장음표시 사용
81쪽
teriorcmi Italiam prouincias aut coparare inter se aut sortiri Alterum quod dixi,Senatum ccnsuisse interdum, uter Cosul comitia habere placeret locus ille indicat qui est apud Liuium in lib. XII. De prouinciis deinde consultus Senatus, Pisias S Ligures prouincias Consulibus decreuit. Cui Pisς prouincia obuenisset,cum magistratuucreandorum tempus cssct,ad comitia reuerti iussit. Cum ego diligete inquirerem, cur alterum definirent patres, in eo commoditatis, utilitatis rei p. eos rationem duxisse comperi.Nam qui Romς erat,vel non tam procul R naa, quam collega, aut non tam graui bello occupatus, is demum comitia habcre iubebatur. Quod si uno in loco essent, nec ancipiti bello detinerentur, tum fere comparabant inter se,uter rediret, ad comitia habenda si abessent, si essent Romae,uter ca haberet. Sin neuter sine periculo reuocari posset, tum vel dictator,vel interrex comitioru causa creabatur. Si dictator, literae in castra ad Consules mittebantur, ut ab altero nocte diceretur, idque si tuto ad eos mitti poterant,sin minus,Romae Prodictatora populo dicebatur. Hoc postremum semel tantum factu legi lib. 11 de bello Punico secundo,itaque ad remedium iandiu desideratum nec adhibitum, Dictatorem dicenduci uitas confugit. Sed quia S co S .aberat, a quo uno di-ccposse videbatur, nec per occupatam armis Punicis Italiam,facile erat aut nuncium,aut literas mitti, nec Dictatorem populus creare poterat quod nunquam an re eam
diem factu erat,Prodictatore populus creauit ian abium Maximum. His autem verbis, Nec per occupatam armis Punicis Italiam facile erat aut nuncium aut literas mitti, Liuius significat, non semper necessariam fuisse eius qui dictator diceretur,praesentiam. Id enim aperte lib. VI II. post urbem conditam docet his verbis L. Cornelio quia ne eum quidem inSamnium iam ingressum reuocari ab impetu belli placebar, literae missae, ut Dictatorem comitioru causa diceret. D. M. Claudium Marcellum &α Nam dictatorem creatu esse comitiorum tantu causa tum cum
82쪽
bellum C OE S. necessario occuparet, lib., . scribit his
verbis, Dictatorem idem annus habuit, P. Corneliu Sci pionein cum magistro equitu P. Decio Mure ab iis propter quae creati erat, comitia Consularia habita,quia neuter C Orici potuerat bello abesse. Quibus vcroi illud etiam intelligitur, no solum Dictatorem, sed magistrum etiam equitum una cum eo ius habuisse comitiorum habendorum, cum alter C O S. solus ea haberet, quemadmodum supra dictum est. Qu0dcx hoc loco lib.vici I .facile perspici licet Privernum duobus consularibus excr-citibus cum obsideretur, alter C O S. comitiorum causa Romam reuocatus. Quod autem supra dixi, Dictatorem nocte dici moris fuisse, non solum de eo dictatore intellectum volo,qui terrore belli audito dicebatur, sed de eo
etiam,qui comitiorum tantum causa creabatur. De dictatore quidem belli causa dicto, illud Livianum lib. 1x. post urbem conditam intelligitur, Nocte deinde silentio, ut mos est,L. Papyrium Dictatorem dixit. Eade dicit in eandem sententiam ii x III. Libro aute et Ia eum qui comitiorum causa dicebatur, non solii in nocte dici soli iuniscribit, sed etiam qua parte noctis. Oriente enim nocte id fieri solitum confirmat his verbis, Eam rem Tribuni suspectam infamemque criminando fecerunt. Nam neque facile fuisse id vitium nosci cum Cori oriente nocte sit lentio diceret Dictatorem,neque ab G S. cuiquam publice priuatimve de ea re scriptu esse S c. Sed de Dictatore satis multa dicta sunt. Nunc de Interrege pauca dic
mus. Interrex interdit creabatur comitioru causa , atque
id iam ab initio urbis obseruatum est, quod alio loco docebimus, nunc satis est intelligi, morem Interregis creandi comitiorum causa quam Dictatoris esse antiquiorem. Neque enim Dictator conaitioru causa ante dici coeptus cst, qua Dictator de plebe cst creatus Na cum ante illud tepus nihil interesset plebis, dictatorne, an terrex consularia comitia haberet, quod nec interrex, nec Dictator quisquam de plebe creari poterat, qui alterum cx plebe
83쪽
consulem crearet,nullam etiam mora illa afferebat, qu minus res adis terrcgnu rediret. At postea quam Dicta tura fastigium conscendit,tum demuit absentibus Consulibus Dictator potius, quam interrex comitia haberet, omnem diligentiam adhibebat. Contra interregem patresIetebat. Quod ex his Liuillocis intelligi licet. In lib. vii post urbem conditam,Quia inquit nec per Dictatorem plebeium,nec per Popilium Consulem comitia consularia haberi volebant, Malter C O S. Fabius bello retinebatur res ad interregnum rediit interreges deinceps Seruilius Hala, M.Fabius, Cn.Manlius,Cornelius Fabius, C. Sulpitius, Lucius Aemylius, Quintius Seruilius,M Fabius Ambustus. In secundo interregno orta conte-tio est, quod duo PatriciiC OS S. creabatur,intercedentibusque Tribunis nterrex Fabius aiebat in xi I tabulis
legem csse,ut quodcunque postremum populus iussisset, id ius ratumq; esset, iussum populi Sc suffragia esse. Cum intercedendo Tribuni nihil aliud,quam ut differrent comitia valuissent,duo patrici QO SE .creati sunt T. Sulpitius Potitius, M. Valerius publicola. Octo fuerulium
interreges,id est anno G oc.post urbem conditam,triennio autem post,fuerunt undecim. Extremo anno comitia Consularia certamen patrum ac plebis diremit, Tribunis negantibus passuros conaitia haberi, nisi secundum Liciniam legem haberentur, Dictatore obstinato tollere potius totum e Repub. Consulatum, quam promiscuum patribus ac plebi facere. prolatandis igitur comitiis cum Dictator magistratu abiisset, res ad interregnum rediici Infestam de patribus plebem interreges cum accepis.
sent, ad undecimum inrerregem seditionibus certatu est. Illo anno aliter atque AE cc initum est interregnu. Tum enim erat Dictator, crat Consul hoc autem anno prola
tandis Comitiis Dictator magistratu abiit, non quod, ut arbitror, sex eius mensses praeteriissent, sed Tribunorum certaminibus impulsus. Itaque nomihi videtur legitimuhoc interregnum fuisse. Est enim interregnu aliud nihil quam
84쪽
quam potestas in quinque dies cum rex mortuus est, adesterum subrogandum sufficiendumve comparata Si emgovi ad alios magistratus referatur,sidum quis est in magistratu, non proprie interregnum dicitur. Sed quoniam Romae quoad manserunt reges,vstatu hoc verbum fuit, etiam exactis regibus retinuetunt. Hic me locus monet, vi aliquid de comitialibus diebus disseram Comitiales dies duobus modis inuenio dici, iisque contrariis Nam ωi,in quibus nefas erat haberi comitia, Mi in quibus ea fas erat haberi,dies comitiales Vocabatur. Comitiales autem no diculur solum ij, in quibus comitia haberi licebat creadis magistratibus, sed Letiam, in quibus populus ali. cuius rei agendae causa coueniebat. T. Liuius in tertio lib. post urbe coditam, Quemadmodu Tribuni sic gessissent in prohibendo delectu, sic Patres in lege qua per omneis comitiales dies ferebatur,impedienda gerebant. Per dies autem comitiales Senatus haberi non poterat, quod Cicero lib. I i cpistolarum ad Fratrem tradit his verbis. Consecuti sunt dies comitiales, per quos Senatus haberi non poterat.Si id verum est, id est, si dies comitiales impediebant,quo minus Senatus haberi posset, certe illa aetate quo die Senatus habebatur, is non erat comitialis. Quod si ita est, nec Calcle Febr. nec III Nonas eiusde
dem comitiales dies erant. Nam iis diebus eodem libro aliquid actum esse dicit in Senatu.A Calendis Februariis legationes in Idus Febr. reiiciebanturaeo die res confecta non est.Ad I I I. Non .Febr.Milo affluit, ci Pompeius aduocatus venit, producta dies est in ira iii Idus Febr. Interim reiiectis legationibus ara I Iduum referebatur de prouinciis quaestorum, de ordinandis praetoribus. Paulo infra, Ad Io Io Iduum Febr Milo affuit, dixit Pompeius dcc.Paulo infra,Clodius in Quirinalia produxit diem. Ad v I Id. Fcb.Senatus ad Apollinis fuit.Paulo infra. Adv I.Iduum Feb.ad Apollinis SC.factum est, ea quae facta essent ad ves Iduu Februari,contra Rempu
85쪽
esse facta.Hi inquam dies, iron erunt comitiales, nisi Dic quod dixit, Consecuti sunt dies Comitiales S c refert ad id quod paulo ante dixerat. Nam comitia sine mora futura videntur, edicta sunt ad X I. Cal. Februarias Italoquitur de diebus iis in quibus comitia edicta erat cre dis magistratibus, quod vero propius videtur elle V cunque res habeat, id obtinebimus quod Cicero dixit, Senatum non potuisse haberi per comitiales dies. Comititiales autem dies indicebantur siue edicebantur, ut dixi. In quo Mauspiciorum,& dierum religiosorum, nefastorii,atrorumve ratio habebatur. Liuius libro XII. GO S.
'etilius cum primum per auspicia posset,collegisubrogando comitia habere iussus S Latinas edicere comitia in diem ira I Non. Sextiles, Latinas ad diem VII. Idus Sextiles,edixit. Itaque cum Augures consulti, vitio
creatos aliquos dixissent, statim magistratu se abdicabat, ut si tonuistet quo quis die creatus erat consul, vel prodigium aliquod visum csset,quod vel ille locus Liuij qui est
positus in xx Io I lib.indicat, Postquam Marcellus ab exercitu rediit, comitia uni Consuli rogando in locum L. Posthumiicdicuntur Creatur ingenti consensu Marcellus, qui extemplo magistratum occiperet: cui ineunti consulatum cum tonuisset vocati Augures vitio creatu videri pronunciauertit, Vulgoque patres ita fama fere
bat quod tum primum duo Plebeis consules facti essent,
id deis cordi non esse. In locum Marcelli, biisse magistratu abdicauit, suffectus Fabius Maximus rori. Sed ut pluribus de diebus comitialibus dissera, qui dies ne comimitia haberentur impedirent, docebo. His enim cognitis comitiales etiam cognoscemus. Comitia impediebant
primum festi dies, deinde religiosi nefasti atri. Festidies partim sacrificiis deorum,partim epulis, partim ludis
inlacorum honorem faciendis,partim seriis obseruandis constant. De his omnibus pauca dicam de primum de seriis. Feriarum duo genera erant Aut enim priuata sunt, a*t publicae.Publicarum sunt genera quatuor. Alia enim stativa
86쪽
stativae seu statae int, aliae conceptiuae, aliae imperativae, alia nundine Has duas postremas formas addit Macrobius primo libro Saturnaliorum.Varro n5 addit.Statiuae erant, quae in statos menses & dies incidebant conceptiuae, quae concipiebantur a cosulibus aut potificibus quo-tanis non certis diebus aut mensibus, annales vocabantur quae nec certis mensibus nec diebus nec quotannis concipiebantur,non erant annales. Annales erant paucae
quatuor enim tantu enumerat Varro, Compitalia qui dies erat attributus laribus in quo aut ubi via competiit, id est in compitis sacrificabatur Latinae ferire,dies conceptiuus dictus a Latinis populis, quibus in Albano monte cx sacris carnem petere fuit ius cum Romanis A quibus Latinis Latinae dictae.Sementinae seriae, dies is qui a pontificibus edictus,appellabantur a semente, quod fationis causa suscepis essent. Paganicieiusdem agriculturicausa susceptae,Vt haberct in agris omnis pagus, unde Paganicς dictae sunt Latinarum quidem feriarum crebra est apud Liuium mentio, reliquarum nulla. Ego nonnullos Liuij locos proseram,ex quibus intelligi poterit Latinas a C5sulibus edici solitas. ita non fuisse statas.Lib.XI I. Latin feriae fuere ante diem Io I. Non.Maij,m quibus quia in
una hostia magistratus Lanuvinus precatus non crat S. P. R. religioni fuit. Id cum ad Senatum relatum est,
Senatusque pontificum collegium reiecisset, pontificibus
quia no rectc facta Latinae essent,instauratis Latinis, placuit Lanuvinos,quorum opera instauratae essent, hostias praebere Accesserat ad religionem quod Cn. Cornelius C O S. ex monte Albano rediens concidit, sed inde mortuus Romam allatus, S funere magnifico elatus sepultusque est. Pontifex idem fuerat. Consul QJetilius cum
primum per auspici posset, Collegae subrogando comitia habete iussus,&Latinas edicere,comitia in die Io I.
Non . Sextiles Latinas ad diem 1 ira Idus Sextiles edixit. Idem lib. v . post urbem conditam, ingens inde haberi captiuus vates coeptus , eumque adhibere Tri-
87쪽
buni militum Cornelius Posthum usque ad prodigiiAlbani procurationem ac Deos rite placandos coepere. Inuentumque tandem est, ubi neglectas ceremonias intermissumve solenne Dij arguerent, nihil profecto aliud es.se,quam magistratus vitio creato , Latinas sacrumque in Albario monte non rite concepisse unam expiationem eorum esse, ut tribuni militum abdicarent se magistratu, auspicia de integro repeteretur, is terregnum iniretur. Quando feriarum Latinarum origo extiterit, non potui
inuenire Certe in primo libro idem Liuius sacri Albanimctionem facit, idque vetus fuisse scribithis verbis, Visi etiam audire vocem ingentem ex summi cacuminis luco, ut patrio ritu sacra Albani facerent, quae vel ut Diis quoque patriis relictis,obliuioni dederant.Id ego sacrum Albanu vel Latinas ferias appellatu esse puto, quod omnes Latini ab Alba oriundi erant, vel cum Latinis feriis fuis se coniunctum. Atque haec quidem de Latinis feriis S mentinae autem M paganicς quiessent,exposui.Vtraeque conceptiuae fuerunt,sed Ianuario mese, ut m primo libro de fastis Ouidius his carminibus indicat, Ter quater euolui signantes tempora fastos, Nec sementina est ulla reperta dies. Tum mihi sensit enim lux haec indicitur,inquit, Musa quid a fastis non stata facra petis Vtque dies incerta factis,sic tempore certo, Seminibus iactis,est ubi foetus ager, Idem paulo infra paganicas semente peracta fieri solitas
tradit. Villice da requiem terrae semente peracta, Da requiem, terram'ili coluere, viris.
Pagus agat festum, pagum lustrate coloni, Et date paganis annua liba focis.
Sunt etiam scria conceptiuae, ut dixi, non annales. Eas
Varro dicit fuisse quae proprio verbo aut non perspicuo significabantur.vi Nouendiale sacrum,cuius originem dc vim exponit in primo libro Liuius .Romanus quoque ab eodem
88쪽
eodem prodigio Nouendiale sacrum publice susceptum
est, seu voce caelesti ex Albano monte missa nam id quoque traditur sic Aruspicum monitu Mansit certe bien-ne,ut quandocunque idem prodigium nunciaretur, feris per nouem dies ageretur. Prodigium autem paulo supra narrat his verbis, Devictis Sabinis cum in magna gloria magnisque opibus regnum Tulli ac tota res Romana es.set,nunciatum regi patribusque est, in monte Albano lapidibus pluuille. Non est necesse docere, quoties id prodigium nunciatum fuerit, idem sacrum fuisse susceptum. Hoc enim S i5gum nimis esset,&curiosum Satis est in-.telligi, hoc secrum non quotannis factum esse, nec certo die,cum eius causi esset incertissima. Eo de pertinet supplicationes, obsecrationes, lectisternia, aliaeque religiones,quae prodigiis nunciatis,placandis diis procurabatur. Libro xxv M. Livius, Prodigia quoque prius, quam ab urbe C OSS.proficiscerentur,procurari placuit. In Albano monte tacta de caelo erant,signum Iouis,arbbrque te-plo propinqua,& Hostiae lacus, & Capuae murus, portunaeque aedes, Sinuessi murus portaque. Haec de cςlo tacta Cruciatam etiam fluxisse aquam Albana, quidam auctores erant c. Ea prodigia hostiis maioribus procurata&supplicatio circa omnia puluinaria, obsecratio in unu diem indicta. Lib. x x v i. Eodem anno prodigia aliquot visa nuciataque sunt. In aede Concoidiae Victoria, quae in culmine erat, fulmine icta, decussaq; ad victorias, quae in arce fixae erant,haesit, neque inde procidit. Et Anasinaevi Fregellis nunciatum est murum portasque de ago igne tactas, in foro Suderiano sanguinis rivos per diem totum fluxisse, & Ereti lapidibus pluvisse, Reate mulam peperisse. Ea prodigia host iis maioribus sunt procurata obsecratio in unum diem populo indictavi Nouendiale sacrum . Non necesse habui omnium prodigiorum procurationes, quod id ad rem nihil pertinet, hic ait Xerc. Quemadmodum autona ferias alias statas, alias conceptiuas esse diximus,& coceptiuarum partim annales, partim
89쪽
non annalessic ludoru diuisio adhiberi potest. Allienim
stati sunt, alia conceptiuii conceptiuorum, alio annales,. alit non annales erant Ludos omneis primum fuisse indicti uos, conceptiuos, no annales aut annuos, id est,no in annos singulos,reperto,deinde annales quosdam,tum
statos solo Apollinareis Ludi primi facti sunt Romae Neptuno Equestri, quiConsualia appellatur, quod Co-sus Neptunus a Romanis diceretur Indicti sunt autem finitimis populis a Romulo anno IIII imperiretus, Ut placet Dionysio Halicarnasseo,eosque sua etia aetate fieri solitos dicit L.Tarquinius annuos fecit eos, qui idem, Magniri Romani vocantur, quemadmota primo libro Liuius docet his verbis, Ludos opulentius instructiusque quam priores reges,fecit. Tum primi circo qui nunc maximus dicitur, designatus locus est. Loca diuit a Patribus
Equitibusque, ubi spectacula sibi quisque facerent, Fori appellati Spectauere, furcis duodenos ab terra spectacula alta sustinctibus pedes Ludicrum fuit equi pugilesque
ex Hetruria maxime acciti Solones deinde annui masere ludi Romani Magnique varie appellati.'cille.Romani ergo Magni ludi iidem fuerunt,.iique annui, Liuiisente tia. Qu9c verum ne sit dubito. Inuenio enim eos factos fuisse prodigioru fere causa, S interdi1 religione iniecta. Id quod ipse Liuius lib. x x Io tradit. QFabius Maximus Prodictator iterum quo die magstratum iniit,vocato Senatu,ab diis orsus, cum edocuistet patres plus negligentia cerimoniarum auspiciorumque temeritate atque inscitia peccatum a C. Flaminio C OS .esse, quaeque piacula irae deu essent, ipsos Deos consul edos esse peruicit, uti quod non ferme decernitur, nisi cum terra prodigia nunciata
sunt Decemviri libros Sibyllinos adire iuberentur. Qui inspectis fatalibus libris, retulerunt patribus, quod eius belli causa votum M iridi ret,id non rite factum deintegro atque amplius faciendum esse:& Ioui ludos Magnos Maedes Veneri Erycinae ac Deae Menti vovendas esse, supplicationem lectisterniumque habendum,c. In xxv.
90쪽
a P. Cornelio Scipione aedile ante legitima aetate creato, factos esse tradit,quod ad Ciceronis aetatem seruatu, Edilibus magno honori fuit AEdilitia,inquit Liuius,largitio haec fuit, Ludi Romani pro temporis illius copiis magnifice facti,& diem unum instaurati, congiiolei in vicos singulos dati Plebeiietiam ludi fuerunt,qui hoc nomine appellabantur, quod eos diles plebei facerent. Nam Ediles Curules Magnos,qui iide Romani dicebatur, exhibebant. In lib.x xv I I Ludi, Romani dipis belleo anno in singulos dies instaurati .Ex his etiam paucis verbis mihi videtur facile perspici posse, non fuisse virosque ludos annuos Si enim erant annui, cur eo anno
instauratos fuisse addidisset8nisi forte dicimus,non factos sed instauratos scriptum esse.Aliud est enim facere ludos aliud instaurare Instaurare enim est eos cum prius non rite facti sint reficere. Alij quoque ludi fuerunt, qui Scenici a Scena, id est tabernaculo vocati sunt. Eorum origo a pestilentia cuius vis nulla ratione leuari poterat,aut reprimi,dicta est, nec tamen facti eam leuarunt. In libro viri. post urbem conditam Liuius, Et cum vis, inquit, morbi, nec hun uis consiliis, nec ope diuina leuaretur, victis superstitione animis, ludi quoque Scenici,noua res bellicoso populo nam circi modo spectaculum fuerat inter alia caelestis irae placamina instituti dicuntur. Caetersim paria quoque ut ferme principia omnia vi ea ipsa
peregrina res fuit. Sine carmine ullo sine imitandorum carminum actu, ludiones ex Hetruria acciti ad tibicinis modos saltantes,haud indecoros motus more Tusco dabant. Deinceps eorum ludorum progressum tradit 5 4bsolutionem. Atque hi quidem ludi conceptiui, indicti-ui omnes fuerunt. Annui essent necne, aliud assirmare
non possunt Apollinares autem primum indictivi, ut dixi,fuerunt,idque quadriennio solum, aut plurimum qui-quennio,deinde voti sunt, facti in statum diem, qui est
ante III Nonas Quintiles T. Liuius lib. x x v ira postvrbem conditam, Ludi inquit, Apollinares Q Fuluio.