Nova methodus medendi ... lectionibus publicis explicata, et recens suis locis capitibus distincta / [Girolamo Capivaccio]

141쪽

o mi Capetuaccre ire snsammatione bracilis Declaro haec verba, o luitur hic Galen de recta administratione; sio est de modo secundum quem debet a tantinis rari medicamentum reprimes Qui modus an ullo alio indicatur, quam a passione materire imprimenda: silicet hic modus si potius indicatum prae seruatorium quam curatorium, cet tamen claritatis doctrinae r tia hoc in loco proponere, loquitur ergo Galenus de modo secundum quem in inflammatione debet administrari medicamentum reprimes, qui modus a nullo alio potest india cari, quam a passione materiae reprimende, es possibile est ut quantum attinet ad imateriam reprimedam, in pati inflammati ne de in brachia materiam adess e reprimendam,cuius passio sit adeo dissicilis ut indicet reprimen actu rigidum, sitq; medicamentum reprimens quos rigidius est non modApotetia, sed actu,eo valentius reprimat, cla- 1 reprimen actu frigidum ita potest indican a pallione materiae in inflammatione ep tis,sicut etiam a passione materia in inflatimmatione brachia, Mob id Galenus loco citato respicit non ad indicans sed ad prohibens ad permittens ut prohibens locum habet in inflammatione iecinoris, permitteta autem tu inflamatione brachia Deciam virtus est,quae potest prohibere, semuliere, uirtus paris

pi ibet pronii, supponatis quin haem ieri

142쪽

rrs uac ethodo Medendi

tas declarabitur in sermone de uirtute, ut tus inquam pati prolubet, prohibet primo calor naturalis epatis, qui non potest sustin re actu rigidum, non prohibet autem Uurtus brachij. Praeterea quod in brachio naturalis calor permittit actu frigidum.Statuatis igitur modum agendi indicari tantum a passione morbi, quemadmodum dictum est a Gai no de modo. Dei est statuendum de quando,uiunt cres aduertant quando agendus e tempus oportunum posse accipi uel ratione unius materi medicinalis,uel ratione plurium D si ratione plurium,uel in unico allectu uel in hiribus. Declaro causa unius materiae,ut ueri gratia, in institutu nostrum est aquam fri-mdam exhibere, loc quado agendum est,

laum, , caulii, ad Thrasyb.i .duplex est,aliud genes ne rate aliud particulare .per generale intelligiti lenus unum ex quatuor morbi temporib- hoc est uel principium uel incrementum, intelligit Galenus horam,dicit Galenus ut scire expediat ex quo morbi tempore S qua hora diei est exhibenda frigida,caus uidetur plurium materierum: primum in unico affectu hunc in modum intelligitur uerbi gratia est opus uti endiuia,Nymphea actuca, quisunt

materiae ixfrigeratus, inuicem tamen discrepant, ut altera sit cmissa utendiuia, altera inten-

143쪽

intensior Nymphaea, expectit ut medicus Cognoscat, an primum licet exhibere Endia uiam an Nymphaeam. Postremo causa plurimorum asse auum liunc in modum quando agendum intelligere Oportet,ut uerbi gratia si licet uti causa febris aqua frigicla,causa materiae uenae echione causa uirtutis uel carne uel uino, expedit ut medicus cognosdat an primo uti licet uel hac uel illa materia, lora inquirere, o dinem agendi,unde sunt in errore illi qui credunco ordinem agendi est quid aliud a Quando agendum.

LECTIO XIX.

C Vm intelligitur Quando in pluribus ac , sectibus S pluribus materiebus uerbi gratia, si aliquis febricitet, causa febris institutum est uti si igida,causa sanguinis venis

etione,causa virtutis, verbi gratia, carne, expedit, medicus cognoscat ordinem agendorum, ut scilicet cognoscat, an primuna uti

licet uel frigida uel uenae hectione,uc carne , Galenus appellat ordinem agendorum, sed nihil aliud est quam Quando agendum. His hunc in modii costitutis, tun appareat quidnam intelligere oportet per qua diagendum, videmus modo a quo indicetur,ac quemadmodum pauci hanc veritatem cognouerint, ita libenter a nobis explicatur Colligimus ex Galeno

144쪽

Caleno ad Thrasybu cap. 3T. cap. 38. Quado agendum ab uno tantum indicari,hoc esta praesentia,quae consequitur essentiam vehementiorem Indicatis, quam veritatem signia ficat Galenus dum ait, quando agendum indicatur a praesentia indicantis, hab essentia prohibentis, primo intuito videntur esse duo indicantia, hoc eth videtur esse praesentia indicantis, absentia prohibentis, reci e intelligatis,quia dicit Galenus, Quando agedum indicari a praesentia indicantis, hoc est unum, absentia prohibentis,hoc est aliud , secun dum.Sed unum,non nisi ab uno indicatur,&quodlibet indicatum indicatur a praesenti, quare non abis lentia prohibentis,is et ideo ita est intelligendus Galcnus , ut 'ando agendum indicetur tantum a pri sentia indicatis.

Sed quae est haec praesentia est praesentia quq

confert lientiam vehementiorem Indicantis, quae locuna habet quando non adest prohibens, locum habet haec presentia vehemetioris indicantis quado non adest prohibens,

nam dum adest prohibens,id quod impedit,qnod impedit,quod est praesens, prohibes

habet rationem uehementioris indicantis,

quia secus non prohiberet, quare idem pro sus est dicere quado agendum indicari a presentia indicantis, ab stentia prohibentis,acsi diceremus quando agendum indicari, praesentia quae consequitur essentiam vehe

menti

145쪽

anentioris Indicantis. Sed notate hanc priae sentiam vehementioris indicantis cognoscere ratione temporum uniuersilium, non est eat adeo dissicile, at ratione Omporum particularium esse dissicillimam, ut nec scribi possint tempora particularia, is ratio est, nam i plurima concurrunt ad hoc, ut cognoscimus no quo tempore niuetiali,sed qua hora,quo tempore particulari sit vena, uerbi ratia, secanda, nam licet possimus uenam secare ia-recibus non tamen semper eadem hora, qua . loque illico ante cibum, quandoqtie post io-ram ante cibum, quandoque per duas horas

Preterea ali caegrotantes, ut dicit Gai Unus locis citatis post venam se stam egent somno, ab no,ut psit rima ac fere innumera sint i i- Fcndenda,ut cognoscatis hora gedi tempus particulare,sed sine sit tempus particillare, si-

iunior dubitabit,qui Galen T. M. 6. et es uenandum Quando agedum adco

gitarium quando agendum opus sic ait na curariam inspicere proprietates undo subdit Calenus novi quosdam, ut si noctu uictitare cogantur non amplius dormiant, qua in- , ut Galenus assut noctu bibant consulcn-

uni non, mecceuitando agon itura hoc si, potio

146쪽

1go oua methodo Medendi

potio an debeat exhiberi tempore 1octuri necne, Ac proinde quando agendum indicari Midetur a proprietatibus naturalibus.

III catis quando agendum a nullo alio in

dicari,quam a praesentia uehementi 1 is indicantis unde Galenus dum proponit Daturari proprietates, pro nit has proprietates ut sint signum uirtutis prohibentis, unde quantum attinet uerbi gratia ad indicas, deberemus tempore noctis dare syrupui tu Sed si exhibeatur potio Socrati, cuius est illa proprietas, ut dum cogitur uigilare non possit postea amplius dormire dubio procul uires sunt debiles Ideo laaec proprietas est signum uirtutis prohibentis Unde hoc loco tu niores hac docti inam recte assequantur tria sunt explicanda Primum, quemadmodum patet, Quando agendum ratione unius materi, Secundo quomodo fiat manifestum Quando agendum ut est diruersarum materierum,sed in unico tantiim affeci ti: Tertio ultimo quomodo apertum fiat quado agendum, ratione diuetiarum materierum e&inphnibus affectibus , ut his tribus cogitatis nullius relinquatur scrupubis circa Quando

agendus . I. uando agendum ratione Tnmmatici D

primum,uerbi gratia in febri ardenti utimur frigi a circa statum cir-

147쪽

Hlaron mi pluaccci et pica uigore, reatio est quia eo tempore febris praesentia imagis potest ad indicandumnoua

Irigidam, quam materiae cruditas ad prolu-hendum ecce utimur circa statum sit id a , quia indicans est uehementius prohibente,

tuta adest presentia indicantis uehementiOm, Unde Galentis primo ad Glaucum P di i , si is cit in balneo admodum delectantur, ii bis in litas, die Uent,non errabis, Gaddit Galenus sed allusi semper habeatis in memoria ut in tem- Porcid fiat: Subdit preterea, si uero etiam o Zanctionis signa aderunt,si etiam s pius aueris, lico auon delinque non errabis Galenus his uerbis proponit Quado agendum ratione uniusnaateriae hoc ei ratione balnei in tertiana intermittente exquisita exacte, ut balneum sit anateria remedi refrigerantis humectantis facuantis, ut indicans sit febris quae indicat refrigerans . humectas, si materia quae radicat vacuans. quare quando agedum hoc in loco, debc indicari ait Psent a febris, a Pr sentia materi x,quae duo sunt pne sentia de

semper sunt existet febre, quare licet uti babnco, relicet uti balneo u Galeno bis in die, si homo delectetur, ut delectatio ut uoluptas hoc in loco non sit indicans, secti iniim uri

turis permittentis. Praeterea et cli tenda hora qua nec cibus, nec accessionis ara terra Prohibeat nec cruditas materte , ut praeterea Galenus non ita matur balneo in capit. I Q in

et cura

148쪽

t et odo Messendi

cura tertiane nothi, quemadmodum in cura tertianae exquisitae Praeterea quod in tertiananottaa,crtulitas prohibet,in exquisitato prohibet, Lob id dicit Galen si vero etiam coctionis signa aderunt,etiam sepius lauare expedit, nam dum sunt signa coctionis, sunt Iigna quae indicantur, quae manifestantur pre- entia indicantis aqua praesentiae indicatum ando agendunta. II iuuando agendum ratione plurium matrer rimi in unico siectu.

Vobexo attinet ad secudum quod erat

cognoscere quando agendum ratione' - materierum , sed in unico affectu, etiam ioc in loco ad veritas labet locum, ut quando agendum dessumatur a pri sentia vehementioris indicantis,ut si contingat esse

vehementius, lutius sit a vehemontibus inchoare si contra contra hanc veritatem proposuit Gal. i. Meth vlt dum habet in quibus periculini non impendet, non imminet, inchoandum leuioribus , quae nisi proficiunt ad validiora ascendendum, at subdit Galen. ubi aegroto moriendum est,ubi periculum est mortis,n inchoandua mitiorib. da ualen- forib. Pr tereas, adest pri sciati admodum lichemcntis indicantis, unde idemGal. I . Meth. 13. dicit in columella uitio primo ad naturam reuocare tendandum, si non licet , prorsus amputare oportet,ecce proponit m

terias

149쪽

Hiem mi Captuaccei terias medicinales aquam debiliores, sima-:teria chirurgicas materias amputantet Saan-

qua ualidioresti nos cognoscimus columelli; uitium non est admodum vehemens, licet ut medicamento, sed si cognoscimus collit mellae uitium,si uehementissimi tit nolae dat materi medicati, quam primum ad materias amputantes ad chirurgiam debemuscdfiigere, hoc faciendum ei a medicis,qui optima conscientia sunt praecuti, quia dubio procul magis lucrabimini si primo utemur, sed hoc est munus latronia, non medicorum. II uitando agendum in diuersis materi s. affectibus. AD ultimu quod erat cognoscere Quando agendum in diuersis materiebus rediversis affectibus, scie lum ex Galeno primo Meth s.contraria indicantia quandoque uno tempore locum habere, quandoque diuersis temporibus . Uno tempore ut in ulcere partis humidioris utimur eodem tem Dore siccis de humidis utimur siccis ratione na teriae excrementitiae, quae est indicans praeseruatorium , humido ratione parcis, quae pars secundum naturam habet tempe riem humidam, temperies humida indicat humidum, quia indicat sui conseruationem, rogo iuniores ut a se infelicitatem illam,

arceant, ne credant cum natura partis ulce- ae, cum temperies partis uic rata liabet

150쪽

uina indicandi,ne credant hanc natiuam hac temperiem si e Indicans curatorium, quia

curatorium indicat contrarium sunt nugae, natura partis si illum in custodiam indicatu ad rem , cum ergo licci eodem tempore qua doque contrarijs uti, non uno autem tempore, cum Caleno loco citat , si haec quae inuicem perpenduntur,habent rationem uel cati sae principalis,uclline qua non uel gentiS, ratio huius veritatis est, quia ubi indican tia non a que pollunt,oportet materias administrare diuersis cmporibus, secus autem ubiorque possunt Indicantia Vbi non aeque possi ita diuersis teriaporibus,unde loco citato dicit Galenus , ordinem sanationis seu tempus inuenies, si ad haec tria respexeris, uerbi gratia, in lacre id quod habet rationem causae principalis est temperies,est natura,illa enim

est qua carnem generat, causa sine qua non , cum Galeno loco citato est ibi dities,cauitas, nam licet pars ulceyata sit temperata, non sit' intemperita astecta morbosa, tamen nor potest ulcus remoueri, nisi remoueatur sordities, nisi cauitas repleatur , habet autem ra-B Uria tionem urgentis, ut uerbi gratia,si in ulcere

rente. fuerit conuulsio. Vnde iuniores hoc in loco intellio ere debent alterum qiuodnam sit ex his tribus, quod imagis postit, reliquum a iuuenibus cogitandum est, quomodo haec tria concurrant ad indicandum Eando agen