장음표시 사용
571쪽
extraneos. Similiterci, qui uni 9 rei p. cives, qui partu sacrors, qui tribuli, aulatius alicuj'societatis me bra sunt sive quod sibi videatur, trahi sese ad auxilium mutuum per communitatis curandii commodum, sive quod animi per mutuam fiduciam coeant, sive quod alia quaedam magis occulta vis hujusmodi communioni sese inmmisceat, pro sociali hac amicitia osticioq, constituendis, fovendi que Notabilis est atq, elegans illa Ciceronis collectio,ia , qua et a iam universitatem hominum, stoicorum disciplinam laudas, quasi
in locietatem,&per hanc societatem ad mutuum vocato flictum , latissime, ex istimans, tererationem , qra societas hominum inter ι.
Ac vitae quasicommunitas contineatur. quibus mox lubjungit& quasi applicat dictum illum mutuae obligationis effectum: h mines hominum causa segeneratos, ut ipsi interse alius allipro sepossint. Plane a flectus ipse misericordiae, quam alius in alium territismus,sive ipsa erga homines humanitas hominibus nat ura indita , inq; probis omnibus vera talis elucens, indicio est, tacita quadam naturae lege ad officia ac benevolentiam mutuam nos erga invs.cem impelli sive funda metum lex illa positum habeat in priori illa sanguinis, sive in hac bciali communione . qua divino beneficio, communi fruimur dc luce dc aura Sed haec quidem omnia, quantum ad ultronea hujus ex societate mutuae obligationis indicta . tum licebit clare deprehendere, donec non particulares quaedam inimicitiae, aemulationes, aut aliae affectuum turbae forte intercedunt, quae animos ab suavi hoc lociali vinculo in diversa trahant. .
CAPUT VIVDe boni praecellentiae, ,
I. Bonapraecellentis,iad Ob Gantiam qPandam βι ιίob atos reddere homines arati in concessis e t. II alti contra dicio hominum imminui liquidis, qpae si ni isset observanda bona,2 et: nam alia sint prae erenta.
572쪽
III. In veritate autem ret,etiam ἔν-ct fu g mori rerὸ o. , se obstes ori quandim comtoant obser Pantiam i modis non con γnt iis eodemsubjecto, temtate nimis ilia deformatur extent. IV. In comparatione Te o, bona animi, curae omnibus id nodω-sti ut Imperat,es reliqra praecedere,cra uirenerationem pertrahere et,
I Debitumi tu ob gationis erit: Diligentior esturi totis,1 e bonis eximii,praevalens est udatur EDdemi observantia honor,ior, qvae etiam a ubfidia facultatum sese potes extendere .
VI. Facit adpeculiarem conformationem rumpraerogativae hu-jin, tum restondentu ei debitisersonarum adinvicem conjunctio, imprimissocialis connexio. VII. Monstrum Hobbianum tui cupiditate epotentia μnens, inscenam protractum.
Quod imperfectiora,virtuteq; bonisq; aliis mu
nus pollentia, composita ad ea, quae virtute aliisq; pulcher rimis bonis praevalent, propter ipsam talem utrinq; persistentem conditione, his sub obligentur,&aliquo modo subdita reddantur, universa itidem potest tellari natura. Liceret hic producere coelum cum suis astris,compositum ad hae e inferiora ; Elemen. ta valentiora, animalia generosiora, similiaque alia prae exsurgentia, composita ad illa, quae nuntis valent,abjectiora sunt, minusq; pulchris qualitatibus praedita apparent; sed forsitan extranea esset sedulitas lige indaginis in his; ubi effecte, propositum est, quaerere, qui naturae rationali, imprimis homini, per hujusmodi, istarum conditionum praesentiam, ac ad invicem compositi unem agnascantur aut adhaereant. Forsan nemo unquam debet dubitare Deum ter Opi. Maac licet non essent etiam caus aljae, vel ob id sis tum, quod unus creaturas omnes infinita, clim omnipotentia sanctitate prae .
cellat, si cum his conjungatur, imo quia his unctus consistit: quippe omnia is est in omni biis atq; est ipse in quo vivunt, moventur ac sunt omnia eundem justissime irris omnibus praeesse ac imperare, Scvicissim
573쪽
ei, si has illi,aa obsequium obligata, ac parere debere. Id quod
vel l)hilosopho gentili, siveriam Deum, ut nos, novisset, stultum fuisset visum, dubitare, ineptum ac ridiculum existimanti a), si cum a o Iove partitis imperiis, quisqvam imperare velit,aut Deo alicui in 'ter homines conversanti leges scribere cum ipse hic foret lex, ipsi soli competeret imperium in universos adde is adverso, universis his competeret, huic subjici ct ad obsequium oblagari In- , O ,
tra humana obsequia ac imperia, quando versaturiis idem illephi st
losephus πολιτικοτατρο, inquirens quibusnam, tum in ei Vili, tum ἔρι' P
in domestica conversatione atque consociatione, isthaec per naturae justitiam conveniant, perfamiliam quidem, ab ea parte domimum herile collocat, ubi prudentia praecellit. ab altera vero , ubi stupiditas animi hanc abesse facit, servilem subjectione parenti, ut per aetate prudentiori, itemq; marito, ut sexu praestantiori ac perfectiori, potestatem in liberos,in uxorem concedit,atq; vicissim hisce subjectionem atque obsequium imponit. Simili vero: ratione, per statum civilem optimum idem optimo aut optimis, in eos, qvi virtute inferiores incedunt, tanquam per arctissimam naturae legem, imperium, his obsequiu asserit. In confesso est,& quotidianus eum ratione dictitat usus, ubicunque concurrere contingat egregium virtute virum, cum aliqvo,qui qualitatibus est inferior, item que nobilem cum ignobili, civili potentia gaudentem cum plebe-jo,imo divitem cum egeno,aut quovis alio insigni bono prae emi. nentem,cum eo, qui isthoc caret; si quidem caetera sunt pares, illos
hosce anteire, hosce illis, tanquam tacita quadam in prae eminentia boni, ejusdemque carentia sese fundante les solere cedere Ama Cee, tanquam ex debito, concedere. . Forsan in thesi se satis manis star, ex his inducitur,veritatis esie quod propositum hic demonstrare est nenipes conjuncti consistant, virtute bonisque aliis imprimis honestis, sive honoratis praediti, cum iis , vi hisce p9llent
minus; illos praerogat/ra: quadam , potestatis, ait toritatisve praevaler hos illis ejusdem praecellentiae ergo, usquequo obnCxios esse obligatos Commodum erit ad hanc catilum ut ruti cive igitimum elice um promiscue, ac pariter etiam, proilucere in T. editim Allio bypothesi, ac ubi quaerere incipias: Quanam gitur bona, vel
574쪽
. vel simplliciter natura sua honorata sint,ac honorandos praestent, ovi ea obtinent .vel etiam quae collata cum aliis, posse res suo bruper alios,licet&hi suis non destituantur bonis,ut honoratiores tamen, extollant,hosdemq; id ipsos suspiciendos, ac primas iisdem concedendum obligent hic est, ubi hominum judicia variant, ut Q orsan, de ipso genere juris,dobitiq; echac praee minentia cau- II Sane reperies, qui gen proavos crispa non fecerat ipse quilibet vice idem sita putant; xibusforma bonum fragiis in, nec proinde magnae aestimationis; qui byrobur aut si quae sunt retiaque corporis 2oIes, miri inriξ in iis putatur,ex qx ibus quis dignatione s)Lό.f. . de quandam mereatur; Si Modestino credimus a , qui philosophati exensat. tur, ut rari sunt,ita di t pro nihilo ducunt, in tantum, ut nequi demproprie desubstamia 'Peam loqui, dc quae magis eodem in loco duiliis hic exjstimat,nedum, uiue cundum ipsum, hinc aliqvrd praerogativae sibi tribuant imo videas male feriatos, quispiantiam, qui viri; tem,prosisatemgi ipsam, contemptui habent nec hvj modi Ggb,alicui multum debcri posse putent a quoqua. ita in qua de bonis singulis hominu . earundemq; aestimatione variant, judicia homnum: magis divaricatura, ubi comparatio instituenda venit cuiq; bonorum quae ipse possidet, cum iis,qua alii, si de paritate aut praerogativa dignationis, horum nomine discriminatio est facien-
'li ,πρli da. Egregia est observatio Philosophi in civilibus b), ubi dera-
tione ac fundamento dignationis agit, ex quo, tum Majestas, tum reliqud in repub honores honorataq; munera, per communitatem civium ex merito distribuenda sint nempe notat hic, in hacce Maximae aequalibyaequalia,in aeqvahbus inaequalia esse tri ueri ut multum sorte, ac perspicuum naturae principium, facile consentite omnes caeterium,ubi jam ad discrimen faciendum perveniatur, qvar - nam sint illa αξιαι, bonaq; ,eΣ quibus aequales aut inaequales aliqui sint, aut alii aliis comparari, aut etiam praeferri, atque postponi debeant; hic quidem luctam obire inter sese judicia hominum mariniam aliis, Obilitatem generis,aliis divitias, aliis virtutem, in praerogativa i. dignationis advocantibus; aliis deniq; solam libe talem pro eo babentibu , quod zmnibus aqualia possit ac debeat
575쪽
t tribtiere. Sane quo am Philosophus hic contentione circa civilia munera, cumque honore potestates distribuendas notat, a quidem per omnem humanam convertationem observare licet, frequentare nimis: csim, ne dicam singuli fere honainum, saltem singulata, genera hominum, plurimiim, ut videtur, sed uel aste tu proprii ιii Oris sua praeferunt aliorum bonis, aut saltem non in eo digna tuo nis gradri, tum aliena, tum sua collocant, haec fere semper extollentes, illis depressus, si ex merito omnia aestimanda forent, in . cedendum, existimantes. Ita nihil communius videre es in vitata,
quam quod oriundi ex stemmate nobili, ut ut etiam parum vel nihil propriae nobilitatis ipsi habeant, despiciant prae se suoque ordine,
quoscunque alius ordinis homines; parum reputantes facere, ut ad sui ordinis dignationem quisquam queat evectus videri,uirtutene, an eruditione, an bonis fortunae, praeditus cumulatusque sit ,
aut etiam ipsos praepolleat. Similiter cernere est, homines opulentos valde,& in his praecipue peni solis nummis colligendis addictam mercatoriam quandam gentem,qVOS vis non aequi pecuniosos, licet aliis egregiis bonis horum aliqui fulgeant, in minus potenti conditione collocare, atque est sua. Pariter literatos, murutarumque rerum peritos super minus eruditos, sibi praesumereis. Militares animos parvi aestimare prae sese, qualiscunque honestae togatae vitae asseclas Neque vero tantum ita hie variare videas,qui forte ipsi jam, ratione sui, quod habent boni, praeferri aut e flerri volunt .sed desalios, quorum non interest, de aliis, aut de differentia dignitatis bonorum, communiter judicantes ac disputantes. Quam utiquetem attingit illa veterum Philosophorum discrepantia, circa determinationem ejus, quod summum maxime ho .norabile in vita bonum aestimandum sit a . . sui. .
III. Impossibile est, cum tanta opinionum diversitate, im DE 4 μ ἔ,
contrarietate, a parte omnium veritato hic posse stare smpliei . ter. inia autem, ubi prorsus etiam nihil fundamenti subest, opinari, penitus mente c3ptorum potius, quam rationalium homi-uum est forsan putares, omnes illos, qui alicujus, tanqua boni causa, vel sese vel alios est erunt, licet in aliquo, maxime sorte, ubii . comparatione variantur, ad limen veri hallucinentur, non tamen
576쪽
simpliciter ab omni veritate penitus aberrare. Sane clxicuniive non delirat, aut asse stibus abreptus, mentis patitur εκFσn in bonis vi. tae humanae computabit, quam honestistimo genere prognatum es se corporis egrcgiis dotibus, veluti, robore, agilitate , pulchritudine, pollere; virtutibus ingenii ac morum, veluti sapientia, prudentia, scientia ac experientia multarum rerum, arte, fortitudine, temperantia, justitia, ac reliquis ejusmodi, praeditum se; bonis fortunae, quae fere dicuntur, abundare quam plurimis, veluti divitiis, honoratis muneribus, amicis veris, acetiam honoratis. Posidigitur, quod haecdc hujusmodi vere bona sint, utique videntur non pos non ornare eum, cui insunt aut adjacent: per consequens
subjecto singula pro suo dignationis modo, aliquam observanti.
a conciliare penes alios, hos demq; quasi occulta quadam vi huc debiti obstrictos reddere Graecis bonum dicebatur, τοκαλον, quod bonum, simul puli brum, ipsis denotabat id quod indicio erat, omne vere bonum ipsis in pulchris, vel saltem in iis, quae a pulchris non aliena essent, censeri quae autem pulchra sunt, i modica simplicius, quaecunq; vere bonis uni, natura sua, quatenus talia, laude, admirationem, observantiam ad merentur. aestatur id communis hominum sedulitas, quae propter virtutem, aptitudinem, imo externam solummodo pulchritudinem, bruta quoque animantia lapillos quoque ac gemmas, ct caeterea eiusmodi solet observare accolere; non ita observatura, si qualitatibus istis illae res destituerentur Tantum igitur abest, ut videatur homini aliqua culturata, non deberi, ob quodvis vero, quod iste obtinet sibi, bonum ut pote qui pula herrimus ac optimus creaturarum, vel . ob hoc solum , quod homo est, quod animam gestat, particulam divinae aurae rationalem, ac multi-potentem , quod os sublime tenet, coelumque tueri usius,ac adsidera tollere vultus, suam quandam observanti.
am, saltem apud hominem, qui propter hoc ipsum ipse sibi placet, mereri videatur. nedum, ut pulchrum isthuc humanum synhema, aliis adhuc vere bonis exornatum contemptui haberi debeat. Sane si quid judicio hominum cordatorum tribuendum est . virtus, eruditio, ars, nobilitas,in omnis reliquus bonorum chorus,
aestimationem, rivi iis praediti sunt, suam inde aliquam dignatio
577쪽
nem obtinent, ac observantiam; imo cernas in maxima fortuna
positos, maximoque honoratissimorum bonorum cumulo investitos, principes etiam ac terrarum dominos, siquidem bonae atque
ingenuae indolis sunt, ob talia in pretio habere, qui iis sunt praedit . Conclusio itaque ad hae Sesto, hominem quemlibet, ob Rodliber, quod forte vere bonum obtinet, quandam sui obse Fntiam mere-
ii,&ad hanc quasi sibi obligatos tenere quoslibet hve eo magis quod porro videtur ultro sequi rivo perfectius atque praestantius,
vel specie vel cumulo idipsum bonum est , vae tamen tota res unam hanc insignem videtur limitationem poscere, ut ne idem subjectum, in quo illud quodlibet bonum residet, aliis malignitatibus sit defaedatum nimis, forte etiam eo usque, ut illud bonum non sit, nisi instrumen malitiae, ad effectus malignos eoque per hoc ipsum superveniens accidens, quasi in malum ipsum conversum rivomodo sane Diabolum nemo sanae mentis venerabilem judicabit, ob id quod is maxima agilitate, potentia, perspicacitate, aliisque con-ereatis sibi donis praeditus sic: si quidem modo juxta calleat, extremam elus ac summe abominandam malignitatem, qua quicquid ejusmodi potentiarunt habet,id in destructionem omnis boni convertere, semper quasi in procinctii, cumque pernicioso nisu, paratus stat. Ita non merebitur favorem hominum castorum pulchritudo meretricis justorum, solertia injusti procuratoris aut judicis,
subditorum aequi amanti una, technica cautio tyranni.
IV. Et haec fortassis, quae relata sunt hactenus, minus habent offendiculi donec extra comparationem diversorum bonorum ad invicem consistas; nec dis virere instituas, quodnam praealtero, aut etiam, quid in specie dignationis quodlibet mereatur. Caeterum ubi comparare,' isthaec disquirere ac determinare insti tu es, nisi multum augurio fallor, res pene judiciis hominum inex, trieabiliς est; certe continuatae contentionis idque qua comparationem, eo magis, quo viciniora, etiam judiciosis, ac extra partem positis, aliqua habentur ubi non tantum toto die exurgere ac eadere, sed Mimmortales praecedentiarum, quas dicimus, lites fove- ri videas a quibus nunc quidem, ne me immisceam, amore pacis
.detineor I relinquens liberum, quantum quisque deferre velit judi-
578쪽
ρὰ uehi j cio Aristotelis a), quo bona animi, hujusdemque virtutem , coet-. pori fortunaeque bonis atrie ponit: sine dubio illis quoque majorem dignationem atque observa litiam concessurus, qui his praevalent intelligo donec caetera sunt paria per naturam, ncque etiam recepto more diversu in sit introduetum, quo ipso, fortassis ad natiirae quo qui ' erantiam, poterit obtinere, ut spina strum teneatur venerari ced Imprimis autem attendendum existimem, num , in qua imperii superioritate alter prae altero sit constitutus, quam , s. quidem sacratam divina sanctione prae eminentiam b); omni huic subjectorum qualitati, utcunque per se multum quoq; venerabili, cum submissione tamen venerandam exponerem; usque jubendi, exigendique venerationem ac obsequium, illi; obtrgationem autem parendi ac honorandi, huic praecipue imponerem. V. Quod autem atticiet ipsam meriti deώiti irae terminationem, quae aut quatenus illa cuique horum bonorum speciei, sive , simpliciter, sive postquam de . praecellentia evictum est, praecipue competentia sint, hanc multis facere, nimia varietas, ut operosam nimis, nunc quoque vetat Modo quae tanquageneralia magis universo generi, non videntur praetereunda: i. qua obligationem omittendi seu negati vi actus, quodlibet vere bonum,quo quisqvam non
nimisi malitia juxta dissuens, praeditus est, eo facere, ut persona eo magis inviolabilem praestet cunctosq; eo magis quasi restrictos teneat, ne laedant hanc, aut injuria assiciant, contemptui aut ludibrio habeant. id sane&meretur bonum ipsum, quod hic in Iersona ornatu est, natura sua inviolabile id facile nobis di litat rati, quae etiam cruda magis ingenia eo solet adigere, ne subjectissimas sibi
alias personas, aeque crude, pri dentes aliisque dotibus naturae artisque praeditos, temere exagitent, atque stupidos inertesque, similis alias conditionis a quoad obligationem faciendi, videri potest, aliquo modo singularis ac diversae natura debitum ex hac cau. saxile, ab eo, quod .communiter expletisque reliquis obligationis causis, cuique competens est nimirum, quia de natura boni, quod cuique adhaeret, est, esse honorabile sve observabile, aut certe e Te γ)ι. a. VI alique diem observabilem contingens, juxta quam coibos ex dis.
θει ih. clusibus Apstotelicis, ub ille cc id quod summum in vita bonum
579쪽
est, honorabile essi demonstrat,4 alibi ad hujus profectionem ac templement tim spectare reliqua bona omnia, quae modo aliquid momenti in vita habeant. Hinc igitur quod huj cujusq; boni ergo, primario possessori ab alteris deberi pytest, videtur pro mensura dignationis cujusque honor, obsequium, observatio, facilitas , esita ita tamen, ut secundario, ac in modum lautioris subsidii, aliae praestationes, a debito hoc honorato non videantur excludendae est e .i: quin ex ipsis hoc dignationis merito fore, si egregiis virtute viris, aut ex illustri stemmate oriundis, aut aliis praecellentiae generibus praeditis, eximia magis stipendia, victusque exhibeatur lautior, si in omni convietu, humanaque conversatione dignioribus bonis clarescentibus digniora elegantioribus elegantiora , praebeantur atque concedantur in aecunque autem horum illis debentur, , psi videntur jus facultatemque justam habere, cum congruente modo
VI. Facere autem ad Mimam hujus, juris obligationis debitici:, quo scit. pure ista in actum constituantur, non parum ipsa personarum ad invicem eonjunctio, sive compositio videtur. Namqv , et si quodlibet bonitate praestans, homines, sive praesens id ipsis sit, sive absens, modo cognitum,vi dignitatis suae, quasi naturaliter ad sui admirationem aestimationemque videatur pertrahereci minimum obligatos tenere quoslibet, ne vituperiis id incessent: an propter justum tribuendum conditori, qui vult glorificari in operibus suis, Angeri tamen ipsa haec videtur obligatio, magisque protendi,& ad certiam alium atque alium modum redigi, imo saepitia ex conditionali quas pura reddi, ubi personis honorandis, circa has enim nunc consideratione hac potissimum vertamur coram ventum cst. Quomodo per huiusce omnino obligationis pulsum, protrudi dixeris illos actus, quibus vultus ac nomina honestorum, honoratiorumque salutaresblemus quibus in congressibus consessibusque locum honoratiorem alii aliis, tan . . m ex merit dignitatis concedimus quibus Deum, quod ipsum Optimum Iaximiam, naaxima veneratione dignum Alcmper nobis novimus eraeserite in , pii semper reveremur non plane si in ilia facturi ubi isti homines honorati, loc cruri intervallis a nobis remoti sunt. Si -
580쪽
milter alia, hujus causae ergo, dignior cuiqve praestanda fere a
praesentes, alium solent sortiti modum, atque habent erga abs entes nisi quatenu etiam hic quaedam quasi per media personarunconiunctio copingatur, ut tu ti per epistolas, nuucios, mediatores alios. Imprimis autem, ad aliquam quasi singularem notam pertransire haec obligatio usque honorarium solet, ubi praeterea personae aliquo peculiarisbcietatis vinculo sunt connexae, ubi natur. sinriti cum legibus ac moribus pro definiendo honorario hoc debito solent laborare. imo de partem illorii bonum, quae ovid eo conret re possunt, imperio, in quantum hoc societati cogruit, destinare, ut luti prudentiam, patientiam, aut alia quae hujus valoris aestimaticnem habent. VII. A. I. . Antequam haec linquam, noni cstim, qui imita culi ac novitatis ergo Monitrum aliquod horrendunt ingens , in scenam hic produca , natum quidem illud non ita pridem cuidan
Thomae Hobbio, Nobili Anglo, in suis Elementis Philosophicis de Cis genti suae, imo Dominis, infelicis caesagii partum. Obstentum autem illud, quod nunc quide nutango, quodque praecipuum ex reliquis ejus secundina ess, sunt enim plura, sed latura humilioris Isin cupiditate acpotentrapo tumen quo videt quicunque in statu nescio quo naturali, potentior est, secundum suam cupiditatem uabsolute imperandi ac statuendi habet in eos omnes, qui se sunta impotentiores,quosque vi cogere ac superare valet jure quodantis 3ra, i is te nonrnrum δη omnes Lineamenta haec ipse Plastes huie suo α - tui is ponit a): Inteuigitur, flatu hominum naturali, potensiam ceν tam re irressibilaw,IUSconferre regendi imperandii in eos, viressere nonpossunt adeo inem tibi colorem bestiae speciosum ut omnipotentia,ab ea caus. ,omnium rerum agendarum jiu essentiabter limmediate adhaereat in ae istorum genuina sit mens, nempe, conceptu usque, monstro Ira, quae jus in potentia ponit , id porri hinc inde multis, inter caetera autem etiam his declarat, ubi cap,8. io ait Eodem modo acquirituom in animalia ratione caremia, quoi per Onas hominum, nimirum viribus 2 potentiis naturi libψ.sqvidens enim inflatu naturali,propter bellum omnium in omnes, subjugare vel etiam occidere homines, cuis LIGI TU M t,quoties idIuo bono conduxere videbitur is a