장음표시 사용
111쪽
ιant omnia assistebant is declamabant. Id quemadmodum alia quandopermuterennninutile, maxime eum aliquiopolatim otimatimseripserint, ita longa utilim electos exelaruautori fus ti eos ediscere, hane operam iuidispo re τε et, quo argumen rusubie probat.
ILlud ex consuetuiti ne mutandum prorsus existimo is his
de quibus nunc disset usaetatibus, neonimaqvie scripserint, ediscant,& certa, ut moris est, die dicant: quod quidem axime patres ex tant: atque ita demu studere liberos suo:s, si viam fiequentisti me declamaueritis, credunt cum pro C. Diligentia ctus praecipue diligxtra constet. Nam ut solbere pueros. piu .n studiis rimumqueesset a lim opeie plane velim: sic ediscere elect- requisita. ex orationibus vel his foms alioue quo generei dignot*mmi Momoria cura voluminena locos, multo magis furaciam.Nam ex σXerelliu cebio acrius memoriasaliena complectendo, quam si a Dd qni eruat in dii Sciliore binaevgeneris labore vertat nexinc flestia. quae ipsi co 'pQtuerint, iam similiarius animo suo ais figentu&assuescuncina camis. imyperque habebunt intraeso, ' d imiten inrisaiam et intentaeot dis, formam orationm thalam quam mente pruirys acceperint, xx luimqnt, iAb Macta bundautem copia verborum optimorum compositi au, . ac fieturis iam nou quaesitis , sed sponte & ex poposito vae lare thesauro se offerentibus. Recedit his δe iucunda cis onebene a quoq; dictorum relatio, Munc usis utilis.Nam x pius autoritati a nerunt ea, quae noci praeientis gratialitas funic&... d. parata,&laudem saepe maiorem, quam si nostra sint , enuei inlunt. Aliquando tamen permitteadum, quaeripsi scripserint, - . . dicere, ut laboris sui fructum etiam ex illa quati maxime peni. tur lavdq. plurimum captant. Verum id quoque tum fiexi oportebit, cum aliquid commodius elimauerant, v eo verit
praemio studii sui donentur, ac se meruisse ut dicerent ν gau
112쪽
Ansecundum sui quissaei genii da din sit
ctanda. Disciam na ingeniorum quo quemqua natura ferat,e' hine Hemque maximo qui in ιεeillo es ingenio, secundum 'visu naturamque ingeniisu, docενe 3 imam boni praee oris virtutem esse Dir, liberaliora atitem ingentopraditum, quem ora' roremseri se speramin , ρεν omnia qua oratoremperficium, exercendum emandum,pancratiosa exemplo, ct phonasci, qui non es allisos ammaritum aut raptaminum generεονεμ qui Omi ιμ--ιi--na m eade re student L.
rorantis poteth; Filitati tum inter se distano genere dicendi, vina afit ut rutilumn quamvis ρIurimi se, ad eorum quos linabatia mimitatio AH eo inserint ride deitulei plano
113쪽
go M. FAs. Qv INTI L. INSTIT. 7.Qs I. an-ris, ut nonnulli Iustortasse mittendi. Sic discernet hae e diarigum cendi magi iter, quo modo palaestricus ille cursorein faciet, aut pugilem, aut luctatorem,aliudue quid ex iis quae sunt sa-ctorum certaminum. Verum ei qui soro destinabitur, non in unam partem aliquam, sed in omnia quae sunt eius operis, etiam si qua dissiciliora discenti videbuntur,elaborandi meit. Nam&omnino superuacua erat doctrina, si natura sussiceret An siquis ingenio corruptus ac tumidus, ut plerique sum, im ei derit. in hoc eum ire patiemur: aridum atque ieiunum non alemus, it quasi vestiemusὶ Nam si quaedam detraherenecessarium est, cur non iit 3diicere concessum ξ Neque ego contra naturam pugno.Non enim deserendum id bonum, si quod
ingenitum est, exiitimo, sed augendum addendumque quod Cis. t. da celsar. An vero clarissimuS ille praeceptor Isocrates, quem Δε lorat. magis libri benedixisse, quam discipuli bene docuisso testaα-tur, eum de Ephoro atque Theopompo sic iudicaret, ut alteri fraenis. alteri calcaribus opus este diceret: aut in illo lentio.
re tarditatem,aut in hoc pene praecipiti concitationem adiuuandam docendo exist imauit, cum aIterum alterius ciat ambeeilla. miseendum arbitraretur Imbecillis tamen ingeniis sane sic ingenia vi obsequendum sit, ve tantum in id quo vocat natura. duc - ractata. tur. Ita enim quod solum possunt, melius efficient. Si vero li.' Al. tua . . beralior natura contigerit,& in qua metito ad spem orato. teria. ris: simus aggressi, nulla dicendi virtus omittenda est. Nam licet sit aliquam in partem pronior, ut necesse est, caeteris tamen non repugnabit, atque ea cura paria faciet iis in quibus eminebat:sieut illes ne ab eodem exemplo recedamus j ea η Luctato- ercendi corpora petitus, non si docendum paueratiasten φω- rem athle. seeperit, puguo ferire ut calce tantum,aur nexus modo , atram vide que in his certos aliquo docebit,sed omniaquς lunt eius cer-Gellas .e. taminis. Erit qui ex his aliqua non possit In id maxime quod poterit incumber. Namsint hae uo intanda prorsus: Unummianaia ne tentes quod essio non possit: Alterum, ne ab eo quo aqviis rua. optime tacit, in atriad cui minus est idoneus , transs. . At . si fuerit qui docebitur , ille quem adolescentes senem vidiis mus , Ncostratus v omnibus ici eo docendi partibus simiti. ter utetur: essicietque illum, qualis hie fine ,
gnatidoque quorum utroque certamine iisdem diebus coistonabatur inuictum. E cq tanto id magis oratoris suturi ora-gistro prouidendum eris on enim satis est dieere presse tά-tum,a subtilite aut aspere o non magis quam phou co
114쪽
ORAT ORI 4 R. LIB. I r. CAP. I x. De ossicto acutis tantum, aut mediis, atri grauibus lanis, aut horum etiam particulis excellere. Nam I I c v T cithara, ita oratio perfecta non est, nisi ab imo ad summum omnibus intenta neruia consentiat. 'Ides vocα
L uta arsiprofvarit rictra, nisidiscipuli seprabeant dociles quo pacto. diripulit, demonstrat, nimrusipietatem in praeviores
exerceant, cteos tanquμm animorum patreI colant ament'.
PLura de ossiciis docenti ουm locutus, discipulos id unum
in tyriin moneo, ut praeceptores suos nυ minus quam ipsia studia ament .' & parentes esse non quidem corporum , sed , mentium credant. Multum haec pietas confert studio nam ita α libenter audient , dedictis credent, & esse fimiles concupikent: in ipsos denique coetus holarum laeti, &alacres uenient, emendati non irascentur audati gaudebunt. vis ut chatissimi, studio merebuntur. Nam tillorum ossicium est docere. sie horum qiubere se dociles . alioqui neutrum sine altero ii curis Ei Sicvrhominis ortus ex utroque gignen- , , riumconsertur, & frustra spatiatis semina, nisi illa piae molli 'φ' rus fouerit sulcaueritae loquentia coalescere nequit,nisi socia p xa tradentis aecipientisque uoi rdia, usi Δ τ . . cr e
IN lus primis operibus, quae non ipsa parua sunt, sed maletis
115쪽
ti, M. FΑ3. Q tNTI L. IN TIT. ercitato, iam fere tempus appetet aggrediendi suasoris iudicialesque materiast quarum antequam viam ingredior, pauca mihi de ipsa declamandi ratione dicenda sunt: quae quidem ut ex omnibus nouissime inuenta, ita multo eu utilissima. Nam & cuncta illa de quibus diximus, in se fere continet, &veritati proximam imaginem reddire ideoq; ita est celebrata, ut plerisque videretur ad sormandam eloquentiam vel sola
sussicere. Neque enim virtus vlla perpetuae duntaxat oratio . nis reperiri potest, quae non sit cum hac discendi meditatio- communis. Eo uidem res ista culpa docentium recidit,rrum n P vi inter praecipuas quae corrumperent eloquentiam caussas, ri/prεci' lieentia atque inscitia declamantium fuerit. Sed Eo quod napua εἰρqμὸ tuta bonum est, bene uti licet. Sint ergo & ipsae materiae quaer corrum fingentur,quam simillimae veritati:&declamatio inquantum μη maxime potest, imitetur eas actiones in quarum exercitatio. D. nem reperta est. Nam magos&pestilentiam, & responsa, &saeuiores tragicis nouercas,aliaque magis adhuc fabulosa frustra inter sponsiones & in; rdicta quaeremus. Quid ergo Nu- quam haec supra fidem, & poetica cur fere dixerim j themata,iuuenibus pertractare permittemus, ut expulentur,&gaudeant matella, &quasi in corpus eantὶ Erit optimum, sed
Graci certa sint grandia&tumida, non stulta etiam, &aetioribus uisunt. oculis intuenti ridicula: ac si iam cedendum est, impleat se declamator aliquando, dum sciat, ut quadrupedes cum viri. di pabulo distentae sun t. sanguinis det, acti one curantur,&sie ad cibos viribus conservandis idoneos ledeunt: ita sibi quoque tenuandas adipes, & quicquid humoris corrupti contraxerit, emittendum, si esse sanus ac robustus volet. Alioqui tumor ille inanis primo cuiusque viri operis conatu deprene detur. Totum aurem declamandi opus qui diuersum omnino a forensibus caussis existimant, ii profecto ne rationem quidem qua ista exercitatio inuenta sit, pervide ut. Nam si foro non praeparat: aut scenicae ostentationi, alat furiolae vociferationi simillimum est. Q nid enim attinet iudi psta praeparare. qui nullus est narrare quod omnes sciant diu in probationes adhibere caussae, de qua nemo sit pxonuntiatu iusὶ Et haec quidem ociosa tantum: ilici vero, & ira usi luctu permovere, cuius est ludibrii, nisi quibusdam pugnae simulacris ad ve- rum discrimen aciemque iustam consue icimus ' Ndiale igo inter forense genus dicendi, atque hoc declamatorium i nrese i
116쪽
ORATORIAR. LIB. 1 r. CAP. Yr. 23 oratori tonsuetudinem posset, ut nominibus' uteremur perple- artis coxae magis, & longioris aliquando actus controuersiae finge tentur, 3c verba in usu quotidiano posita minus timeremus, necessaria. Stoeotas inserere moris esset . quae nos, quamlibet per alia in .abmi ista scholis exercitati sumus, tyrones in foro inueniunt. Si Vero in bin. in .lta. ostentationem eomparetur declamatio, sane paululum ali- - νωνῶ. quid inclamare ad voluptatem audientium debemus. Nam μα iis actionibus quae in aliqua sine dubio veritate vellantur,
sed sucit ad popularem aptatae delectationem quales legi panων in
mus panegyricos , totumque hoc detmonstrativum genus, lati .ra- permittitur adhibere plus cultus, omnemque tem, quae ii-i. latere plerunque in iudiciis debet non confiteri modo, sed ostentate etiam hominibus in hoc aduocatis. Quare decla- matio,quciniam est iudiciorum consiliorumque imago,similis esse debet veritari r quoniam autem aliquid in se habet μι διικνι eo, , noni nil sibi nitoris assumere. Quod faeiunt au --d
ctores eomici:qui nec ita prorsus ut svulgo loquimur,pronuntiant, quod esset sine arte: nec procul tamen a natura Ie- num cedat, quo vitio periret imitatio: sed molem com mnnis ius sermonis decore quodam scenico exornant. Si a quoque aliqua nos incommoda ex his quas finxerimus materiis consequentur,&ineo praecipue, quod multa in hisrelinquunturia- certa, quae sumimus ut v identur aetates, ficu ltates,liberi, pa Tentes, urbiu ipsarum vires,rura, mores, aliaque his similia. Quin aliquando etiam airgumenta ex ipsis positionum vitiis ducimus.Sed haec suo quaeque loco. Quamuis omne proposi- - , . tum operis a nobis destinati eo spectet, ut orator instituatur:
tamen nequid studiosi requirant. si quid erit quod ad scholas ἡT
pertinear pro'rie, intranutu non omittemus.
π Arei hine errati nobis inchoanda es ea pars artis, ex quae .
117쪽
ad eloquen re huiusmodi praeceptis eloquentiam putent: sed natura sua, tiam mini&vulgari modo,&scholarum exercitatione contenti.tideant' me etiam dii tentiam nostiam, exemplo magni quoque nomi-- nis professorum, quoru aliquis, ut opinor, interrogatus quid esset χῆμα&νθημα, nescire se quidem, sed si ad rem pertineret... esse in sua declamatione, respondit. Alius percontanti,Theo doreus anApollodoreus esset, Ego, inquit, parmularius suis. Nec sane potuit urbanius ex consessione inscitiae suae elabi. Porro hi, quia&beneficio ingenii praestantes sunt habiti, α
multa etiam memoria digna exclamauerunt 2 plurimos habent similes negligentiae suae,paucr imos naturae. Igitur impetu dicere se, & viribus uti gloriantur. Nec enim opus esse
probatione aut dispositione in rebus fictis. ed cuius rei gratia plenum sit auditorium sententiis grandibus, quarum o- , ptima quaeque apericulo petatur. Quint tiam in cogitaudo arulla ratione adhibita, aut tectum inluctes, magnum aliquid quod ultro se offerat, pluribua saepe diebus expectantes, aut murmure incerto velut classico instincti , concitatissimum corporis motum non enuntiandis, sed quaerendis verbis ac-eommodant. Non ulli certa sibi initia priusquam sensum inuenerint destinant, quibus aliquid diserti subiungendum sit:
eaque diu se eum ipsi clareque meditati, desperata connectendi facultate, deserunt: &ad alia deinceps, atque inde alia non minus communia atque nota d uertunt. Qui plurimum videntur habere rationis,non in caussas tantum laborem suum, sed in locos intendunt: atque in his non corpori prospiciunt, sed abrupta quaedam, ut forte ad manum venere, iaculantur. unde fit, ut dissoluta Sc et diuelsis congesta oratio cohaerere non possit, similisque commentariis puerorum sit, in quos ea quae aliis declamantibus laudata sunt,regerunt et magnas tamen sententias,&res bonas ita enim eloriari solent elidunt.
t tiam& barbari, &serui, &, si hoc sat est, nulla est ratio dicendi.
ineruditi ingeniosiores νHν habeantur.
118쪽
suntur : quias e delectu omnia dicant, unda copiosiores a laret: . quia argumentia mium inharean equiae sim maledimnsequia intersordes magis emicant Myiamsementia 4 quiagesu, moru, ct . pronuntiatione impotentiussa iactent: qua tamen omnia auem eloquenti suns alieni a.
ae nionem, ut fortius dicetevideantur indocti Primum, vitio male iudicantium , qui maiorem habere 'im credunt ea quae non habent artem: ut effi ingere, quam aperise: Iumpere,
quam solueter tradere, quam ducere,purUtrqbyistius. Nam Adium nis&gladiator, qui armorum inscius in pugnam ruit,&luctλror, hisb.Mia qui totius corporis nisu in id quod semel inuasiti incumbit, fortior ab his vocatur: cum interim & hic frequenter tuis viribus ipse prosternitur, dc illum vehementius impe us excipit aduersarii mollis articulus. sed sunt in hae parte quae imperitos etiam naturaliter fallant. Nam& diuino cum pluxi DAE..urnum valeat in caussis, speciem virium minuit. &rudia politis maiora,&sparsa compbsitis numerosiora creduntur. Eit piae- 'terea quaedam virtutum vitiorumque vicinia, quae rhaledicus pro Iibero, temerarius pro sorti , effusus pro copioso accipitur. Ma dicit autem ineruditus apertius &seprus, vel cum periculo suscepti litigatoris, frequenter etiam suo. Affert Mista res opinionem, quia libentissime hominesaudiunt ea quae dieere ipsi noluissent. Illud quoque alierum quod est in locutione ipsa periculum, minus vit l, conaturque perdite. unde euenit nonnunqaam, ut aliquid grande iuueniat, qui semper quaerit quod nimium est: verum & raro euenit,& cae- , tera vitia non pensat. Propterhoc quoque interdum videnxur indini copi qm habere maiorem. quod dicunt omnia : dactis est'& eIectio. & modus. His aecedit, quod a cura docendi quod intenderint, recedunt. Itaque illud quaestionum & argumentorum apud comi a iudicia figus euitante nihilque aliud quam quo vel prauis voluptatibus assistentium permulceant, quaerunt. SENTENTIAE quoque ipsae, quas solas petunt, magis eminent, cum omnia circa illas sordida Mabiecta sunt: ut lumina non inter umbras quemadmodum Cieeto dixit) ss d plane in tenebris. chiriora uint. Itaque in - .Lib. do geniosi vocentur ut libet, dum tamen eo steti contumeliose orat.
119쪽
νμmmimo- trahere doctrinam aliquid, ut limam rudibus.& cotes hebeti-υ m.gsi' bus.&vinor vetustatem : sed vitia deria hil:atque eo solo mi σμὼ iρηυ nus est quod literat perpolierunt, quo melius. Verum hi pro- lqμβmriri nutatiatione quoque famam dicendi fortius quae unt. Nam l μυ- & clamant ubiquer&omnia leuata ut ipsi vocant naanu, em giunt, multo diseursu, anhelitu. iactatione, gestu, motu capitis furentes. Iam eollidere manus, terrae pedenti luculeIe , se-
eiircum ille eruditus, ut in oratione multa summittere. Variare,disponere, ita etiam in pronuntiando suum cuique eorum quae dicet, colori accommodate actum sciat: sc si quid sit perpetua obseruatione dignum: modcstus&esse & videri malit. v At illi hanc vim appell.int,quae est potius violentia: cum in Ierim non adhores modo aliquos inuenias, sedi quod est turpius praeceptores etiam, qui oreuem dicendi ex eicitationem consecuti, Omiga ratione, ut tulit impetus, passim tumultuentur, eosque qui plus honoris literis tribuerunt. & ineptos, de ieiunos,&trepidos, & infirmos, ut quodque verbum coni . meliosissimum oceurrit, appellent. Verum illis quidem gratu
Iemur, sine labore, sine ratione, fine diseiplina disertis: nos quando & praeeipiendi munus etiam pridem deprecati su
putabamus, desinere dum desideraremur inquirendo scribendoque talia, consolemur ocium nostrum, quae sutura usui bonae mentis iuuenibus arbitremur, nobis certe sunt voluptati.
120쪽
Em o autem a me exigat id praeceptorum genus, quod est a s a plerisque scriptoribus artium traditum, ut quasi quasidam leges immutabili necessitate eonstitistas studiosis di- cedi fetam: utique prooemium,&id quale: proxima huic nata ratio: quae lex deinde narrandi propositio post hanc, vel, ut . quibusdam placuit, excursio: tum certus ordo quaestionum, Oeteraque quae velut si aliter facereses non sit, quidam tan- . . quam iussa sequuntur. Erat enim rhetorice res prorsus facilis ac parua, si uno & breui praescripto contineretur: led mutauri tur pleraque caussis, temporibus,occasione, neςςisu ις 'dis ultasque ideo Ras in oratore praecipua consilium est; quia varieti ad rerum momenta eonuertitur. id si enim praecipuas a Imperatori, quotiesaciem instruet, diligat fiontem, cornua . . zrinque promoueat, equites pro cornibus locet i Erit haec ι-., quidem rectissima fortasse ratio, quoties licebit: sed mutabitur natura L ei, si mons occurret, ii flumen obstabit; si colli bus, sylvis, asperitate alia prohibebitur. Mutabit hostium gς ι.in. inus, mutabit praesentis conditio discriminis . nunc acie dire- 'eha, nunc cuneis, nunc auxiliis, nunc legione pugnabitur: nonnunquam terga etiam dedisse simulata fuga proderit. It prooemium necessarium, an superuacuum: breue, n loNius: ad iudicem omni sermone directo, an aliquando auerso per aliquam figuram, dicendum fit: constricta an lati ut lasa narratio. continua an diuisa,recta an ordine permutatot caussaς docebunt. Itemque de quaestionum ordine, cum In eadem controuersia aliud alii parti prius quaeri frequenter expediat. 'Neq ue enim rogationibus plebisve scitis sancta suot ista praecepta, sed hoc quicquid est, utilitas ex cog tauit. Non negabo autem sic utile esse plerunque, alioqui nec seriberem: verum ' . si eadem illa nobis aliud suadebit utilitas, hanc relictis magi arorum autoritatibus sequemur. Equidem id maxime praeci piam, ac Reyerens ue=umsteνώmque monebo, R. Es duas in omni .aemia. . adhu spectet orator, quid deceat, quid expediat. Expedis autem saepe mutare ex illo constituto traditoque ordine aliqua