장음표시 사용
121쪽
i8 M. FAη. QVINTI L. INITIT. habitus, vultus, itatus. Nam rei hi quidem eorporis vel miniam a gratia est. Nempe enim aduersa sit saei es, &demissa brachia, & iuncti pedes,& a summis ad ima rigens opus. Flexus' at actum ille,&,ut sic dixerim, motus, dat actum quenda effictis Ideo uendam, nec ad unum modum sormatae manus , & in vultu mille spe- ω iactum. cies. Cursum habent quaedam& impetum, sedentalia,vel incumbunt: nuda haec, illa velata sunt: quaedam mista ex viro que QRideam distortum & elaboratum, quam est ille Di- Lapidum scobolos'Myronis'Si quis tamen ut parum rectum improbet Dibrator, opus, nonne ab intelleti uariis abfuerit, in qua vel praecipue laudabilis est illa ipsa nouitas , ac difficultas Quam quidem gratiam de delectationem asserunt figurae, quaeque in sensibus , quaeque in verbis sunt. Mutant enim aliquida recto, atque hanc prae se virtutem ferunt, quod a consuetudine vulgari recesserunt. Habet in pichura speciem tota facies: Apelles tamen imaginem Antigoni latere tantum altero ostendit, ut amissi oculi deformitas lateret. Quid non in oratione operienda sunt quaedam, siue ostendi lion debent, siue exprimi pro digmtate non possunt3 ut fecit Timanthes, ut o- .. pinor, Cithnius, in ea tabula qua Colotem Teium vicit. Nam eum in Iphigeniae immolatione pinxisset tristem Calchan-
γ δ tem, tristiorem Vlyssem, addidisset Menelao quem summum
periens quo digne modo patris vultum posset exprimere,ve lauit eius caput,&suo cuique animo dee taestimandum.Nonne hvie simile est illudSallustianum, Nam de Carthagine tacere satius puto, quam parum dicere ' Propter quae mihi semper moris fuit, quamminime alligare me ad praecepi', quast κρι Θολι ρι vocat, id est ut dicamus quomodo possuimus rniuersalia, vel perpetualia. Raro enim reperitur hoc genus, Ut non labefactati parte aliqua, aut subrui possit. Sed de his ple nius suo quieque loco tractabimus. Interim nolo te iuuenes satis instrvistos, si quem ex his qui breues plerunque circunferuntur, artis libellum edidicerint, & velut decretis Tech dii
Hosaeu- eorum tutos putet. Muho labore,assiduo studio, varia ex ex-rulost,mi- citatione, pluribus experimentis,altissima prudentia, praeserinutos docto tisti no consilio eonstat ars dicendi. Sed adiuuatur his quo in res interpre que, si tamen rectam viam, non unam orbitam monstrent: aratur Cal. qua declinare qui crediderit nefas patiatur, necesse est illam Rhoi. I . persunes ingredientium tarditatem. Itaque &stratum mili-ο. 24. tari labore iter saepe deserimus eompendio ducti: & si tectum
122쪽
RATO UAR. LIB. II. CAP. XIV. Quid 'limitem rupta torrentibus pontes inciderint, circumire coge- Rhetoricamur:&si ianua tenebitur incendio, per parietem exibimus. & eius si . Late fusum opus est,& multiplex,&prope quotidie nouum, ni F, α de quo nunquam di ista erunt omnia. Quae suntla en tra- ---dita,quid ex his optimum,&siquid mutari , adiici, detrahi melius videbitur,4 icere experiar. uim qui.
Rhetorieen nan apte in Latinum sermonemaransferri osse, a ideo Graco nomine nobia utendum , quodHis multu retinendumsicco ludit. I inde inpartes, qua νursu. in alias li- brotertio'suarto viducanturi diuidie nempe in auam, anisi. σοm,ct op-.RHetoricen in Latinum transferentes, tum oratoriam, tum Rhetoris. Oratricem nominauerunt. Quos equidem non frauda- voxGraca uerim debita laude, quod copiam Romani sermonis augera tentaverint. Sed aon omnia nos ducentes ex Graeco sequuntur, sicut ne illos quidem quoties suis utique verbis signare nostra voluerunt. Et haec interpretatio non minus
dura est,quam illa ' Plauti ab lentia atque entia sed ne pro- Flauii Pria quidem. Nam oratoriasis evitur, ut locutoriar oratrix Vres in . Vr elocutrix ita autem de qua loquimurrhaiorue, talis est qua- ώ-.3.ο. 6. Iis eloquentia , nec dubie apud Graeco quoque duplicem intellectum habet. Namque uno modo fit appositum , arsit. 8 c. a. orhetorica,ut nauis piratica:altero nomen rei, quali est phist.ornatumlosophia,amicitia. Nos ipsam nunc volumus significare sub stantiam,vi grammatice lite tura est, non literatris, quemadmodum oratrix: nec literatoria, quema3modum oraram.
Verum in rhetorice non sic. N e pumemus igitur, cum Naesertim plurimis alioqui Graecis sit utendum. Nam certe αε physicos,&musicos,&geometras dicam : nee vim affere 'ἈLphiloxam his nominibus indecora in Latinum sermonem muto saphos. tione. Denique eum M. Tullius etiam ipsis librorum, quos hac de re primum scripserat, titulis Graeco nomine utatur
profecto non est verendum ne temere videamur oratori maximo d nomine attis suae credidisse.Igitur Rhetoriee stamenim findimetu cavillationis utemur hac appellatione) sie, viae pinor, optime diuidetur, ut de arte,de artifice, de opere i F s dicamus
123쪽
so M. Fall. Q INTI L. INsTIT. dieamus Arserit . quae disciplina percipi debet ea est bene dieendi scientia. Artifex est , qui pereepit hanc artem, id est,
orator,cuius estiumma, benedicere. Opus, quod essicitur ab artifice: id est bona oratio. Haec omnia rursus diducunvur in
speetes. Sed illa sequentia suo loco, nunc quae de prima pariet ltractanda sunt, ordiar. l
&uid it rhetorice,ct quis eius sinis.
ANte omnia, quid sit Rhetorice: quae finitur quidem varie, sed quaestionem habet duplicem. aut en m de qua- litare ipsius rei, aut de comprehensione verborum dissensio est. Prima ac praecipua opinionum circa hoc differe Aia,qeod alii malos quoque viros posse oratores dici putant: alii quorum nos sententiae accedimust nomen hoc et aItem que de qua loquimur, bonis demum tribui inlunt. Eorum autem qui dicca di facultatem a maiore ac magis ex Petenda vitaelaude secernunt ; quidam rhetoricen vim tantrim, quidam scie citiam, sed non virtutem; quidam usum, - quidam artem quidem, sed scientia&virtute seiunctam ; quidam etiam prauitatem quandam artis,id est, missu νιιαν nomina uerunt. Iri sere aut in persuadendo aut in dicendo apposite ad persuadendum positum orandi munus sisnt arbitrati. Id enim fieri potest ab eo quoque , qui vir bonus non sit. Est igitur frequentissimus finis rhetorices , vis persuadendi. Quod ego vim appello , plerique potestatem, nonnulli facultatem vocant: quae res ne quid afferat ambiguitatis, vim dieOrib. δ αρ A. Haec opinio originem ab Isocrate si tanaen revera ars quκ circunfertur, eius eiij duxit. Qui eum longe
124쪽
ORATORIAR. LIa. II. e A P. XV. fri a voluntate infamantium oratoris officia, finem artis te. Rhetorica ere comprehendit, dicens esse rhetorieen persuadendi opi quid MCem, id est,mιΘουιδ ημιουργιν Neque enim mihi permiserim ei λβ finis. adem uti declinatione, qua Ennius M. Cethegum Suada me- - - usium vocat. Apud Platonem quoque Gorgias in libro G Gro ui nomine eius inseriptus est,idem fere dieit: sed hane Pla. 'o' o illius opinionem vult accipi, non suam Cicero pluribusJo-GH oηε- is scripsi Moratoris officium esse , dicere apposite ad persua- Viri Ara. endum. In rhetoricis etiam, quos sine dubio ipse non pro-Pρω- - at, finem facit pei suadere. Verum & peeunia persuadet,& mis εο ς. Iratia,& autoritas dicentis,& dignitas.& postremo aspectus 'λ xiam ipse sine voee, quo vel recordatio merito turn cuiusque, O L et facies aliqua miserabilis , vel formae pulchiitudo senentiam dictat. Nam& M. Aquilium defendens Anto- in , quum scissa veste cicatrices quas is pro patria petitore ς rq u uerso suscepisset , Ostendit, non orationis habuit fiduci-σxm,led oculis populi Romani vim attulit : quem illo aspe- 7
maxima motum in hoc , ut absolueret reum, creditum Iib.8. ris. I.
est. S-ruium quidem Galbam miseratione sola , qua non suos modo liberos paruulos inconeionem produxerat, sed Galli etiam Sulpitii filium suis ipse manibus circuntulerat, ςlapsum este , cum aliorum monumentis, tum Catonis bra-
τ' sene testatum est.Et Phlynen non Hyperidis actione, quan- A ἡ quam admirabili,sed conspectu eorporis,quod illa speciosis
simum alioqui,diducta nudaverat tunica, putant periculo in -bςratam Quae si omnia persuadent, non est hic,de quo locuti tum di idoneus fini .Ideoque diligentiores visi sunt sibi, qui sum dethetoriee idem sentirent,existimauerunt eam vim di 'ςςndo peti adendi. ciem finem Gorgias in eodem,de quo mosvpk diximus libro,velut coactus a Socrate facit. a quo non υν. λα disseniit Theodectes, siue ipsius id opus est quod de rhetori c is ς nomine eius inseribitur: siue, ut e litum est, Aristotelis: quo est finem esse rhetoriees ,- ducere homines dicendo in: quod actor velit.Sed ne hoc quidem satis est comprehensum.persuadent enim dicendo, vel ducuot in id quod volunt,
lii quoque, ut meretrices, adulatores, corruptores. At con-xxλ non persiadet semper orator: ut interim non sit proprius hic finis eius : interim sit communis cum iis qui ab oratore pyocutabsunt.Atqui non multum ab hoc fine adest Apollo-dQrus, dicens, iudicialis orationis primum& super omnia essep Isuadere iudiei,&sententiam eius ducere in id quod velit.
125쪽
32 M. Q INTI L. INsTIT. Nam δe ipse oratorem fortunae subiicit: ut si non persuaserit,
nomen suum retinere non possit.
Rώ idam recessierunt ab euentu, sicut Aristoteles, qui dicit, rara. Rbetorice est vis inueniendi omnia in oratione persuasibilia. Qui sinis ες illud vitium de quo supra diximus habete M insuper, quod nihil nisi inuentionem eomplectitur, quae sine
elocutione non est oratio. Hermagorae, qui finem eius esse ait persuasibiliter dicere, & aliis qui eandem sententiam non eisdem tamen verbi, explicanr,aesinem esse demonstrant dicere qu e oporteat omnia ad persuadendum i satis respocisum est, cum persuadere non tantum olatoris esse conuicimus. Cap. a. I.hu- Addita sunt his alia varie. Qui ὀam enim circa res omnes,,us tib-ubi circa ciuiles modω versari rhetoricen putauerunt.
da materio quorum verius utrum sit,in eo loςo qui huius quςstionis pro-rhet. prius est, dicam. Omnia subiecisse oratori videturAristoteles, eum dixit vim esse dicendi quid io quaque rς possit esse per suasibile. Et Patroclet, qui non quidem adiicit, in quaque re: sed nihil excipiendo, idem ostendit. Vim enim vocat laven
endi quod sit in oratione persuasibile, qui fines & ipsi solam
complect turi quentionem. Quod vitium sugiensTheodorus, vim putat inueniendi & eloquendi cum ornatu credibilia in orini oratione, sed cum eodem modo credibilia quo persuasibilia etiam non orator inueniat; adiiciendo,in omni oratione, magis quam superiores, concedit scelera quoque Per-Vid. Ioath. suadentibus pulcherrimae rei nomen. GoIgias apud Platone, Camara- persuadendi se artificem in iudiciis & aliis epetib.esse ait: derium hie. iustis quoque & iniustis tractare e cui socrate persuadendi. non docendi eoncedit facultatem. Qui vexo non omnia subitetebant oratori,soli citius ac ver bosius, Ut ne eesse erat,adhibuerunt discrimina. quorum fuit
Ariston Critolai Peripatetiei discipulus , cuius nic Dis est, scientia videndi ac agendi in qtietitionib eiuilibus 'pei otiusto nem popularis persuasionis. Hic selentiam , quia Perihai Etlcsus est, non ut Stoier, virtutiis loco ponit: populareida ,- comprehendendo persitasionem.etiam contumelibius est: uersui artem orandet, quam nihil purat doctis persuasuram . Jllud dc omnibus ieirea ciuiles demum qua Mones oratorem iudicant vellari, dictum sit.' Excrudi ab his plurima citatori, HSciat illam terte lauda-giuam soram, quae est rhetorices pars tertia , Cautius Theodorus Gadareus, ut iam ad eos eniamus qui artem qui/em
126쪽
o, Aetis fir Ast. Li R. II: CAP. xv. 93 Rhetorica
esse eam, sed non Virtutem , putauerunt. 1ta enim dieit ut quid &ipsiseorum erbis utar qui hoc ex Graeco transtulerunt in Ars eius finis. inuentrix, Sc iudicatrix & enuntiatrix decente ornate secun--.. dum mentionem eius quod in quoque pqtest ni persuasibile in materia ciuili. itemque Cornelius Celsus . qui finem the torices ait, dicer ivsuasibiliter in dubia&ciuili materia et ' Qui nussunt non diuimiles, qui ab aliis traduntur, qualis est: ille, vis dicendi & eloquendi de rebus ciuilibuu subiectis sibi, cum quadam persuasione,& quodam cortoris habitu , & eo
rum quae decet pronuntiatione. Mille alia.sed aut eadem, ' s.dirit. aut ex eisdem composita: quibus item cum de materia rheto-xiees dicendum erit, respondebimus. ' ἀς. II. Quidam enim neque vim, neque scientiam, neque artem putauerunt:sed Critolaus vlum dicendi: nam hoc πιἔή signineat.Atheneus fallendi artem. Plerique autem dum pauca ex iGorgia Platonis, a prioribus imperite excerpta, ligere eontenti ineq; hoc tantum,neque alia eius volumina euoluunt, in maximum errorem inciderunt: creduntque eum in hac esse opinione : Vt Rhetoricen non artem, sed peritiam quandam Rhetorua 'gratiae ac voluptatis existimet. & alio loco, ciuilitatis particulae simulacrum,& quartam partem adulationis quod Mepartes ciuilitatis corp&i assignet, medicinam i & quam iu- Platone. terpretaritur exercitatricem:duas animo, legalem, atqueiustitiam: Adulationem autem medicinae, vocet coquorum artificium:&exercitatricis, mangonum, qui colorem fuco, de verum robur inani sagina mentiantur: legalis . cauillatricem:
iustitiae,rhetor cen. - omnia sunt quidem scripta in hoc libro, dicti que a Socrate , cuius persona videtur Plato signi- Piato inficare quid lentiat e sed alii sunt eius sermones ad coarguendos qui contra disputant, compositi, quos ἐλεγκJιἀουs vocavi: a . alii ad praecipiendum, qui appellantur. Socratis
autem, seu Plato, eam quidem quae tum exercebatur rhetor: α - cen, talem putauit. nam dicit his Verbis , τουτον του τρόπον,ονύρεῶς πολιτευεσθε. Non veram autem& honestam intelligit. Itaqi disputatio illa contra Gorgia ita clauditur, άκουν αἰνάγκη πνν ρητο κον δικειον εἰνα , τον δε δίκα ον βουλισΘαε δικα αυαειν. Ad quod ille quidem cociticescit, sed sermonem suscipiet Polus iuuetilli calore inconsideratiot:contra quem illa de si, ara talacro & adulatione dicuntur. Tum Callicles adhuc conci Carior, qui tamen ad hanc perdueitur elau lam, vet. ρηυρηκῖνε πσριη, δεκαιον ueγὸῶ μνημενα
127쪽
M. FAv. QI INTI L. INSTIT. κα in Ut appareat platoni non rhetoricen videxi malam, seὰ eam veram nisi iusto ac bono non contingere. Adhuc autem in Phaedro manifestius facit hanc artem consummari citra Iustitiae quouue scientiam non posse: cui opinioni nos quoque accedimus. An aliter defensionem Socratis, & eorum qui pro patria cecideranr,laudem scripsisseti quae certe sunt oratoris opera. Sed in illud hominum genus quod facultate dicendi mile utebatur,inuectus est. Nam&Socrates inhonesta trashicredidit oratione , quam ei Lysias reo composuerat: dc tum L ρου - maxime scribere litigatoribus quae illi pro se ipsi dicerent, lib. 6 erat moris: atque ita iure, quo noci licebat pro altero agere, Z.βεν - fraus adhibebatur. Doctoi es quoque eius artis parum idonei platoni videbantur, qui rhetoricen a iustitia separarent,& lvems credibilia praeserrent: nam id quoque dicit in Pha .ro. Consensisse autem illis superio ibus videri potest etiam Coi. neliu Celsus, cuius haec verba sunt, Orator simile tantum vi. veti. ri petit.Deinde paulo post, NON enim bona conscientia, seὸ victoria, litigantis est praemium. Quae si vera essent, pessimo. rum hominum foret, haec tam perviciosa naecentissimis mo. ribus dare instrumenta,& nequi tiam praeceptis adiuuare. sed illi rationem opinionis suae viderint. Nos autem ingressi forirare perfectum oratorem , quem in primis esse virum bonum volumus, ad eos qui de hoc ope-athuarie. re ius sentiunt,reuertamur. Rhetori ceu autem quidam eandem ciuilitatem esse iudicauerunt:Cicero scientiae ciuilis partem vocat. Ciuilis autem scientia idem quod sapientia est. Quidam etiam philosophiae, quorum est Isocrates. Huic eius
suo itantiae maxime conuenit naitio, Rhetoricen esse benedi. cendi scientiam.Nam & orationis omnes virtutes semel corn. plectitur,& protinus mores etiam orator: s, cum bene dicere
non possit nisi vit bonus. Idem valet Chrysippi finis ille ductus a Cleanthe, scientia recte dice ir' Satris ρl a res eiusdem, sed ad alias quaestiones mstg perdo I - Idem finis hoc modo commehensus -- Perses adere q0od opo Mit: nisi quod artem ad e stilum alligat Bene Deusi vir utem orationis.
Excludunt a rhetorIce malos&illi qui scientiam ciuilium in ossiciorum ea rhputauerulit Z si sesentiam virtutem hi Mesim . sed anguite intraque ciuiles quaestione seoEicent. i A 'Bessus non obtourus p of oratque autor, seientiam bene drectili esse consentit: ἰ de Hepstiiribus peccat,adiiciendo , ei res uitet l
128쪽
ORATO 3IAR. LIB. II. CAP. XVI. 4ei quaestiones.& eredibiliter, tuarum iam utrique respon- Rhetorica sumen.Probabilis illi voluntatis. qui recte sentire & dice. au Vtilis. re, rhetorices fi ueni putauerunt. Hi sunt fere fines maxime - illusties.&δe quibus praecipue disputatur. Nam omnesqu: dem persequi, nec attinet, nec possunt et cum prauum quoddam i ut arbiti or studium circa scriptores artium extiterit, inihil eisdem vel bis quae prior aliquis occupasset . finiendirquae ambitio procul aberit a me. D icam enim non utique quae inuenero, sed quae placebunt: sicut hoc, rhetoricen esse bena dicen i seuntiam: cum reperto quod est optimum , qui quaerit aliud,peius velit. His approbatis,simul manifestum est illud quoque, quem finem, vel quid summum &vltimum habeat rhetoriee,quod τιλος dicitur, ad quod omnis ars tendit. . Nam si est ipsa bene dicendi scientia , finis eius de summum est bene dicere.
.. CAI'. XVI. . ARG V M E N T v M. Probat rhetorices esse υlibraram dignitatemque. Et primum refutat eorum calumnim, quι in eam tanquam rem per i nicios minuehinolent, in e um Uuium conferentes , quod in homi- . nassatiraros grat conserendum: quo etiam modo medicinam,
129쪽
sMΗενmo-tur interim boni:consilia ducantur ja peius : nec seditione Iaum. modo turbaeque populat es . sed bella etiam inexpiabilia ex Floquentia citentui :cuius denique inim maxime sit usus , cum pro falsi
Abu . contra veritatem valet. Nam & Socrati obii ei uni comici, do ineX- cere eum quomodo peio te caussam meliorem faciat: & conpugnabi- tra Tisiam & Gorgiam similia dicit pollieeri plato. Et his ad-
Iia. Aristo iiciunt exenipla Graecorum Romanorumque, & enumerant pha qui perniciosa non singulis tantum, sed rebus etiam publicis, in v si eloquentia, turbauerint emitatum status , vel euerterint: , eoque&Lacedaemon totum ciuitate expuliam e & Athenis Phadro. quoque, ubi adhor mouere affectus vetabatur, velut recitanorandi potestatein. Quo quidem modo nec duces erunt utiles . nec magistratus, nec medicina , nec ipsa denique sapie otia. Ziu, de. Nam & dux Flaminius,& Glacchi, Saturnini, Glauciae magi-Δb. h. is stratus,& in medicis venena,& in iis qui philosophorum no- Cic.νnEm. mine male utuntur,grauissima nonnunquam flagitia deprehensa sunt. Cibos aspernemur, attulerunt saepe valetudinis caussas nunquam tecta iubeamus, super habitantes aliquando procumbunt. N in fabricetur militi gladius, potest uti eodem ferro latro. Quis nescit ignes, aquas, sine quibus nulla sit vita ,& ne terre o. sim moreri Solem Lunamque praecipua . siderum , aliquando etiam nocere 3 Num igitur negabitur
deformem Pyrrhi pacem cae is ille Appius dicendi viribus direm,sse Aut non ditiina M Tullii eloquentia &contra te. O FD. Pli. ges Aglarias popularis fui 3 & Catilinae se egi t audaciam3 dc
supplicationes,qui maximus honor victoribus bello ducibus datur, in toga meruit Nonne perterritos militum anime sfrequenter a metu reuocat O ator &tot pugnandi pericula ineuntibus, laudem vita potiorem ei se persuadet ὶ Neque ve- . L. tamen xo me Lacedaemonii atque Athenienses magis nouerint, quλ
μ si pop Romanus, apud quem summa semper Oratoribus digni censor ma tas fuit. Equidem nec urbium conditores i eor aliter effectu sistro di- xos fuisse, ut vaga illa multitudo coiret in populos, nisi doctacendi sis voce commotat necl gina repertores sine summa vi orandis lit. consecutos, ut se ipsi homines ad seruitutem iuris adstringe Cir 3.δε rent. Quin ipsa vitae praecepta,etiamsi natui a sunt bonelia,Or t. plus tamen ad formandas mentes valent quoties pulchritu-Suet. de dinem rerum claritas orationis illuminat. mare etiam si in claris rhe' utranque partem valent arma facundiae, non tamen est aequutaris. id haberi stratum, quo bene uti licet. Verum haec apad eos fori equaerantur, qui sammam rhetoricus ad per dati di
130쪽
ι ORATORIAR. LIB. II. CAP. XVI. 37 vim. tetulerunt.Si vero est bene dicendi scientia, quem nos fi- Rhetoricanem seqitimur, ut sit orator inprimis vir bonus: utilem certe an Vtalis. eam elle confitendum est Ethercle Deus ille princeps parens rerum, fabricatorque mundi , nullo magis hominem separa- HominMe, uita caeteris, quae quidem mortalia essent, animalibus, quam dicendi faeultate. Nam corpora quidem magnitudine, viribit firmitate, patientia, velocitate praestantiora in illis mutis demus eadem minus egere acquisitae extrinsecus opis. -- ingredi eitius, & pasci, & tranare aquas citra docentenoinuta ipsa sciunt. Et pleraque contra frigus ex suo corpore vestiuntur, & arma his ingenita quaedam. 3c ex obuio fere victus:euea quae omnia mali s hominibus labor est. Ratio nem igitur norus praecipuam deditieiusque nos socios esse eum diis immortalibus voluit. Sed ipsa ratio neque tam nos iuuaret, neque tam esset in nobis manifesta, nisi, quae concepissemus menterseo sne etiam loquendo pcssemus : quod magis deesse caeteris acii malibiis,quam intellectum& cogitationem quandam videmus. Nam moliri cubilia,& nidos texere, & educare foetus, dc exclud be, quin etiam reponereici hyemem alimenta, opera quaedam nobis imitabilia, qualia sunt cerarum & mellis, essicere, nonnullius fortasse rationis est: sed quia eatent sermone quae id faciunt, muta atque irrationabilia vocantur. Denique homines quibus negata vox esh, quantulum adiuuat animus ille caelestis ὶ Quae fini hiladiis Otatione melius accepimus, quid rami dignum cultu ac Iabore ducamus , aut in quo malimus praestare hominibus, quam quo lipsi homines caeteris animalibus praestant Eo qui- dem magis,quod nulla in parte plenius labor gratiam refert. Id adeo manifestum erit, si cogitauerimias, unde,&quous-ς ae iam pronecta sit orandi facultas,&adhuc augeri potest. Nam νtomatim , defendere amicos, regere consiliis senarum .pcti dium,exercitula'quae Velitducere, quam sit 39le,