장음표시 사용
91쪽
momento vim suam impendat. An vero citharoedi non m. mul & memoriae , & sono vo eis. & pluribus flexibus se M. per urunt, cum interimal os ne tuos dextra percutiunt, alios ς riunx laeua trahunt, continent, probant, ne pes q iidein oci rus,e eruim legem temporum seruat,& haec. pariter omnia .m dynos agendi subita necessitate deprehensi , nonne alia dicimus, alia providemus . eum pariter inuentio rerum, Clectio verborum .eompositio gestus. nronunt alio. vultus, m.-tusque desiderentur 3 Quae si velut sub uno eo natu tam diuersa parent simul , cur non pluribus horis diuersa, part amur , cum praesertim reficiat animos ac I paret Varietas ipsi , contraque sit aliquando dissicilius in labore uno pei seuerare t ideoq ie& stylus lectione requiescit, &ipsius lectionis tardium vicibus leuatur. Quamlibet multa
egerimus, quodam tamen modo recentes lumus ad id quod incipimus. Quis non obtundi possit, si per torum diem cuiuscunque artis unum tyagistium serat 8 Mutatione recreabitur: se ut in ei bis quorum diu 2rsitate teficitur stom ichus,&pluribus minore fastidio alitur Aut dicantisti mihi, quae sit alia ratio discendi I Sigia minati eo soli deserviamus, deinde gemi metrae tantum st omittainus interim quod didicimus, mox transeamus ad musicum, excidalit priora ' & qium Latinis studebimus literis . non respiciamus ad Grae eas r & ut semel finiam, nihil faciamus nisi nouissimum ρ Cur non idem sua, demus agricolis,nea tua simul& vineta, dc oleas & aro ustum eo lani3ne pratis&pecoribus.& hortis,& alvearibus accommodent euram Cur ipsi aliquid forens bus negotiis, aliquid desideriis amico um, aliquid rationibus domestic s, aliis quid eurae corporis,non miail voluptatibus quotidie damus iquarum nos una res quaelibet nihil intermittentes fatiget. Adeo facilius est multa facere, quam diu. Illud quidem minime verendum est, ne taliorem studiorum pueri dissicilius tolerent, neque enim ulla aetas manus fatigat ut Mirum fit for- stan ,sed experimen iis deprehendas. Num & d , cilio a sunt ingenia priusquam obduruerunt. Id vel hoc argumento paret . quod intra biennium quam verba recte formare potuerun , quamuis nullo instante , omnia seri loq)iuntur: at nouiri s nostiis , per quot annos sermo Latinus repugnata
Mag s scias, si quem iam rebustum instituere literis c peris, l. non sne causa dici eos, qui in sua quidque arte optime faciant. Et patientior est laboris natura pueris qua iuuenibus.
92쪽
ORATORIAR. LIB I. CAP. XII. - Doeetilumibus Videlicet ut corpora infantium nee easus quo inter. Tam toties deferuntur, tam grauiter affigit, nee illa permanus mu, pos M genua reptatio , ne ost breue tempus contio ui lusus,&totius diei discursus , quia pondus illis aSest , nec se ipsi .gia uant et sic animi quoque , credo , quia minore conatu moventur . nec suo nisu studiis insistunt , sed formandos. se tantummodo piae stant , non similiter fitigantur. prae- Iuventutistet ea secundum aliam aetatis illius facilitatem, velut simplf us docent eis sequuntur, nee quae iam egerint, metiuntur. βη 'Αbest illi ε . iam adhue laboris iudicium Porro, ut frequen-- m 'ter experti sum iis, minus assicit sensus fatigatio, quam cogi--ε ειε tatio .sed ne temporis quidem unquam plus erit: quia his a ratibus omnis in audiendo profectus est.Cum ad stylum secede cum generabit ipse aliquid atque compone dum inchoaxe baec studia vel no vaeahit, vel non libebit.Ergo eum gram maticas totum diem oecupare non possi . oee debeat, ne di scentis animum taedio auertate qui b.potius studiis haec terr Poru m velut subsidia donabimus N im nee ego eonsumi si
dentem in his actibus volc . nec ut moduletur,aut muscis mΟ-dis eantica excipiat. nee utique ad minutissima geometriae O- opera descendat. Non comoedum in pronuntiando,nec saltatorem in gestu facio:quae si omnia exigerem, suppeditabat tamen tempus. Longa est enim quae discit aetas, &ego non de tardis ingeniis loquor Denique cur in his omnisus. quae discenda o. atori futuro puto, eminuitPlato qui non contentus disciplinis quas praestare poterant Athenae; non Pythagoreo--ct Drum .ad quos in Italiam nauigauerat e .aegypti quoque sacer- F dotes adiit, atque eorum arcana perdidicit. Dissicultatis Patrocinia praeteximus segnitiae. Neque enim nobis operis Ner amor est : nec quia sit honesta . atque puleherrima rerum Cloquentia, petitur ipsa; sed ad vilem usum de sordidum tu. cri σε α crum accingimur. Dieant sine his in foro multi. &acquirant, dum sit locupletior aliquis sordidae mercis negotiator,& plus voci suae debeat praeco : ne velim quidem lecto H cub. Tem dati mihi, quid studiareserant computaturum. Qui vero stimaginem ipsam eloquentiae diuina quadam mente conce- Perii. quique illam ut ait non ignobilis tragicus, 'i reginam
rerum orationem ponet ante oculos , fructumque non ex
stipe ad reo ationum.sed ex animo suo, & contemplatione ae truUμι scientia petet, perpetuum illum. nee sortunae subiectum facilepersuadebit sibi, ut tempori quae spectaeulis, eampo, vi Orontesseris,
93쪽
so M. FAB. -INTl L. INsTIT. eis. madisi. t sseris,oeiosis denique sermonibus, ne dicam somno,& Cod- -uluiorum mora conrerunt . geometrae potius ac musico im- qua male pendar, quanto plu, delectationi, habiturus, quam ex illis in- collocata. eruditis voluptatibus 'Dedit enim hoc prouidentia hom ni bus munus, ut honesta magis iuuarent. sed nos haec ipsa dulcedo longius duxit. Hactenus ergo de studiis, quibus arite- quam maiora capiat, puer instituendus est e proximust Bervelut nouum sumet exordium , &ad Rhetoris officia transibi p.
TILIANI DE INSTITVTIONE ORATORIA
ARGYMEN Tu M. Agitat hoe eapita tria . 'uamis νειρονἐ readendus sit puer, quousque grβmmatici professio extendatur, unde νhetoru i Aser. Prima, g pracipua ess, ex altu pendet. rhetori tradandum esse pueνum monet, quandoρε riusiam πιιιditi nem poteris. ne' enimatatis habendam rationem. Idatatem vera astimari nonposse, nisi rhetoris is grammatici professiones stiis ter 'inis eireu exibantur,'quasicertu eaneeEM ineludantur. Et grammaticum quidem sua urtu an Patione, qua intra liιerm eo istit, assumpsis poeιarum is historieoνummi=ibu . eoneentum esse debere Rhetorem etiam prima sua artis opuscula, vi sunt narrationes, laudes,' vituperactione' , Dei eommunes, non oportere detrectare. quamuis contuetud ,huit saut ignet uia auinas u . velutius remeνitate ita centiaque diuersum ob inuaris, quasi locum habeat, rhetore taν .dius: sin minin . . demeitiusvmfore, etiam eum grammaticis puer Ορνram dabis. neque enim ineommodum esse, ut eodem tempora grammatico se rhetori diuersis hονω det veram ρuar, quod horum qui ue rectι-su spartes obitur l.
94쪽
ΟΚΑTORIAR. LIB. II. CAP. I. εr Rhetori EM v IT consuetudo, quae quotidie magis in . quando ualescit. ut praeceptoribus Eloquentiae , Lytinis tradendus quidem semper, sed etiam Giaecis interim, di . puer.
scipuli seriusquam ratio postula Iraderentur. -----
E ius rei duplex est causa:quod& rhetores uti- Curseriataque nostri tuas partes om: erunt,&grammati- rhetorib- . alienax occupauerunt. Nam & illi declama modo, & sci- tradant tentiam dolamandi ac facultatem tradere, icissicii sui ducunt, a idque inera deliberativas iudicialesque materias : nam caetera grammat
ut professione sua minora dessu ciunt: & hi non satis credunt ex Cepisse quae relicta erant, quo nomin aratia quoque his est habenda, sed ad piosopopoeias usque ad suasorias,in
quibus onus dicendi vel maximum est,i; rumpunt. Hinc ergo . . accidit, ve quae alterais arti&prima erant opera, facta sint alte ''
fius nouissima , & aetas altioribus iam disciplinis debita, in
schola note subsideat, ac rhetoricen apud grammaticos ex erceat. I a ι quod est maxime ridiculum,non ante ad deci . Gramma iamandi inagistrum mittendus videruI puer, quam .declama te ii orum amiciat. Nos suum enique professioni modum demus. ramnaticesquam inLatinum tran, ferentes, literaturasn vo cauer χὶ fines suos norit, praesertim tantum K hac appella tionis suae paupe tale,intra Mam prim illi constitere, prouem Nain tenuis a Me,assumptis Murarum his occotumq; vitibus pleno iam satis sum fluit.cum praeter rationem rech e '. loquendi,nori parum ali rivi copi Diam, prope omnium ma 'Itimariima rerum scietanam amplexa sit. Et rhetoiice, cui no Cic. Ho- metivi loquendi de ,osticia sua non decreetet, nec occinpari gaudeat pertinen tem ad te laborem ζ qine dum Operae cciadi iam pene post ostione depulsa est Nec ιu labor,ex
quem qui grammaticen profitentur,eousq; IPHeutiae progi ediposse, ut ad haec quoque cladenda sufficiat: sed cum id aget, xhetolis officio fungetur , non suo. Nos potaO quaerimus, quando iis quae i hetorice praeicipit, peIc pleiadis puer maturus esse videatur. In quo quidem non id est aestaniandum ., cuius . quisque sit aetatis, led quantum an studiis iam effecerit citu tius di sieram quando sit rhe tori tra dendus, sic optime fi- quandoniri credo, cum potur i. Sed hoc ipsum ex iuperiore pendet quaestione. Nam si graiiiiiratices munus usque ad suasorias i quae sun rapud thetorem materiae inter rudimenta dicendi PioIogat m, tardius thetore Opu cii. Si i hctor ptimo operis tui ossicia nou recusatianairationibus ilatinu laudanai vi Hisιupcina.
95쪽
tuperandique opuseulis cura eius desideratur. An ignoramus dieib e=i, hoc sutile ad augendum eloquentiam genus exerci-ptu. rationis, ut theses dicerent φ, & comun uves locos,& eariera Al disce- circa complexum ierum personatumque, quibus verae fictae- Tenta que controuersiae continentur Ex quo palam es quam tu Ad doce- piter deserat eam p. rtem rhetorices inititutio, quam &pri renti mam habuir,& diu solam Quid autem est ex iis de quibus supra dixi , quod non tum in alia quae sunt rhetorum propria, tum certeia illud iudiciale cauisae genus incidat Aa non in foro narrandum est qua in parte neicio. an sit vel plurimum. Non laus ac vitura latio certaicinibus illis frequenter interitur Non com nes lociisve quil unt in vitia directi, quales legimus a Cicerone compositos : seu quibus quaestiones viaeu. generaliter uactantur , quales sunt editi a Quinto quoque Hortensio: vr,sitne parui Sargumentis credenaum, &proteis stibus.&ia testes, in mediis litium medullis versantur. Arma' sunt haec quodammodo praeparanda semper, ut is, cum Iesrescet, utaris. Quae qui pertineIe adoratoiem non putabit, is ne statuam quiae in inchoari credeticum eius meimbra Ru
iisti. diuidetur qui sub no miicebatur labor:& eiit sui quisque o. petis magi iter utilioriquod adhuc obtinent Graeci a Latinis omissum est:& fieri videtur excusate, quia suae quit holidus cesserunti .
96쪽
. ATORIAR. LIB. II. Cay. II. Rhetori FEgo eriam ad eas in studiis vires peruenerit puer, ut quae qu ud
prima esse praecepta rhetorum dix mus , mente consequiri adendus possit,tradendus eius artis magistris erit. QAorum in primis puer. inspici mores oportebit QSid ergo non idcirco potissimum -- in hae parte tractare sum aggressus, quia non in caeteris quo que doctoribus idem hoc examinandum quam diligentimmeputem, sicut testitus sum libro priore sed quod magis necessariam eius rei mentionem facit aetas ipsa discentium. Nam& trado adulti fere pueri ad hos praeceptores transferuntur. & apud puer.
eos iuuenes etiam facti perseueran ',ideoque maior adhibendatum cura est: vi&teneri res annos ab iniuria sanctitas docentis euuod at , & ferociores a Iieentia grauitas deterreat.'qε
Neque vero satis est summam praestare abstinentiam . nis di- ituens νε- Riplinae seueritate conuenientium quoque ad se mores adis P tur δstrinxerit. sumat igiturante omnia patentis erga discipulo, q-ii ura suos animum , fac luccedere se in eorum locum a quibus . liberi traduntu , xistimet. Ipse nee habeat vitia, nec ferat. lηερ ua. Non austeritas eius tristis,non dissoluta sit comitas: nec inde odium,hine contemptus oriatur. Plurimueei de honesto aebono sit sermo. Nam quo saepius monuerit, hoc rarius casti. labit Minime iracundus: nee tamen eoIum quae emendanda erunt, dissimulator:simplex in docendo, patiens laboris, assiduus potius quam immodicus. Interrogantibus libenter respondea non interrogantes percontetur ultro. In laudandisi discipulorum dictionibus nec malignus,nec effusus: quia resi altera taedium laboris,altera securitatem parit. In emendan do quae eorrigenda erunt,non acerbus , minimequc conta .
meliosus nam id quidem multos a proposito studendi fugati quod quidam sic obiurganti quasi oderint. Ipse aliquid, momulta quoti die dicat, quae secum audita reserant. L i cet enim satis exemplorum ad imitandum exlectione suppeditet, tamen viva illa, Vt dic tur,ὶ vox alit plenius , praecipuequei praeceptoris, quem discipuli, si modo recte sunt instituti,ini amant,& Verentur. Vix autem dici potest, quanto libentiust imitemur eos quibus favemus. Minime vero permittenda; p ueris,ut fit apud plerosque, assurgendi exultandique uitaui dando licentia: quin etiam iuuenum modicum esse, cum auis, diene, testimo aium debet. Ita fiet,ut ex iudicio praeceptoris, dileipulus pendeat,atque id se nixisse recte, quod ab eo pro i habituricredat. Illa vero vitiosissima, quae iam humanitas vocatur, inuicem qualiacunque laudandi, cum est indecora κωati
97쪽
σι M FAB. N T r L. I As theatralis,&seue te institutis schoΗsali na tum studi illa perniciosissima hostis. Superuacuaeriint viij et u sentΥ, ae la. bor, parata,quicqui i effuderint,naudidi. ceptoris intueri tam qui audiunt, de oent, quam ipse qui dicit Ira enim probanda atque improbanda discernεε 'sia facultas continget,auditioni iudicium r nune Vmhi Nin succincti ad omnem clausulam non exurguti modo, vel Ditia etiam excurrunt, Sc cum indecora elistatioue emici triant Id mutuum est, & ibi declamationis fortuna Huac vana de se persuasio; usque adeo, utilio condiscipia oesuliii. multu inflati, si parum aprqcaptore laudentur,ipsi vi momKle sentiant S c d Ic quoque praeceptores intente diri velint. Non enim rudici discipulorum docere dctoe
gister, sed disci ptili magistri. Quin, si fieri potest,iinteiidεfi liis
animus in hoc quoque, ur perspiciat quae quisque dedo laudet:& placere quae bene dicet, non urorum nomine delectetur, qui rese iudicabunt. Pueros adolescentibus sedere permittos, non pl-e MNam etiam livre talis, qualem esse ophrteffudiis uiribη illi praepositum; modet tarn habere potest etiam iiiiient item, men vel infirmitas a robustiqribus separtada'in: fleeodii dum non solum crimine turpitudinis , veruinetiani sitsp ieitti . Haec nota ada breuiter existimavi. Nam tabsit ab vitam'pVl.
tiis ipse praeceptor,ac schola , ne priaecipiendum quidEriteri do. Ac si quis est qai flatui a manifesta in desigendo sisti a.
ceptore non vitet, iam hinc sciat caetera quoque quae ad xliis-tatem iuuentutis componere conamur esse sibi ς hac parte omissa, peruacua.
An pro in praeceptore vaηosit utendum. '. - C A P. III.
98쪽
NE tuorum quidem pei suasio silentio transeunda est, qui
e am cui doneos rhetori pueros putauerunt, non ta 'eio
meo continuo tradendos eminentissimo credunt, sed apud minores aliquandiu detinent e tanquam instituendis attibus muψα .magis sic apta mediocritas praeceptoris, cum ad intellectum p atque imitationem facilior, tum ad suscipiendas elementorum molestias minus superba. in re mihi non arbitror diu laboracidum, ut ostendam quanto sit melius optimis imbui. quacitaque in eluendis quae semel insederint vitiis, dissicultas consequatur: cum geminatum Onus succedentes pre- imae, Ac quidem dedocendi grauius ac priusquam docendi. Dedo re Propter quod Timotheum clarum in arte tibiarum, ferunt rima duplices ab iis quos alius instituisset, solitum exigere mer- grauiua. cedes, quam si rades traderentur. Error tamen est in re du. ' Dupli plex . Vous, quod interim sussicere illos minores existimant: ces rodu-oc bono lane stomacho contenti sunt. Quae quanquam & i- plo maiopia reprehensione digna securitas, tamen esset utcunq; tolera. res. talis, si eiusmodi praeceptores minus docerent, non peius. Alisit . ille etiam frequentior, quod eos qui ampliorem di- cecidine ultatem sunt consecuti, non putant ad minora de- 'Desidete . idque interim fieri, quia fastidiant praestare hane infectoribus curam: interim, quia omnino non possint. Ego porro eum qui nolit, in numero praecipientium non habeo: posse autem maxime, si velit, Optimum quenque contendo. Primum, quod eum qui eloquentia caeteris praestet, illa quoque per quae ad eloquentiam peruenitur, diligentissime pere epist e credibile est. Deinde, quia plurimum in praecipiendo valet ratio. quae doctissimo cuique planissima est. Pos, emo,
qt latomo uc in maioribus eminet, ut eum minora deficiant.
Nili λrte Iouem quidem Phidias optime fecit, illa aute quae
in Omamentum operis eius accedunt, alius inestus elaboras . mseir aut orator loqui nesciet: aut leuiores motbos curare non
poterit medicus praestantissimus. Quid ergo non est quae sy m .dam et Huen tia maior, quam ut eam intellectu consequi puerilis infirmitas possit' Egs vero confiteor: sed hunc disertum 'ALDi praeceptorem, prudentem quoque,& non ignarum docendiscentis. ege oportebit, sunt ut tum se ad menlatam' dicentis: veE valo-
99쪽
. M. FAs. QVINTt L. INsTIT velocissimus quisque,s fortet ter cum paro ulo iaciat, det manum, & Sradum suum minuat, nec procedat vlira quam eo, mes possit. Quid si plerianque accidit ut faciliota sint a J ii telligendiam, & lucidiora multo, quae a doctissimo quoque dicunturὶ Nam ω prima est eloquentiae virtuς, perspicuitas,&quo quisque ingeni Q minus valet,hoc se ni agri xttollere& dilatare conatur: vcstatura breues, in digitos emtuntiat, .&plura infirmi minantur. Nam tumidos, re e ruptos tinnulos, & quocunque alio cacozeliae ' genere peccarites,cerrum habeo non virium, sed infirmitatis vitio laborares ut corpora non robore, sed valetudine instamur: re lapsi, plei unque diuertunt. Erit ergo obscurior etiali, quo quisque deterior. Non excidit mihi. scripsi mo i libro.'priore, cum potiorem in scholis eruditionem esse viait d mi dicerem uelibentius se prima studia tenerosquet misso
ad imitationem condiscipultatum quae facilior e lis 'si γ' re. quod a quibusdam scapcipi potest, tanquam haec 'hesii nunc meor, sententia, priori diuersasti Id α' ει est abierit, nanque ea causa veI niaximae ut optimo cuique i ceptori sit iradendus pue quod pod eumd se puli rumhemelius instituit; aut diecnt quod in me non sitim irini, visi quid errauesint, statim do ingento at stilli,ctus illa restari probabir sol tasse vitiose, or plaeero audientibus iusti fio sub coget. Sit erto tam eloquonti, quant motibus pravis uti Gamus, qui ad Phoenicis Homericiχxeinsum ducte mines i
Primiti apud Rhenorem Merstitistimis est rationis, prater eam quάρ vria est imum se,
mula es non thiunam'aridam,se plin Mem neFnuosam, aut poetica licentia lasciuientem. Quo umeum visiosumsit, minus tamen esse copia quam inopia vLiun Dp ruti etiam copiam illam rei iantem mari probam ne
100쪽
Inciamiquas pqRasin. docendo p rtes Rhetorum puteri tradere incipiam ue dilata parumper illa quae sola
vulgo vocatur. arte rhetor ca . Ac mihi Oppost unu maximz . . .
videtur ingressus ab eo cuuis: desuid iitrii te apud grammaticos puer did ς erit. Et quia narratio Him, excepta qua in caus ccipi ings specla; Dbulam k qu. vcratur in Mq; carminibus, nona Uri Memodo, sed etia a . veritatis ςna am: argumetum, quod falsum, sed vero C c. Rhet. I
siti φυ/mmaticis autem poeticas d*dimuSς apud rhetoiem Lib. I. e. . liatiqφ.sithis pise, tanta robustior, quanto verior. Sed nar. xa SAuidein quae nobis optimara Oyideatur, tum demon Lib. 3. e. s. ixati mus, cun dei iciali parte dicemus.Interim admone- ctio. O