장음표시 사용
581쪽
g. a. Forsan expedit statumina pedum quibus basi suae in fixum consistat, nudare ea vellere,& monstrum per se ruet horum autem potissimum videntur duo esse, figmentum nempe , de statu hominum, nescio qua conditione, naturali, judicium erroneum
de dignatione potentiae naturalis pro effectu juris ac potestatis.Sci licet fingit primum hic Philosophaster admodum novitius, Aristoteles enim,& si qui sunt reliqui ex antiqvo,imo omni ante se aevo,vera sapientiae studiosi huic flocci sunt,dico, fingit hic statum quendam hominum naturalem, pejoribus , quam beluinis, relictum cupiditatibus , eidemque nescio quodnam ex utopia protractum monstrum juris singit. Libet autem hic prius intueri veritatem quana figmenta. Si rem igitur ut in se est, dc hominem ut is per naturam existit. intueri incipias , deprehendes, hominem eum corpore singularis prae aliis rebus naturalibus συμ ριετρίας, dc anima, partim appetentis partim rationalis facultatis enasci, esse quidem hoc modo hominem, si omnem ejus potentiam junctiniaeonsideres, aptum natum ut agere possit, ad boni ordinis, ut aliorumque conservationem,&etiam ad sui aliorumque perniciem, rerumque perturbationem plurium. Deinde vero, si appetentem hominis facultate respicias, observabis, per hanc ipsum quideinclinare solere potissimum ad sui conservationem accommodu, etiam saepius cum aliorum in comm dri ac pernicie non tamen etiam semper, aut omne omni u ilicet oli illi facultati relictum singas inisi magis brutalem huic, quam brutis appetitia iungas. Caeteru,utut per haec sibi naturalia, homo ambiguae sit potentiae; desti 'nataeque magis appetitionis ad emolumentum proprium, conjunctum quandoque cum detrimento alterius, nondum tamen hisce tota natura naturalisque potentia hominis absolvitur. vi potius praecipuum ejus naturale, in quo ipsum esse suum specifieum ha bet,est rationalis sive anima sive potentia ejus: per quam inter caetera ipse homo docetur, quid honestum ac decens nec docet utata tantum , sed etiam jubetur, impet litur,ac trahitur eadem sectari, verbo lumen legemque naturae, huic parti habet divinitus inscripta, petr quae laocetur quid cuique suum sit,& mandatur id ipsum cuique tribuere , praecipiturque opem vivere ac neminem
582쪽
laedere quae pla praecepta. ni fallor, illi in statu hoc naturali Jlla'
sunt bilis ille, nii parat angas aberro,c iis,quae homini connascunt , solam carpit Iapetitionem,& cum ea quidem conditione, qua in
pessi riis pessim est festi abere potest , aut etiam solet; atque in hac qualitate somniat ille, constare hominum statum naturalem , in quo jus ac licitum sit , quod cuilibet pessimo nebuloni ac naturae monitro tua pol cst desinare monstrosa cupiditas, modo cunia potentia ac naturali vi crist aptitudine conjuncta haec est, id ipsum
exequendi. Atque hujusmodi quidem phantasiae Novus Philos
phus indulgens, non animadvertit, ita autem solet sopor phantasmata dirigere se id statum hominum naturalem dicere, quod est non secundum, sed praeter humanam naturam cujus alias est, appetitu uti, non omni vago, sed, si non dire icto penitus, saltem aliquomodo temperaro tractove, rationis ac natura lege imo id, quod est praeter naturam beluinam: cum etiam immanissimae bestiae, non tempse appetitione utantur, qua in propriam speciem promiscue, pro tuo etiam commodo,forte ut ventriculum satient,saeviant utcunq; potentia valeret omnis robustus leo aut in pus devorandi catulos, aut etiam alias imbecilliores sui generis bestias Non itidem recordatur Hobbius, quando his excludendis incubat, eorum, quibus ipse rectam rationem non minus partem naturae humanae, aequamlibet aliam facultatem, vel affectum animi, e si e dicit ean
ay a .n. I.ins demove naturae legem a): quamvis vel hic etiam loci,turpiter coia fundat omnia, sui rectae rationi assictis definitionibus in natura, alit, leginus fundamentalibus refert diaerendam esse pacem tibi b eap.a ari haberipoteH,ubmonpotest quaerenda esse belbauxilia b9: cogit casu, i. si qui, incidat in homines ingenio mitiores, aut saltem impoten-
c cap.ῖ. art. t ores, quam ut laedere eum aut possint aut velint me in Ut tini
583쪽
Hobbius, ubi vero suis somniis indiget, minime omnium alid si non comprehensurus haec in natura humana, aut statu naturali ho- ininum, ac simul indo exclusurus.
g. . Nescio, an aliquid refugii hic velit quaerere Hbbbiugi distinctione status hominum , quo vel extra sociale aut mutuae pactionis vinculum constituti illi sunt, vel intra astud. Namque coalitae acri inprimis mutuae pactioni initae societati, ille tandem pacem humanam omnem jurisque illius belli omnium in omnes cestationem tribu illo,an forte illam rectae rationis legem ductumque hominibus, in hoc statu constitutis, non etiam in illo, naturalem esse, cupiat 3 Sed jam cuperem edoceri, an multi sint istor uni hominum, ni post primum virum mundo immissum, extra societatem lati sint, 'vot putet Hobbius illorum hominum in orbe
extitisse, qui, ut ipse fingi cupit a ,se term umorum more exorti ae ρDU Lare
adultisint sine omniunii ad alterum ob atione . . an vero hi Iryges
Chymerae sint ρ deinde an non putet societates alia iv lve posse principia habere, atque pacta; utrum ex genere causarum eas constituentium excludi velit, ipsam &nativitatem ab invicem,&eognationem Et porro si pacto demum socialis pax reddatur ho iminibus cum aliis, quamdiu putet in societatibus enatis ac adoleascentibus jus belli in omnia istius societatis membra esse, has contra illo sy Ulterius, an leges illae naturae pacificae, quas opgo or- , dine recenset, ac testimoniis divinis confirmat, imo divinas ipsas esse demonstratum. cupit b), una cum fundamento suo, reela Ra forps.s . tione, post inita pactiones homini bidemu infundaturὶ Et deniq;, an putet, pactionis legem, quam ho urines ipsi sibi consensu suo con- stituunt, cupiditatibus hominum refrenandis, urique belli Amnium in omnes, quod in his diri adat, abolendo magis virium habere, atque immutabilis Dei ac naturae lex mentibus humanis pro hoc ef ectu inscripta an vero non, ubi potentia e X uberantiam cupiditati subdas, aeque facile perrumpantur pacta socialia, resultetq; illud qualecunque jus belli omini uiri in omnes, atque ubi pacta talia inita noti sunt Et si qui dein pacta huc aliquid faciant, an non cipsa haec, vim hanc suam continendi hominum manus a vi blentia,
584쪽
naturae habeant, qua pacta servanda esse hominum menti dictitintur atque sancitur Nisi caute hujusmodi tri eis pes colosi unus, iqvi cum cupiditate status naturalis,hri, eidemq; belli imperam di omnium inoinnes, sufiixus ab Hobbio est, eximatur, nesciola ab uim latere is contiactus ruinam illi minitetur. g. s. inod aheriani artinet pedunculum, pedem autem none spectator non mirabitur, quia monstrum est, quod producitur is nomen habe potentiae: quae videm potentia intelligito prava lentiam viriu quae naturalis aut faeti alicui est citra concessionem legis alicujus certaeae irres sisHis Hobbiojαι confert regendi imperan dii in eos, qvi esistere stron posuis homines homini subjicit, ut brutis torum instar huic subjugari, atque si ita alicui potenti sibi conducere visum est, mactari prolubitu queant. invia autemsustinereti
ποδίον hocce molem monstri non videbatur, statumen erat addendum omnipotentiae, cui citra controversiam subjecta sunt omnia, docui adhaeret jus in omnia. Non libet hic multis enumerare, quae aptum natum sit, ab hac parte edere monstrosa, monstrum per se aspectu horridum, quomodo faetore hujus, quicunque hominu α alterum quendam hominem ostendens, qui cum peculiarem no contraxit societate in ,jus habeat, si modo viribus iraevaleat, eum omnibus bonis spoliandi, imo occidendi fiatque tali homicidae snjuria, si a suis ad suppliciu propter tale facinus trahatur:quod injuriae possit incusare nulla gens potentior, quod invadat impotem'
tiorem utcunque erga sese innocentissimam quod quae Deusin natura cuiq; genti aut homini ut sua adsignavit, cuivis potentiori jus sit sibi rapere, huic adimere breviter, quod τι ac jus, quae inmnium hominum ludicio, ut distincta ac contraria habentur, po Hienti res sint unius massae. Nolim etiam iterum quaestionibus agere ac expiscari, num pacta ius, si essentialiter potentiae id adhaerer, inde ipsum avellere queant id utrum quid obstet, quin aeque facile vinculum pactionis socialis, potentia cum malitia perrumpat , atq; aliud quodvis naturalis aut divina legis misi fallor hic Hob-bio potentes patriolae dudum rebus ipsis ac factis responderunta,
nil obstare verbis insuper ingeminantes, etiam hoc in casu IlIS cum potentia est. Hujusmodi, inquam quaerere, qui isthaec com
585쪽
memorare, nunc non libet. Sed leviter modo detecta ta ista quin
tibia, si quaeit, cui fulcitur hispida moles; eam ruinosam elonginquo spectandam relinquere. g. 6. per naturam rei, do ea quae in praeeedentibus fuere acu ducta, largiri tenemur Hobbio potentiam, modo non nimia si malignitate foedata, in bonis esse,&iis dixerim per se honorabilibus,ri ubi in societatem, quae imperio indiget costio ac complacitatio fit, ejus esse conditionis, uripsius quoqτe debeat haberi ratio: eterum nunquid in statu hominum, qualem Hobbius fingit, quo
separatim extra quandam consociationem, aut citra in societatem faetam consensionem illi existunt, praeter admirationem aut comem observantianis trium praevalentia mercatur, aut quicquam, Praeter ut hanc observantiae praerogativam, juris, praepotenti inimbecilliorem tribuat, imperandi nempe, proque arbitrio de eo statuendi, ad exitium usq; in quodvis propriu commodu eunde perse, quendi id velim robustioribus argumentis probari, atre fustum idque citra vim naturae ac naturali rationi illatam. Namque quod omnipotentiam divinam attinet, huic velim , ut junctam Hobbius relinquat immensam Dei bomtatem, de porro beneficiuntereationis, causasque omnimodi divini iuris in homines, eisqvas,
de quibus mox a) imprimis autem ut arctissimam Dei omnipo- eqseptentis cum creaturis conjunctionem , multimodamabeialem respectum Deum inter ac homines, neutiquam tra oculi sponato: minimeque concipiat Deum hominesque ita separatos, atque suos e terra fungorum more exortos, sine omni unius ad alterii obligatione aut respectu, homines inando vero comparationem instituit, potentiae hominum hominibus praevalentis, ad eam, qua iidem brutis praevalent; si quidem iuris inde paritatem cupit arguere; tunc suadeo, ut similem illi legi hominibus in bruta di sta ijγ-ror veste tueperimma Ammalia terra: 3 dedi ea vos in cibum fur
aranima c.eturpi hominibus in hominem sancitam proferat, aut sinoc non potest, ab exemplo aceomparatione hac abstineat.
g. 7. Sunt sane plurima hujus generis monstros in istis Thomae Hobbi Elementis Philosophicis de Cive, ut appellat, sa-avori antiquitati inaudita, certe nunquami robata, ves uti homi-
586쪽
nem non esse το ζωον πολίτικον matrem,nonpatrem habere primumjii pote latu intiboros, per primam occupationem dcq ae sunt similia; . quae ego nunc otio supervacuo ac tu sui tyronum εὐτέ προπάτου relinquo. Ego quidem, quia causam uris atque obligationis quandam aliam, aut saltem alio modo conformandam haec elementa . videbantur velle parturire, a tute in natura rerum eam subsistere deprehenderem, non potui, quin calamum calamo Hobbiano reponerem, 'Vem etiam pec nomen Hobbi in praecedentibus dictum velim; Virum enim ipsum, propter ingenii vim facile veneror, nec prorsus persuasum habeo,serio isthaec ab eo esse prolata;sed forsan in modum singularem Satyrae qua eum multa cautione ac tegmine perstringere is cupierit defectus hodierni humani moris .
De Occ Upatione , ac lege ar-bitrii, tamquam causis obli.
IIL Lex, quam ut causam gignendae obligationis, reliquis diu generis in facto causis,para iam, recense periti, IV. . Iridetur accipienda ea aliqνa,clyrae essjussupermissi arbitrii. . V. Eorum, cypi multiper omnemii in alios potesatispraeminentiapo t. IV. . Utcunsmi aiάe arbitrii let, in eausis obfigatorii reliqris ses undet sper cubarem . tamen' nutionem, ut peculiaris obliga tionis cos. o u habe i.
Vando de essentia obligationis ac τί obliga- -
η)i 3 4 V 4 ythen alie ui e sie, est jure sive etiam juris quidam necessitate . 'ς alicui adstrictum esse,ad aliquid ei ficiendum Hefaeere
587쪽
antem quid alicui nor, assirmative tantum accipiatur, sed etiam negative, pro pati aeno faceres . quado deinde nihil magis jure obli . .g- tum alligatumque nobis dici potest, quam quod ita adstrictum nobis nostraeque potentiae jure est, ut invitis abstrahi ae austerti/ρ- δεβυιnzutiquam possit, utique res, ac quae iii hoc modo nobis solent Obstricta eodem: item , si hoc modo ad faciendum nobis nostraeq; potestati alligata solent esse; veluti sunt res nostrae,aut quiali juri in re, quod dicitur, nostro subjeci, sunt. recte&secundum veritatem, quae in re est,nobis quoque obligata esse dicentur obligatio , ny 'Videm voce generaliter sumpta, sectis ae fit a Icto paulo b), - I GO 'personarum praestandi necessitatem tantum respiciente. Quin 'ulterius ipsa haec rerum obligatio suis non caret differentiis; qui aliastri stior, minus vero stricta alia est, plenioris atque amplioris effectus alia, alia minus ampla existit. . Ira pro pleniori esse eluutique nobis obligatae sunt res nostrae, in quibus plenam , quam dicunt, potestatem habemus, utpote eum de necessitate perpessionis hujus sit,citra, quod a quo qua impediri jure possimus, ut a nobis eae
teneatur, servetur, vindicetur,vario atque arbitrario modo usurpe tur, alienentur, S c. . Ast ad minus amplam facultatem illa nobis obligata res est, qu forte tantum usum fructum, tantum servitutem 'Vandam, veluti iter. aquae haustum, debet, quam tantum in securiis ratem crediti quis retinendi jus habet. Deinde vero in rictioris vrnculi illa terii obligatio realis est, quae est rei propriae, dciminio venostra sub cistae, aut etiam ejus, qv. eadfacultatem quandam nostram aliam, nex habet perpetuum: veluti sunt praedia praediissem ire obnoxia. rinus autem firmi ligaminis videri potest rei pignoratilia obligatio ex aut etiam, quae ad usum fructum, similem )ς, p/re Τpersonalem ervrtutem, quaeque ad grati situm precariumque v. strinalicui saltem rem obnoxiam reddit cir haec brevioris pis, Iamque durationis,&quandoque ad merrum domini rei arbitrium duiolubilis sit Ista cum interitu personae, tui quid tale re debetur, tollatur; Illa itidem ad facultaten ac voluntatem solveno idebiti perimatur. quae quidem unimanifesti juris omnia . . Pro consequenti nexus hujusmodi realis,obiter notari potest quaedam,
SVRisi per eam comitatur, obligatio personalis, si non alia, statem
588쪽
tis lyh, fh io Aristotelis a , quo bona animi, hujusdemque vi diis se pori fortunae ive bonis anteponit sine dubio illis quoque majorem dignationem atque observantiam eon cessurus, qui his praevalent intelligo donec caetera sunt paria per naturam, neque etiam recepto more diversum sit introductum, quo ipso, fortassis ad natiirae quoqm uerantiam, poterit obtinere, ut spina striana teneatur venerari cedita Imprimis autem attendendum existimem, num in qua imperii superioritate alter prae altero sit constitutus, quam es equidem sacratani divina sanctione prae eminentiam b); omni huic subjectorum qualitati, utcunque per se multum quoq; venerabili, cum submissione tamen venerandam exponerem nusque jubendi, exigendique venerationem ac obsequium, illi; obligationem autem parendi ac honorandi, huic praecipue Imponerem. V. Quod autem attin et ipsam merat deritis, determinationem, quae aut quatenus illa cuique horum bonorum speciei, si visimpliciter, sive postquam de . praecellentia evicium est, praecipue eompetentia sint, hanc multis sacere, nimia varietas, ut operosam nimis, nunc quoque vetat. Hodo quae tanquageneralia magis universo generi, non videntur praetereunda: I.qua obligationem omittendi se negati vi actus, quodlibet vere bonum, quo quisqvam non nimiu malitia juxta dissuens, praeditus est, eo facere, ut persona eo magis inviolabilem praestet, cuneiosq; eo magis quasi restri flos teneat, ne laedant hanc, aut injuria asticiant, contemptui aut ludibrio habeantod sane&meretur bonum ipsum, quod hic in personae ornatu est, natura sua inviolabile id facile nobis dictitat ratio ; quae etiam cruda magis ingenia eo solet adigere, ne subjectissimas sibi alias personas, aeqvὸ crude, pr dentes aliisque dotibus naturae artisque praeditos, temere exagitent, atque stupidos inertesque, similis alias conditionis 1 quoad obligationem faciendi, videri potest, aliquo modo singularis ac diversae natura debitum ex hac cau. salsis, ab eo, quod communiter ex pletisque reliquis obligationis causis, cuique competens est nimirum, quia de natura boni, quod cuique adhaeret, est, esse honorabile sive observabile, alit certe si e t l/. a. SI aliquedrem observabilem contingens, juxta quam collibes ex dis
Γει ib. crulibus Aristotelicis, ubi ille ca id quod summum in vita bonum
589쪽
est, honorabile esse demonstrat,4 alibi ad hujus profectionem ac caemplement tim spectare reliqua bona omnia, quae modo aliquid momenti in vita habeant. Hinc igitur quod hujicujusq, boni ergo, primario possessori ab alteris deberii 'test, videtur pro mensura dignationis cujusque, honor, obsequium, observatio, facilitas, esse. Ita tamen, ut secundario, ac in modum lautioris subsidii, aliae praestationes, a debito hoc honorato non videantur excludendae eis: '. quin ex ipso hoc dignationis merito fore, si egregiis virtute viris, aut ex illustri stemmate oriundis, aut aliis praecellentiae generibus praeditis, eximia magis stipendia, victusque exhibeatur lautior, si in omni conviisti, humanaque conversatione dignioribus bonis clarescentibus digniora elegantioribus elegantiora, praebeantur atque concedantur in aecunque autem horum illis debentur, ipsi videnturius facultatemque justam habere, cum congruent modostia sibi vindicaudi. VI. Facere autem ad sormam hujus, juris obligationis,debiti q:,. quo scit. pure ista in adium constituantur,non parum ipsa personarum ad invicem eonjunctio, sive compositio videtur. Namque , et si quodlibet bonitate praestans, homines, sive praesens id ipsis sit, sive absens, modo cognitum, vi dignitatis suae, quas naturaliter ad sui admirationem aestimationemque videatur pertrahere a mini-mum obligatos tenere quoslibeti ne vituperiis id incessent: an propter justum tribuendum conditori, qui vult glorificari in operibus . suis Rugeri tamen ipsa haec videtur obligatio, magisque protendi,& ad certaim alium atquc alitim modum redigi vino saepitas ex conditionali quas . pura reddi tibi personis honorandis, circa a has enim nunc consideratione hic potissimum versamur . coram ventum cst. Quomodo per huiusce omnino obligationis pulsum, protrudi dixeris illosa eius, quibus vultus ac romina honestorum, honoratiorumque salutares blemus quibus in congressibus consessibusque locum honoratiorem alii aliis . tanqv.ime merito dignitatis coia cedimus quibus Deum, quod ipsum Optimum LIaximum, maxim 1 veneratione dignum , semper nobis novimus eraesentem, pii semper reveremur. non plane si in ilia facturi ubi isti homines honorati, loc crun intervallis a nobis remoti sunt. Si -
590쪽
mitter&alia, hujus causae ergo, dignior cuique praestanda fere ad
praestiries, alium blent sortiti modum, atque habent erga absentes nisi quatenus etiam hic quaedam quas per media personarum coniunci loc5pingatur, ut lusi per epistolas, nuucios, mediatore sit; alios. Imprimis autem, ad aliquam quassi singularem notam pertransire haec obligatio usque honorarium solet, ubi praeterea personae aliquo peculiari bcietatis vinculo sunt connexae, ubi natura simili cum legibus ac moribu pro definiendo honorario hoc debito solent laborare. imo& partem illorii bonum, quae quid eo confer. re possunt, imperio, in quantum hoc societati cogruit, destinare, veluti prudentiam, patientiam, aut alia quae hujus valoris aestimauonem habent. VII. Antequam haec linquam, nonic sitim, quin mirae culi ac novitatis era o Monitrum ali avod horrendunt ingens irta scenam hic produca natum quidem illud non ita pridem cuidam
Thoma: Hobbio, Nobili Anglo, in suis Elementis Philosophisis de Cipe. genti suae, imo Dominis, infelicis luce fagi partum. Obstentum autem illud, quod nunc quidem tango, quodque praecipuum ex reliquis ejus secundinae ess, sunt enim plura, sed latura humilioris iis
in cupiditate acpotentiapo tumen, M videt quicunque in statu, nescio quo naturali, potentiorcst, secundum suam cupiditatem jus absolute imperandi ac statuendi habet in eos omnes, qui se sunt impotentiores,quosque vi cogere ac superare valet jure quodam hesii omnium in omnes Lineamenta haec ipse Pliastes huic suo foe- tui ita ponit a): Intelligitur,inflatu hominum naturali, potentiam ceristamus irressibilam, JUSconferre regendi imperandii in eos, qui resistera nonpo sunt adeo Chem tibi colorem bestiae speciosum ut omnipotcntra ab ea causa,omnium rerum agendarum jus essentiabierimmediate adhaereat Quae istorum genuina sit mens, nempe ex conceptu usque, monstrosa, quae jus in potentia ponit , id porro hinc inde multis, inter caetera autem etiam his declarat, ubi cap. 8. gio ait Eodem modo acquiratuom in animalia ratione carent a quo inpressonas hominum,nimirum viribus si potentiis natu tilus.siquidem enim in sum naturalis ropter bellum omnium in omnes, Diugare vel etiam occidere homixes, cuis LICITUM it,qPotiesi suo bono conduxere videbitur. Σ ἶ-