi nulla de caussased potestatis tantum menstudine potest. Sic enim Princeps sententiam, quae& in rem ii silicatam transiuit,& domin a translationem tribuit, rescinde re: sic legitimatione spurii saeta , quel alio modo haereditate is , lis qui per aditionem eam ab intestato acquisiverunt adim re: sic priuilegium a se concessum reuocare, sic supplicatio .ium ad recognoscendam siue examinandam eam sententiam Τquae&semel die aest, & nulla prouocatione siue appella tione impediri potest, quominus In rem iudicatam transeat, ius p inter partes constituat, decernere, ct aduersus eam re stitutionem in integrum dare: hsic actionem quae iuris ciuilis . est, non autem iustitiae administrationem, quae primaeuo iure introducia,®ia manu administranda est, adimere, &quaedam alia huius generis constituere potest. Cum tamen ZCicero,homo ethnicus,& in Republica regenda princeps o natissimus, ribat, ' detrahere alteri aliquid, & hominem ho- ι
minis incommodo rum augere commodum, magis este conintra naturam, quam mortem,quam paupertatem, quam dolo rem, quam caetera quae uel corpori uel rebus externis ac i
dere queant: propterea quod haec ipsa illiberalis alienae res
ambitio,deformis p appetitus,hominum secietatem at communitatem,quam leges incolumem esse uolunt, ' plane eue tat: cum &diuinar&humanae leges, quibus omnes, quis Aindum naturam uiuere uolent, parere debent, magnope in re vetent atque caueant, ne alienum appetamus, &id quod alteri
94쪽
' L I a B R s T c v v D v s.' calteri detraxerimus,uel in nostras, uel in alienas commodita ν tes conuertamus: ' cum denique nariarici e iniquum sit, ut contra eam quae natura nobis inlita est, excelsitatem animi,c5 re' ut in licia.
tra iustitian quae suum ius,conseruata aequalitate, unicuique t :
tribuit,h contra comitatem et liberalitatem,alioru fraude,pau rust M -.pertate damno atque spoliis facultates nostras atque copias augere uelimus: in detur probabitor & aliquanto etiam squior illorum sententia, qui& hanc Principis potestatein ab λlutam constringunt, & iudicant illum non temere, sed aliquam
caussa comotu,posse de potestatis plenitudine, iuri alieno de, ad tallicito ia ' trahere.' Nam ut prior illa sententia, quamuis dura&parum benigna,in quadam docti seimorum hominum disceptatione d D D. in αuertitur,etiamsi magnorum uirorum testimon is filiciaturit. in haec posterior, sine omni controuersia communi omnium Dinis. Deis. ti consensu atque iudicio est comprobata, quoniam Imperator qui in uniuersos iurisdictionem habet,sine caussa rem sua alte ri adimereno potest: 'propterea quὀd sibi dominium rerum ii priuatarum, quae iam olim occupantibus concessae fuerant, si mere nequeat: 'iaec infidelibus suum detrahere sine iusta e Bari. in x.
causa debet ' nec sine causiae cognitione Princeps seudum suo uasello adimere potest ideo quod in seudo cotractus quidam ' h o. TU. 3 est,in quo ultro citro. nascitur obligatio. Esse igitur iusta Sc legitima caussa Principi debet,cum ipsius iustici quae uoluntate per tua suum unicuique tribuit,tum etiam honestatis f AM PU'. Publicae amore,quamobrem ius acquisitum alteri adimere ue, .lit. Estque ea iusta caussa, quaecum utilitate atque sauore ιμ-M. ει no,, publico coniuncta est: quae si non appareat,semper tamen &ia in dubio in Principe praesumitur.' Haec enim efficit atque prs L stat,ut non selli Princeps iusta causa comotus,uerum etiam ci iuras rem priuati in eoru usum conuertere possit,quorum uel in florente,uel laborante Republica multa & praeclara in pii, μψδε 'rii blicam omnium utilitatem extiterunt officia: quorum rebus 'it i. anestis sesus Reipublics,libertas ciuibus,honos magistratibus, 1eueritas iudiciis, cunctis fortunarum omnium triaquillitas re istit ita ac conseruata est: qui & eam animi magnitudinem at e. sum .in . excelsitatem in rebus strenue &praeclare gestis retinuerunt,
95쪽
ON nae lare naultos iuris interpretes,optiniarum legum scientia,ingenio & doctrina praestantes in ea sententia haerere, ut existiment Principi de potestatis plenitudine, maxime cvannexa clausula NON OBSTANTE,&Ex CERT A SCIENTIA ias esse atque licere, ut omnia ea quc nec diuino,nec naturae, nec gentiu iure induista sunt,etia fine caussa, S in graue alterius siue laesione, siue prshidiciu tollere at adimere possit: 'idq; praecipuE, si Princeps . ipse allistor alcra caussa eius iuris acquisiti fuerit, quod sine ulla causa de potestatis suae plenitudine adimit. cuivcnodi estit lud,quod uel prcscriptione,uel usucapione acquisitu dicitur: quoru utrun* ab imperatoribus & principibus constitutum est,& at is adimi nulla de caussa,sed potestatis tantum menstudine potest. Sic enim Princeps sententiam, quae& in rem iu- sdicatam transiuit,& dominii translationem tribuit, res indere: sic legitimatione spurii facta, quel alio modo haereditate iI , lis qui per aditionem eam ab intestato acquisiverunt adime
re: sic priuilegium a se concessum reuocare , sic supplicatio nem ad recognoscendam siue examinandam eam sententiam Τquae&semel ducta est , 8c nulla prouocatione siue appellatione impediri potest, quo minus se rem iudicatam transeat. iustu inter partes constituat, decernere , 5 aduersus eam xestitutionem in integrum dare: i sic actionem quae iuris ciuilis ε
, non autem iustitiae administrationem, quae primaeuo iure introductia,S regia manu administranda est, adimere, &quaedam alia huius generis constituere potest. Cum tamen 'Cicero,homo ethnicus,& in Republica regenda princeps o natissimus, cribat, ' detrahere alteri aliquid, & hominem ho- ι
minis incommodo situm augere commodiim,magis esse conintra naturam,quam mortem,quam paupertatem, quam dolo rem, quam caetera quae uel corpori uel rebus externis acci
dere queant: propterea quod haec ipsa illiberalis alienae res
ambitio, deformis in appetitus,hominum secietatem at 3 communitatem,quam leges incolumem esse uolunt, planceue rat: cum & diuinae&humanae leges, quibus omnes, qui se eundum naturam uiuere uolent, parere debent, magnopere uerent atque caueant, ne alienum appetamus, &id quod alteri
96쪽
' L r n R R s T c v N D v calteri detraxerinius,uel in nostras, uel in alienas commodita, ν tes conuertamus: 'cum denique naturae iure iniquum sit, ut contra eam quae natura nobis insita est, excelsitatem animi, c5 clytra iustitiam,quae suum ius, conseruata aequalitate, unicuique ltribuit,h contra comitatem et liberalitatem,alioru fraude pau D io es tur. Pertate damno atque spoliis facultates nostras atque copias
augere uesimus: uidetur probabitor & aliquanto etiam ς qui ia is imor illorum sententia, qui & hanc Principis potestatem abs id init. lutam constringunt, Zc iudicant illum non temere, sed aliqua hcaussa c5motu, posti de potestatis plenitudine, iuri alieno de M.t, illi. ' trahere Nam ut prior illa sententia, quamuis dura Sc parum
benigna,in quadam doetissimorum hominum disceptatione d D D. me. uertitur,etiamsi magnorum uirorum testimoniis fulciaturii.
ta haec pol terior,line omni controuertia communi Omnium Deis.
is consensu atque iudicio est comprobata, quoniam Imperator φαI qui in uniuersos iurisdietionem habet, sine caussa rem sua alte ri adimere no potest: ' propterea quod sibi dominium rerum
is priuataruin, quae iam olim occupantibus concessae fuerant,' sumere nequeat: 'nec infidelibus suum detrahere sine iusta e Bamη laxa
causa debet ' nec sine caussae cognitione Princeps seudum suo uasallo adimere potest ideo quod in seudo cotractus quidam θρ.Dee. e s 3 est,in quo ultro citro* nascitur obligatio Esse igitur iusta &legitima caussa Principi debet,ci ipsius iusticiae, quae uoluntate per tua suum unicuique tribuit,tum etiam honestatis f A M. P im is in dubio in Principe praesumitur.' Haec enim efficit atque prs stat,ut non Iu Princeps iusta causa cZmotus, uerum etiam ci-uitas rem priuati in eoru usum convcrtere possit,quortim uesin florente ues laborante Republica multa & praeclara in pu δε-- At blicam omnium utilitatem extiterunt ossicia: quorum rebus ΛιM, p. d. gestis fidus Reipublics,libertas ciuibus,honos magistratibus, m .ieueritas iudic as, cunctis fortunarum omnium traquillitas re Astituta ac conseruata est: qui &eam animi magnitudinem at* e. 2pretis. t. excelsitatem in rebus strenue dc praeclare gestis retinuerunt, ut suis
97쪽
a UZ-l. - ut sitis ciuibus in periculis adiumento, in laboribus selatio inuictoria oramentosuerint: quibus quod datu est etiamsi hoc, o. Aial avi alteri ademptu fit,no tam illud ex Iiberalitate, quam uel remui se nerandi uel orati scandi uoluntate atre studio prosedium ui-
ρ -- esu. β. deri possit: cu alioquin ei cui generalis potelias concella et L st dein non permittatur, ut uel suum alteri adimat,uel laesionem ali-L- , m..I quam inserat. Qxia tamen in re haec adhibenda erit cum dili, uli. c. de prec. gens ratio, tum uero benignitas,ut citin sapientis hominis sit, omnibus quibuscum naturae lege, at coniunctione, uitas pcta . st . M. s. secietate coniunetiis est, magnopere prodesse, nocere autemnentini uelle:e uel ut Cicero in lib.Ossicior. tertio ait,cum unu ιν
esse omnibus propositum debeat, ut eadem sit utilitasunius i. cuiusm& uniuertarum: quam si adsequisin rapiet,dissoluetur omnis humana consectatio: atin etiamsi hoc natura pint,inc is ym stribit, ut homo homini, quicun* sit, ob eam ipsam caussam quod is homo sit, consilitum uelit, eo in necesse sit secundum
praeteremer.al eandem naturam omnium utilitatem esse communem, dcci
E ' hanc moderationem teneat, quicunque is sit, qui ain adimit. . b. e. r. z. quod uel in priuatum, uel publicum usiam transserat, ut pre-ρ -- ι-- c rei ablatae restituat: quoniam hunc morem atque beni/ihi ais. et I gnitatem a maioribus seruatam & comprobatam este,passim K, .gadsiola uidere liceq&honestatis publicae ratio postulataq&receptu Mquoque est, si alienae rei donatio per Principem fustii sit cum s l. ignoratione aliqua, aut per errore, eum nihilomii Us, cuires ablata fit,posse ad consequendam res ademptae aestimationem atque precium agere contra Principis fiseum. Reprobata
a Bartholo 8c Baldo, grauiter Sc semere est opinio AN O
chidiaconi in c. nisi i .c.cumuer6.c.principale. . quaestio. Mim uiαμ, uer qui tantum potestati ab lutae Principis tribuit, quantum ius uul ambitio , uel cupiditas in detrectatione rerum aliena φώδε-ε. ia rum expetit:&contra eorum laudata sentetia, qui uniuersam Principis potestatem constringunt honesti Sc aequi ratione, in .e in . quam inrueri et spe stare debet,quisquis uel Imperii, uel rei et , it uel Reipublice qubernacula tenet, quando Garum amonum
iis ι milii . . e. omnium iudicem atque uindicem habet I EsUM C Mihi δεω .mbiari s TVM: ad cuius praeceptiones quisquis seconformauerit a moderationem retinebit, ne situm ius temerὸ alteri Din. . e lissi adimat,aut alienarum rerum spolus atque direptionibus sitas aureat coimmoditates tant etiam pulchrae inprimis praeceit f. peri et Ptiones
98쪽
nonis uitium iratum purgor. s Principis motus proprias an excedat intentionem concedentisso Motus proprius Pontificis quam uim complerutrum 7 Iuris communis impetimenta nonnili ratione tolluntur. a Motus proprius Principis non intacit distentationem iatilendum obstaculum iuris
y Rincipis motus proprius argimento est,illum sem re ex circumstantiis instructam es .i, Gn renceps negotium aliquod motu proprio oe ex certa scientia reuocat,non habet necissedere iuscem inferiorem facere certiorem.
RiN CIPIS intentio etsi ed conuersii uidetur, ut omnes eius cum a stiones, tu studia cum Dei uoluntate,cum optimarum legum Pri ceptis, cum honestate publica sint coniun-h neque suspicio est quicquam illum con stituere uelle, quod ius alterius Ioedere at labefactare magnopere possit: non tamen existimo,quod ab illo Mo TV PROPRIO fit, illud quoque honesta opti. in Q de caussa factu semper uideri:propterea quod Principist motus non hanc uim coplectatur,ut uel iuri alterius quaesito quicquam detrahat, sed tantum ut subreptionis uitium,non autem aliam inhabilitatem, aut falsi stupicionem purget at radimati' neque tamen excedat intentionem uoluntatem , cocedentis. Tametsi non desint, qui scribant principis motum ' hanc quoque uim retinere,ut saeta gratia ultra praesumptam intentionem concedentis extendatur: quae sententia nobis. quoque non admodum improbatur. Sed Sc motus proprius in Pontifice hoc priestat, si annexam habeat clausulam generalem, non obstantibus statutis, quod omnia impedimenta θc obstacula per statuta ecclesiae inducta adimat: non tamen iuris communis impedimenta,qus tala ratione dimouentur,tol, lati aut etiam eiusnodi aliquam dispensationem adserat,qualem maximὰ iuris obstaculum ad tollendum omne impedime, tum, requirit. Et sane quotiens Princeps profitetur, motu
proprio se quippiam uel concessisse, uel statuisse: totiens primm sumptio
99쪽
sumptio non leuis est illum faeti rerum , circumstatib in
. t i his sisna, neque leuiter induetiim esse: quamobreni ea quae con ituro. δε i a cesti fiant, uideri queant non omnino improbari posse.' Illud o tamen obseruare covenit,cum Princeps motu proprio ,& ex certa caussa negotium aliquod ad se reuocet,non opus esse,ut de eo certiorem faciat iudicem inseriorem: hsi tamen interea in quippiam per ignorantiam attentaretur, certe illud excusarim, L posset.
PMN cIPIs MANDATUM AN IVs Tu es metum inferair Cap. xv l. Pruicipis isto habent eius uoloratissigna sectionem. Epistolae Principis in omnibri casu ac rebus retineri debem. Distolae Principis,quae comminationis plenaeibit, iustam mmim adhibere viderunNihil est quod ni s civium animos in osciorum religone remeat, quam moderati micipis conti iratia.
s Nihil addis,luendam ciuium cori tationemrmicissius, qram biconstitiua Republica glucquam pmum I. 6 Simplex et moderatas Principis iustus nullum metum Abibet. Eius Principis, qui ammoram impotentia ferribilet, iii fus metum iustim in me solet. s Iusti metus de nitio in ius is arbitrio a te aestimationem ra est. si Iulius metus ex iudiciis o rerum circumstantiis Asem Alet. , o Quod metus cause Ilum dicitur, c bonis legibus e moribus improbatum est. ii Quod per metum is est, retractari poterit, uel f periuris tui Q,cio, uel proposita actione Quod metus caus oecii rancipi pro iiendum esse,ne quidperrim aut metrum geratur.
R IN Cipis epistolae, quibus is mentis uolun atatis p suae significatione facit, siciit legis uim habent,& retinere omni b. in caussis at ne/goc is debent: ' ita si eae plene sint grauissime icomminationis, metum certE, qui S in m ueni & constantem uirum cadit, adhibere uidentur. . Nihil enim est quod optimorum ciuium animos in 3s texi. in Lia ossicioru religione magis retineat, Q moderati&iusti Princi I pis continentia: nihil quod humanae uitae coniunctionem aD 4Alex Le . que societatem magis di luat, cuncta Reipublicae senda, sis i ' nientaeuellatiquam ciues metu suspenses atm defixos teneri.
L .iης. ult. simplex&moderatus principis iustus nullumetum ista uirini. adhibere uideatur, si tamen c5tra plenus comminationis sit, fac aut ab illo prosectus, cuius ingenium uehemens atque aspe- σrum in lenter essent, & in maiorem aliquando animoru im- met. O . et in potentiam siue audaciam procumbere seleat, dubitatio nulla: - γγη in , quin eius siue iussus,siue mandatum, iustum metum inserat:
100쪽
LiκzRs EcvNDVs- , .hica, riit Nec una aliqua ratio metus, ut uel iustus uel iniustus di o dari potest:sed cu eius definitio in iudicis cognitione, arbi 3. mims., trioat* potestate sere posita sit, di cum & metus iustus ex iub, diciis presumptionibus,&uariis rerum circumstanti is defini puderi uel α ri queat: 'no erit difficilis cognitionis,quatenus Principis uel mandatum uel epistolae uel iussus metum iustum adhibeant. e d . .e Moc sane quaestionis esse poterit, quod per metu gestum est, 'an hoc ipsum tanquam omnibus bonis legibus ac moribus i. i, niquum dc improbatum, iure ipse nullum habendum: anue mi mii.CH dro uel iudicis superioris ossicio, uel aetione quod metus cauLsa, reuocadum sit. Anthonius sanh de Butrio puta quod mese mior. Au.e tu fac'u dicitur,ipso iure nullum esse. ' at a uer4 diuersam seia tentiam secuti, scribunt rectius esse, ut quod metus caussa ge- . stum est, uel iudicis superioris ossicio atque auctoritate,uel a istione quod metus caussa,retra stetur: quae ipsa sententia pro babilior uidetur. Porro quod huius argumenti propriti est, η precti in omnib. caussis atm iudici js no uis ulla,n5 metus, non im
moderatus animoruariectus, sed ratio, prudenti Malcy ctiam in-λγ.-rt. continentia regnare debeant, cohibendae certe& coercendae erunt optimo cui* Principi excurrentes ille & nimium conci si 4nia G. tatae animorupercussiones: cauendum Τ magnopere,nequidis per uim,per metum, aut impotentiam fiat.
Princeps, oesacuns Reipublicae personam gerit, odicam me in errepotest. Ea ibi .indi. Princeps solutionis terminum,eius h diutionem socere potest. p. ρisi. νβρος Caedite accepta inscium , qκiaz et ιισήoluere paratus est,essolutionis terminus N pr m. da concias debet. . istratum petratibri dies adsoluendium dandus sed etiam prorogradu; erit. Quae humanitatis ratio tenenda,in concedendis dilationibus, ris t is ahae leuis cuius ιm a modici momenti mr,eora δει ais ossicitκArion magnois usi. ιδ. - σαρ repertinet ad Principem. d l. omim. . Ouaedam confirmandae oret inradab amem κnctionis fudiis lenienda ore mittenda erunt. o
RiNCEPS licet in dubio non prssumac uel pri ret. pDd is uilegium concedere uel gratiam sacere, uel quicquam sibi in alterius laesionem ac praeiu sibi .
dicium stimere uelle .st propterea quod uni, AM Muersa eius mens, commentatio animi, adeo que omnis actio,ad Optimarum legii reuereri r. me. Au., at p dignitatem c5sermari uideatur: cum tame in magnis