장음표시 사용
111쪽
in scholas inductu,ad disiunctionis veritatem satis esse,s pars una vera sit: vi, dein est,aut homo est animi. Ridicule enim disiunguntur, quae natura non sunt opposita,& simul esse vera possunt.
Hie Elenchus appellatur ab Aristotele quarto capite primi Elenchi, ignoraria elenchi: Atque ad eius ea tionem adhibentur illa in difiniendis oppositis a nobis adhibita, ut oppositio sit eiusdem & unius no nominis, sed rei: de nominis non synonymi, sed eiusdem , & s cundum idem,& ad idem,& eodem modo,& in eodem
Non est oppositio,quia non est eiusdem Socrates disserit: No 'it ,quia non est eiusdemi. Ethiops est alim,nempe dentibus: Ethiops non est albiu,nempe facis: Non est oppositio quia non est secundum ident.
Binarius est duplus, rutatis nempe: Binarius non est dupuo trinitari, nemper Non est oppositio,quia non est ad idem. Dormiens ,ridet. nempe potentia: Dormiens non , de ut actu: Non est oppositio,quia non similiter. Socrates ejὶ malo corporis baiulu:nempe cum uel e re Socrates non est malo corporis habitu nempe cum valet: Non est oppositio,quia non eodem repore. I x hoc et
rore natae sunt continsentiu & purorum & mistorsi captiones, ut alibi docuimus: ideoque inter oppositiones accepta est subcouaria oppositorius dicitur in scholis:
112쪽
. liquis homo ambulari: Aliquis homo non ambulari quia potest utraque parte simul esse vera,nee ideo lectum res est eadem numero , de qua opposita dicam tur. Etenim illud idem non genere aut specie, sed numero dicit Aristoteles ut, Nullus equus e Ii rationalis: Aliquis homo en rationalis: iOppositio tion est,licet sit eiusdem genere. Socrates disserit: Plato non disperit: Oppositio non est, licet eiusdem sit specie. Numero itaque intelligendum, & eiusdem, & secundum idem, di ad idem:& cita generaliter opponitur aliquid: ut, Omnis homo disserit: Nullus homo disserit: Idem numero negatur & affirmatur:& specialiter, Omnis homo disserit: quis homo non disserit Aliquid idem numero, quod assirmatum erat , nsgatur:& cum propritivi,
Sacrater disputari Socrates no n disputati
QRare ex ignorantia elenchi irrepsit in species o lsositionis subcontraria illa oppositio:verEque Aristote
es ait decimoquinto capite secudi Priorum, verbo tenus hic tantum oppositionem esse: cum tamen in omni oppositione iubeat idem no solum verbo, sed re opponi:alioqui ignorantiam elenchi creari: Ideoque ait absolute non esse oppositione:& iccirco E generibus oppositionis reiicio, quia non assiimet & neget eandem rem numero. Apud Aristotele quide duodecimo primi Elenchorum, & octauo primi Posteriorum nominatur Ἀνασίωσις ιζ υπιναοίον, tanquam dici videatur, suta cotrarietas & subcontrarium , sed longὸ secus: nempe pro simplicibus εναντίον rati su ενα ον' In huius opposiationis significatione,quod animaduerterim,nunquam.
113쪽
in organo nominatur. Multo ineptius est subalternum quod dicitur,oppositionis genus: Omnis homo est iusius: O liquis homo est iustus. Nullus homo en iustus: liquis homo non ea i his. cum summa sit generis cum specie consensio: Nec huius vanitatis vlla in toto Aristotelis organo vel obscula fgnificatio est.
Elenchus syllogismi sequitur,cuius virtus dic a prius
est, itiuria iam dicendum: Ab Aristotele autem sic d scribitur duodecimo capite primi Posteriorum : Ignorantia autem non secundum negationem, sed secundu
dispositionem dicta, est quidem per 'llogismum facta
deceptio. Appellatur autem proprie captiosus& fallax λογιωμορ Sic enim Ορὰ interdii signi-ncat in compositis verbis praeposterum quidda & pe uersum :& in compositione, Mri συαργυλος,
simplicium figurarum. Ordinis in generibus magna cautio & prouisio esse
debuerit:hinc enim paralogit mi causset sunt in omnibus syllogismorum generibus. Et Aristoteles hanc etia partem nominatim instruxit: Frequenter enim fallimur,vedocetur tricesimoquinto cap. primi Prioru, propter Gmi litudinem dispositionis terminora. Et hic apud Aristotelem proprie est ignorantia secundum dispositio nem. In sillogismis simplicibus & communibus duae sunt theseos fallaciae comunes, ut est vicesimo cap. primi Prioru:Tum vero in omnibus categoricii quendam terminum opollet esse,& uniuersiliter inesse:Ex omnia
114쪽
bus enim specialibus aut negatis nullus communis sit logismus in ulla figura simplici concluditur:
Nulliu equus est rationaliri Nullus homo etsi equus: Nullus igitur homo est rationesis. Est ασυαογι ν, quia propositiones ambae negantur,& medium nusquam est categoricum. Idem est in reliquis figuris:
liquod animal est irrationale: Aliquis homo est animat: Aliquis igitur homo est irrationalis. Est ασυαογιτο, quia medium nusquam est eatholia eum: Idόmque in reliquis figuris accidit.
Atque hae trium figurarum comunes fallaciae sunt: singularum propriae sunt,quae sequuntur. Aristoteles in singulis multos απι Μοί e modos proposuit,qui tamebreuius contrahi possunt. Nullus igitur efficitur syllogismus in primangura Epropositione speciali, vel asi umptione negata: Prioris generis exemplum,in illud sophisma: Zisquis dicit hominem esse anima dicit verum. 21 quis dicit te esse asinum, licit te esse animul: Pes quis igitur dicit te esse asinum,dicit verum. Propositio videtur uniuersalis esse propter catholicum signum, iisquis: At in ea medium, Animal, specialiter accipitur, non generaliter. Propositio aute sillogismi uniuersalis aut peculiaris dicitur a termino si LIogismi uniuersaliter aut peculiariter subiecto si meatu generaliter accipiatur,falsa propositio erit.
In secunda figura ex omnibus assismatis aut propo-
115쪽
sitione speciali concluditur m Μ Isin 'riod ratione utitur, id mi lius est, quam quia rasone
Nihil autem mundo melius: Ratisne igitur mundus utitur. Itaque hoc sophisma merito a Cotta deridetur apud Ciceronem tertio de Natura Deorum: Hoc si placet, iaessicies, ut mundus optime legere librum videatur. Zenonis enim vestigiis hoc modo rationem poteris concludere: Quod literatum est,id est melius, quam quod non est literatum: nil autem mundo est melius:Literatus igitur est mundus. Ist' modo etiam disertus,& quiadem mathematicus, muticus, omni denique doctrina eruditus,postrem 6 philosophus erit & mudus. Cl ius autem vitium conclusionis eius sic intelligetur: 'Od utitur ration est optimum: Mundus est optimus: Mundus igitur utitur ratione Quod non ideo est o υΜογι ν, quianuquam sic ve- concludaturiVera enim concluduntur aliquando diastositione fallari: ut apud Persium satyra quinta: quissuam est alius liber,nisi ducere vitum Cui licet ut voluitὶ iacet ut volo vivere .non sum Liberior Bruto sed αι Μογων dicitur, quM aliquado ex veris fabsum concludatur ista ratione: ut,
An quicquam ni aliud homo,nisi quὸd astu depEquus autem animal eshEquus igitur homo est. Fallax est coclusio: sic Caeneus ot Μοime dicebar, est apud Aristotelem nono capite primi Posterioru: QDd analogia' multiplici,generatur celeriter:
sinis stur sit Maro a multiplici. Hoc in secunda figura primet sallaciet sophisma est: scudi E propositione speciali est illud obiectu Diogeni:
116쪽
ANI M A D. LIB. XX. I 2Dd non amisisti, babes:
Cornua non amisisti: Ornma igitur habes. Sic enim retexendum: Cornua balat qui uis ea non amist: Diogenes non amisit cornua: Diogenes igitur habet cornua. Propositio si sit uniuersalis,falsa est: si specialis, -- λογιων facit.
In tertia figura nullus syllogismus est ex assumpti
Omne animal sentiri liquod animal non est homo: Pquis stur homo non flentis. Atque illi sunt in tribus figuris communium sillo. 'gisinorum paralogismi.
Connexis quibusdam syllogismis, quavis non congruentibus ad constantiam speciemque doctrinae,multum tamen utimur. Vtile est igitur admonere, inconstantes eas coclusiones esse,quales sunt in conexa pr positione non negati antecedentis, & assirmati consequentis. Primus igitur modus est tollitur antecedens, t tollatur consequens.Terentius in Α- delphis: . Dem. Caeterum,
Placet tibi factum Astis' Mi.non si queam
Mutare: nunc cum non queo,aqMo animo fe .
Cice ro pro Murena: Etenim si largitionem factam esse confiterer, idque recte esse factum defenderem,s cerem improbό, etiam si alius legem tulisset:Cum vero nihil commissum esse contra legem defendam, quid est
quod meam de sensione latio legis impediat 3 Ouidius ii iiij secundo
117쪽
Iuppiter,exiguo tempore inermis erit. Nunc ubi detonuit,' epituque exterruit orbem, Purum discusis a ma reddit aquaε. Iure igiturgentisique deium, si que vocatur: Iure capax mundus nil Ioue mim habet.
Caesar apud Sallustiu: Si digna poena pro factis eia
iram reperitur,nouum consilium approbo:sin magnitia-do sceleris , omnium ingenia exuperat, his utendum censeo, quae legibus comparata 'sunt. Quanuis enim
falsa non sint omnia generis huius exempla, iisdem tamen vestigiis senum effici concludique poteitivi,
Si arbor equus ese uiueret; Sed arbor equus non es Non igitur arbor viast.
Propositio assumpti6que verae sunt,complexio autem falsa: Proprium aute syllogismi est, certam dispositionem,& nunquam fallentem praescribere,ut antece dentibus positis consequentia necessaria concedenda sint. Et bot nimirum genus est elenchi, de quo in pariabus ex Aristotele monuimus : Est enim haec ad eadem sonsequutio E contradicentibus: Si homo,animul: Non homo: Ergo non animal. Rarum est vitium connexi ex consequentis assur ptione: incidit tamen aliquando: Ouidius quarto metamorphoseos: Quem si cura Deum tam certa vindicat ira: se precor, fer m in lingam porrigar aluum. Dixit, cr ut herpens in longam tenditur aluum.
Ratiocinatio igitur sic haberi Si Di si ituerunt vindicare Cadmum permetra Sed ferpens: Ergo Di Jatuerunt vindicare. F laxistitia concluso:dic enim:
118쪽
Si aer Gequus esset tuereri. Sed vivit arbor: Ergo arbor equus est. Veris partibus antecedentibus falsa complexio esὶ citur. Hunc paralogismum Aristoteles notauit in Uenchis, nomine consequentis,ut iam dixi:& tamen argumentationis hoc vitium potius est, quam argumenti: Nam hic error accidit, ut est in Elenchis quarto capite primi, quὁd arbitremur conuerti consequutionem:qua-do enim hoc posito ex necessitate illud est,putant & auterum esse ex necessitate: visi squale antea posuimus
de felle disputes. Si crinus eo halbus est color; Sed albus o colora Inus igitur eist. Talem in Melisso paralogismum reprehendit Aristo teles quarto capite primi flenchi: Si quid factum est 1abetprincipium: Ergo si principium habet, etiam faciam est.
Non sequitur,ait Aristoteles:non enim si omne quod factum est,habet principium, etiam quicquid principia habet,factum ethneque consequentia conuertatur. Idε vitium notatur quarto capite secundi Priorum, ut antea iam dictum est.
Nisi partes omnes disiunctionis affirmentur, primus modus disiunctiis fallax erit: ut,
duo poterunt,aut unus non poterit: Sed unis non poterit: Er o duo non poterunt. α Μογι-ν est : Sic in negantia copulationis est tollatur, ut retineas: Vt,
Immo non mira est σ riuus: ' Sed non est equuι:
119쪽
PETRI RAMI Propositio assumpti6que verae sint,coplexio salsa.
ZIenchi syllogismi dicti sunt,eIenchus methodi s quitur, in methodo doctrinae primita spectadus: Disputationes igitur Poetarum, Oratorum, Philosophoru ad hanc methodi legem sunt retexendae,siquid υ οντ ρον, posterius prius persequantur. υ ρολογια siquidem, summa est methodi dogmaticae & didascalicae fallacia, quae cognitionem & iudicium longioris disputationis impediat δή fallat. In hac enim versatur imprimis petiatio quaestionis, cum progrediatur ab obscurioribus e plicatio. Sed rit .s ρολογίαι vitium illud valde est ab Aristotele notatum & animaduersum,cum progreditur a s cialibus ad generalianum enim necesse erit M. - σαν i su τα λοί- incidere. Necesse enim est aut unia uersalia prius dicere, aut saepius ide dicere, ut est qua in capite primi de partibus Animalium. In eodem -ολοοtae vitio est,partes non eodem ordine persequi, quo proposueris: obest enim prospicuitati plurimum, cuius tamen caussa ordo & dis sitio laudaturita quod vitium Cicero pro Deiotaro incidit: Reliqua pars est, accusationis duplex fuit: una regem in speculis semperfuisse,cum a te animo esset alieno: altera exercitum eucontra te magnum comparasse: De exercitu dicam breuiter, ut caetera. Hic partem posteriore priore loco ex
quitur. Eodem modo Virgilius in exemplo partitionis imperfectae paulo ante posito lapsus est: tertium enim& quartum membrum coturbato ordine tractauit: te rium quippe quarto,& quartum tertio loco. Hςc consu-sio frequens in Homero noratur: ut iam hoc Homerico
tanquam sanὸ bello & specioso vitio,Cicero per iocum in epistola quada ad Atticum utatur: ubi cum duas res ira proposuisset, Qx ris ex me quid acciderit de iudicio quod tam praeter opinionem omnium factum siti lesimul vis scire,quomodo ego minas quam soleam prinliatus
120쪽
ANIM A D. LIB. XX. 03liatus sim. Cum inquam, duas res ita proposuisset, ait, Respodebo tibi υ ρον προορον Ob ρικαρ.tum priore i co declarat,quod posteriore fuerat ab eo propositu. Viadendum etiam diligeter erit uniuersum illud alieni vitium: tam enim est in vitio,qui resistetem, aperta,quam qui sua sponte sequentem,occulta via ducit.
Atque hi sunt dialecti eae&inuentionis & dispositionis elenchi per varios Aristotelis libros dispersi, iterati, & contra Aristotelea de materia artis principia c5fusi, vel potius omnino traditi: nec enim principia Ar, .stotelis ullam vitiorum doctrinam in xeram artis tradistionem accipiunt, sed ἡ veritatis praeceptis salsitate odi positam iubent intelligi. Sed tamen artis verissima methodo institutae utilitas nulla sutura est, nisi exercitatio recta adhibeatur: de qua multis iam locis locutus sum,& ad extremum rurnis est agendum. Ergo Logica studiose pueris cognoscenda & memoriter ediscenda est: atque ad cognitionem memoriamque eius confirmandam,mutua condiscipulorum de praeceptis eius Mregulis altercatione disceptanda: sed exercitatio maior est adhibeda,quae doctrinam intere dum cognoscetur& memoriter ediscetur ac disceptabitu in verum usum sensim, atque actum paulatim deducat. Appellatur ab Aristotele in Topicis γυινασία, πειροι,δεατρι, 1, u Urace ercitatio, experientia , consuetudo, meditatio. In qua
quantum insit ad bene disse redum momenti,dici posse equidem vix arbitror. Siquis enim eximiet pulchritudianis animalia in aulaeis picta speetaret, atque in ipsa spectadi admiratione cdm esset, ea repentὸ excitata proslirent, quanta iam etat, & quato perfusa gaudio s-ctanti laetitia Ita siquis artis tam nobilem, tamque limmanitatis propriam descriptionem cotemplatus, usum