장음표시 사용
11쪽
rum verbigratia intellectus Si voluntatis, cum di incti nes- tum rationis hectorumsuta veri, boni. sDeanima vegetativa.
Pramittuntur faciliora. Mi Q AESTIUNCULA I. Virum nutritio augmentatis sint motus continuissuccessivi CLI EST. II. Vtrum nutriti fi augmentatio durent toto tempore vi-
Premittunturfaciliora. SaQUOSI IUNC. I. Virum indigeantsensus Oecubus intentionalibus seu impressis ad eliciendassensationes. 'a QUAESTIUNC, Ii Vtrumsensus externiformentidotum seu Feciem expressam,ut cognoscant. 'sQUAESTIUNC. III. Ano quot i sensus interni,squaliter distin-ivantur. Abi
PraemittunturAciliora. so QUAESTIUNC I. V rum una animasii veles posit intra eanum speciem substantialiterperfectior altera sos QUAESTIUNC, II. Vtrum intellectus agens Similli uspatiens ruisincta realiter potentia. Ios
12쪽
UM universa philosephia in rerum naturalium cognitione versetur, tum ma-aim haec Plutolo lua pars , quae pro pterea naturalis scientia sibi vendicat
templatur, arditaque illius arcua scrutatur cadun a terrae viscera mox se deprimit, in id aetherea coel utcsque plagas seipsam evehit ni hilatae omnino caelum interet terram . quod non perlustret ordo Quia vero adaequatum ejus objectum est,ut dicemus,eas mobi . . . te sive ens ex talibus conflatum e compositum intrio secis .esssentialibus principiis,ex quibus cilicet oritur motus sive mobilitas velut prostia passii , ideo min quatuor partes pars haec Philosopl dividi solet,in quarum prima , quae octo libi os continet phylicorum,agitur detente mobili incommuni in reliquis vero tribus juxta tres species mocus.localis scilicet; alterationis,&augmentationis,de tribus illis eorumque subjectis agitur; unde sectinda physica pars libros contini t de Cin o Mundo,quibus proprius est motus localis, tritia vero par conistinet libros degeneratione , in quibus agitur degenerabilibus dccorruptibilibus,quibus proprie competit alterationis motus 'ac denique pars quartam ultima : bros continet de antrua Clois
lumenim animatis Si viventibu motus competit augmentationis.
Quia igitur haec physicae pars prima quam divi sit Aristoteles, ut
in ocio libros tractat de eo te mobili seu naturali iactam Uiunii , - ..hoc ita incommuni sumptum tria com rehcndit, puta prancis ianitur alta seu est cattalia ex intriuicca,ex quibus Utitur ,
13쪽
bilitas,quaequ sunt numero duo materia uorma; Umarmcipia extrinseca quae sunt cavi essiciens inalis ijdemum ipsius entis mobilis proprietates,quae sunt quantitas, unde redditur tormaliter extensum per partes ab invicem separabiles, tum finitudo ,locus connaturalis,duratio principaliter ipse motus, nos propterea hanc phys ae partem in tres dividemus libros, in quorum primo de materia agemus,side forma, quae sunt principia praefati entis intrinseca rationem habent naturae, ex quibus propterea rationem sortitur entis naturalis In secundo autem agemus de causis,quae sunt principia ejus extrinseca,tum
deessi lente, id physica praemotione, qua sibi causa prima
subordinare debet causam secundam tum d finali tandem a tertio tractabimus libro de motu ut sic, in coni muni, de continuo de infinito, de loco, aliisque hujus nodi , quae praefatas
concernunt proprietate eotis mobilis sive naturali 1 porro ut ad graviora,qnae in his pertractabimus libris viam paremus, luset hi aliqua praemittere de nomine, ualitat ob ecto, atque utincipiis physicae in genere,alusque facilioribus, iocioribus, ua eorum adepta noti uia non parum juvetur animus pro dissici- botibus investigandis tapetierutandis.Igitur Sciendum irin o. physica omen trahere a Graemisiam quod naturam sigmficataEst enim scientia de rebus naturalibus,scude otpote naturali ut sic: quia disputat de natura,causis, pHemtatibus corporis naturalis , sivem communi , quae est Pnysica universalis; sive in particulari , quae est Physica particulatis; uti Phytica de Mundo; de generatione corruptiones tum delanima Corpus autem hoc loco sumitur pro substantia corporea; diciturque corpus naturale,quatenus est compositum et iu is quod naturae nomen , ut statim explicabimus tribuit utri eriae, tormae,quae sunt partes seu principia intrinseca corporis naturalis.Notandumq; est,in hac Philosophiae parte maxi-ine ob urum esseAristotelem;ideoq suos phvscyrii libros vocat Acroamaticos, seuAusculatorios&physici: ditus quod propter abstrusam, recondita doctrinam qua continent, sola lectione aut privato studio comprehendi non possiet sed peritiInterpretis opera igant,attentissimos ;& studiosissimos auditores inendum Munco, quod quam visens inobile, quod assignant
ommuniter Thom istae pro physicae objecto sit in re id e quod
si is e colous mobile, substantia mobilis , ens naturale,propterea quod non est nec aicitur ens mobile,nisi quia habet in se principium motus&quietis , conseque uter disi quia habens in senaturam,quae est tale principium, quaeque condit tutiva est corporis, substantiae naturalis nihiloni inus congruentius assigna-i ut praefatum physicae objectum percus mobile quam per
14쪽
corpus aut substantiam mobilem seu naturali et tum quia id euod assignatur pto objecto in scientia debet Lillam praelup -
poni ut quid notum,nec debet in illa probat ita atque ita cum connexio mobilitatis cumente , quod omne mobile sit ens, praesupponatur ad physicam ut quid notum, nec in illa nec in alia probetur scientia,connexio autem mobilitatis cum corpo-
te,seu quod omne mobile sit corpus non supponatur in Physica. ut quid notum,sed potius in illa probetur; sum scilicet in I xto libro P isicorum per id nodomne mobile debet esse partim
intermino a quo, de partim m et mmo ad quem , demonstraturi omnemo Sile debet re esse divisibile,subindeque .corpus, con- sequenter fit,congruentius assagnati objectum physicae perens mobile quam per substaptiam,seu colpus mobile sive natura te; tum etiam quia objectum,sive subjectum scientiae cujuslibee sua propria passio converti debent,seu dici ad convertentiam; nam sicut omnis homo est dili bilis , ita&omne risibile est ho O, mo:Jam sic est quod mobile non convertitur cum substantia, seu corpore naturali seu mobili quia licet omnis hujusmodi substantia omne tale corpus sit mobile , non tamen omnet mobile est substantia aut corpus, quia quantitas in Sacramento Altatis est mobilisse tamen nec est substantia nec colpusrergo nec substantia naturalis, seu mobilsi , nec corpus mobile seu naturale dici debent objectum adaequatum physicae , bc nequidem ens mobile , de quo velut de suo objecto demonstrae Physica motum,tanquam praecipuam proprietatem. Sciendum terti Physicam este vere scientiam , eamque spe tantaculativam,&primo quidem quod sit scientia ex eo pater, quia faenrevera est habitus certus&evidens per demonstrationem ac Dentia quiluus; in ea per propria principi motus diversae de ente di quanmobili passiones demonstrantur.Neque obstat, quod plura sint citca quae verratur Physica . ut quod in omni vere sint tonitrua.&quod in omni hyeme sint frequentes pluviae, similia , quae se aliter habere polluntri cum tamentire sit rem per causam cognoscereri, quod illius est causari, quod aliter se habere non potest et non inquam id obstatri quia O ut diximus ij mea lib. . ubi de scientiam quae est demonstrationis es&ctus non omnes scientiae habete debent aequalem gradum certitudinis;sseditissicit ad rationem scientiar, quod illud quod demonstrat regula iter saltem aliter se habere noci possit;&sic saltem aliter se habere non pollunt aliqua , qua demonstrat Physica;licet quoad alia quae etiam demonstrat; multo majorem habe t certitudinem. Est igitur Physica habitus vere sciemi ficu , po tamen practi cui sed recula- 1 ti uia
15쪽
rivus,qu aag t de rebus naturalibus,quarum p ures non sunt a nobis operabit . quod si aliqua: h beant i ii ne pia in nobis , de ibis ac deliroebus alus, Ut Physis, non quid et in tradendo inodum, quo si an quod requiter: tutu teli habitus racii us sed
conteo plando atum n. turas, propria siue de ills passuri s demonstando quod si propriuitiis bitus spei, lativi.
aes, Sciendum qu rio, quo quamvis ea de quibus agit Physe'
si ,h, sint adeo dives sa inest coris, si tamen adhu Piblica una phascis una cies ientiat juidem tot ae specie , etiam uoad omnes suas specten partes. prout lcem obie, de quo agit compri hcnditi cascientia de ii laus agitus in octoab: is Pi ysico um. in libris de coelo. degeni ratione,&de animaicuius ratio tui. quia ut dictum fuit in Logica .umras specifica scient a tum ab uncta te obj ccsti non inesse entis,sed formaliter in esse objecti,i sub certa abstractionea mit-ria est; sumenda; cui in tantum stabile sit, quantum abstrahit a materia:jam sic est quod obj, tun, Pityliis quoad omnes suas artes, licet in esset entis sit inpluiibus omnino di- versum, messe taetren ob et ellcjul in stomae specieissubeadem . nim omnino consideratur abstractinc a Ttateria, ut abstrahens videlicet a materia singulari concessinens materiam
sensibilem:ergo Physica quoad omnes tu fratres est una specie scientia unitate specit atomae Nido quod Physica quoad ori suas part s.& quoad omnia tua partialia, quae attingit obje- a. eis tem protius utitur principiis, licet eodem principio radicati . ujuslibet motus tacum on nis passio , quam Physica de quovis luo partiali objecto demonstrat , sit aliqua mobilitas oxima ad aliquem motum v I mira tinn. in Physicam ordinata;&omnis hujusmodi mobilitas rhoxima sive admotum accidentalem sive ad mutationem Physicam subsit ad Dalci radicetur in substantia materiali , illaque irioidiae dicatur ens mobile radicaliter,quatenus est radix omnis talis mobilitatis proximae ad motum vel mutationem Physi eam ordinata Cerno cum lax unitate principi desumatur unitus specifica scieritiae
sicut ibi ct in esse objecti,evidente sequitur, est Physicaria quoa omnes suas partes unam specie scientiam unitate speciei
D. h. Sciendum s. variam eme hujus vocabuli ire uri significatio-ν-.on nem Et quidem sumitur multoties pro essentia rei cujuscum- si natu qne;qualis dratur natura Angeli. a,hut Dana,t urna, gnea,&c.r' Tum pio universitate retum,pio collectione causarum naturalium,pro rerum tria peramento proprio vitibusqu ag cndi pio prus, Actain hoc loco sumitur tantum pro primo ac radicali
16쪽
principio earum operationum aut pro lictatum , quae sunt in iubitantia coipore compitata, uri hos lce,in equo in igne, ecci forma subst. ntialis, pei quam coci inuitu lai nanc sic a pulis,est principi ut ii emanativum illa tuo pro Fr clarum qualitatum, quae, piariuntur amplde duoeta am, velo tu i mni i-Fiun illius gravitatis motus,periuc in deorsum icto t. Ita in
animaliauina est retice piu in activum carunt i perritorum qu .s ei et sui enim vegetativa si , dicitur frincipum nutritionis dic augmen Latio m S: ut sensitiva veto dic tu principium sensa Donunt, risin inccinatum,put imaginatio dii, quam cald natu n, puta auditionis. sonis,& Iim si citur u pium motus pro cili , Cotuum .pperatus ensitivi,ut amori Doli, tristitiae,sau ait,&c. Et id qu a antii a sive forma si ita principi Inra licate activum kilta et usus mod motu an sive jura-klou uiri Pityisiarum induit i. 'Dem naturae Umptas natura,
ut num tuta consideratui in Physi. a a Physico dum forma sed i pia maceria rationem lita tu . t L ae cum dio sit similiteii incipium radicalet, non quidem activum ut fotina Aedpar livum muliarum operationes , aut motuum, qui ab udiccipiunt v,autia licti sine qua non octo taut nutritio, augmentatio, iraque id genu,,uuae propria uni orporum animaro. u. Sercridum O.Daturam furta lianc acce uonem definiis Atii tot I in: Principium dicausam primo Oper e,si neus unetum uacciuens, tus e quietis Iu ira suo est , scuta Ipsi ii iii tui se iiii .he quod constitu in quoiocluditur his natura Pri, j dcti uisu aenici iura dcclaratione notaudum est primo, quod motu hic non aera L sumitur tacitum pio motu proprie octo , qualis si motus 'o flati itica libia ac motus Incensionis,u augmentatioris, sed etiari promotu emanationis, unale procedunt proprietatis physicae ab elicucia, quae cilicet arguunt in ea re utationem aliquam physicam, Item pro illo grae rei utationis, quam tecum afferunt novae aestiones ortae ab ejtismodi principuo itinseco ut d xi
mus tu pra de nutrition, de sens tiore ibis hujusmodi; fit autem in hac d finitione sermo de motu simul, de quieta quod
tamen intelligi debet in sensu disiunctivo illa quo natura dicatur Pran pruna , v l motus in iis quae ni oventinisci quietis miis maxi ne quae vcquisito et mino,in ipso postive codsistunt: quonio do I pis haeret proprio in loco a. Ita encti et initio tui contrario. Definit autem Aristotel: sna totam principium caesam , in quo iustae in differtae lavacro e ustarim
stendemus, cile quidem primet priam,non autem cauiam Tan-
17쪽
amesem;ut hoc pacto significentur materia dorma substantialis, quae sunt priina, intranteca radicalia principia illius mei tus. od non convenit potentii iccidentalibus. v.g. gravitati aut i vitati,a quibus oritur quidem proxime motus , sed non primo S radicaliter,nec sunt sicorpore naturali seu mobili, ut partes ejus substantiales, sed tantum secundum accidens Ita etiauoi medicus per artem sibi propriam seipsum sanat, ars illa non est,nisi secundum accidens principium sanitatis in ipso Medico: neque enim ars illata nobis: st,nis ut ima accidentalis. n. sub menuum .substantiam corporeana, quae conlideranda venit stantia oPhysica,quaeq; dici solut corpus naturales, in eo differre maxi- corporea mea iubstantia in materiali, qualis est Aa gelus, quod illa sit c posita ex substantiis partialibus,quae totalem ejus essentiam co- stituant; quatum altera dicitur materi rima altera autemsia ama ubctantialis Sic homo constite materia, tum ex animara tiouisti,tan cluam ex forma,quae dat illi esse hominis. cstq; princi, pium facultatum atque operationum, quae uni hon , propriae Eoim vero ubi homo interiit, facta animae separatione a corpo re, unc mani siste deprehenditur, quemadmodu amin i prius cum corporei plam hominis essentiam totalem constitueret. Idemqs istud patet ex qu. vis alia corruptione intransmutatione si1bantiali. ut quando I gnum in ignem convertitur perit ire, stelignis tunc enim n cessie est,ut siquid substantiale ipsius ligni re
D lancat, ne dicatur lienum pro sus anni hilari , consequenter ignis produci ex nihilo illud autem quod remanet,semperque in eo casu perseverat, incorruptibiliter vocatur materiaprima, ut
jam diis', p ritque tantum ipsi adjuncta pars substantial s,quam formayn substantialem nominant, quae constituebat fessa igniu*tatqueprmcipium ea tum omnium proprietatum quae contem quuntur esse lignita suntque in ateriam dotiram illam esse. Principia intrinseca, seu partes compositivas igni: quo pacto etiam corpus, anima rationalis sunt principi , intrinseca, seu par et scX quibus constat homo quod perinde statuendum est de qua vis alia substantia corporea Jam vero pro declaratione humjusmodi principiorum n,' Sciera m 8. principium aliquando idem esse ac initium rei
., h, alicujus, aliquando vero significare dies unde res est , vel unde Phesia res sit,us unde cognoscitur. Quapropter alia dicuntur principia cognitionis; llae nimirum propositiones, quae sunt primo per se nora,ex qui biis soleat in fetri per discursum multae alia cogni-
tiones,ut notarumimus in intro dii iode ac Metaphysicam Nis
autem sunt principia rei: sic inaxime causa omnis, utpote dans
esse ici vocMurcius priacipium 32 hoc est quod atti leo um
18쪽
venit in Physica sub nomine principii entis sive corpor natura lis&mobilis Quo pacto ex principiis alia sunt intrinseca, alia
veto extri eca principia extrinseca dicuntur ea, qua sunt extra
rem priticipiat amu das quae non sunt parte si plui compositium Dalais propter quem ies est: aut fieri intelligitur, est principium illi extrinlecum. Ita.&causaessitatus , aqua pervcram productionem procedit effectus,ut suo loco fusius explicabitur. Principia vero intrinseca entis seu corporis naturalis, sunt partes illud ut totum componentcs, ac proinde inita ipsum inclutae so .
lentque etiam appellari elimenta compositi
Sciendum, Quod uia letiro est de principiis intrinsecis et
compositioni sentis, sive corporis physici haec in doctrina,quam mvmplectimur, Aristotelis sunt duo, matella scilicet in forma substantialis propterea quod sunt partes ellent alas, ex quibus .mi.
constri; illisque convenit finitio Pr nclinotum,exi . niti. Primcipia iunt, ex qukibu primo di per te, non per acciuens res naturales constituuntur. Item: Qua neque ex eje, neque ex aliis , eae ipsis omnia ni eo himitu in sensu, quod omnia corpora naturam lia fiant ex materia, forma substantiali nec materia illa tarma fiant, leucomponantur ex se invicem , id e l . non habeant aliam aut materiam aut forma ui constitutivam alioquin fieret i a. processus infinitum unde nota nautast contra antiquos, doneste unicum dumtaxat rerum ompium principium conititutivum, seu compotitivum puta ignei triaut aquam in c. Quia sequeretur inde, nullam esse intri corpora naturalia div c tutate mellentialem: neque vero etiarn ex uno v. g. igne aut ex alio pariter etc-mento proditcntia diversis operationes& proprietates. Quod autem non plura sint ptae fata principia compositiva, qtram duo allata, ex eo patet, quod duo uinciunt;nec alia assignati polluet; unde in rito ab Atistotele rejiciun incutieres, qui principia alia. im, infinita statuebant. Quo ii odo Epicurei docebant omnia conflare ex atomis unde quaque fortuito occurrent: bus; sic iaque adversabantur doctrinae de providentia Numinis.
Sciendum i quod si sermo fiat de principiis intrinsecis non ut compositionis,sed generationis corporis physiu , in quantum scis ilicet generatio est transmutatio quaedano subitantialis, qua ipsa Mei-
transmutatur materia prima,quasi transeundo ad oesse formae pia geneli cujus tib stantialis,ad esse illius, tunc principia jus intrinsecarissi rum' sunt tria, puta materia prima tanqua subjectu; deinde forma ipsa substantialis, ut teririnus ad quela dreiq; privatio sive non esse formae in materia Edisposita, ut ei minus a quo Cujus ratio est quia illa dictitur principia rei alicujus interna ,sine quibus intestavi aut definiri nolotcst,utre se patet: lata est quod siue illi siti
19쪽
r Introductio a P sitam. bus generatio naturalis definiri aut explicari non potest, qua temnus iat inem trabet ira situs seu tians mutationis , sub qua ratione in praesenti considitui: Immo eo mi et esse subjecturri quod transit secundo te inus a quo fit transitus in tertiouenique ominus ad vj fiat. num sine cd terminus a quo spe citatur generatio, ii rudem x eoi ne ratio dicitur, vel numana vel ama quae t minatur adimnia, Phumanam vel equinam. Notandum auten quod nequ hic. eitur,nisi de genera in t illae diat via naturali, id es,mut i a iam prae existente sub sor ma,hq Uaedis, natur ac formam novam.Aliqum dum creatur caelum v. g. prvatio in eo casu locum non habet: sic autem sumpta generatione dicitur tu privatio in ea principiari petiit Amaper se intelligi non rarcst hcetatio ill in privatione ut termiare, a quos&.x hoc ex tuo itur format cedens a ratione pri imcipu intrinse ci, sive per egeocrationis; siqui sim per acci clans eskv.g igni,quod gereretur lx attria piae exist ni sub formaligni: cui Peteo elata possit cx mattria sub alias mimis prae xistcnte. At per se est,quo uiri ex non esse ignis. Qua me Sciendum . quod quamvis non principiet nec principiare possit privat ori aliter positi veri non tamen propterea cxcludi
debet a numero principiorum,otis realis, neque proptcrea dici' - debet soluin principiare per rationem, quia Irmcipiat regari ve nemine conit te; ita non solum principiat petr rationem;&r i,. principia os solum negati verest Vihilominus terminus a quo ip-
i. sius cor oris naturalis in fidit,subitideque . orincipium entis realis: Quando nam,cio dici debeat principiare,dui ipsam principiare in instanti generationis per sui destionem seu desinii do, vel persi Inrum non esse sui;unde noncst dicenda principiare, quando non est absolute; alioquin pariter dicer rur posse principi re etiam quando corpus est in Acto esse, cui tunc absolute non sit te iust dicenda pi ocipia te quaudo non est de suendo, seu quando ptam non est essim .causim ut se esse princitium per se dans est al-Deeau tru realiter datura a s dist icto ut quando lumen aut calor
si procedunt ab ign vel quando materia tam ima p.r mutuam sui
commuta It aenadam ci corpori naturali,ub illis eoisma: diatributo umptis realiter distincto; ex qua quid c definitione or Titur,uerbationem, quam visit Unci umgcnerationis, non esse tamen allius causam; cum nimi nomens, sive non esse formae .a laeti sate cui non potestatem conditioni cogendunon sunt c, ulae,qn a non dant esse. It tri Pater aeternus dans esse
Iino initangen crat,non est tortiti lim causa quia non habet
20쪽
Introductio ad radiceam snec coniunicat distinctui esse n. tuta Notandum autem , quatuor has vulgo nunditari caulas primo est efficiens.
Vae definiri solet principium , unde res stri si a quo pro viiii cstus 'equ unus est ess et is sine ausa ipsius
productiva. Olodo di causas tui, i emi, id propter quod et aut sit Sic en in verbi gratia sanit hac a uirenda est causa aut ri edic irae aut de an bulationis et pia terea vero si etsi istus est quid compositum ex pa tibus, habet illas palles tanquam ui caulas i trinsecas, a uibus esse copi ita corporis raturalis causae intrinsecae dicuntur materiait in forma sub antialis Atquc hoc quidem p. et madita dicitur principi- ut rex quo subi nexilhcnt fit corpus naturale sorma autem stprincipi u D cx quo in ut fit corpus naturale,ri constituitur in esse tali se,ccie cCmpli tete . Sciend. ia. Haec dati gumda esse in omni causari nempe entitat tan ipsius causae etiam virtutisi, causantii item condmones 3qad causandum erus ac C: Dique ipsam causat talem entit eacta est res ipsa quae dat cile teri : virtus ansandi est ratiora , dis ut e res potest darccsse hic rita utant ii vis pri ouctiva ali cri rica us ignis, ,sic de altis agentibus Iosiae vcto vi ius causandi est sis. bonitas per quam movct ad ii pio iecutionem. Ini: retia, cliratio potentiae p. silvae .und sol inani in se recipiat tandem in forma est ratio actus, unde ire triam actuale,clista conditio autem ad causandum est id sine quo causa sua cadis alitatem exercete non potest, licet in illam cauta ita terri nihil influat sic praesentia intima est eonditio sine qua forma non inform-t materiam. Ita in causa issiciente condit oces ad agendum sunt distinctio ag iris lassi tum dissimilitudo. in stilantia, proportio majoris inaequalitatis, scu excessus, tutis ac mae suprari: sistentiam p. si c. denique causa litus is id quo post , causa in 'telligitur ausans acti l, si lubet, id infitiaeus actualis in rem
causatam, i rectine si causalitas causae gentis scaec Scientis , in fine veri si finalitatio ii materia materia betatio, si v ipsa receptio formae; hi forma est in rimatio quale duobus modis considerari potest quae bet causa primo quat crus causare Fotest, tuaeque appellatur cau a in actu primo; secun 'o vero quatenus actu causans&cxerceris tr suam causalitatem virtutern suam causativam, cluni dis Dur causa in actuseeundo. Scierias hi somnem causan in eo tarma iter, quod actuali Densi. ter causa est , esse natura prior ein suo effectu Pro quo stad rit, ievertendu , quod causa potest tri liciter accipi v- male taliter 'Iq.
troivsare quae est causa,& hoc modo aliquae causae possunt pri