장음표시 사용
201쪽
posse observari tam confusum legum difficilli uiam chaos a corpore quovis legitime posse custodiri, illis considerandum relinquo, quibus nondum juratum est penitus insanire, & rationis suae oculis, antiquitatis
amore, tenebras indicere. v. Motus reciprocationis in diametro circuli, quam invenit Coperistaeus, de summa cum admiratione amplexus est Lansbergim, perseeii-Gnem tamen circulorum evertit. Dicunt enim punctum aliquod circulicut pudictum aequinoctii veri, & alia, huc & illuc sibrari in linea re-eta. Aqui si in linea recta, quomodo di in circulo 'Dicent sorte motum librationis aequinoctii veri adeo exiguum ess e, ut perfectioni circulorum nihil sentibile detrahat. Sed nilni agym, nisi probent motus esse exaetissime circulares , si enita vel minime deficiant, perit axio.ma. Et quidem Ellipticus Repleri non valde sensibi Iiter a circulo deficit. Neque tamen dicendum est, rotum Solis orbem lineae librationis parallelum ferri: indeenim mutabitur Solis Eccentricitas, di multa
o. Denique quae pro circulorum perfectione vaego asseruntur, nullius plane sunt munenti. .Arguunt ast, eorum simplicitare, quae corpus simplicissimum maxime decet. Sed contra se arguunt , quid enim simplicius, quam Planetam unicae Solis virtuti magneticae permittere, & ea omnia per unicum circulum Ellipticum repraesentare, quae illi ne per infinitam illam Epicyclorum congeriem l Urgent regularitatem, quod circulus in seipsum redeat, ct calculi facilitatem. Sed & figura hiliptica in seipsimi revertituro calculi ficilitate longe superat difficillimam eam circulorum confusionem. Opersicus imperfecitionis existimat, . -- ut ea quae sunt in optima ordinatione constituta, inaequaliter moverentur. od dc ego de iunt e luate armulari confiteor . inaequalitate autem Geometrica nihil ptuchrius, hinc enim speculationes Harm nicae jucundilliiniae. Deinde fatetur nobiscum Coternicis, viam Planetae veram, ex plantari cimilis compositam, non ella aequalem , cur Ron istic potius observatur ea pulchritudo motas,enim stellarum verus, non solum nobis inaequalis apparet, sed dc ita revera est. In eo differumus, quaenam hujus inaequalitatis vitra L. Nos scepi miis inemplis aliis multis confirmati, naturaeipsi opus hoc delegamus, virtutem magneticam, tam multis: Terimeruis cοmprobatam, inqualitati rumhuic praesidem constituimus: illi in fietis & commentitiis circulorum . ambagibus cauisu seustra quaeremes, inutili molestia sese torquent, , nec unquam sese extricare talant conruis circulorini, labyrinthoeten
Haecisura Lector candide, quat mihi erant adversis circulorum .
202쪽
persectionem disserenda, quae si diligenter attenderis. minime dubito, quin jam mecum videas ctuantis in tenebris ii versetitur, qui neglecta naturali causarum disquisitione, nihil supra has nugas student. m
nendi sunt igitur studiosi, qui veritatem non antiquitatem quaerunt, ut a vanissimis hisce circulorum speculationibus animos suos rexocarent,& ad Philosophiam magis naturalem assuescerent. Legant eruditissimum nostrum Gilbertum in Physiologia sua de Magnete . legant X pleri Astronomiam Physicam, in Commentariis de motu Martis, ta Epitomen ejus Astronomiae Copernicanae, de non dubito quin exinde jucundissimum solidae Philosophiae thesaurum captaturi sint, non illum quidem vanis subtilitati s & cui ita dicam literatis deliriis refertum, ut apud vulgares Philolaphos, sed divinissima verae sapientiae varietate florentem, Nectar & Ambrosiam suavissime spirantem. Disces exinde aemirabilem motuum magneticorum naturam, & quomodo ii in motibus Syderum apertissime sentiantur. . Disces exinde Suibus t cibus Sol ille Astrorum pater, Planetas tanquam charissimos liberos in sinu suo circumgestiat. Disces Creatoris tui inexhaustam sapientiam doctioribus labris desustare, de eorum nugas despicere & misereri, qui in circulis de lineis consenescunt.
AStronomiae omnis fere fundamentum sunt stellae fixae, unde recte
Haud alio potaexe mis Aducere Oompum Pervigiles oculi, aut solerti intagine miras Vestigare titas Frram , ct comitas piem. Hinc quosve est quod T cho in persectam earum restitutionem, tot pertinaces vigilias, tam Herculeos labores, animo invicto expenderit . Adeo ut nulla futura est aetas, quae infractam ejus solertiam, curam, de diligentiam hac in parte non sit admiratura. Quanta, quaeso, cum incertitudine
203쪽
CAP. II. De Stellis Fixis. 18s
ci iudine errantium loca re observatione concluderemug, si manco&imperiectissamo illo Ptolomi Catalmo uteremur, ut hactenus opernicis, & alii l quam rudis foret Astronomia sat centibus illis columnis innixa' Quam autem exactam, quam politam licet expectare, postquam indefessa istius Herois industria effectum est, ut tam perpetuo & certo fundamento perfruamur Ausus est tamen Hortensiis hic etiam turbare, dum certitudinem observationum Uchonicaetum in dubium vocat, placita ad bdera efieri. Nos tempore opportuno observationes T chonis fidei suae vindicabimus, & Hortensio os o cludemus. Postulat jam methodus ut quae de stellis fixis pauca conscribit, ad examen revocemus: In quo processu non dubito quin longe plures errores invenimus, quam Hortensim in tot voluminibus Uchonis. Experiamur. I. Utrum moveantur fixa stella. Cum mihi res est. qui cum sit, liberius a- pud eum loqui licet, nec adeo mirabitur me illud dubitare, quod apud alios satis convenit. Copernici vestigiis ut plurimum religiose inhaeret Lansbergius, nonnunquam & in erroribus, ut in circulorum per- fectione nuper vidimus; hic, ubi tutius sequi potuit, immerito deserit. Sphaeram enim stellarum fixarum iacit immobilem , Eclipticae autem & aequinoctialis sectiones statuit lento quodam motu ferri in praecedentiar unde recte colligit, stellarum fixarum loca. quoad visum tantum ferri in consequentia, quantum Eclipticae de aequinoctialis sectiones moventur in praecedentia. Lambergim autem punctum intersectionis Eclipticae & AEquatoris immobile credens, cui omnia r liqua conformanda sunt, fixis ipsis motum non solum apparentem, sed& verum attribuit.
Sed profecto absurda est haec opinio. r. Est enim quasi aliquis non contentus patrem- familias, & reliquos domesticos (Solem & Planetas) huc & illuc, prout res postulat, moveri, ipsa quoque tecta & parietes (fixurum sphaeram loco suo dimovere conaretur. a. Deinde si moveantur fixae, a quo moventur t se ipsae non movent: est enim ingenitum in omnibus principium, ut locum suum in prima creatione assignatum tueantur, nisi aliqua externa vi e sede sua dimoveantur. A Sole qui Planetas vehit, moveri non possunt, longe enim superant virtutem ejus magneticam ; tum distantia sua, limites hujus virtutis excedente,
tum mole corporis ipsum Solem, imo (si credimus orbem Terrae magnum multis vicibus superante. Ad haec, cum motus fixarum B b apparens
204쪽
apparens longe facilius & expeditius per Terrae motum, & praecessionem AEquinoctiorum perficiatur, quam per inutilem fixarum motum iobjicio illi, quod ille nobiscum adversus Ptolonisi sectatores, in quaestione de Terrae motu, objicit; frustra fit per plura, quod potest fieri
per pauciora. autem, etsi veram sententiam de quiete fixarum alibi . amplexus eu, in Tabulis tamen mutata mente veritatem deserit, mo tumque iis attribuit.
Pluris hae spectantia videantur: Disp. II.
205쪽
In qua respondetur MARTINI HORTENs II c ivillis advorsus T v c u o-
FFlicius esset Astronomiae , si tantum essent qui eam negligerent,
nec ipsos interini haberet quod ab eam colentibus patelletur. Sed ea semper fuit bonarum Artham miseria , ut non solum rudioris ignorantiae pedibus proculcatae iaceant, sed & ab illotis imperitorum manibus profanatae, miserrime nugantibus divexentur. Tantum immortalitati qualicunque inhiant Herostrati, ut eam . vel Templi Diasini incendio, mereri velint. Diu fuit quod Syderalis scientia, ruinosis veterum Astronomorum columnis dudum vacillantibus, Atlantem aliouem desideravit, cujus fortiores humeri, jam mola sua corruentem, sultinerent. Favit tandem illius votis Deus Opt. Maximus, rande:mque Peperit Ucaesa Tichinem, vir , vel ipso nomine jam satis apud intelligentes laudatum: cujus unius ligentissimae observationes, & divina plane inventa, longe plus Astronomiae contulerunt, quam vel vidit prior aetas, aut sperabit futura. Ille enim non solum Stellarum fixarum loca fere omnia, labore penitus Herculeo, exactissime restituit, quo sine sundamento, frustra instabili Ueterum arena deluderemur i sed & in Sole, di Luna, reliquisque Planetis, tam continuis observationibus, quam indefesso studio, quamplurima Naturae mysteria in lucem primus pro-B b i traxit .
206쪽
188 Praefatio in Horten M. Disp. VII.
traxit: & plura protraxisset, nisi fata severiora, iam satis nobi indultum rata Diis proximum virum tandem sustulissent. Adeo ut de illovetissime affrmare possim, quοd invidiose carpit Hortensiug. Successit huic divinissimuin Nepleri ingenium, viri ad abdita Naturae enocleanda nati; qui ex TIthom observationibus Astronomiam novam condere aggressus est, ea iiique. praeclaris , plui ibulque alii. scriptis prius praeclusam. seliciter tandem absolvit, editis Tabuli, Fudolphinu, quibus nunquam pares Sol adhuc vidit. Et quidem in omnibus adeo erudiic Astronomica traeia; it, ut semper mihi persuasum fuerit, eum omnia habere qui habet Replerum. Sed illa est ingrati mundu aemulatio, ut non sinet tantos viros meritissim una, multoque suo labore partum, honorem qVietos possidere. Extiterunt enim quotidie alii ex aliis, qui revirescentem sub Dchonis au piciis Astronomiam, nugamentis suis conati sunt opprimere vi quibusque nihil pulchrius visum est, quam fucatos suos triumphos ruinis
I aceo caeterorum. Prodiit nuper cujus in aliis non omnino infelix ingenium, Astronomiae posset non inutile censeri, nisi mallit pueriles quasdam & jamdudum antiquatas ineptias, sudore vanissimo recocta , iiii, Giganteo Perpetuitatis titulo di vcndere, magisque inani verborum sonitu intuli incere, quam solida: Astronomiae cognitione discentium animos adjuvare. Ucrum quia, utcunque libi applauderer, ignorare tamen non potuit, multa esse in Dchanis & Repleri scriptis, quae si a studiosis legerentur, certum foret illico perituram ipsius Astronomiam, nullamque in pollertim suturam apud deceptos illius gratiam ., quippe novit, Perpetu.ti sim Tabulas, si cum observatis Uchanicis conferentur, in ipsis' incunabulis expiraturas. Nihil igitur illi satius visum est, quam Agami uim Hortensium praeconem suum constituere vi qui, Astronoui , sua perditis Encomtis celebrata, reliquos omnes sub Torchoniae nomine defamare conaretur: cujus observationes (terribilem Taba- .lis. cillaim erroneas esse multis argumentis contenderet. ita enim eventurum confidebar, ut jugulatis, quos solost les habemiis, testibus, tibi suis himpune liceret Perpetuam inamos nostros eXercere Tyrannidem, omnique penitus extincta luce licentius in tenebris sperabat insanire. Edidit igitur Hortensius, mania mente, Mergio, in profectus sui sub tali Magistro specimen, Praefationem in La E ergii commentationes de motu Terra. ina, eli imie perlaudato Laustergio, quam plurima, acriori stylo quani in tantos viros decuit, adversus omnes promiscue I
207쪽
CAp. I. Praefatio in Hortensium. Ss .
clanic hs dispiatat. Et si autem illam animi proterbiam excusare conetur. quasi nihil honori D Dehonis detractum velit, quem non solum antehac magnosemper assectu prosecutud sit, sed etiamniis veneretur; salis tamen ostendit petulans illa insolentia, qua Dchonem ubique insequitur, quali animo affectus ista scripseriti magisque de more confictam esse istiusmodi excusationem, quam quod revera honori Dchonis consultum vellet. Adeo enim vile ipsi est quicquid Ticho invenerit, vi credas eum data opera absurdum neri, ob hoc solum ut Tychoni adver
Mirantur quidem nonnulli, quo consilio Philippi Lansbergii commentationibus illis in Terrae motum, examen Allronomiae Braheaeae pra fecerit Hortevsius. Quid enim ad confirmanda Copernicis aciunt errores (liqui sint) in observationibus Tich, ut nisi forsan crmar, Instrumenta bolo assixa, ob instabile illorum iundamentum in capiendis oderum observationibus hallucinata, a vero suo situ per Terraemotum excussa. Docuit quidem ille Philosophus Florenti-IO C. .
nus, circumactam Tellurem, Maris etiam commotionem una commu- DL, tari. At quis causarum connexu , ex Terrae motu Lansbe iam,tantos
in Astronomia tumultus excitabit tAliqui, nimis severi sorsan ingeniorum censererum, causam rejiciun rin contradicendi ardorem vi quo subito effervescens iracundia, praecipiti furore correptum animum, occasionis idoneae moram non permisit. Putantque Hortensium purissimo veritarumle Lambergiano, a somniis D-chonteis (in quibus tertium jam annim consumebat subito experrectum, idem illud fecisse quod consimili casu de se testatur e Gaas
Arma amens capio; nec set rationis in armis. Sed glomerare manum besso, m cancurrere in grcem cum sociis ardent animi. Furor iraque mentem Praecipitant. Pulchmum mori, succurrit in remis.
videtur huic sententiae favere inconsiderata ista temeritas, nimiae festinationis comes; qua causam suam interdum tam misere prodit, ut inter argumenta praecipua quibus evertenda sit, merito numerentur istic quae pro sese ipse construxit. - to delubri cultane telis ib.
Atqui iniquam esse hanc censuram, ipse Hortensius contendit. Fatetur
208쪽
quidem Praefationem suam festim calamo perscriptam et id quod facile ciecto. Sed negat se , in tantum virum ardore contradicendi, aut inanem captandi gloriolam insurgere; quem non sol m antehac maximo som- per assectu prosecuris est, sed etiamnum veneratur. Absit igitur ut credam tam mite animal, ad bellum adeo lac bi ymosum, provocari po-uisse, line justa eausarum conssideratione.
Magis arridet illorum conjectura, qui Regali Mathematicorum stylo assueti, causam plaustibilius statuunt, sublimes tuos animos quos Astronomia, maxime Copermeana, itudiosis inspirat dii rem exemplo sane non assimili confirmant. Succensuit olim Alexander Philim Patris sui victoriis, aequales ita saepe affatus, Quid mihi a Patre restabit,si praeclara facinora ille jam cuncta peregiti Eandem aemulationem in excitavit alter hic Philium, etsi non Pater, tamen Magister, sc tandem. uti serunt. Socer. Terra tam valide a commota, nihil Hortensio quod moveret relictum est. Alexandri igitur magnanimitatem imitatus, novos orbes exercendis viribus quaesivit. Unus Peletaoj, meni non susscit orbis. Utque nihil in rerum natura firmum haberemus, Astronomiae quietem interrumpens, Coelum Terrae mi et i inter eos recensendus,de quibus Poeta, Nise foret Terris securior arduus e ther, Assectasse ferunt regnum caeleste Gigantra. terim in Principes aeque magnanimos periculosum, quinimo difficillimum est eminere. 5ociatis enita viribus illum aggrediuntur cateri, liquis nimium fortunatus imperium ultra limites cupiat extendere. Eandem prudentiam discere velim Astronomos. Vident omnes quam subita & insperata felicitate Leo ille Belgicuc, Summo capis extulit aedis. vident quanta classe ipsius Filii Neptunum onerent; Quam audaci machinatione, Archimediae instar, Terram e situ suo removerint. Neq; his contenti, Arcem Uraniburguam recenti exercitu oppugnant f &,ni fortiter relistamus, captivam deflebimus Astronomiam, misero Circulorum labyrintho (si isti vicerint includendam. Suadeo isitur, ut communi consilio nimiam illorum ambitionem coerceant, qui ab eo metuunt.
209쪽
CλP. I. Praefatis in Hortensum a se r
victoriis marinis nos et gratulari solemus, non invidere. Rectius istis dolebit, saepius eas expertus, Nidiis Magister Dedecorum pretiosm e ter. Haeresin illam de Terrae motu, L. Tromonis Sc suis Cardinalibus corrigendam relinquo. Utique nos Lutherani (ut ab illis nominamur)Terrae Quietem inter Fidei articulos nondum numeramus. Neque enim adhuc Religionis nostrae tantum metuimus, ut illam a Terrae motu qualicunque concini posse vereamur, utpote non Terra sed , Coelo funda
Nullam expavemm vim: quatiat licii Orbem tui lius, Teremque seiusus Convulsa, montium ruinis
Arctet aquas Pelagi frementis. At Arcem opprimi, ipsumque Ticianem' malis modis excipi, tantosque sumptus & bene positos labores , riteque institutas observationes ludibrio haberi, non patimur. Etsi vero non ego is sum, qui dubitem, Homo ne fuerit Deia, an Deus, atque adeo libere philosophanti indignum credam,cujusvis inventis ingenium suum serviliter emancipare: neque enim hoc vel ipse T)cho aut quisquam sanus sibi arrogabit,istulteriorem suis scriptis persedibonem a posteritate conciliari dedignetur e cLamile iano relinquatur illa Perpetu- . Illud tamen furiosis persuadere cuperem, modestius E iaptis vitis (vel ubi ipsi errarunt esse dissentiendum, Male igitur decuit Hortam impotenti procacitate in Dchonem decernere, quasi indignum cui vel minimum deberet Astronomia. Non adeo leviter in bene de nobis meritos saeviendum judico. Quocirca cum terricus isse Cato, vigiliarum & sumptuum-ingratus irrisor, tam . indecoram libertatem in viros doctissimos sibi inique sumpserit. ignoscat mihi, si de ego, suo exemplo edoctus, eadem licentia justioribus de causis in ipsumta Magistrum suum usurpata, severius ipsis ingratitudinem exprobrem. ut sciant tandem Astronomiae turbatores, quam infelici audacia in Tichinem insurgitur. Rursus igitur ad arma, Hmensi, rursus ad aciem redeundum est. Nondum ita parta est victoria, quin possit ante triumphos instaurari praelium. Nondum ita Tichonem vicit Lambergiis, ut vel ille spem vel hic metum abjiciat. Ergo age, tuasque in Ast onomiam fabaa
210쪽
,iv. quaerelas, patiaris demto , amica & placida hae inter nos disceptatione, paulo acciaratius ad incudem revocari.
Vidi iii jam, qua Lm Magistrum sis adeptusi addisce jam
3 & qualem deleruisti. Dicis enim te,nondum Tichanicis acquiescentem, ex illis solis Aproniomiae in aurationem sperasse, dumntandem felicior (ut tibi Videtur Lanspergit iamiliaritas errorem istum tibi aperuisset. Crede mihi, Hortensi, nili ex cavillarum tuarum ingenti numero convictus estim, nunquam mihi persuaderes te et Ichonstorum scripta perlegisse. Facile equidem concesserim, Magistrum tuum imperitis posse nugas suas imponere, quilibet enim illos decipiet qui meliora nesciunt: ut tamen aliquis post lectos, post approbatos T chonem dc xeplerum, adhuc tamen cum Lanslergio insaniat. proli quantum miraculum i Certe ego ut primum divinuli mi Tepleri (non tam Astronomi, quam Astronomiae) scripta vel primis labris degustassem, quam insuavia. quam insipida judicavi Lamberei tui oraculat Tu tamen hunc post illum miraris i Multum ego quidem infelicitatem tuam doleo, cui; . post laudatam lucem, adhuc placeant tenebrie. Ignoscas igitur, ii acriori calamo persequar obstinatum hunc animi tui morbum, mitiores medicinas iamdudum sua sponte renuentem. illud tamen in te non parum approbo, quod scribas te Dchonem non 3. solum antehac maximo semper asseau prosecutam esse sed etiamnim v nerari. Quam facinoris tui excusationem, etsi de more tantum fictam esse, lacile persuadeat frequens tua amarulentia, & vilis tanti Artificis contemptus, legitimam tamen de veram putabo; cum nihil dubito, quin Magistri tui genio nimis infectus, ex furore potius & vana animi levitate, quam praematuro consilio, in Dchonem exarseris. . Prudenter igitur feceris, si rursus mutata animi sententia, Dis millum, quem totus orbis meritissime admiratur, pristino illi, quam olim habuit a te, honori restituens, novo huic Magistro valedicas. .Sic enim fiet, ut Astronomiam aliquo forte adjuveris, quam nunc vanissima contentione nequicquam conturbes. Nec pudori credas, eum quem publice defenderis derelinquere: plus peccas, si inveteratae malitiae perverse favens, errorem adaugeas; quam si ingenua .consessione veniam merearis. Honestius (mihi credeo ad Uchonem reverteris, quam illum deseruisti. Neque ista retractatione admissa, majorem animi levitatem metuas ostendere, quam olim praebuisti Dchonem deserendo, a quo
unico petendam esse Amronomia inmun ationem, & ipse tibi quondam
persuaseraS.. Ne sit igitur penitus auribus tuis ingratus, qui tantum virum pristianae suae in affectu tuo sedi(aliqua saltem ex parte restituere laborari