장음표시 사용
131쪽
Quo vero ad tertium, quod crat explicare qua ratione dicit Galenus haec tria esie prima: Quomodo sunt prima, imorbus, temperatura deieci sciatis morbum csse primum , ut diuiditur in disserentias seu species, reliqua autem duo hoc est temperaturam, d aerem laabere rationem primi, ut iuiduntur non in species, no in disterentias, sed in causas. Declaro cum Galeno loco citato quo ad morbum, ex Galeno morbus non debet diuidi eo in loco in causas, potest tame diuidi, ut si uerbi gratia dicamus quod morbus sit ab hac, uel ab illa causa , vel a sanguine,uel a pituita, sed eo in loco non est ira morbus diuidendus, quia sermo est de Indicatione curatoria,quae non sumittit a causa morbi, quia est et praeseruatorium, sed sumitur a specie, ut uerbi gratia morbus in intemperie diuiditur in intemperiem uel calidam, uel frigidam, rutraque intemperies indicat remedium curatorium non praeseruatorium Mos
bus igitur habet rationem primi,ut est genus, quod in species diuiditur . Quo vero attinet ad temperaturam habet rationem primi, ut diuiditur in causas,no ut diuiditur in species: temperatura tamen potest diuidi in species, differentias,ut uerbi gratia dicamus complexio uel est moderata, uel immoderata, in cu- 1atione tamen sanitatis immoderata uel cali-
132쪽
cta,uelingida. Ecce quemadmo lima tempe ries potest diuidi in species Gal. tamen Ioco citato S. M. A. inquit no diuidi temperatura in species, differentias sed in causas, quia loquitiar de tempcratura non ut est indicans, nam ut suo loco cognoscetis, nando loqueamur de Indicatione uitali,temperatura est diuidenda in species, quia ita diuisa est indicas
uitale, hoc in loco,cum capitur temperatura, ut signum' ideo est diuidenda in causas, ut uides icet tempctatura sit uel a principij ge nericis a primo ortu,uel sit ab aetate,uel at 5 suetudine, uel ab aere, ut dicit Calenus loco citator Vt temperatura si coseratur cum aetate,& reliquis habeat ratibnem primi.D l .
QVantum denique ad aerem, hic de ipse
debet diuidi in causas, ut prodit, ut fit a regione,uel a tempore anni, uel coeli statu a constitutione coeli, ut si aer con feratur cum celi statu,cum temperie anni, dii bio procul habet rationem primi Cognosci lis ergo qua ratione, ier habet ratione pri mi. Ita igitur est intelligenda illa authoritas. v. Eretentes autem dicimus morbum india care usum hoc est Quantum, Quomodo, Quando, rubi, quae sane cum quatuor sint Indicata, de unum no nisi ab uno indicetur, iaccess artum est, ut in morbo sint quatuor indi
133쪽
indicantia, ut propterea a morbi actione indicetur Quantum agCndum, a passione modus, Quomodo a potentia sitiando adhibitistentia bi. Et licet haec ueritas locum habet in quolibet Indicante, sat tamen sit in pr*sentia et aec applicare morbo Supponere autem oportet, quemadmodum suo loco fuit lecta ratum, hi ec quatuor non pertinere ad morbi talentiam , quia essentia nihil aliud indicat qtiana quid agendum, bd pertinere ad illud, quod consequitur: quod quadruplex est , ut suo loco fuit explicatum . l. D Q AN TvM AGENDUM.
P Rimum ergo quo ad quantum agenchuri
nolent Iunior , per quantitatem neces
sarium esse intelligere dosin materieremediiudicat a morbo, ut uerbi gratia, febris indi lcat frigidum cuius materia est lactuca, dolis lautem lactucae si quantum agedum, de ideo quantiun agendum respicit materiam rem l lia, non autem indicans,notate autem licere Gal. s. M. . in duris corporibus plus aloes se miseedum in mollioribus corporibus plus thuris, quod dictum non pertinet ad remi stram, sed potius ad compositionem medica mentorum,quod admonere uolui ne credatis quantum agendum sumi, uel a duritie uela mollitie corporum. Ibi igitur proponit quantitatem, aloes, Ac thuris, non respiciens ad methodum med edi, sed ad methodum com
134쪽
ponendorum medicamentor im. Intelligatis igitur per quantum agendum dosia materiae, lactucae,endiuiae, oportet ob id per quantitatem intelligere,quantitatem continuam noquatitatem discretam, ego dico quod sentio, ito iudicabitis. Excluditur quantitas discreta, nam si uerbi gratia, uti uoluerimus tactuca pluribus uicibus, hoc non pertinet ad quitum agendum, sed ad quando agendum, in febri,uerbi gratia, uti uolumus lac huca: Quare utimur pluribus uicibus bis,ter,quater utimum quia prima uice non est expugnata se-bris,sed perseuerat febris praesentia, quae pri(sentia cum sit causa, ut rursus utamur tactumca, presentia non indicat quantum, sed quando 'endum, quare per quantitatem oportet
intelli rere dosin, quantitatem continuam,n5
discretam ioc autem quantum agendum indicatur ita ab actione, hoc est ossis, ut cum detur summa desis, mediocris dosis, Si minima ossis, summa ossis indicatur a summa a-ectione morbi, mediocris dosis a mediocri actione morbi,minima dosis indicatura minima actione indicantis. Sed animaduertite ii quandoq; contingat summam esse actionem morbi, ut propterea indicetur summa dolis, non licet tamen semper medicamentum ad ministrare in summa ossi, quia praeter actionem summam indicante requiritur etiam uirtus permittens, uirtus robusta hanc ueritate explicauit
135쪽
exphcauit Galen O.M. I dictit illa authoritas possit duplicem sensum habere,quomodocu-que intelligatis,ego uos non reprobabo dicit Galenus quantum accipere oportet ex conserense, morbum cuiaturali habitu, ut quanto morbus a naturali habitu recesserit, tantum oportet refrigerare, primus sensus, qui mihi non displiceri est ut Galenus uerseitu circa quid agendum specificum,circa quid agendudeterminatum, quod indicatur gradu moi di, qui gradus cognoscitur ex naturali habitu, ut significare uoluerit Galenus, opus esto tantum refrigerare inubcundo gradu, uerbi gratia,prout factus est recesius a naturali statu.Secundus sensus esse potest, ut cognosda tis me nolle fugere admittamus Galenuinta versari cu ca quantum agendum, circa dositi materiae, ita est intelligendus Galenus, ut ea quantitas sit administranda prout indicatur ab action: hoc est, prout actio est,uel apis uel minus intensa, quam intensionem dc re missionem indicat tanquam signum recesius naturali statu, nam quanto maior est reces set, tanto hic recesius est signum intensoris actionis uehementioris actionis. Vnde iuniores hoc memoriae mandent dem non nisi tantum unum indicare, sed unum posse, indicare quid agendum e esse signum alterius
an calcant1S,repeto, unum non nisi unum indicat, sed unum potest indicare, si potest elle
136쪽
signum alienus indicantis,ut uerbi gratia ,recessus 1 naturali statu, indicat remedii quid a rendum in tali gradu, idem recessiis potest est sic num alterius indicantis, hoc est actionis, tu endicat quantum agendum, idem est statuendum de materia, qui modus respicit
materiam, luemadmodum, suantunia.
DE, TO MODO. DE morbo dixit is, tua ratione concurrat ad indicandum quantitate agendi, sequitur ergo ut sermo fiat pariter de morbo, ut indicat quomodo agendum, sed in primis oportet explicare, quid intelligere licet per modum agendi modus agendi cum sit pars recitae administrationis, quemadmodum etiaquantitas agendi,idcirco perpenditur natura materiae auxilia, ration materiae, que est materia auxili indicati ab essentia indicantis,ut maxime sint uituperandi illi, qui confundunt usum cum quid agendum,ut uerbi gratia, frigidum,ut duo,non est quatum agendum, sed est quid agendum,sed specificum, cuius materia,uerbi gratia,est lactuca,ut quantu sit qualitas aectucae,& proinde modus agendi, simai liter pei tinet ad lactucam ad materiam remedia Multiplex autem potest esse hic modus, ut pertinet uel ad substantiam, uel ad qualitate materiae verbi gratia, ad substantia, tuomo do utimur lactuca uel in substati a solida uel
137쪽
Hiero Jm C maccci I a Iin substantia flaccida, quemadmodum es utimur quandoq; Rhabat bolo iniit, stantia
solida, in pili tilis,quandoq; substatia liquida.
Pertinet etiam modus agendi ad qualita tem alterativam ad qualitatem motitia Qup
ad qualitatem alterativam, ut postumus lactuca actu calida,uel frigida Lactuca potentia est frigida, sed actu administrari potest modo calida, modos rigida, d hoc per metad modum quo ad qualitatem motitia . Ego possium uti lactucae decocto, uel in modia sti Iicidia uel citra stillicidiu applica do lactuca. Constat igitur quid intelligere oportet per modum agendi, hic modus agen hi est indicatum ergo debet indicari ab a liquo indicante. Quid est hoc indicanso nequaqua potest esse essentia morbi, quia morbi essentia siue generica, siue specifica, quomodocunq; capiatur, nihil aliud indicat,quam quid agedum Modus agendi non est quid agendum, , oh id
non potest indicari ab essentia , indicatur ergo ab eo quod consequitur essentiam morbi, hoc autem non est actio, quia unum non nisi unum indicare potest, actio indicat Quantu, est ergo morbi passio, a qua indicatur modus
agendi Fundamentum huius ueritatis est: Preterea quod medicamentum uario modo agit, hoc est, modo magis modo minus es caciter agit, ut uario moclo adminisstratur ,uerbi gratia, medicamentum refrigeratis ficacia
138쪽
t git, si actu frigidum administratur, ad eun dem modum medicamentum calefaciens e sicacius calefacit, si actu calidum administraetur, de sic de reliquis . Sed admoneantur iuniores,ut non confundantur Galent authoritatibus,dc uos scitis,ut naihi non credatis, sed diligenter perpendatis Galen authoritates, sane est maximo dedecore, alios improba re,de eorum sententias non reci e assequi. Ga lenus 3 M.vit dicit, si membrum fuerit exqui sit sensus, indicatur medicamentum lene, iactasperum, ut est oculus,statim qui in superficie intelligit Galenum, te natura aspernatur, dicent medicamentum lene non asperum indicari ab exquisito sensu Galenus cilcit,si fuerit exquisiti sensus, sicut oculus, oportet uti medicamento leni, quare modus agendi nota
indicatur a passione, sed ab exquisito sensu quod salsissimum est, quare locus ille ita est intelligendus , ut spectet non ad methoduni
curativam medendi,sed ad methodum componendorum medicamentorum , Oportet urartifex,qui medicamenta conficit, ita componat,ut non sint aspera, sed optime lenia, gratia exquisiti sensus oculi, , ideo illa authoritas sententiam nostram non uertit. Si desideratis Galent authoritatem in qua respicit ad modii agendi,uideatis Gal. IJ.M. vlt ubi ait, si medicamentum humidum est administraadum ex alto e finditur, eo modo clom erit in malis
139쪽
Himnymi Capetuacce reti malis cerebri no oculi, tioluit significare Gaus medicamentum actu humidum sit administrandum, in modum stillicidi , conuenit iri
malis cerebri,no autem in morbis oculi ratio est, quia uirtus cerebri permittit, uirtus oculi prohibet. Declaro, luantum attinet ad medicamentum in modum stillicidia, indicari etiain morbo cerebri, sin morbo oculi, quantia spectat ad passionem indicantem Do exemplum propter iuniores,verbi gratia, sit intemperies frigida in habitu cuius passiosiit dissicilis, hic intemperies stimis occupet cerebrum, occupet oculum ratio demonstrat, ut
d ratione intemperie frigidae cerebri, de ratione intemperie frigidioculi,utamur medicamento calido in modum stillicidia, quia in utroq; morbo passio est dissicius, ueruntamet per indicans requiritur etiam permittens, aeuis cerebri permittit stillicidium, uirtus oculi
prohibet. Hanc ueritatem proponit Gai loco citato, ubi incit esse utendum medicamento,
quod ex alto cadit in morbis cerebri, quia in capite est osse substatia, Ac sanitas, unde qui est ent imprudentes, d addicti solum uerbis Galeni, statim dicerent fleam substantiam
cranei sanitatem ranei permittere, quod est falsum, quia unica uirtus permittit, unica uirtus prohibet in oculo Declaro osse ubstantia est signum uirtutis permietentis, nam
dum cerebrum in affectu intemperie frigida.
140쪽
mistillicidium administratin supra suturam coronalem, virtus qui adest osse substantia perimittit, sanitas etia a Galeno proposita est signum vittiatis permittetis, unde sanitas non Permittit,sed est signum virtutis nainq; cum sanitas sit in parte ana, non haedit, idcirco haec sanitas est signum virtutis permittentis. Et propter iuniores declaro sit aliquis asse eius intemperie frigida, sin habitu, si substantia cerebri huius passio indicabit stillicidium,sed contingit ut secundum cutim pertinentem ad suturam coronalem sit vicus,quomodo poteritis uti stillicidion praeterea quod non adest sanitas, adest gritudo, vicus,quod ulcus est signum virtutis prohibetis, atqUantum attinet ad oculum, licit Ialenus loco citato,nsi esse vied tun stillicidio in morbi ocu lorum,quia substati est mollis, Oculus aegrotat, uideo dicatis stillicidium non prohiberi mollici oculorum, non prohiberi ab aegri tudine oculorum,sed dicatis,haec chio sunt signum virtutis prohibentis stillicidium quod
non indicatur ex passione morbi oculorum.13.Mar Praeterea dicit Gale. IJ.M. I 2. si par inflammatione laborare incipiat, medicanaentuni actu frigidum non applicabitis, at si datus,vel crura,vel brachia laborare incipiant inflam matione licetis illicare medicamelum ci usa igidum, unde in inflammationem iecinoris