Raccolta d'opuscoli scientifici, e filologici. Tomo primo cinquantesimoprimo 16

1쪽

URATIONES DUAE,

altera pro Lingua Latina , altera pro Scholia Publicis.

3쪽

HIERONYMI

Pro Lingua Latina habita Florentia die 13. Ianuarii 736. o R A

IOSEPHO MARIA

ARCHIEPISCOPO . DIU Wlixiorque, quod non

ignoratis, Florentini, ab eruditissimis viris quaesitum est, Itali exne Latinae, an Italicae Latina Lingua praestaret Etsi autem in utramque partem multa sint sane graviter .copiose a illis doctoribus disputata , nulla me tamen xe impediri arbitratus sum, quominus ego, quamquam cum illis neque im a ge-

4쪽

genio neque doctrina comparandus in eadem q-stione versarer . De qua quid sentiam, ex hac ipsa ratione in ea , quam sum habiturus, cuique uos , si quando alia , maxime Wa, tentos benevolos est oportςbit intelligetis. Plura praefari me hoc tempore , neque nec ei te est propter dicendarum rerum vim atque copiam vehementer essetis mihi, & vobis incommodum: Sed mihi pzesertim, qua febricula etiam conflictor, ob eamque causasti m non memoriter , neque stans, ut hujus loe eonsuetudo seri,

sed de scripto, sedensque recitare suin jussit S. Sed antequam ad Italicae Linguae

cum Latina contentionem venio, qt in

dam mihi necessario de linguis generatim dicenda sunt; quibus hujus ipsius rei, quam quinimus cognitio

imi versae controversia tanquam ariti-nratio continetur. Quod si ii quoque fecissent, qui tantis partium studiis in eadem quaestione tractanda ante me versati sunt plurimi, id fortasse attulissent, quo uno allato ac stabilito reliqua est deinceps omnis facilis at .cue expedita conclusiori neque homi-

5쪽

meruditorum mentes, qui tanquain disceptatores atque arbitra ad rem cognoscendam ac diiudicandam ab illis actoribus advocati sunt, nihil certi adhuc, quod sequi possent, hi rerum

ancipiti obscuraque habuissent que toties, ut in judiciis solet, ampliandum pronunciavissent. Illud igitur ante Omnia ponendum est in orbilone ejus, quia inguam aliquam com mendandam prae reliquis atquc efferendam fuscipit, idque omni veraci tione confirmandum Unam eis Omnium linguarum atque eamdem vim ac naturam neque ullam ulli sua ipsius dignitate , sed hominum opinione praestare. Hoc viri eruditissimi senatentia mea , ac ceteroquin acuti non viderunt: putarunt suam inesse quibusque linguis insitam ac nativam pulchritudinem, gravitatem suavitatem, splendorem, venustatem, magnificentiam initae dotes in quibus aut omnes aut plures essent, eas linguas p se ri ceteris oportere . Atque hactenus uidem res mira animorum consenisone, nulla Sententiarum varietate bellissime procedebant. At vero ubi eo deventum est, ut quaereretur , in qua

6쪽

6 Hieronymi an arsiniqua potissimum lingua taliae orname

tareperirentur rupta continuo fides , abalienati animi, commissa pugna vocis uratio rixa dissidium sempites

num . Nam cum omnes inter se de summa re dissentirent, in eo tamen mirifice consentiebant , e , quam

quisque linguam defenderet, sive G eam, sive Latinam, sive Etruscam, stive Gallicam , sive Hispanicam , sive aliam ex iis, quibus humanae Gentesu untur, eam reliquis re graviorem&suaviorem, splendidiorem , denique omnibus partibus meliorem dicerent: disputa udique finis is esset, qui ferme solet, ubi studii cujusque, non verit iis patrocinium suscipitur, resque non. subtiliter nec ad vivum resecantur, sed leviter, ac pingui minerva, ut ajunt, aguntur, ut in sua quisque opinio uaobfirmatior pertinaciorque discederet, seque unum sapere, ceteros errare ac deli re arbitraretur. Posthmu ne Veiaram aliquando, atque hujus disputationis exitum invenire Postumus placare animos hominum iratorum, eo

que infestius inter se depugnantium quo sese justius plerique putant Pro patriae lingua gloria ac dignitate aris

7쪽

Orationes Da dima sumpsisses Possumus Etruscos Galliri Gallos Hispanis, praesertim vero Latinos&iisis reliquis , qui de lim

a principatu contendunt, conciliam Mefficere, ut,ii depositis simula tibus , unam omnes principem dei gant, atque ita suam non eis princia Pem fateantur, ut nulli tamen de dignitate concedati offuturus, ut opinor . ω profecto p clara res est ,

digna, in quam quicquid possiimus

conseramus.

Aemilii quidem in hamanas res inia tuenti, ioininum diversa 1 tudia atque instituta contemplanti, verissimum esse illud videtur, quod etiam proverbii loco jactatura Omis alteram partem, orbis alteram item partem

contemnere atque irridere. Nam, udomittam de aedium, vestimentorum epularum ossiciorum rituum rationibus ae generibus admodum dissimi Iibus dicere , quorum tamen cuique sua maxime probantur, ac reliquis it veracitiestiora, sive commodiora te me videntur: idipsum in linguis, qlia thue pateat, possumus intelligere. i. eer unicuique in re minime obscura, quam sit hoc verum, secum ipsum re d pu

8쪽

putare. Ego quid mihi haud ita an

te multos hos menses acciderit , diacam Nam, cum animi causa Ligusti eam oram Iustrarem , 'avaniam,

quod oppidum ad mare jacet , sorte

venissem, nec longe Lapicid1nas tot, orbe celebratas in proximismont1bus esse scirem, eo me visendi studio contuli omnia sane mihi jucunda ac graseta acciderunt praesertim cum is , qui me deducebant m iis, qua operis erant, humanissimis, ac singula ei scitant comiter atque affatim respondentibus uterer . Unum modo me pupugit, fecitque ut nonnihil con turbatus inde discederem. Cum enim jam satis oculos animumque ,1dem do, cognoscendo explessem meum, coepi more hoc nostro atque urbano paullo pluribus verbis gratias tam bonis hominibus agere. Vidissetis, lo-

sellabarum appellationem horrescere, sinere uix risum aut etiam sibilum

9쪽

orationes Huc se loquentes irridemus ;lli nos torsetas injuria sed tamen rident. Rio, deri autem cur malim, quam probari rataque, ut me illis darem, mutato repente sermone, ironunciandi ratione conversa, cepi ligustice ligustica verba conjungere, atque ita reliquum gratiarum actionis absolvere. Quid quaeritis Z Usque eo id illis gratum accidere animadverti, ut mihi gratularentur, quod tam subito resi pulsem, ac barbarum illum Sermo nem, quo initio uti coeperam, abie-:cissem; me inquinatissime corruptis simeque loquentem, vaste ac rusti Ce , quantum eoteram , pronunciantem faustis ominibus ad mare prosequerentur.

Quid hoe mihi accidit prinniam

ut eo sermone utens , qui bonus accommodus haberetur, irriderer a) Barbarus hie ego sum, quia non intellia ulli rident solidi verba latina Getae Mebat ille apud Tomos exm Ians latinus Poeta. Verum ille aliquando resipuit; , ne latine apud non latinos loquens irrideretur , diridicit Getice, immo & scripsit. atque. ita

10쪽

Io Hieronum Lagomasnἰ ita demum probatus est . a talapudet: Gesie scripsi sermone libeltam, Structaque sunt nostris barbara verba modis. Et placui gratare ibi coepique poetae

Inter inhumans nomen habere Getas. At vero Barbarorum modo atque agrestium est bonos sermones irridere, quibus est suus malus r humanae gentes acculta bonis parcunt, malos duntaxat infectantur . Quid igittvr Cum aliquando , ut fieri apud vos etiam arbitror, in Scenam Veneti hominis, aut ergomatis, aut Bononiensis, aut Neapolitani, aut vero

etiam Galli, Hispani, Gemanite sona inducitur , putatis eorum semmonibus plaudi , cum tota theatrae risu, cachinnis, sibilis personant An sunt harum gentium sermones mali pan Florentini inhumani, qui non marios sermones irrident f Quid ζ cum,

alii item Populi par pari , ut junt,

referentes, ad pulpita Florentinite sonam hominis evehunt is similia plausu ac clamoribus excipiunt nivm aut eas barbaras atque inhumanas aut sermonem vestrum agrestem atque ridiculum esse dicemus' Ergo Qu-