Philosophia juris vera ad duo haec de potestate ac obligatione, ut summa ac prima, quae definire intendit omnis jurisprudentia, capita, universum hujus sisthema referens pertentata à Francisco Julio Chopio

241쪽

cietati huic, pro sine suo obtinendo, sive superne lata, sive ab ipsi

communione per modum conventionis compacta. Lex autem

a lib. d. omnis, ut alibi a demonstratum est, natura sua perq; effectus suos,

in quibus&potestas, vel primo, vel ex consequente, coactiva est: Et quid sibi vero posset, aut quomodo nomen suum tueretur directiva potestas quae omni executione inanis esset futura qualis utique conditio, necesse esset, ut ei infinities accideret, per singulorum qualemcunque,quae evenire potest ac solet, in communibus privatam displicentiam, si quidem qualibet coactiva ratione ipsa destitueretur inamvis hoc tamen quoad coactivam hanc socialis potestatis virtutem insigniter est notandum; eam non esse nec pos se esse unius modi in omnibus societatibus si genus ac modum coercytionis quae quidem& alias natura sua variorum actuum est, procedens per correptionem verbalem, per operarum impositiones, per mulctas, per rejectionem E societate, per ignominiam,corporis afflictionem, ipsus denique vita privationemrrespicias. Neque enim cum absolutae auctoritatis potestatibus, qualis est Majestatica diviniae civilis, aequalis facultas potest competere iis, quae huic sub ordinatae subjectaeque sunt, veluti mercatoriae domesticae&c. utie. g. quendam ex sociis vita possit privare, gravissima mulcta assigere, ignominia assicere; quia haec atque hujusmodi verge ite possunt in detrimentum universarioris ac superioris societatis, cujus itidem pars ac membra sunt, alio licet respecti, quae huic in lferiori alicui membra sunt. Cujusque adeo interesse potest, ne i suum praejudicium, citraq; suum ipsius judietum majoris momen C

ii quicquam in ea statuatur. Sed ut admittenda haec hujus coactivae virtutis, per societatum subordinationem,disserentia est; ita interea haud tamenn gandum existimes, quamlibet inferiorem legitimam consociationem aliqua coactiva potestate non destitui, eaque tum propriae tum subsidiariae executionis propriae quando fortassis nulla tam abjecta conditionis consociatio modo legiti- maysit, cui non aliqua in suos statuenda supersint, quae superiori non praejudicant, forte, ut excludata communiones res suas sibi habere immorigeros faciat, aut etiam in aliquo alias participando

bineficio suspendat cum hujusmodi rationibus etiam privatos

242쪽

fingulares singulis in vulgari victu rerumq; commercio castiga ravi demtis. Subsidiariae autem deinde executionis vi non potest eadem haec cujusque cietatis potestas destitui, a superiori scit jurisdictione, ut loquimur, expectandae cum itidem privatorum privatos quae legitimi debit exigendi potestas est, ea non destituatur, nedum quae plurium,ut sis ciorum in socios est, quaeve pro avertendo a pluribus damno constituta est. Et per hanc quidem viam notare est,potestatem socialem etiam ad rigidiorem usque coerci stionem posse pervenire, idque eo faciliori modo, quo magis vel 'de ipso officio soleat est superioris urisdictionis, ut implorata quosvis sibi subjectos ut aliis,& in hisce etiam socios ut sociis jur:

societatis, quo tenentur, sua tribuant, adigat, cum terrore usqVe severioris animadversionis. Quatenus ad res usque tum commu nes societatis tum sociorum proprias eadem haec hujus potestatis

Ius sese extendat, jamdum ante quoque memoratum est a) r ' I M

XV. me ossicio hujus directricis socialis potestatis, utrum ' V conveniat quaerere dubites; utpote eum haec sit, quae de officio ped cietatem disponere, idque exigere,. non autem ipsa exigi vide tur quomodo enim, quod superius ac liberum talem autem po testatem hanc supponimus vel etiam,quodlibet, quatenus liberum is est, disponi, aut etiam cum coactione ab eo quicqva exigi potest. Et sertassis concedendum est, de ipsa potestate hac quatenus tali, ossi-eium eam haud posse dici; quod nempe natura diversa, cujusmo di sunt liber facultas& necessitas, de quorum genere potestatem dominantem officium sive obligationem esse, ex superioribus liquet non possint esse idem, aut alterum essentialiter diei alterius. esse. Caeterum quando non tam hoc in quaestione est, quam illudet. utrum is sive ii peiae quos dominatrix cujusque societatis potestasin, quatenus d juxta quod tali potestate praediti sunt vicis Iim ad cifficium subjectis ac parentibus obligati sines Atqui hoe qui de maest, quod assirmandum duxerim etiam in specie absolutissimi humani dominatiis; ob duplicem imprimis rationem a quod posita,ssicietate, ponaturianis communis, bonum commune omnium, qui de illa societate sunt, eoque tam eorum, qui a re hi tectonicae hum

j iis potestatis pariter participes sunt,& qui ejus no participes sunt; r

243쪽

Cum igitur hujus finis ejusdemque subjectorum boni obtinendi

causa, itulaec pote istas locietati constituta praepositaque est, fieri utique non potest a iit cr, quin ab eo in rationem quandam ostiati erga ipsos hos subjecto sit aliatur. Ne nunc dicam, omni,etiam sumismae humanae potet fati, vel ab ipso b premo divino aut ore, hunc aliquem officii modum, ut cuique suum curet tribui per legem hu, manitatis est eadjectum. Altera vero ratio ex ipso, ni fallor, bene. ficio firmiter deducitur, quo persona praesidens a societate aflicitur, dum eo ipso quod 'vatenus hac eminenti potestate pollere permittitur, maximo honore, qui utique in maximis beneficiis est, decoratur, dum desin plerisque omnibus ad dignitatem pectan. tibus pertis narum prilnas sibi habet concessas, continuata vadam veneratione ac obicqv:5lugiter augmentatur. Certe licet ni contulerita potentiam iubjecti ipsi, eit tamen ea aliquid, quod eo, rum intuitu, uallem prout vulgo loquimur, beneficio obtinet, donec rebelles non apparento taceo quae saepius etiam alia utilia bona huic prae honorato blent accedere. Et potest fortassis hi se rationibus tertia quoque valentissima accedere, ab exemplo DE ter summi, liberrimi, optimi maximique domini; quem adeo nolpiguit, suis in parilitatem bonae suae naturae eonfediis, rationalibus

imprimisereaturis, ossiciis beneficis& beneficiis ossiciosis assiste. re; ut quasi in perpetuu , se ipsis ad talia pro sua magnificentia long maxima obligaret addiceret; dum, postqvam jam creavit, Lec

se iis dedit, continuato eas conservat, sustentat, donis innumeris maximis auget, dat escam omni carni, benedictione implet omne animal, solem ac sidera sua perpetuo ipsis omnibus lucere facit , imo donec rebelles non existunt, nee media oblata spernunt, eas- de rationales naturas ad aeternitatis ineffabile decus, quasi ex obligatione sibi ipsi imposita pervehere properat Laque re ex hisce puto, quid de potentibus terrarum, quid de societatum maximaru iaprae sit dibus sit statuendum, si quidem quaeritur, an obligati etiam subjectis ad omne benignum acaeqvum sint, an ossiciis iisdem quoque sint addicti ne dum ut ab inferiori sociali potestate ratio haec ossiciosa removeri debeata Saltem vero hoc videtur dubium hic posse habere, quorum subjectorum respe et ossicium sustineatur, si O

244쪽

si omnes, quod accidere potest,aequali decernendi honore ac potestate perfruuntur Sed putem calceum aptandum esse pedi, singuli hi non habent potestatem imperatricem, nisi quoad tantillum sus fragii sui, in universos aut singulos; sed bene universi in singulos, ait sibi subiectos, eam habent, eoque vi juris socialis hisdem, quod ex societate, eodem jure bonum expectant, illi tribuere tenentuta id quod est, eorum potestati do inanti ossicium quoq; adjunctum esse. Hactenus de iis, quae prae aliis digna fuere visa, ut ad potesta- .um per societates praedominantem generaliter annotarentur. XVI. Ut per exempla specierum maxime illustrium maxumeque oculis obversantium socialis hujus potestatis nonnulla ejus minus manifesta, magis collustrentur, iisdem adhuc paululum eistit insistendum, licebitque, hujus causa intentionis, potestatem una cum societatibus, quibus praesidet, distingvere in eam, quae ab solutissimae, quae absolutae,4 quae subordinatae est auctoritatis. Ab- solutissimae liberrimaeque auctoritatis est extra controversiam illa, per universalisamam istam Dei: omnis bonae rationalis creatum sicialem conjunctionem de qua sub initium hujus ea dictum est)imperans potestas. Cujus enim auctoritati subordinata aut G bligata esset, praeterquam Deo, ea societas, cui Deus praesideta Et quia nec aliunde, praeterquam a Deo quicquam boni est, utique nec Propria non potest esse huic societati, in qua Deus est, sua dilectrix Potestas. Quae ipsa porro ob immensum sanistissimae prudentiae, virtutis, bonitatisque, quo in universum omnia, quae praeter eum sunt, praecellit, non potest, nssi Deo solo competereri qui etiania hanc quam spectamus mundi machinam,&si quid ultra beatissimae illuminationis est, pulcherrimum & longe optimum huic societati domicilium solus praebere potuit,&adhuc conservare potest qui uti creavit, ita conservat ac commovet Omnia ast subjς' a MI II. U. etum autem si quaeris, cui praesideat per hanc societatem divinus

tioni paratam. Haec, inquam,&huiusmodii hic quaeris; ecce

prodeunt sancti Angeli, chari Deo filii b ,Ἀνi millia missium misi II 'χρ Uy

245쪽

e ma sedulitate incumbunt U. qui desipsi voluntatem jussa ejus sis ' ut in coelis, ita&interris exsequuntur sedulo ac promtissime, a '' stra metantes in circuitu. timentium Dominum, eosque obserVanis I es&in omnibus viis eorum custodientes eos si Qui &facti ad

' '' nutum ejus spiritus,' quasi flamma ignis G quaevis mandata iurgi ' vindictam ejus subito exequuntur Q. Ecce sistunt sese Deo, supre-

mo omnium nationum ac gentium regi atque haereditario Domiso /U o) ipse illae nationes ac gentes; in hisce ille prout bonum&justum M 'δ ς' ἐρ' ipse arbitratur, regna de gente in gentem transfert correpti0' R U neue&integris populis&singulis hominum in bonum, itemqVein

I I. corrigibilibus in vindiciam immittit, vicissim, multoque promptius bonos bonis cumulat variis. Notabis autem cingelos αμ- homi ne pati ter filios Dei,conservos sibi esse, quorum bonu& ips pariter curat Deus,' quibus vicissim unanimiter Dei bonum'. . gloriam curare de ossicio est. En vero denique ad nutum supere' minentemque divinae potestatis directionem consistunt. haec denique bona malaque incidentia omnia, quae admirabili sua infinitaq; sapientia ac potentia ita Deus dirigit, ut ad finem hujus conis sociationis,. ultimiorem imprimis, qui gloria sui ipsius salusque suorum aevi terna est, vergant g verbum his non addo. M XVII. Tantummodo hic modo dictis juxta memorare se Vsi sit,ad genus hoe absolutissimi socialis dominatus videri referri de' bere; quicquid per alias omnes particulares in hoc universe societates divini praesidii est; sive id solum inibi supremum dirigens ex istat, sive etia in concurrat cum positivo quodam arbitrio ipsius consociati subjecti Missum autem hic penitus facio ovalem cunque illum, qui in unitissima sanctissimae Trinitatis conlociatione , ab aeterno est, penitissime divinum, praelationis respectuma de ad Hierarchias sanctorum Dei Angelorum par mihi est ascendere ; capita sacrae Theologiae plenioris informationis scholae futuri seculi relinquenda. Non dubitarem autem ad hoc ipsum genus. particularium Θεοκροτίων referre, si qua humano generi toti inter sese peculiaremqyandam humanam societatem esse concipi potest ad que per illam , quam huic generi generalem legem divinitus positam agnoscimus, legem videlictimatura, qyam dicimus, eiquer

246쪽

succenturiatam gentium perquam utique haec tanta communio, etiam quodam sibi particulari modo, divinitus regitur ac dirigitur. Addet dubio procul huic generi Theologia nostra πολιτευμMe sanetae Ecclesiae, sub capite suo Deoin Christo ejus constitutum sis Obύ. Adderem e secularibus exemplum antiquissimae Hebraeorum Rei qq pubi ejusdemque divini regii dominatus. Et denique ut ante dixi ρ υλύ. refertem quicquid divini praesidii, divinaeque 'directionis conjunctum habet omnis, quae inter homines, hominum facto interventiente, constituta datur legitima societas. Sed retulisse haecce sustaciant Porro de dominatu sociali absoluto videndum est. XVIII. volutae auctoristis otesa absque dubio ripilis, quae in specie dicitur, civitatis seu rei pubi liberae est. Eaque sola fer ejus generis, quae aliquam pro hac declaranda natura considerati nem meretur; Dum quae reliquae hujus generis sunt, puta domus aut pagi alicujus in solitudine forte, extra cujusque curam,suae s

perioritati relictae, vel etiam, si quae plurimae liberae Respubl. se deratae existunt; aut minus dignae sunt, ut separatim memorentur, aut ex natura, partim ipsius civilis dominatus, partim ejus, quae quarumvis particularium paulo majorum, pro peculiaribus quibus dam certisque finibus initarum societatum gubernans potestas est, facile colligitur. Et cinitas quidem, subjecitum absolutae nostrae b)lib. polae potestatis, delineatore Aristotele ι , societas seu ordinata homi I. a ib.I. c. titium multitudo est, sibi pro vita necessitatibus seu ad facilem vitae usum sussiciens. alias omnis generis humanas societates, in sese complectens, iisdemque sua potestate praecellens ac dominans. oi do autem ipse civitatis, multoque ejus cum respectu compages, politicis πολιτεια seu Respubl. dicitur,& vicissim Respubliea in civitate ordo seu constitutio, cum aliorum magistratuum seu prae dentium potestatum, tum ejus, quae omnium est princeps Elio to hanc ipsam, quet in civitate praeses potestas omniumque princeps est, Graeci, tanquam in hac politiae praecipuum, de ipsa quasi respub videatur sta essἡ πολι ρυαα τῆς πολεως appellant 2 .Lata

ni, summam rei, Ma Esatem, imperium; similiter ipsi ex 2 1aje si Mica hac potestate statum Reipub. potissimum dijudicantes. Et Ut 3 pq ς' ea quidem ipsa est, quam praepi: misit humanis absolutae auctori-

247쪽

talis potestatem, ut haberi, ita habendam esse existimem cum vel ei haec praesideat societati quae omnis generis reliquas hum nas secietates in sese complectitur; quas etiam proinde una cum stlocus usque peculiari dominatu ad suum suae directionis finem , qui plenior per vitam felicitas est dirigere habet non vero ab hisdem directionem exspectare. Quae quidem calculo suo facit confirmant omnes, quin egibus solutos dicere c5Revere eos, penes quos haec per rempub potestas residet. Sed de hac ipsa ejus conditione, qua absoluta legibusve soluta habeatur, paulo post iterunta erit dicendi locus, ubi prius per commemorationem subjecti ejus, eiusdem naturae ratio aliquanto magis in apricum fuerit collo

XIX. Et subiectum quidem Majestatis ilIud, in quod vinia

suam gubernatricem exercere illa habet, utique tota, cui praesidet civitas est eum omnibus illis, quas ipsa haec complectitur, perso alas, res,easdemque communes, ac singulorum proprias; de quibus

sane omnibus civilem Majestatera statuere posse vel necesse est; si quidem ejus est,ad finem competentiae dirigere totam civitatem,&quatenus id ejus est.' quamvis, quoad bona singulorum, res feris eum communiter habet ordinem , ut vis imperii, primo in ossicium personae, quae societati ejusve membris debet, sese dirigat, inde vero in subsidium ad ipsas res quoque directo descendat prout hoc

in pignorum captionibus, rerum C baeratarum occupationibus&Gnsu observari videmus. Quin imo convenientiae videtur esse,hangipsam civilem absolutam potestatem ad persena resve sese extendere,non indigenas civium civitatisque proprias tantum, sed & alpersonas peregrinas earumque bona, quatenus in civitate hac aliqua illae degunt ac foventur puta ut recte, ac legibus civitatis congruenter,&innoxii, nisi arceri velint, degant ipsi peregrini,&eui que, quod jure divino humanoque & civitatis aequum iustum qu est praestent; proque tutela a publico munimento personis opibus ipsorum communicata, ex his aliquid recognitionis repen dant. Ad haec dico&huiusmodi, censurae publicae etiam peregri -- ni subjacebunt; nisi aut impotentiae, aut juris inopiae,Majestate incusare vesti; lyo minus, qya intra nci territorii sui sunt,4 visEe-

248쪽

eivitatis intrant,aequo jure ad hujus salutem dirigere,et ne eidem

adversentur, essicere valeat, debeat; quorum neutrum summae, absolutae, sibi lassicienti custodiae publiei boni praepositae poteilati

convenit maxime cum & bella exteris potestatibus hujus nomine pro arcenda a suis injuria, universali quodam gentium suete in juriosis exteris inferat. Si autem quoad peregrinos homines, eo rumque bona ac negotia in civitate, civilis potestas sese hoc modo

exserat; Minime omnium videtur convenire, ut non iis quoque aper nis omnibus, quae pars sunt civitatis,ejusdemque sive in sacris sive in profanis administrae, imperare possit ae debeat; He bonis

similiter omnibus ad profanos sacrosque usus pertinentibus secum dum justitiam disponere. Cujus quidem rei nomine, exploden, dam omnino dixeris illam per aliquot secula in Christianorunae, liberis Rebuspubl. iniuria invalescente consuetudine; ut dea Iirspersonis ac rebus civitatis, puta laicis ac secularibus quas appetitant, majestas haec civilis jus tantum disponendi haberet de aliis, nempe Ecclesiasticis, quatenus tamenin ipsae humanae dispositio,. ni subjeista essent, alia illi non subjecta humana clericalis potestas statueret; non tam publicum civitatis, quam suum commodum aquaerens, imo in multam saepe perniciem illius vergens:& illud absonum omnibus Christianorum absolutis ae liberis societatibus inferens, quod ex parte magna essent subjectae ac servae exterae cuidam humanae potestati imo accedente superstitione , ac si uni a-ero capiti inmundo, suprema intentio, directio ae dispositio ii mnes Respubi competeret quod omnes Res pubi hoc idolum capitis venerantes, tanquam subjectae alteri cuidam humana tyrannidi, planc absolutae ac liberae detinerent esse sed serviant qui vo Iunt, nos, Deo laus, huic dominatui non paremus illud Apostoli: a comm animapotesatibussublimiorib*subditast, civili vindi can cis Ris 1 α tes majestati, ejusdemq; curae, juxta quam divina positiva ac naturalia jurari salus Rerum pubi exigit, sacra ac profana ordinar ; ad Ecclesiasticarum simul ac secularium personarum ossicia atten-

dere, committentes, Nec vero tantum, quod notare porro eri ψ

singulae hujus mddi personarum4 rerum civili huic dominatias

subditae debent esses; sed de eadem ratione ipsa reipub incorporata:

249쪽

corpora, societatesci omnes, quatenus ves ipsae tot vel illarum aliquid inibi continetur. XX. Verum, haec res fortassis minus habet dii bii, quoad subjectionem quandam ipsam omnium modo memoratorum hujusm)ἔκγ τιοι subjectorum iliis vero quoad modum, quo in singulas personarum, rerum, societatum subjectarum majestas Rei. pubi. vim imperii exercere valeat de quatenus illae huic obnoxiae sint h.e parere necesse habeant. Res certe, si ulla, dijudicatu difficilior est, siquidem tantam quae civitatum pomoeriis comprehenditur, hominum, rerum, societatum, diversissimae conditionis

innium, massam circumspicere incipias: nisi quod tamen, si quidem planum penitus dimensurare non licet, saltem terminos quos dana rei configere, forte haud aeque dissicile sit. Qui nimirum sint Valere in isthaec omnia vim majestatis c illa, quatentu vel ipsa Iure r stricta non II, vel haec ab eu libem nonseunt. Sed ais, quid unde restrictionis potest illa pati, aut quid libertatis esse potest his rebus omnibus ab ea potestate, quae per orbem summa, quae absoluta, quae arbitrarie κυρμακ ii se ita Resp. Ante omnia hic attendendum est, humanam hanc esse, de qua quaerimus, potestatem, penes homines quosdam residentem, eoque non possie non subjectam esse auiactoritati, quae superior omnibus est, divinae, ejusque virtuti statutisque fatisque, iis, quae lex divina naturae, aut positione quadam praeter sunt atque audiunt: unde adeo sequitur primo quod haec

ipsa, utcunque absoluta alias, potestas, divinae hujus auctoritatis, ejusque legis intuitu, non sit absoluta, sed subjecta, agnoscere habens terminos , si qui superne ei praescripti sint positique, praescribantur aut ponantur. Deinde etiam sequitur, quod si personishuie civili potestati subjectis, sive singulis, sive ut universitatibus quibuidam inclusis, intellige integris sub civili particuJarioribus

societatibus aliis, aliquid potestatis libertatisque propriae, a superiori illa auctoritate concessum sit, id iis ad maere nec permittere, huic non fore integrum utrumq; autem in facto ita sese habere, probatu facillimum est. XXI. Namque quod primum attinet, dc recta rati, divina humanaque testantur instituta ac elogia, non est. per omnia absori

250쪽

absoluti arbitrii in subjectos civilem hanc potestatem: Neq; enim ullus re ista ratione utens temere admittet, ii quidem unus fortassis aut aliqui sint, q'ibus per civitatem majestas indubitato competit, illis jure liberum prorsus esse, quidvis circa subjectos perpetrare, ad arbitrium intolerabili modo quoslibet onerare, nocentes innocentesque perimere, totam civitatem e medio, quando lubeat, tollere quin qui horsum usque potestate sua olim abutebantur , eos tyrannos vocabat antiquitas , quorum ad generum Cereris sine caede sanguine paucos, siccique morte demittebat. Si quisquam jus vel saltem justum naturae agnoscit, utique facile animadvertit, quandam universalem per naturam transire legem humanitatis, qua homines omnes sibi mutuo, per illa quae possident bona , ad beneficentiam sint obstricti quod vel intersit hominis, e o sepeficio ci hominem a idque citra respectum conditio dis au

eminentiae, qua homo homini praevalet:&per c si sequens, etia ubi ccivili hae potentia praevalet. Quando principem legibus solutum Romanorum Monarchica Respub I sibi asserebatib), tanquam eui HLyt. GL. Ginqvempopuliu qui ante habuerat 'geretia, de ejus imperio υιά, dia de con emne Aram imperium ' potestitem Majestaticam contulexu se es t Priης

nunquam eam interpretationem res nacta est atque si legibus et .

iam divinis ac naturalibus ille, ratione suae illius potestatis solutus 4siet: ita ut ei indifferens esset, egenarurae turpia vetitaque perpe 'trare, rigidius imperata omittere. Quin ab ipso principRli impς Qt . C. .rio digna vox agnita est MyMlesate regnantis legibus asiegatumst Irincipemprofiteri, intellectis vel ipsis a sese latis etiam positivis civilibus legibus contra quas agere quicqvam,aut sibi sumere . itere risi, eundum ducebatur tantae Majestati se ..imo aquarum simul auctoritate ipsa Principis auctoritas dependere existimabatur D Insigniter j md I. ex iis, quibus naturae lege princeps aut alii qui majestate summa gaudent, omni u confessione non soluti, sed tenti ligative habentur, ut consequens aliqyod mereri videtur connotari: id quod etiam

facile per civitates communiter animadvertitur; quia inter uni versales naturae sancitas leges est; pacta promissaq; servari oportere

ab omnibus, qui promiserunt pactique sunt quicquam honestiui viriqye; id qyoqye ad summos rerum gubernatores pertinere