장음표시 사용
101쪽
st M. FAB. QVINTI L. INSTIT. : snaris quid opus erat tantum studiis laborem impendere, si Ira nudas atque inornatas indicare satis videreturὶὶ neque ruri
-. sus sinuosa &accersitis deserintionibus . in suas uteria: imi
sus sinuosa, & accelsitis descriptionibus, in quas pleriq; imitatione poeticae licentiae ducuntur, lasciuia.Uitium utrunque peius tamen illud quod inopia, quam quod ex copia venit. Nam in pueris oratio persecta nec exigi nee sperati potest: melior autem est indoles larra, generosique conatus, dc vilplura iusto coneipiens interim tritus. Nec unquam meia his discentis annis offendat si quid superfuerit. Quin ipsis do oua ratio hoc esse curae Velim, ut teneras adhuc mentes more adhib.tida nutricum mollius alant, & satiari velut quodam iucundioris 4 Erit illud plenius interim corpus, quod mox adulta aetas adstringat. Hinc spes roboris. Macient nanque & infirmitatem in posterum mirari solet protinus iomnibus, membris expressus infans Audeat haec aetas plura.'&inueniat, & inuentis gaudeat. sin ilicet illa noti satis i terim sicca & seuera. Facile remedium est ubertatis, sterilii nullo labore vineuntur Illa mihi in pueris natura nimium spei dabit, in qua ingenium iudicio praesumitur.' Materiam esse pri involo ves abundantiorem, atque ultra quam Oporteat latam. Multum inde decoquent anni, multum ratio llimabit, aliquid velut ulu ipso deteretur, sit modo V, de ex - icidi possit, & quod exculpi, erit autem, si non ab initio te nuem nimium laminam duxerimus, & quam caelatura altior rumpat. Quod me de his aetatibus sentire minus mirabitu
x. de Orat. qui apud Ciceronem legerit ..Volo enim se efferat in adol- lscente foecunditas. Quapropter in primis euitandus, α in la agisιν puςris p vcipue, magisteraridus non minusquam teneris Iudestyn hu- ianc u miles mitim, Oc velut terram spectantes, qui nihil supra qui . ltidianum sermonem attollere audeanr. Macies illis ero sanitate, & iudicii loco infirmitas es': & dum satis putant viti carere, in idipsum incidunt vitium, quod virtutibus carent Quare mihi ne maturitas quidem ipsa festinet, heu niusta ire lacu statim austera sint: sic&annos ferent,&vetustate prota cien . Ne illud quidem quod admoneamus indignum est,i genia puerorum nimia interim emendationis seueritate de Imr.Geor, licere: nam & desperant, oc dolent, & nouissime oderunt: α 4 im β' quod maxime nocet, dum omnia timent, nihil conantur. εμήρ αυ - , detiam rusticis notum est, qui frondibus tenetis non iis, putant adhibendam esse salcem, quia reformidareferrum vi-ὸentur.
102쪽
oκΑYokra R.' Lis II. CAP. IV. σ3 Exereita dentur, dc cicatricem nondum Pati posse. Iucu dus ergo tum riu ς maxime debet esse praeceptor, ut remedia, qua alioqui na-R ctori tura iunt aspera, molli manu leisi niμr: laudare aliqua , ferre quaedam mutare etiam, reddita cur id fiat ratione: illumi. nare, interponendo aliquid sui. N qnnunquam hoc quoque erit 'tile, totas ipsum dictare materiasiquas δc imitetur puer,& intellis linquam suas amet At si tim negligens ei stylus . fuerit, ut enim dationem non resipiat: ςxpertus sum prodesse; fortes eandem materiam rursus a me tractatam, scribere de inluto inberem sposse enim eum adhuc meIius, quatenus nulla magis studia quam spe gaudent. Aliter autem alia aeras etysnaan δa est,& pro modo virium exigendum:& cqrrigeridum'όpucsqIebam modicere ueris aliquid ausis se Emidi'. hi laetitis, laάdate illud me adhuc, venturum tem hon Pcrmuterem. ita dc ingemo gaudebant,dciuili Iubhsallebantur.'. ' 'i .
qhanta maxima ponit. dhibiμ fligentia volo. ramis cum sermo institu' qάα audierint, positis.
emporalis garrulitari: cia Undata cogitatio. & 'ix sargendi mora, circula
Artist dὲ sepersuali 0 pyn intur. Erit suum paranuae facultati temitus,nec a nobis pegligςnter i Eus isi .eracisbitur. ' ri Io. satis ut spuer omni cur summo quantum aetas in da ii labwre, aliquid prob bise ripserit. innoc assuescar, huius tiali naturam sibi faciat. Ille demum in id quod quaerimus aut e proximum poterit euadere. qui ante discet rectedleeeE, quam clito inutiliter subiungitur opus aest utendi eoρ firmandique eas, quod α ναεMyησκεν, vocatur Id porro noti l nium in fabulosis & carmine 'eriaitis fieri potest: verum rasami r isssannalium monume
103쪽
tib. . alis eueiberaret: sit in utramque partem ingetis ad diee, ρ. dum materia, ut de serpente quo Seipio traditi it genu Mev. i. Iupa Romuli, & AEgeria Numae. Nam Graecis laiIh6rii iste a Gest. M. . runque poeticae similis esuicentia. Saepe et am qilaeti instet cap. I. de tempore, de Ioeo, quo gesta res dic: tur. Nostin E uim Liu. dae de persona quoque; sicut Liuius frequentissi medii tritat, εξα-lii ab aliis historioi dissentiunt. Inde paulatim ad mai3tadae. liab. tendere incipiet, laudare clarcs viros,& vituperiret rim Io. bos: quod non simplicis utilitatis opus est. Nantlile M inia genium exercetur multiplici variaque materia diatii Asricontemplatione recti pravique forsitatur, &multa inde cΚ-gnitio rerum venire exemplisque, quae sucit in omni rόnete caussarum potentissima, Iam tum instruitur , cum ies pollet
Hinc it Ia quoque exercitatio subit compatatiotii .ὴ ter
melior, uterue deter or: quae quanquam vel satur in rari e simili, tamen & duplicat materiam, & uirtutum vitiores que non tantum nain ram, sed etiam modum tractate verum de Oi dine laudis, contraque; quoniam tertia hiez rfieriniectpars est, praecipiemus suo tempore. 'Commuri est loci P di, maxima iis loquor, quibus citra pei eas in ipsa vitia moris 'est petis. c. 7. rare, Ut in adulterum, aleatorem , petula hiemi ex messis Commuia sunt iudiciis,&, si reum adiicias, accusationes: quanquam hinnem fora. quoque ab illo generali tractatu ad quasdam deduci spe dies rum misi. solent, ut si ponatur adulter caecus, aleator pauper, petulans - senex. Habent autem nonnunquam etiam defensionem: Na& pro luxuria,&pro amore dicimus, & leno interim parasitusque defenditur: sic ut non homini patrocinemu sed etini in Theses autem quaesumuntur ex rerum comparatione,
ut rusticaue vita an urbana potior, iurisperiti an militaris viri laus maior, mite sunt ad exeicitationem dicendi speciosis atque ubere, quae vel ad suadendi officium, vel etiam ad iudicium disceptationemque iuuant plurimum.Nam posterior ex praedictis locus, in caussa Murenae copiosissime a Cicerone tractatur Sunt & illae pene totae ad deliberatinum pertinentes genus. ducendane uxor, petendine sim magistratus. Nan- que hae personis modo adiectis suasoriae erunt. Solebant praeceptores mei, neque inutili, Sc nobis etiam iucundo --nere exercitationis, praeparare nos coniecturalibus caulus, cum quaerere atque exequi iuberent, cur armata apud ea cedaemo Diuitiam by Corale
104쪽
ORATORIAR LIB. II. CAP. IV. 71 Exereita daemonios Venus. & quid ita crederetur Cupido puer, ae vo- Monus I ceri& sagittis ac face armatus, &similia in quibus seruta Riuetori-bamur voluntatem, cuius in controuersiis frequens quaestio est: quod genus chriae videri potest. Nam locos quidem, qua- Iessunt de testibus, semperne his credendum :& de argumen-' ''tis an habenda etiatri paruis fides:adeo manis stu meit adso. renses actiones pertinere, ut quidam nec ignobiles in ossiciis Lactatim Civilibus, scriptos eos, memoriaeque diligentissime manda. Os, in promptu habuerint, ut quoties esset occasio. extem porales eorum dictiones his velut emblematis exornarentur. yy'Quo quidem nec enim eius rei iudicium differte sustineo summam videbantur mihi infirmitatem de se confiteri. Nam 'δ' quid hi possint in causis quarum varia ac noua semper est sa-cies, proprium inuenire , quomodo propositis ex parte diuersa respondere, altercationibus veJoeiter occurrere, testem rogare, qui etiam in iis quae sunt communia, & in plurimis causis tractantur, vulgatissimos sensas verbis, nisi tanto ante praeparatis, prosequi nequeantZ Necesse est bis, cum eadem iudieiis pluribus dicunt, aut fastidium moueant, velut frigidi repositi cibi: aut pudorem , deprehensa toties audientium memoria infelix supellex : quae , sicut apud pauperes ambitiosos, pluribus & diuersis ossiciis conteratux et cum eo quidem, quod vix ullus est tam communis locus , qui ponit
cohaerere, cum caussa, nisi aliquo propriae quaestionis vinculo copulatus, appareatque eum non tam intertum, quam applicii uiri, vel quod dissimilis est c. eteris, vel quod plerunque assumi etiam parum apte solet, non quia desideratur, sed quia Hi tu est. vi quidam sententiarum gratia verbosissimos lo-R Sarce uti , uni ex locis debeat naici sententia.Ita sunt autem I pe qabae cic utilia , si oriuntur ex caussa. Caeterum. 'quainbbri: pulchra locutio, nisi ad victoriam tendit, utique super δcua, si dintelim etiam contraria est. Verum hactenus ς, Rari satis fuerit. ozgum i us & vituperatio iam maiores ac probe sum- De tegummia operibus suffectatas vices desiderant: quae quidem suas, illa magi an controuersis accommodata sit exercitatio, rio gener c posuerudine & iure ciuitatum differt. Apud Graeeos enim variassi i
lator e rum λd iudicem vocabatur .' Romanis pro concione , si adcre ac dissuadere motis fuit. Vtroque autem modo p uca de his &fere certa diςuntur. Nam genera sunt tria. sacri, Uio int
105쪽
masth. in publici, priuati iuris. Quae clivisio ad laudem irratis spectatiorat. προs,si quis eam per gradus augeat, quod lex, quod publica, quod
λεπτίνα, ad religionem deum comparata sit. Ea quidem de quibus Q νωταπ- quaeri ibi et, communia omnibus. Autenm de tute dubitari mno ovi. potest eius qui rogar, ut de P. Clodii, qui non rite creatus tri- Suet in Ca bimus arguebatur: Aut de ipsius rogationis, quod est vari u , 'sa. O Cic. siue non trino forte nundino promulgata, siue non idone in ora. pro die, siue contra intercessiones , vel auspicia , aliudue Primo sua. quod legitime obstet , dieitur lata esse vel serN, siue alicui manentium legum repugnare. Sed haec aci illas primasexe
erobiam citationes n6 pertinent. Nam sunt hae citra complexum personarum, temporum, cauriarum. Reliqua eadem sere vero fictoque certamine huiusmodi tractantur. Nam vitiumaut in
verbis est,au tin rebus. In verbis quaeritur, an satis significent, an sit in his aliquid ambiguum.Ia rebus, an lex sibi ipsa comsentiat,an in populum ferri debeat, an in singulos homines. 4Nonestum Maxime vero commune est quaerere,an sithonesta, an utilis. 4quid eorΠ- Neci noro, vlures fieri a plerisque partes: sed nos iustum, lpudiatur. pium, religiosum, Caeteraque bis situ ilia, honesto comple etimur. Iusti tamen species reon siri luiter exeuti selet.
enim de te ipsa quaeritur, ut dignane poesta vel mariniosis
Aut de modo praemii, poenaeve, qui ta Πλaior quam mimu culpari potest. Vtilitas quoque interim natur disceinitiae, Ogum v- interim tempore. Quaedam an obtine possint, ambigvsolet sibim. Ne illud quidem ignorare oportet, leges aliquando totas, aI Cie in O- quando ex parte reprehendi solere, cum exemplum rei utruva pro lege usque nobis claris orationibus Naebeatur. Ni emesalliteri Agraria, quoque leges esse, quae non in perpetuum rogentur . sed de ac ora- honoribus aut imperiis, qualis Manilia fuit, de qua Cinei . toribus. nis oratio est. Sed de his nihil hoc loco praecipi potest. Cori- Damosthε- stant enim propria rerum de quibus agitus, non com nitri, nict -- qualitate. His fere veteres facultatem dicendi exercuetu
assumpta tamen a dialecticis argumentandi ratione. Nam fictas ad imitatio oem soli consborumque materias apud cos dicere, circa Dem c trium Phalerea institutum fere constat. An ab ipso id genus exercitationis sit inuentum cui alio
quoqu libro sum confessu parum comperi di sed ne ij qui-
dem qui hoc fortissime assi rutant, ullo satis idoneo autoret uni tr. Latinos vero dicendi praeceptores extremis L. Crassi temporibus coepisse, Cicero autor est: quorum insignis ina si me Plotius fuit.
106쪽
SEdde ratione declamandi post paulo Mnterim, quia pri--e
ma Rhetoricex rudimenta tractamus, non omittendum II videturid quoq; ut moneam, quantum sit collaturus ad pro Rehum distentium Rhetor, si quemadmodum agrammati- Cis igitur poetarum enarratio .i a ipse quoque historiae,at.
que etiam magis orationum lectione suscepto a se discipu- umcto-Ios instinxerit: quod nos in paucis quorum id aetas exigebat, rationum di parentes utile esse crediderant, seruauibus. Caeterum lictio me sentientibus iam tum optima, duae res impediment se e ρ uadiis parixunt, quod & Ionia eonsuetudo aliter d cendi fecerat lege, istilis. α robusti fere iuueties,nec hunc liborem desiderantes, ex-
107쪽
M. FAB. QVINTI L. INSTIT. emplum nostrum sequebantur. Nec tamen etiam si quidni ui vel sero inuenissem praecipere in posterum puderet. Nunc vero scio id fieri apud Graee o si sed magis per adiutores: quia Non videntur tempora suffectura, si legenti bes singulis praeire semper ipsi velint. Et hercle praelectio , quae in hoc adhibetur, Ut facile atque distin iste pueri scripta oculis sequantur, etiam illa quae vim cuiusque verbi, si quod minus usitatum incidat, docet, multum insta rhetoris ossicium existimanda est. At demonstrare virtutes, vel, si quando ita incidat, vitia: id professionis eius atque promissi , qui se magistrum eloquentiae pollisetur. maxime proprium est: eo quidem validius, quod non utique hunc labori m docentium pollulo, ut
ad gremium reuocatis , cuius quisque eorum velit libri lectioni deseritiant. Nam mihi cum facilius, tum etiam multo magis videtur utile, facto silentio unum aliquem quod ipsum imperari per vices optimum est constituere lectoreiis, ut protinus pronunciationi quoque assuescant: tum exposita eaussa in quam scripta legetur oratio: lnam sic clarius quae dicentur. intelligi poterum j nihil otiosum pati, quodque minuentione, quodque in clocutione annotandum erit : quae in prooemio conciliandi iudicis ratio: quae narrandi lux , breuitas, fides: quod aliquando conlilium.& quam occulta cal. Iiditas. Nanque ea sola in hoc ars est , quae intelligi nisi ab artifice non possit Quanta deinceps in diuidendo prudent a, quam subtilis & crebra argumen Elio: quibus viribus iti
pirat,qua iucunditate permulceat: quata in maledictis asperitas, in locis urbanitas: ut denique dominetur in affectibus, atq; in pectora irrumpat , ammiamque iudi um similem iis quae dicit, essiciat. Tum in ratione eloquendi, quod verbum proprium, Grnatum, sublim.e:ubi amplificatio laudanda, quae virtus ei contraria: quid Deciosis translatum, quae figura.Voborum, quae lems &qua diata. sed virilis tamen compo asso. Ne idqvideminutile , etiam corruptas aliquando ac vittasas orationes , quas tamen plerique iudiciorum .pIRuitate mirantur, legi palam pu-is, ostendique tu his quam muι-ta impropria, obscuta, tim da, humilia, surdida, lasciuia, e foentinata sint .' quae non laudantur modo a plerasquc., sed
squod peius est j propter hoc ipsum quod truit praua, laudantur. Nam sermo rectus, & secundum naturam cnuntiatus, nihil habere ex ingenio v detur: illa vero quae utcunque
deflexas tiranquam exquisiuiora miramur : tronaliter qua
108쪽
ORATORIAR. LIB. II. CAP. V. 7s Lemod stortis,&quocunque modo prodigiosis corporibus apud Histetri qRosdam maius est pretium, quam iis qua nihil ex eommu- co um κnis habitus bonis peradiderunt: atque etiam qui specie eapi. Or x. xi
untur, vulsis, laeualisque inustas comas acu comentibus, 'T, '& non suo colore nitidis, pluet e sie formae putant,quam possit
tribuere incorrupta natura: ut pulchritudo corporis venire
videatur ex malis motibus. Nec solum haec ipse debebit do-eere praeceptor, sed frequenter interrogare,&iudicium discipulorum experiri Sic audientibus securitas aberit, nec quae dicentur,perfluent aures: simulque ad id perducentur, quod ex hoc quaeritur, ut inueniant ipsi,& intelligant. Nam quid aliud ag mus docendo eos , quamna semper doeendi sint Hoc diligentiae genus ausim dicere plus collaturam discentibu S, quam omnes omnium artes, quae iuuant sine dubio multum sed lati ὀre quadam comprehensiono , per omnes quidem species retum quotidie pene nascentium ire qui possunt Sicut de re militari quanquam lant tradita quaedam praeceptactim nia; magis tamqn proderit scire, qua ducum quisque
latione, in quali loco, tempore, sit usus sapienter,aut contra. Nisi in omnigus fierentinus valent praecepta, quam experi-
. mΘnt rati vero declamabit quidem praeceptor,ve sit exemplositis additoribus ς non iram contulerint lecti Cicero ac Demosthenes Corrigetur palam siquid in declamando discipulus errauerit: non potentius erit emendare orationem quin
imo etiam ineundius ' Alliena enim vitia quisque replehendi mauult quam sua Nee deerane plura quae dicerem, sed - neminem haec utiluas fugit ratqueutinam tam non pIgeat fa-dere istud, quam non displicebir. Quod si potuerit obtineri, non ita dimes lix supe rit quaestio, qui Iegendi sint incipien-
tibias. Nam quidam illos minores, quia facilior eorum intel-IEctus videbatur, probauerunt, alii floridius genus, ut ad a Iὸnda primarum qiatum ingenia magis accommodatum Ego optimos quidem&statim,&semper,sed tamen eorum can qui/Vasa dississimum quenque, & maxime expositum velim , Ut Li' jandi inmui uni a pueris magis quam Sallustium: δe hie historiae maioris est autor, ad quem tamen intelligendum iam profectu opus sit Cicero, ut mihi quidem videtur, & iucundus incipiε-tibus quoq; .ec apertus est satis: nec prodesse tantum, sed euaamari p test , tum i quemadmodum Liuius praeeipiti vi I epsi quisque erit Ciceroni simillimus. Duo autem genera maxias sit umime cauenda pueIisputos Vnum,nequis eos, antiquitatis ui--m':
109쪽
τό M. FAs. co INTI L. I sTIT mius admirator, in Gr3cchorum, Catonisque , 8c aliorum si milium lectione durescere velit. Fient enim horridi atque ieiuni, Nam neque vim eorum adhuc intellectu eo disequentum& elocutione, quae tum sine dubio erat optima, sed nostris temporibus aliena, contenti, quod est pessimum, similes sibi magciis viris videbuntur. Alterum, quod huic diuersum est, ne recentis huius laseiviae flosculis eapti. voluptate quadam praua diliniantur, ut praedulle illud genus, & puerilibus in senijs hoc gratius, quo proprius est, adament. Firmis autem iudiciis, iamque extra periculupositis, suaserim & antiquos legere, ex quibus si assumatur solida ac virilis ingenii vi,. d torso rudis seculi squalore, tum noster hic cultus clarius enitescet: & nouos. quibus & ipsi3 multa virtu, adest.Nee essiri' nos tarditatis natura damnauit c sedi die8tidi instituimus' te
dasint, priorem ubiectu rationibati longe commodiorem esse ρυ-bat. Granque rationem miseendamsuadet , primum mor rim velut praformarm tradere secundum euiusque vires, deinda
110쪽
ORITORIAR. LIB. II. CAP. VI. 7 Diuisio. permittera viribu , Aurum exemplo, suos pullos ad volatum ita ' paulatiminsituemium.
etiam in hoc diuersum praecipientium propositum, .quod eorum quidam materias quas discipulis ad dieendum dabata, non contenti diuisione dirigere, latius dicendo prosequebanrur: nec solum probationibus implebant,sed e iam affectibus. Alii eum primas modo lineas duxissent, post declamatioties, quid omisisset qui u e tractabant, quosdam
ou Jocos non minore cura, quam cum ad dicendum ipsi surge ent,excolebant. utile utrunque. & ideo neutrum ab a tero separoc sed si facere tantum alterum necesse sit, plus proderit demonstrasse rectam protinus viam, quam reuocare ab erroreram lapsos Primum, quiacmendationem ariribus dictam d. do aecipiunt, diuisionem vero ad cogitationzm etiam & ' monstrare lum perferunt; deinde quod libentius praecipientem audiunt, Misivi quam reprehendentem. Si qui vero paulo sunt vivaciores, in juam ab his praesertim moribus, etiam irascuntur admotaitioni, & ta--la eiti x ugnacit. Nec ideo tamen minus Vitia aperte coargu ρρινι-- 'eadauint. Habenda enim ratio caeterorum, qui recta esse quae lis
praeceetor non emendauerit, cingent. Vtiaque autem ratio miscenda est &ita tractanda, ut ipsae res postulabunt. Nan- .
que incipientibus danda erit velut praeformata materia seciliadum cuiusque vires. At cum satis composuisse se ad exemplum videiruntur , breuia quaedam demonstranda vestigiae γruae perseeuti,iam suis viribus sine adminiculo progredi pos-ne Nonnunquam credi sibi eos oportebit: ne mala consuetudin semper alienum laborem sequendi, nihil per se aovari χα quaerere sciant. Quod si sarir piudenter dicenda viderint, iam prope consummata Herit praecipientis opera. si quid errauerva adhuc, erunt ad duce reducedi. Cui rei simile quid-dessisseentus aves cernimus, quae teneMs infirmisque finii- similiis bus 1 iussore suo collatos parti uotuvratcum visibant adulti, suis, iapau, egr*di nidi et & circunuolaresedem illam prae- atiniis L . se eme ipsae docetura ἔumqvertas vires, libero inium.