Pauli Casati Terra machinis mota dissertat. geometricae, mechanicae physicae hydrostaticae

11쪽

ius eo bai soles Illa enim, ubi in lucem prodire datum est, eontinuo restjt tuum conuolare in sinum, in quo se benigne fouenaam speraret . Eiciιbat ingenita larissimi

sangPinis nobilitas aureum ni inibus conspicua, innutrita mirtutibus indoIer, morum facillitas suauissimi, grauitasque comitate condita, ingeni acies perspicua, eruditis varia atque praeclara . Iliadisum absterrere poterat properantem, quod de menda ιllure disputans iis suspicari debuissi aspiciendam ab homine , sui inter eos delectus, quos aut ad proponendas dirimendasque partium causas, aut ad Bonum Regimen aduigilare Sapientissimus Princeps'

sit , intentis in Reipublicae quietem, omponendosque ciuium motus oculis haeret. Sed cum nulla tib pereant temporis momenta, qui enim potuisses hune inuentutissorem maturis tot scientiarum fructibus coronare, naturae recessus philosophando rimari , in in initas Iuris ambages ex rrere. Theologitae facultatis ad la penetrare, monumenta μώ-

QAlia metustitis euoluὸre, nisi velocis ingens migorom assiduo studio fuisses cum , inquam , nulla tibi pereant

temporis momenta desperandumno fuit hisce sertatis hibu impetrari posse ea horarum resegmina, quae aut amar-nseribus Musis, aut Mathematica contemplationi tribuerasi su et seueriora netori Iaborem literato otio interrumpas . Nihil huc tua denum eruditione, quae est Authoris tenuitas , inuenien meae tamen Ueruantiae vestis non usura deprehendas, maxime melim. Multo autem notior

atque illustrio meus erga te animus erit , Ut per tua is a Iicuerit mea in te studia secj τι-i.ribus sari. Tuaerit magnanimitatis exilem lane obsequi m. tesseram Nn

12쪽

Αmice Lector.

ACHiNAus se Hydrostaticae Philosophiae, quam premo , .ecimen aliquod exhibriturus ac Prodromum tantii per emissu rus dum extrema manus operi accedat ,

Archimedatum Problema selegi, quo tel- Iurem moueri posse profitebatur, nisi locus, ubi machina consistiret, defuisset. Qua ille machinatione id perficere moliretur, Historicis disputandum relinquo. Multiplex suppetebat methodus satis scio. Placuit tamen potissimum ostendere, quantum in hoc negotio maesainarum Compositio praestet earundem Augmento idque intri eiusdem Facultatis genus , vel solo Vectes adhibendo, vel solas Trochlea 6 c. quod ver in uno genere explicatur, de caeteris dictum facile intelligitur

Ne quis autem in motu isto perficiendo aut immensas , aut innumeras requiri machinas existimaret, tentauitotius globi terraque grauitatem , quantum coniicienda assequi fas est, explorare unde aperta consecutione conficitur non adeo multis membris distingui oportere machinam hoc in opere necessariam Lutinam de materio ipsa non satis firma dubitari non posset . aoniam vero grauitatis notitia pendet ex mole praecognita , ut a silutum esset Problema, methodos indicaui , quibus terrae magnitudinem indagare possimus ut videlicet ex nora mole pondus innotescat, te hinc definiri possit ma china quae datae grauitati mouendae proportione respondeat Sed quia in motu ipse qua an partem secederet, motumque faciliorem emceret , examinandum ibit

13쪽

quantum illa asserre posset momenti id quod fieri non

potuit sine Hydrostatica exercitatione, qua ignis terrae visceribu inclusi, aeris , de aquae grauitates inuice uia

conferrentur

Duas in dissertationes tribueram hoc opusculum, cum primum problema, hoc in Collegio Romano sub auspicijs Eminentissimi Principis cardinalis Hassi Lanigraui explicarum est ab Illustrissimo C mite Antonio de Montsori. Sed quoniam dissertatio ne illae longiores erant, quam ut facile hominem ad

legendum allicerent , die tempus non licuerat ad marginem notas, quasi eorum , quae dic utitur, indices, apponere, placuit, rem totam a quinque dissertationes dispersiri, ut legentium commodo seruirem , additis ad marginem notis . Ne vero pauculis ijs ad quorum ma Mnus olim venit haec elucubratiuncula, videar male concham crambe recoxisse, non prodeunt sine auctario haedissertationes, quas plurium eruditorum virorum iudi incia subire desidero . v doctior fiam l: Frustra quaeras ex me, ut ea quae dissertatione complexus sum, aliorum authoritate firmentur : haec enim si

legilsem, noluissem exscriberes ideo plura omisi, quae ab alijs dicta deprehendi. Non adeo tamen desipui, ut mihi via Solem illuxisse censeam fieri potuit ut haei a dem alijs occurrerent; sed quaecunque tandem illa sint,

mihi primum, nemine praelucente, in mentem venerunt. Haec autem eo tantum consilio dicta sunt, ne plura, quae in hanc sententiam afferri potuissent omissa calumnieris neque enim omnia persequi otium suit.

Quod spectat ad scriptionis methodum dialogicam;

14쪽

illam Platonis exemplum ab omni calumnia vindicat: Breuitatem cum perspicuitate consectanti methodus hec magis arridebat. At quid opus erat calculorum pro res.sus, quibus numeri illi indagantur, quos in collo uiodissertatores asserunt, ad fastidium inculcare Id enim communiter periti Arithmetici non faciunt ; sed calamo in schedula taciti inuestigant: id quod ab huius dialogi Interlocutoribus factum ponimus. Quod si quis id mihi culpae venato sciat me peceare maluisse omittendo, quam tanta numerorum vilectorem onerando Placuievero tres viros de Mathematicis distiplinis optime me ritos qui diem nostro aeuo obierunt Galilaeum, Mer-1ennum , uidinum dissertatores exhibere ut ex Italica pariter, Gallica , atque Germanica Mathesi commentatiuncula haec lucem mutuaretur, quam non potuit ab author recipere. Nec te pluribus volo. Vale

DISSERTATIO PRIMA

Machinarum vires inter se eomparat.

DISSERT ATI SE CUIVDA

Terrae grauitatrem is uestigat

DISSERT ATI TERTIA

Mettidos maria inueniendi terra quantitatem proponit

DISSERTATIO 2 UARTA

Ex tu separatione a terra motus facilitatem infert.

DISSERT ATIO B INT A

15쪽

Ioannes Rho Pr,positusit incialis societatis Iesu

In Prouincia Romana.

Pusculum, tu titulus est Terra Machmis mota a P. Paulo Casat, SocietaVostrae compositum,tres viri grauc , ac docti Eiusdem Nostra Societ per erunt in lucem edi posse iudicarunt quare acustate mihi concessa

16쪽

DISSERTATIO

Machinarum vires inter se

comparat.

Galtius , Mersennuit, Guulnus iv N AM minus alieno tempore accessistis , Acmici , ut me vestro aspei hi pariter ac familiaristima collocutione re crearetis longo sane fastidio

gravem.

Mὸν Satis in tempore accedo,si ,bseruantiam qua te plurimos nostri aeua Mathematicos sapientia facit antecedentem, colo, certis documentis Aeae declarare . . . .

17쪽

Gu Id nobis quoque u cro futurum est quod dolueris quos nimirum suauissima alia tua dicendi facundia post molestas animi curas luculentius beabit nemo siquidem , plenius ex sente bibit, quam qui subducto recens fistulae epistomio aquam in libertatena vindicat. Sed quae demum nebula serenam. tranquilla mentis diem valuit infuscare Ga Haud procul ab hisce aedibus obuias habuistis lappas , quae nec a se inuicem, nec ame,quamuis lite composita, diuelli poterant. Guld. Itane vero, Galilaee auocatum mathematicis contemplationibus .animum' quod superi omen obruant ad sori contentiones transtulisti Ga Nostri subselli erat, quam detule runt litem dirimendam . Haec autem illos controuersia torquebat contentionis fortas iecupi/iores quam veritatis r Qua videlicet machinatione tellurem loco mouere decreuis. se Archimedes,nisi locus, ubi posse; cosistere, desuisset Hic quidem apta quinque facultatui coagmentatiQne rem totam fuisse perficiendam asserebat Contra vero ille eximia suiusmodi vires uni Gloubcomo tribuedas contendebat. Nee plane nullius operae fili homines Mathematicis leuissime aspςrses, con4 cordiam reuocare cum alter diuersaru facul

18쪽

tatum compositioni plus inesse ad mouendum momenti fatis frigide censeret, alter Archimedem in multiplici tympanorum dentatorum accessione facilitatis compendia quaesis affirmaret Mers. Illud crediderim potius vocari posse in controuersiam,virum sola tympanorum deutatorum collabellatione, an vera multiplicata elice infinita mechanteum

hoc miraculum visset patraturus. ii Guia. Ita Iane modo inter nos conueniat fieri posse, ut statuamus, quibus mem' bris distingueretur celeberrimum illud Archimedis inuentum Quadragesimum , quo data potentia datum pondus moueri posse iactabat; cui idcirco nonnulli nomen secere Pancratio nullus siquidem dubitandi locus relinquitur, quin hac machina telluri motum

conciliare moliretur. Caeterum cum nihil

nobis nisi coniectura suppetat,in quidem quae varias duci potest in partes, qua nihil

incertius t neque enim me Heronis Alexandrini in arulco Glos bcomtim quicquamsmoratur nihil facile de Archimedis mente ausim affirmare, com dentatis rotis aeque atque multiplici cochlea infinita idem assequi potuerit, quod perficere meditabatur. At nelieis vires inuentorem suum

19쪽

atque architectum latuerint latuisse auteni oporteat, si eamGlon como,quod meriti tym in pana dentata constituant, postlaabuerit; nemo

enim sapiens longioribus ambagibus id persequitur, quod positi breuiore compedio assequi.

Sint tum pana denta a ti inque maiὀra se Pan γ Α, Β, C, D, E, tocὲdemque minora F, G, H,σis conrira I K; maximum A circa eundem axem cum

cylindro S,cui ductarius su nis circumducitur,con uertatur quatuor minor, F o,HI, communem cum iratoribus B, C, D, E quibus singula in axe eodem cohaerent,lisaeant conuersionem minimum vertit , addito manubrio L M, circum se torqueatur, Se e illo totius machinae motus instium sumat. Mais

nubrii autem sexus L M, ad tympani csemidiametrum Rationem habeat quintuplam ; sibique pariter reliqua tympana, maiora vi, delicet cum minoribus sibi cohaerentibus comparata , pro portione respondeant nee maximi tympani A Radius, atque cylindri Silli insisti semidiameter, a Ratione hac quintupla dissideant. clus..., His ita constitutis satis lique potentiam vires expli in M applicatam quintuplo velociorem esse peripheri E quae ex mutua suorum denticulorum a tympani collabbilatione conruertitur Ar peripheris quintuplis pariter