장음표시 사용
131쪽
itidem ex cognitis syllogismi legibus quae vis cuiusque
partis esse debeat. quin etiam hac ratione facillime certae animo concipiet, per quas, imagines rerum a sentiu ita subiiciet animo, ut cernere oculis ac praesentes habere videatur. Vt in hoc exemplo occurrent anti quae urbi S rumae, agricolae, ossa, nautae, mulier solicitε interrogans, tabellarii, bella, naufragia, caedes. In longioris autem orationis & disputationis ambitu,pr se tim si do eicinae methodus seruata sit, memoriae subsudium praecipuum erit. Exemplum de nostra Di. alectica commodissimum erit, ut Dialectica sui ipsius impri, mis memoriam confirmet, quae aliis opem confirmandae memoriae polliceatur. Figuretur igitur hic primis reru notis, artis Dialecticet summa & uniuersa pa titio, quae quod dicimus, oculis etiam spectandum proponat. Ani-
133쪽
Itaque propositis hoc modo distribusque rebus, t
erborum quoque contextus facilius ediscatur qui ab arte auxilii nihil admodu capit, nisi sorte quod res o dine distributae sua vocabula secum rapient: Verbaque prouisam rem non inutastquentur: accedat, si placet, meditatio, ut per partes paulatim
memoria ducaturiquinetiam modica voce in meditando animus excitetur, ut duplici motu dicendi & audie- di memoria iuuetur: tum ii qua ratio memoriam possit
adiuuare, illa dispositionis admonitio iuvabit: licebitque philosophis & oratoribus, qui locis & imaginibus
artem quandam memoriae con unxerunt, per nos quidε valere nihil enim pollicentur,quod non uberius mul onciliusque teneamus: Aiunt enim ordine prodesse memoriae, sed externis & commentitiis eam iisnis & simulacris instruut: nos ordinis rebus ipsis insiti doctrinam certissimam, & veros locos pro rerum gradibus & γ-neribus distictos, rerumque verissimas imagines adhibemus: illi verborum memoriam infinitate formarum conturbant,dum propter singula verba ad singulas species est respiciendum: Nos hac partem,rerum compo-stione & collocatione squantum natura sen) adiuu
mus. Quapropter quicquid est, quod ad confirmadam memoriam doctrina ponit efficere, id totum dialecticae dispositionis doctrina praestabit. Sed perorandi iam tempus est.Pro duobus libris in
Elenchos Aristotelis destinatis, elenchos & inuentionis & dispositionis collegimus, & artis via quadam diapessimus. Aristoteles perorationem operi logico addidit, nos in huius perorationis animaduersone perorabimus . Hic Aristoteles se non partis alicuius, sed uniuersae Logicae primum authorem,& modo quoda summum perfectorem esse gloriose magnificiniae pridica- cauit. Syllogismum Aristotelis hac de re, iudiciumque
totum & integrum e Graeco conuerram ac latinE pr ponam : & qud facilius intelligatur, aperta us retexam.
Cum igitur in logici operis epilogo dixisset Aristoteles
134쪽
Ies Quod igitur persecta sint atque absoluta quae proposuimus, ninc est manifestiam:) deinceps hunc sill
gisinum concludit: Primi artium inuentores vald/ Morarunt: Arillatiles csὶ primus artis dialecticae inuentor, λδ etiam perfillara Vald itaque laborauit. Propositio est primo loco, assumptio secundo,co plexio postremo. Propositio igitur ita primum comprehenditur,& ornatur artium dissimili inuentione & amplificatione,qudd illa difficillima sit,haec facillima. Quid herd in hoc opere contigerit,non est nobis ignorandu: ex omnibus enim quae inueniuntur, partim quiadem ab aliis sit inpia prius,paulatim elaborata & exculuta, a succetaribus augentur & amplificatur:partim ve-rὁ ab initio primum reperia, modicos quidem primum progressus , consequentibus tamen amplificationibus multd commodiores id excellentiores facere cosueuerunt: Principium squidem fortasse plus toto, ut dicitura itaque etiam difficillimur quanto enim facultate maximum est,tant6 mole & amplitudine minimum, cognituque difficillimum: Ac eo inuento, facile est addore atque aygere reliquum. Propositionis adhuc sententia sulti& propositionis exornatio,qudd artium prima inuentio difficillima sit, cosequens amplificatio facillima. Sequitur propositae dissimilitudinis exemplum de rhetoricis artibus, quas Aristoteles appellat hic ciuiles disciplinas,sicut secundo capite primi Rhetorici, partem politicae,Rhetoricam facit. Quod quidem in ciuilibus caeterisque prope modii disciplinis accidit, qua-xum principia qui repererunti perpusillu quiddam promouerunt. At nunc his artibus excellentes a multis v
Iuti successione paulatim colligentibus instrum se auxerui:Tysias primis successit,Ty sae verὁ T hrasymachus, huic autem Theodorus:aliique permultas partes contulerunt, ut artem usque adeo creuisse,mirum nihil
esse videatur. Exemplum sic est de Rhetorica: Assumptio
135쪽
ptio deinde sequitur: toti lateles est primus inuentor Dialissicae:
quae sua quoque collatione illustratur. QAemadmoduGorgias,sic sophistae & Dialectici veteres, artis opera quidem multa, at nulla praecepta tradiderunt: id est a
tis usum, non artem tenuerunt: artεmque exercueruli
non docuerunt. Huius vero operis non haec quidem pars erat,illa autem non erat instituta, sed omnino nulla erat: Etenim mercede contentiosas artes docentium
institutio. Gorgiae operi similis erat orationes enim hic quidem ad dicendum, illi vero ad interrogandum edisicendas proponebant,in quas utrique mutuis sermonibus incidere solebat: Itaque facilis quidem ab iis & expedita , sed inartificialis institutio discipulis tradebaturmec enim arte, sed artis operibus & exemplis tr dendis, se peritiam tradere opinabantur. Adhuc similia ludo Gorgiae & veterum sophistarum seu Dialectic rum fuit, quod utrique exercitatores artis, non doci res fuerint. Idemque similitudine calceolariorum plenius declaratur. Quemadmodum si quis profiteatur scientiam se traditurum,qua pedes non doleant, deinde suendi artem quidem non docear,nec unde facultas ea comparetur, sed multa calceorum variorum genera suppeditet hic enim ad usum, adiumetum attulerit, artem tamen nequaquam tradiderit. Assumptionissententia & exornatio uc est xbi considerabis quod Aristoteles dicit, Losicae artis exempla a Logicis veteribus tradita iuuentuti fuisse, artem traditam non suisse: caticeos denique,non calceoru faciendorii artem : qui locus in Topicis frequeter a nobis citatus est:&. Topicus doctor, talis calceolarius saepe demonstratus est. Repetitur deinde propositum antea Rhetoricae exemplum, eique Dialecticae exemplum dissimile coparatur, quod Rnetoricae praecepta quidem iam multa fuerint inuenta, Logicae autem prorsus nulla: & complexio colligiatur. Ac de Rhetoricis quidem sortasse permulta & a liqua documenta suerunt: de ratiocinoo autem dc a
136쪽
gumentando nihil omnino prius aliud dicere potuimus, quam usu & exercitatione quaerendo, longi temporis labores exhausimus. Atque haec complexio est, in qua dissimilitudinem Rhetoricae & Logicae considerabis, & qualis Aristotelis ratio sit: nam n de Rhetorica, multa iam praecepta ac dicta erant, certε de Logica etiam multa praecepta ac dicti erant: Aristotelis enim tempore, ut ex ipsius Rhetoricis constat,Rhetorica nuhil fuit, nisi inuetio & dispositio: pusillum de metaph
ris & denumero: de reliquis elocutionis ornamentis nihil, nihil item de actione, cum Aristoteles ipse priamum se actionis authore esse profiteatur: vi h c confirmatio, si1ς qu stionis refutatio sit.Et quo argumeto Aristoteles probare vult se primu Logicet inuetorem fuisse, eode intelligatur multos doctores habuisse. Postremo petitur merces operis, eiusque persectio significatur. Quamobrem si vestro iudicio, praesertim cum princia pium eius antὰ nullum fuerit, doctrina prae caeteris per accessiones amplificatis persecta & absoluta esse videatur, reliquet vestrum omnium, vel eorum qui audierint, partes erunt, omissis quidem doctrinae partibus, venia, inuentis autem multam gratiam impertiri. Hic igitur Aristoteles pro tantis laboribus futuros eorum iudices
obtestatur: atque adeo audacter,ut Alexander notauit,
persectionem hic & absolutionem loquitur: planeque α aperte loquitur, Logicam, no solum a se primit m inuentam , sed tandem prae caeteris prius inuentis persectam atque absolutam: Quae ambitio tamen tot testimoniis tamque locupletibus primo libro constricta Mconuicta est, ut iam dubia este non possit: Et sane si-qu: d excusari possit iste gloriae tantus amor, atque haec laudum immesa cupido Aristoteles mihi videatur haec
profiteri, elatus non alia verius, quam a se constitutae
- methodi & collocationis opinione : ut Aristoteli , qui Logicam apte collocarit, Logicam primus inuenerit Sci erfecerit: taquam Logicae artis, nisi apth & ordine coruocatae, nullus futurus esset xsus. mobrem Arist .
137쪽
eli methodum tantopeia probatam & laudatam, sed
methodum in organo Logico non satis adhibitam,m diose consectamur, ut Aristotelis opinione propemo dum sed uisti, primu Logicae compolitorem & ordinatorem , primum quoque Logicae inuentorem & pers ctorem, i md primu logici vius authorem arbitremui nec ullam omnino Logicam, nisi methodica specie so matam iudicemus: Omnεsque iccirco , qui ubicunque terrarum sint, philosophos, quod initio secimus , in
sus in extremo , debilitatis humanae bene memores Mimprimis nobis conscij, ad hanc laudem cohortamur 'nec eos ut Aristoteles, omissi veniam poscimus, sed ut Apelles a praetereuntibus, errati notitiam & medicina flagitamus: ut ab iis omni studio ac seueritate in nostram Dialecticam animaduertatur,quid verbis sit in sitatum, ei νυμ-,durius immutatum, ἰλολον, prauε expositum: quid sententiis obscurum,alienum, falsum, ασυλογιτον, nequid iis impedimentis , artis usus reta detur: sed multo maxime quid peruersum aut praeposterum silla est enim, illa palma nobilis, Aristoteli lon-gὸ pulcherrima, nullisque vel Olympicis palmis comparanda:palma tamen pertinax & superba,quet vel grauissimorum laborum poderi facilE non cedat) quid i quam, peruersum aut praeyosterviquid Aristotelis principiis cotrarium: an cm quodque primo, α
ληλον medio, ειδεμ γ ν postremo loco positum: an nihil υ --ροτερον confusum sit. Idque cum deprelie sum suerit, ad illum ipsum, toties iam nobis eantatum usum: ad illa Aristotelis principia toties appellata congruE & aptὸ eorrigatur & emεdetur, ut Logica tandem aliquando principiis Aristotelis coserinata, & ad usum humanitatis instituta teneatur. Imo vero te Deus oditi me Max. Ite enim principium, tibi desinetὶ oro
obsecro,ut hominum mentes exustites ad laudem gi riimque nominis tui cognoscendam: Neque enim cinci, neque surdi laudare possunt ea,quae nunquam viderunt, nunquam audierum sic pulcherrima nobilissimLque