De exemptione regularium conservanda & confirmanda commentarius Victoris De Buck presbyteri societatis Jesu

151쪽

assertio. Ius commune, ait Durand de Maillan l. est ius quod restit totam ecclesiam Occidentalem; alii communissime intelligunt Corpus Iuris, cui Sane aequiparandum est Concilium Tridentinum et aliae constitutiones perpetuae pontificum; passim docet Fagnanus 2) privilegium in Corpore Iuris clausum jus

commune facere inter nominatos, ut notat Glossa 4 cap. Consti. tutionem, de regul. eodem lib. et in Clement. Dudum, g Verum, in ver. De jure, de sepult. et apertius Dan. Andr. post Hostiensem in cap. parte, it primo, num. 3, Super ver. Caeteris. de Decim. Exemptiones autem et eXemplorum jura agnoScuntur et explicantur in Corpore Iuris et in sequentibus conciliorum et pontificum perpetuis constitutionibus; pertinentque pro in ad jus commune. Recogita in Super, lector, quae alibi 3ὶ diximus do vetustissima disciplina, qua licebat monasteria subjicere non tantum pontifici Romano, sed quibuslibet episcopis. Hi quidem hoc jus amiserunt, ast integra remansit illius praerogativa; quae non magis adverSatur juri communi, quam reliquus ejus auctoritatis usus. Quocirca recte ait Benedictus XIV ιὶ : Neque est cur

quispiam de hisce conqueratur eaeemptionibus, aliisque adhuc amplioribus, quibus subinde regularium ordines fuere ab apostolica sede eoeornati: siquidem etiam satriarchae Orientales sieno jure dominabantur in omnia sui eaearchatus monaSteria,

etc.

8. Objiciunt quoque regularium hostes eaeemptiones essθhierarchim ecclesiasticae inimicas, et per eas ius alteri auferri, Scilicet auctoritatem suam ordinariis. Ad haec cum Zaccaria s5 respondeo: Etsi episcopi pontificis vicarii non sint, uti praefecti urbium ac provinciarum praesides regis vicarii habentur, ad summum tamen pallorem Spectat, quemadmodum illorum ovilia aut coarctare aut amplificare, ita et oves eis

assignare. Quid ergo vetat quominus harum aliquot sibi soli pascendas servet y Atqui hoc demum est quod pontis facit, dum

152쪽

- 149 regularium coetus uni sibi subjectos esse edicit: oves illas minoribus pastoribus subtrahit, sibique supremo universarum ovium pastori regendas adsciscit. Neque vero id est episcoporum jura invadere. Nonne saepe contingit ut in alicujus episcopi dioecesi aut etiam principθ urbs alterius episcopi dioecesis sese e orrigat pSic Faesulanus episcopus in Florentina ipsa urbe sum dioeceseos sarticulam habet: sic Ravennatensis archiepiscopus et Cerviensis episcopus in Ferrariensi urbe ac prope ejus moenia parciscias

sibi subjectas numerant: sic olim episcopus Ultrajectinus eccle

siam habebat sibi subditam Brugis Flandrorum ). Num propte

rea Florentinus aut Ferrariensis archiepiscopus et olim episcopus Tornacensis) sua laedi jura conqueretur ' Minime vero. Menim ad dioeceseos designationem, quae superioris juriS est, Omnino pertinet. Sed eaeemplum profero multo ad rem nostram accommodatius. Parochi intra paroeciarum Suarum fines unum aut alterum, aliquando plura, sanctimonialium coenobia ha

bent : fac sitos de episcopis queri, quod illa ab ipsorum restimine

avulsa aliis sacerdotibus in omnibus, quae ad Sacramentorum administrationem ac spiritualem stubernationem pertiusnt, που- stenda tradant. Ridebuntur sane; neque injuria. Quum enim spiscopi sint omnium intra dioecesim ovium ordinarii pastor , ita stressis sui portionem parochis custodiendam credere MOS-

sunt, ut eae illa ipsa aliquot oves demant, quas vel ipsi per Ss, vel per alios pascant. Quidni igitur id ipsum supremo christiani amitis pastori liceat, quin inferiores pastores illatam sibi suogus muneri injuriam doleant. Iam pridem antea similia docuerat

S. Thomas his verbis 2ὶ : Dicendum quod praejudicium dicitur

fieri alicui, quando subtrahitur ei aliquid, quod in favorem ejuSest indultum, vel quod ad utilitatem ejus ordinatur; sed subjs-ctio alicujus subditi ad rectorem ecclesias non est Ordinata principaliter ad utilitatem praesidentium, sed ad utilitatem subditorum : et ideo nullum praejudicium sit rectori, quando subditus ejuS a Sua potestate mimitur: sicut papa erimit abbaism a ystratais episcopi sine ejus praejudicio. Si autem ipsemet operetur

153쪽

- 150 in subditis quae pertinent ad salutem, vel aliis hoc ipsum committat, non solum non facit praejudicium, sed praestat ei max mum beneficium; quod mainime acceptatur a cunctis rectoribus, qui non quaerunt quae sua Sunt, sed Jesu Christi. Haec Angelicus Doctor contra impugnantes religionem ἰ similia habet, commentans Magistrum Sententiarum 4 . Hactenus de iure, quod αἰ- teri aufertur, deque eaeemptionibus hierarchiae ecclesiastica

inimicis.

9 Sed dabitur, ni salior, jus episcoporum non magis a poni fico auferri vel violari per monasterii exemptionem, quam jus parochorum, quum epiSU0pi eorum jurisdictioni subtrahunt

monialium monasteria ast contendent sorte adversarii episcopis tamen suam auferri auctoritatem. Ad haec respondemus . distinguendum esse duplex monaSteriorum exemplorum genus; alia subdita suere episcoporum jurisdictioni a landatione sua et dein libertatem adepta suerunt, alia a landatione sua suerunt libera libertate Romana. Per priorum exemptionem ordinariis sublatam suisse in ea loca auctoritatem suam manifestum eSt, et libenter satemur. Sed hinc nullum eis natum est praejudicium, ut docet S. Thomas; sed maωimum eis praestitum beneficium quod maaeime acceptatur a cunctis rectoribus, qui non quaerunt quae sua sunt, sed Jesu Christi. Per p08teriorum exemptionem

nulla eis ablata fuit auctoritas, siquidem nullam in ea umquam ' habuerunt episcopi : quae paulo susius explicanda videntur Episcopi scilicet non habent jurisdictionem in territorium, sed ratione territorii in Christi fideles et res sacras 2ὶ ; eisque est jurisdictio in civitalem, quae coalescit ex omnibus civibus alic jus dioecesis et quae nomen suum mutuatur a Si tu ecclesiae cathedralis. Porro monasteria, libera a Sua sun dati9ne, antea vel agri erant vel domus privatae, in qu3S quum res sacrae non essentὶ nullam episcopi habebant juriSdictionem ; quum Vero res Sacrae lactae sunt, continuo transierunt sub unam jurisdictionem Romani pontificis; unde haec monasteria valde improprie . erimi dicuntur ab auctoritate episcoporum. Sed audio : haec

154쪽

quidem. quum manifestissima Sint, non negabuntur; sed Opponetur, hinc tamen minui territorium, ratione cujus episcopus durisdictionem suam exercet, aliosque Christi fideles in locis, ubi habitant regulares exempti, domos sibi aedificare posse, in quarum incolas auctoritatem haberet episcopus. Non hodie natae sunt hujuscemodi querelae, sed similes jam confutandas habuit S. Bonaventura ): quocum respondemus id nihil ad rem lacero: quum liberum laret unicuique, si ab Set monasterium exemplum, ibi theatrum construere et domos Iudaeis locare aut vendere; in quos nulla etiam esset episcopis jurisdictio. Adeoque omnium maxime objurgandi forent reges et principes, qui tot agros domibuq aedificandis aptos occuparunt, quum canales fodiendos et vias, tum ferreas tum lapideas, SternendaS decreverunt. Similia dixerim de imminutione fidelium, qui secus episcoporum jurisdictioni subessent. Quis enim non rideat illum qui dixerit praejudicium illatum esse auctoritati episcopali, quod aliqua hominum caterva transivit in Americam vel in vicinam dioecesim 8 Si de servis ageretur, qui res domini sunt, id quidem intelligeretur : sed nulla lex neque divina neque humana glebae territorii dioecesani revinxit Christi fideles. Sed salis de nugatoria illa auctoritatis imminutione.

iii Libsit . apologet. in eos qui ordini tom. 5 Opp. pag. vl0, Venet. 1754. FF. Minor. adversantur, quaest. I 0,

155쪽

CAPUT DECIMUM SEXTUM.

Bs eogitato qnodam ordinum religiosorum regimin6.1: Νova quaedam ordinum roligiosorum se nomia, a paucis aliquot cogitata. 2. Imaginaria est et noquaquam possibilia, aut umquam tentata. 3. Brevi dissolvarentur monastoria, si episcopi eis praeessent. 4. Nequo ita permittenda res temporalia regularium.

5. Si quid mutandum, nonno possent postliminii jurs rostitui regularibus radivivia pristina sua tompla

Licet hujusmodi nugae a regularium adversariis adduci soleant ut exemptiones tollendas esse persuadeant, his tamen minime decipi arbitrarer paucos aliquot episcopos, de quorum sententia dicendum jam est, si non prae Se serrent speciem quamdam pietatis. Quos episcopos Belgas non esse lex eis enim nullus talia umquam cogitavitὶ denuo hoc loco monendum Videtur, ne quis, quoniam hic liber a Belga conscriptus est, hanc eis calumniam impingat. Sed quicumque illi sint, seu quaecumque illorum Sit patria, quum scilicet testes sint bonorum quae ab ordinibus religiosis proficiscuntur, eos deletos nequaquam Volunt; contra aestimant utilitatem illorum fore majorem si sibi omnino subsint. Cogitatione res ita dissonunt ut ipsimet non solum ordinariam

jurisdictionem exerceant. sed superiores regulares sint, multo majori auctoritate utentes quam nunc habent abbates, provinciales, guardiani, rectores aliique praepositi coenobiorum. Ipsis fiet votum obedientiae; ipsi designabunt superiores aliosque ossiciales: ipsi singulis inferioribus Sua assignabunt munera, alios ad schoIas, alios ad pulpitum, alios ad paenitentiae tribunal, alios denique ad ossicia domestica destinantes. Ita demum fiet, ut quamquam parum aut nihil de suo ad domorum landationem contulerunt, sed religiosi eas sundarunt partim de suo patrimonio, partim de fidelium eleemosynis, et ut nunc sere semper

156쪽

fit in contracto aere alieno, Omnium monasteriorum domini essiciantur. Si labore suo et parsimonia rem illi auxerint aut deinceps augebunt quid obstabit quominus epiScopuS augmentum, imo ipsam dotem, inde in extruendas ecclesias, aut fundandas missiones et scholas, insumat Τ2 Verum ante nuperrima haec tempora hujusmodi reformationemini in mentem Venit, quippe quae pugnet cum antiquissimis ecclesiasticis legibus. Retulimus supra canonem ex S. Gregorii

Magni desumptum literis et Corpori duris insertum, quo definitur quae possint et quae non poSSint episcopi in monasteriis non exemptis; atqui ibidem 'ὶ haec leguntur : Quodsi aliquid in monachos canonibus interdictum praesumpserint episcopi) aut

Murpare quidpiam de monasterii rebus tentaverint, non deerit ab illis sententia eoecommunicationis. Sequitur deinde : Abbas in monasterio non per episcopum aut per aliquem miraneorum ordinetur: quae capitibus Sequentibus apertius explicantur. Capite autem V Veniunt sequentia. Interdicimuta igitur in nomine Domini Iesu Christi, et auctoritate beati Petri principis apostolorum prohibemus cujus vice huic ecclesiae Romana praesidemus) ut nullus episcoporum aut saecularium ultra yrm- sumat de reditibus, vel rebus, vel chartis monasteriorum, vel de cellulis, vel de villulis, quae ad ea pertinent, quOCumque modo, vel qualibet occasione minuere, vel dolos, vel immissiones aut

violentias aliquas facere. Quamquam Vero haec ita sint, quum per sanctae sedis benignitatem jam a saeculo unicuique sere liceat novas inchoare congregationes, in quibus plerumque a jure communi receditur, quare nemo ex iis qui similia cogitant hactenus tentavit nova instituere coenobia secundum principia adeo nova Operae pretium utique esset ut expensis Suis experimentum sacerent. Quod ubi secerint, si appareat novas illas domos florere personarum numero, disciplinae Observantia, Superiorum reverentia, fraterna caritate et fructibus honorum operum, tum demum haec exempla imitari studebunt veterum institutorum sodales; non enim prius facile adducentur ut primi.

tentent hanc Viam.

157쪽

3. Sed ad singula veniamus. Imprimis si necesse fuit ordines et congregationes religiosas a jurisdictione episcoporum eximere, quoniam praepositorum generalium aut capitulorum generalium

auctoritas cum innumerorum episcoporum interVentu, ut ut arctis finibus concluso consistere nequit, quanto minus admittendum

est ab ipsis episcopis gubernari coenobia' Si historia monastica magistra Sit monasticae vitae, profecto fas est asserere nihil excogitari posse perniciosius, ut supra satis ostensum fuit. Prosecto hodiedum inter episcopos vix ullus est qui egregiis non fulgeat

virtutibus : verumtamen si internam coenobiorum gubernationem aliquando sibi vindicarint, quominus in pluribus coenobiis, diversi forsan instituti, munere suo rite fungantur, non pauca Obstare salebuntur. Quum enim Obedientiae plerique jugum non tulerint, vitaeque religiosae difficultates non nisi a longe perspexerint, regularum constitutionumque, quBrum intelligentiam usu nacti non sunt, observationem non nisi dissici Ieurgebunt, Vitalo utroque nimiae benignitatis et nimiae severitatis eX seMu. Haec omnia perpendentes episcopi, bonis superioribus a se constitutis amplam sponte potestatem concedent. Sed quomodo hos discernent superiores qui subditis suis omnigenarum Virtutum exemplo et documento sint. eorum sibi fiduciam concilient , vel etiam animorum persectionem , meditandi studium, conjunctionem cum Deo procurent. Et cum tanta sit in superiorum delectu disticultas, nonne saepius adducentur ut eiS, absoluto pro regularum praescriptis regiminis tempore, ali

Susticere praetermittant. Et si ambitiosos praeter opinionem aliis praesecerint, annon hi monasterii res ita disponent, ut episcopi eos a regimine non nisi dissici lime amovere possint 8 Multae eaeque largae utiqne pollicitationes fient : regulas ordinum, St3 tuta conciliorum et praecepta Romanorum pontificum summo fore in honore; nihil ab his recessum iri; futurum ut omnia disponantur ad utilitatem spiritualem religiosorum, ad aedificationem publicam et ad majorem Dei gloriam. Verum timendum est ne ipsi Sanctissimi et prudentissimi episcopi, negotiis obruti, promiSSis

Stare non Valeant. Exemplo sint bene multa monialium monaSteria omni ex parte eorum subjecta imperio, ubi hactenus ex illis Praeceptis non pauca Omissa suerunt. In nonnullis quidem locis

158쪽

in desuetudinem abierunt leges de mulandis consessariis; visitaliones juxta praescriptam formam institulae suerunt serenumquam ; neglectae adhortationes de vita religiosa ad moniales, quae multis locis nullum verbum audiunt de suis ossiciis

extra exercitia spiritualia annua sere nonnisi a regularibus tra- dita : et quum mullae moniales clausuram regularem non SerVentneque SerVare potaint, aliquando non satis cautum est ut aliis industriis et diligenti cura earum virtus et fama defendantur. Nemo ignorat haec omnia in tanta qua nunc multae laborant dioeceses sacerdotum penuria vix posse ad amussim Servari. Sed nonne tunc satius est novum Onus non addere iis quibus graVantur nunc episcopi. Certe rari sunt cardinales Saldanius, Malvetius et Lomenius; quorum primus superiori saeculo omnem auctoritatem nactus in patres societatis Iesu Lusitanos, secundus in Bononienses, tertius in regulares omnes Gallos, innocentissimos viros iniquissime condemnarunt, aut Vi et minis ad apostasiam adegerunt religiosos,

perenni sua infamia jurisdictione pontificia abusi ad perdendas

a Christo redemptas animas. Sed si uno tempore inter S. R. E. cardinales reperti sunt terni tanti praevaricatores, quis contenderit nullos umquam repertum iri inter episcopos 3 Sed aliud eXemplum occurrit, saeculo XI et XII pleraque capitula cathedralia lacta sunt regularia : ita ut canonici vitam religiosam Secundum regulam S. Augustini profiterentur, communi uterentur

men Sa, communi dormitorio, rebus omnibus communibus, epi- Scopi Vero eorum essent capita. Sed centum aut ducenti non es-

fluxerant anni, quum sere nuspiam amplius quidpiam de his

observaretur; et certe saeculo XVI sere nulla jam erant capitula cathedralia canonicorum regularium. Quam perversionem nemo facile negabit absque episcoporum culpa contigisse. Haec ut a monasteriis averteretur jam pridem scripsit Amulsus episcopus Lexoviensis in sermone ante epistolam ejus XVl, restularis con ventus accipiat patrem reotidari institutione formatum, ns Statuae aureae caput aeneum dicatur: et quidem, quum fieri coeptum est ut episcopi non ex corpore capituli regularis eligerentur, disciplina, regula et vita communis curatae non Sunt, Sed brevi dilapsae. Quare quum sata capitulorum cathedralium regu-

159쪽

larium non placeant regularibus, neque placere eis potest superiorem accipere regulari institutione non sormatum. . Quod autem volunt rem temporalem permittendam esse episcopis, utique consilium 'novum nou est, Sed a primis tempOribus tentatum saepius. Nullis enim saeculis necesse non fuit Romanis pontificibus et conciliis tam generalibus quam particularibus Suam exserere auctoritatem adversus episcopos aliquot qui monastica bona vi aut dolo invaderent, Sed quae hactenus Severissimis legibus prohibita suerunt, suntne impraesentiarum laudanda, quin etiam imperanda 8 Ast acceptis pecuniis nonnisi ad utilitates ecclegiasticas usuri dicuntur praesentes episcopi. Verum et hae causae a pristinis allatae fuerunt episcopis: sed ea de re plurima consideranda Sunt. Utique nullo umquam tempore tot episcopi abstinentia et modestia conspicui suerunt quam praesenti Saeculo. Quot enim nomine designari possint qui, nedum ditescere voluerint aut consanguineos locupletare, omnes qualescumque reditus suos civiles aeque ac ecclesiasticos, quin et patrimonium aut patrimonii partem profuderunt in eleemosynas aut alia pia opera Τ Quid quod aliqui alienis expensis sepeliendi suerunt, quod nihil omnino eis

amplius superesset aut de reditibus aut de patrimonio 3 Haec exempla, Olim in vitis Sanctorum rarisSima, saepius his temporibus in Gallia, Belgio et alibi vidimus; ita ut Vix admirationem excitent, sed quantavis sit laus abstinentiae plurimorum episcoporum, quis eamdem Omnium dixeriti Nihil non egit omni tempore ecclesia ut episcopi aliique praelati exemplum gregis' fierent ex animo; sed aliud est hoc ejus studium, alius est essectus. Ambitio enim et avaritia per peccatum originale ita humanae naturae adhaerent et tanta difficultate expugnantur, ut cardinalis Pallavicinus scribere veritus non sit persectam plenamque reformationem fieri non posse, quoniam ab animis plurimorum praelatorum numquam expellentur illa vitia. Cujus utique rei habenda est ratio in examinanda proposita illa resormatione.

Quod enim a nonnullis quaeritur, nihil aliud est quam commendarum pestem, toties a Romanis pontificibus deploratam, toties prohibitam a conciliis generalibus, et miseria potius temporum

160쪽

quam hominum voluntate sere suppressam, denuo in monasteria atque ipsam ecclesiam christianam reducere. Non enim putandum est commendas olim gratuita et arbitraria Romanorum pontificum fuisse dona. Quum ipsorum sit dispensare, non dissipare, ut sere loquitur S. Bernardus, commendatoriis gravissima imponebant Onera: quae si hi neglixerent, eorum culpa erat, non Vicariorum Christi. Initio commendae collatae quod nullus inter monachos aptus videretur qui monasterium regeret; propterea accitus laris qui illo munere fungeretur, donec e monachis abbas eligi posset. Collatae sumiliter, quod aedificia ruinosa es8ent, nec Viderentur monachi tu handi restaurationis curis et sollicitudinibus. Aliis quoque de causis Brincipio collatas fuerunt, sed semper ad utilitatem ipsorum mq-D3Steriorum. Neque perpetuae erant, sed lut procurationes Omnest temporariae; et quum dignus sit operarius mercede sua, certam illi procuratores mercedem accipiebant. Baec Optima utique et laudanda plurimum. Verum, quum commendatorii omnes monasteriorum reditus acciperent eorumque procurationem haberent, eos sibi paulatim reservarunt; ut beati essent monachi, si vestitus cibusque sibi suppeteret. Neque hic steterunt commendatorii. Quo copiosiores sibi pecunias corroderunt, minuerunt paulatim

monachorum numerum et, nedum aedificia restaur3rent, sine

hant ea ruinam trahere. Hinc tot Romanorum pontificum, tot conciliorum querelae de destructis monasteriis; hinc tot monachorum labores ut commendatoriorum pestem a se averterent; hinc tot ex Ogitata remedia ut aut malum tolleretur aut certe minueretur 'l. Concilium Tridentinum extinctas voluisset ut ipsum metsessione XXV, de regul. cap. XXI declarat) commendas Omnes,

significavitque se confidere sanctissimum Romanum pontificem pro sua pietate et prudentia curaturum, quantum haec tempora ferre posse viderit, ut iis, quae nunc commendata reperiuntur, et quae suos conventus habent, restulares pereonae, ejusdem ordinis e resse proferam, et quae stresti praeire et praeesse possint, praeficerentur. Restaurata itaque est lex: Regularia restularibus, saecularia Saecularibus. Sed frustra: praevaluit scilicet ardor clericorum Saecularium, etiam aliquando episcoporum, ad beneficia re-