Philosophia juris vera ad duo haec de potestate ac obligatione, ut summa ac prima, quae definire intendit omnis jurisprudentia, capita, universum hujus sisthema referens pertentata à Francisco Julio Chopio

591쪽

g. ad Fors in expedit statumina pedum quibus basi suae in fixum consistat, nudareae avellere,& monstrum per se ruet horum autem potissimum videntur duo esse, figmentum nempe , de statu hominum, nescio qua conditione, naturali, judicium erroneum

de dignatione potentiae naturalis pro effectu juris ac potest alis.Scilicet fingit primum hic Philosophaster admodum novitius, Aristoteles enim, dc si qui sunt reliqui ex antiqvo,imis omni ante leae-vo,vera sapientiae studiosi huic flocci sunt) dico, fingit hic statum quendam hominum naturalem, pejoribus , quam beluinis, relictum cupiditatibus , eidemque nes loqvodnam ex utopia protractum monstrum juris assingit. Libet autem hie prius intueri veritatem quam figmenta, Si rem igitur ut in se est, dc hominem ut per naturam existit. intueri incipi ac deprehendes, hominem eum corpore singularis prae alns rebus naturalibus συμμετρίας,&anima, partim appetentis partim rationalis facultatis enasci, esse quidem hoc modo hominem, si omnem ejus potentiam juncliniaeonsideres,aptum natum ut agere possit, ad boni ordinis, ut aliorumque conservationem,&etiam ad sui aliorumque perniciem, rerumque perturbationem plurium. Deinde vero,& si appetentem hominis facultate respicias, observabis, per hanc ipsum quideinclinare solere potissimum ad sui conservationem accommodu, etiam saepius cum aliorum incommdci ac pernicie non tamen etiam semper, aut omne omni ui lice tribli illi facultati relictum sinisgas nisi magis brutalem huic, quam brutis appetitii a filagas. Caeteru,utut per haec sibi naturalia, homo ambiguae sit potentiae, destinataeque magis appetitionis ad emolumentum proprium, conjunctum quandoque cum detrimento alterius, nondum tamen hisce tota natura naturalisque potentia hominis absolvitur. vin potius praecipuum ejus naturale, in quo ipsum esse suum specifieum habet, est rationalis sve anima sive potentia ejus per quam in te caetera ipse homo docetur, quid honestum ac decens nec docetur tantum , sed etiam jubetur, impellitur,ac trahitur eadem sectam, verbo lumen legemque naturae, huic parti habet divinitu inscripta, per quae laocetur quid cuique suum sit & mandatur id ipsum cuique tribuere , praecipiturque ope te vivere ac neminem

592쪽

Hobbius,ubi ver5 suis somniis indulget, minime omnium aliis non comprehensurus haec in natura humana,autitatu naturali tu i minuni, ac simul inde exclusii rus.

g. Nescio, an aliquid refugii hic velit quaerere Hbbbium

in distinctione statu salominum , quo vel extra sociale aut mutuae pactionis vinculuin constituti illi sunt,uel intra ustud. . Namque coalitae ac imprallias mutuae pachioni initae societati, ille tandem pacem humanam omnem.jurisque illius: belli omnium in omnes cessationem tribuiti doan forte illam rectae rationis legem ductum

que hominibus, in hoc statu constitutis nolistiamin illo natura- leo esse, cupiat 3 sed jam cuperem edoceri, an multi sint istoruni hominum,' ni post primun, virum mundo imimissum extra secis ratem nati sint, rivo putet Hobbius istorum hominiim in orbe . extitisse, qui, ut ip si si cupitia , λι- μ' - - . adum , --πιπι --μ--g-- an erexit rus descha merae sint Neinde an non putet sicietates aliariumse suile principia habere, atque pacti, citrum ex genere cautarum eas, constituentium excludi velit, ipsam &nativitatem ab invicem cognationem Z Et porro si pacto demum socialis pax reddatur ho

minibus cum aliis, quamdiu putet in societatibus enatis ac adole-: scentibus Jus belli in omnia istius eietatis membra esse, deha, contra illosi Ulterius, an leges illae naturae pacificae, quas loligo. , dine recenset, ac testimoniis divinis onfirmat. imo divinas ipsas esse demonstrat uti, cupit b), una cum fundamento suo, recti Rai sis

tione, post inita pactiones holmni bidenati infundaturZEt deniq;, an putet, pactionis legem, quam hon Mnesapsi sibi consensusu Oeon situunt, cupiditatibus hominiani refrenandis , jurique belli is

mnium in omnes, quod in his tuod .u,abolendo, magis virium habere, atque immutabilis Dei ac lintriae lix mentibus humanis prolioce flectu inscripta Dan iuro non unotentiae exuberantiam cui piditati tib das, aeque facile per sim patriuriae a b c talia, resultetq; illud qualecunque jus belli Onan tu incita innex, atque ubi pacti ita. Ita inita non sunt i liinu: dein pacta huc aliquid facians, an non , ipla haec, vim hanc sua na contanendi hominum manus a violentia,

. aut etiam pol Sendi ad praesta ad debit promissaque, ex ipsa lege

593쪽

naturae habeant, qua pacta servanda esse hominum menti dissita' tur atque sancitur Nisi caute hujusmodi triet spes colossi unus, qui cum cupiditate status naturalis, uri, eiden a libellivi imperan di omnium in omnes, suffixus ab Hobbio est, eximatur, nescio,a ab uno latere is contractus ruinam illi minitetur. g. s. inod alierum artinet pedunculum, pedem autem non esse, spectator non mirabitur, quia monstrum est, quod producitur is nomen habet iuuentavi quae videm potentia intelligit a praevalentiam viri u quae naturalis aut facti alicui est citra concessionem legis alicujus,cretaeae irressi lis Hobbio ru confert regendi imperan .e in eos, momere nonpω uns, homines hornini subjicit, utar torum instar huic subjugari, atque si ita alicui potenti sibi conducere visum est, mactari prolubitu queant. quia autem sustiner ποδίον hocce molem monstri non videbatur, statumen erat adden dum omnipotentiae , cui citra controversam subjecta sunt omnia docui adhaeret jus in omnia. Non libet hic muli is enumerare, quae aptum natum sit, ab hac parte edere monstrosa, monstrum per se spectu horridum, quomodo faetore hujus, quicunque hominuati alterum quendam hominem offendens, qui cum peculiarem no contraxit societatem,jus habeat, si modo viribus iraevaleat, eum

omnibus bonis spoliandi, imo occidendi fiatque tali homicidae injuria, si a suis ad suppliciu propter tale facinus trahatur:quod i juriae possit inculare nulla gens potentior, quod invadat impotem

tiorem utcunque erga sese innocentissimam quod quae Deusin natura cuiq; genti aut homini ut sua adsignavit, cuivis potentiori ius sit sibi rapere, huic adimere breviter, quod is ac Itu, quae mmnium hominum ludicio, ut distincta ac contraria habentur, pomtenti res sint unius massae. Nolim etiam iterum quaestionibus agere, ae expiscari, num pacta ius, si essentialiter potentiae id adhaeret, inde ipsum avellere queant id utrum quid obstet, quin aeque facile vinculum pactionis socialis, potentia cum malitia perrumpat , atq, aliud quodvis naturalis aut divina legis misi fallor hic Hob-bio potentes patriolae dudum rebus ipsis ac factis responderuntia, nil obstare verbis insuper ingeminantes, etiam hoc in casu ΤΠS cum potentia est. Hujusmodi, inquam quaerere,. Rutul haec com

594쪽

memorare, nunc non libet sed levitemnoddderem tae aq

mbia, si qua est, cui fulcitur hispida molestram ruinioseMlohi i V hiectandani relinquere.

g. 6. per naturam rei, Sisa quae in praeredentibus fuere a ducta, largiri tenemur Hobbio Potentiam, in ὁ non nimiasti, malignitate foedata in bonis esse,ac iis dixerim per se honorabili. bus,& ubi in societarem,quae imperio indiget eoitio ac complacitatio fit, ejus esse conditionis, ue ipsius quoqπου debeat haberi ratio. Caeterum nunquid in statu hominum, qualem Hobbius fingit, quo separatim extra quandam consociationem, aut citra in societatem factam conlansionem illi existunt, praeter admirationem aut co- mem observantiana virium praevalentia mereatur, aut qui equam, praeter isthanc observantiae praerogativam, juris praepotenti in im- Meilliorem tribuat, imperandi nempe, proque arbitrio de eo sta- mendi, ad exitium usq; in quod vi propriu commodu eunde perse-q-ndi id velim robustioribus argumentis probari, atque factum est; idque citra vim naturae ac naturali x tioni inarum. Namque quod omnipotentiam divinam attinet,liuic velim, ut junctam

Hobbius relinquat immensem mi es t poria benesteium creationis, causasque omnimodissivini juniana1omines,dqvibvsmox H. imprim autem -- ctissimam Dei omnipo γ . . tentiscum creaturis conjunctione mestimodam etalem spectum um interae homine , --iquammuzoculos ponatia; minime.ve conelpiax inum hominemve inseparatos, ario suo.

ua insorium more exortos , sine omni unius ad alterii obliga rione aut respectu homines inando ero comparationem instrutuit, potentiae hominum hominibus praevalentis, ad eam, qua tu dem brutis praevalent;&si quidem juris inde paritatem cupit arrise me tune vade', ut similem illi legi hominibus in bruta dicta: -- ro veste Humma ammasia terra: 3 dedi ea v- in istam, ιι ea numniae etsi hominibus in hominem sancitam proferat, aut . hoc non potest, abexemplo aceomparatione hae abstineat. g. Sunt sane plurima hujus graeris monstros in istis Thomae Hobbi Elementis Philosophicis de Cive, ut appellat, nis Misoanuvi xi inaudita, cerre nunquamarobat , veluti λαμ

595쪽

amem quid alicui nor, assirmative tantum accipiatur, sed etiam ne-

gative, pro pati aeno facere a . quado deinde nihil magis jure obli hi gatum alligatumque nobis dici potest, quam quod ita 3dstrict ιδ b, hanobis nostraeque potentiae jure est, ut invitis abstrahi ae austerri neutiquam possit utique res, bonassi Pirae ita hoc modo nobis solent obstricta eodem: item , isthoe modo ad faciendum nobis nostraeq; potestati alligata solent esse; veluti sunt res nostrae,aut qui alii uri in re, quod dicitur, nostro sublectae sunt. recte secundum veritatem, quae in re est,nobis quoque obligata esse di irentur obligati O- , , in is quidem voce generaliter sumpta, secus ac fit ad icto Paules Ob , τὰ

personarum praestandi necessitatem tantum respiciente . . Quin ulterius ipsa haec rerum obligatio suis non caret differentiis; qui byali strictior,minus vero stricta alia est , plenioris atque amplioris effectus alia, alia minus ampla existit. . Ita pro pleniori effectu utiq e nobis obligatae sunt res nostrae, in quibus plenam , quam dicunt, potestatem habemus, utpote eum de necessitate perpessionis hujus sit, citra, quod a quo qua impediri jure possimus, ut a nobis eae tmeatur, servetur,vindicetur, vario atque arbitrario modo usurpetur, alienentur,&c. . Ast ad minus amplam facultatem illa nobis obligata res est, qu forte tantum usum fructum, tantum servitutem ' andam veluti iter, aquae haustum, debet, quam tantum in securiis ratem crediti quis retinendi jus habet. Deinde vero tricii oris vinculi illa iterii obligatio realis est, quae est rei propriae, dominio venostro sub celae, aut etiam ejus, quae ad facultatem Vandam nostram aliam, nexu mi habet perpetuum: veluti sunt praedia praediis servire obnoxia brarius autem firmi ligaminis videri potest reiii. gnoratilia obligatio ex aut etiam, quadi ad usum studium, similem S e personalem servi tutem, quaeque ad grati situm precariumque uilis G sit, siFm alicui saltem rem obnoxiam reddit . clim haec brevioris ple- riamque durationis, quandoque ad merum domini rei arbitrium cis lubilis sit. Ista cum interitu personas,tu quid tale a re debeo tur,rollatur; Illa itidem ad facultatem ac voluntatem solvendi debiti perirnatur. quae quidem sunt manifesti juris omnia . . Pro cori sequenti nexus hujusmodi realis,obiter notari potest quaedam, SVae semper eam comitatur, obligatio personalis, si non alia, saltem

596쪽

III, Septimo,eoque ultimo loco,in causis constituendae obligationis, forsitan retulerit quis Legem ar&mι, quam liceat appel. Iare. tu Hotres, obse revi Iurisperitos mentionem facere μ a Ulp.rcv xvgularulvam causari constitutivae sive potestatis alicujus, sive obliga r.erb.t. . dertionis a):idque tanquam specie diversat a reliquistiorum effectitu Mict exleg. causis in exemplum adducam in specie obligationissin potesta tis. desuetisste autem res adhuc occurrit frequentius b) Oblla ν ait Mode tutelaeg.vid. sun j dluisse Mu=e,aut inbu, ut Mutro ut coses,a- lege,aiy ι o. era. D

in hhare membra omnia dij.onantur; tantum observo, legem, ju se 'M.1-- meres si a , tanquam causis oblisAtinnis , reliquis ejus generis viaminet ut . . quasi specie eonvadis inmi: ipsa autem hMaia unum caput, tris eo.ιν. lib. videt. possetesiui. videamin autem vom ὀ auctor comp*' e)ίσαρα -

interponitu . . i.

Iv. Res est opinor, quae a I seu videri possit minus congrua: jus seu legem quasi parallelam reliquis in faelo remina consi

dam Signatur,aut potestast Forsan haud ostendi potest, dari a I in L hominis obligationem per naturae quandam legem,quae non iuxta, 'aliquo modo suffulta si,quadam ante memoratarum facti causa rum. Et si hoc, quod quidem erit,donec diversiim ostendari K in

suspicio est, he oblissionum,ex human aut ros a tis,al va

597쪽

min. i captiνum re imere . aut indescaprassor aerificare non orM.qpasta etiam, praeterea dicit ille,seunt, qνac/rcasingula ia quavis in civιm e constituuntur, veluti. μ sacri facere, caeplebiscita 3νaecvnsfere atra. Ex nostra civili positione, nescio an in humera hujusmodi possint depromi , veluti tot testibus , talibus adhibitis solemnitatibus testamenta oportere condi; tantam necessiario liberis relin. ivi bonorum legitimam donationem tantae summae debere insinuari actis conjuges inter vivos sibi haud debere donare possi cum effectu; reliqua quae Modestino, ante allegato loco, secundumpraeepta legum, qνibus obligamur,facimira quae facere aut notia

facere obligamur, eri jure civili) fieri aut non fieri praecipiuntur

quae, qyia 'raeceptasunt, Mece cate obligasionis non licet aliter facere. Notari velim, circa haee,& omnia huc generis relata, illud Aristotelis, quo hujusmodi ordinationsarbitraria, ei reas trularia dicit esse Occupata, lintelligens perim singulasia, ut passim is facit, haec facta aliqua, aut etiam horum circumitantias fieri enim poterit,uti aliquod justum ossicii, per se jam ante naturae lege sancitum sit, veluti, aliquid bonorum liberis testamento esse relinquendum quoad circumstantias autem quanti, modi relinquendi, ae similes, veluti ut quarta vel tertia legitimae, ut titulo institutionis relinquat ut , civilis arbitrariae legis sit. Porro vero imprimis audiri velim destinum, accensenti legHimis obligationibus, quae ex .gistratuum praeceptis ac prohibiMombis sunt: quae sane multis modis ex histri tanquam ex legibus, secundum arbitrium datis, quoad pleraque saltem singularia, solent esse. Et denique ad ipsum hoc ex arbitrio legum obligatoriarum genus, non dubitarem referre pleraque parentum, maritorum, dominorum, aliarumque, quae qualecunque

arbitrarium imperium in alios habent, personarum iussa , de iis videt rebus, aut rerum singularibus, quae ipsorum libertati definien- naturali ae publica lege sunt relicta Patet, patere latissime, id quod lex arbitrii meretur dici, dc per consequens illa, qua inde per momenta potest numero infinities nasci, obligationem. VI. Tantummodo id videtur nondum fatis edictum Ani-4gitur isthaec lex arbitrii, prorsus citra omne in natura datum aliud,

obbigationem potestatem quest pariat hominibusque, quibus se

598쪽

tiir a sntata an vero saltem in aliquo talium, ex genere antemus relatorum, etiam haec sese fundeta Sed dicendum eis, etiam hic p0- sterius esse verum Namque si respiciamus, unde quaevis huju 'modi arbitrii lex proficiscatur, aut unde vim illa ni trahat, quod icui fertur, obligationis necessitatem jusve agendi pollit gigner ;omnino apparet, ab aliqua conditionis pr eminentia ea imprimis, qyae legitima potestas imperandi aestibere disponendi est isthanc prodire neque enim, qui non a tali potestate exit jussus, vim obligandi habebit; qui etiam, nisi per risum, jussus dici non nae retia ..jam vero isthaec qyaecunque legitime imperandi alii in alium competens potestas, utique, una cum jure diviniore, quod istam lan

cit, aliqv c memoratarum facti causa ruta, simul substratum habebit prout facile apparet, si modo contuean turpersonas quae sin , quibus competat, juxta quoddam suum arbitrium, alios ubere

eosdemque imperando obligare; post Deum videt ipsum Magistratum civile, parentem,dominum, maritum, ac similes;& si porro animadvertamus, omnes eos mediante via naturali praelogativa, vel egregio beneficio, vel conventione, eausisque ejusmodi pariter

aliis ad istum dignationis gradum esse provetios breviter quia lex arbitrii cum obligante sua vi, sese fundat, in jure, privilegio seu praecipue competente potestate Jmperandi iotestas autem haec imperandi in aliqua aut aliquibus simul, dictarum faeti causarum . utique lex arbitrii, cum hac ipsa quae exinde est obligatio sese simul fundat in iisdem causis. Id quod etiam communiter pellucet hominibus, qui ad Kortantes aliquos, ut istiusmodi arbitrariis jussibus seu legibus pareant, pro fundamento rationis ponunt invia Deus, quia magistratus, quia pater est, qui jussit: saepius ulterius

progressi, etia ipsas causas primas exprimendo, obsequere dicentes: quo tot habes beneficia: qui tantae sanctitatis ae potentiae tibi do. Inamas cui lege pactisque communionis subjectus es,inque talibus ad parendum obligatus. Veruntamen, ut ut haec ita sese habeant , quia interea non caret sua specialitate hic modus gignendae obligationis, in eo imprimi, ,quod lex haec arbitrii, mediante demuccipe tetia potestatis, sive aucto iitatis jubendi, ex jure perpetuo, desistis in ea usis, vim suam obligandi mutuatam exserat, cum qua prae

599쪽

te hanc enascuntur obligationes, quasi ammediate ex lege perpetua, ac istis datis, v. g. conventione, delicto, contractae prodeant ; tanquam specialem aliquam obligandi causam, imitatione jure peritorum, reliquis laanc libιiit adnumerare. Videnturque adeo, jux- ta legem perpetuam, qua universalis omnium est, in datis perma. turam, omnis obligationis. potestatisque legitimae causae hae lacro nume ro .septem Benefictum, Delictum, Conventro, Communio, Bompraecedentia, Occupatio, cae Lexarsitrii. Ad mira Sile divinistrinae sapientiae opus, quo univetiam mulii tudinem hominum, imb creaturarum corpore ac spiritu alias multum distinctam ac separatim existentem, pro conservanda, in suam gloriam suctumq; com odia, justa συμμετεμα hujus pulchri universi, mirabiliter invisibili hoe obligationis, quam dicimus, ligamine nectit Cupio autem edoce--ri, num quae mirandi hujus vinculi, scinaturam rerum, praeter se. ptem illa data, dentur causae pili res l

CAP. LX. De intensione obligationis, per incrementum,

concurrentiam causarum obligandi. I. Intenditur, omnis obligatis,persua frui cause incrementum. II. Maxime autem, ubipluresforte obsigandi causae, ad unum a nexum consituenaeum concurrum, o suntL. taram rem exemptus cili illuserat, π domestica III. Et civilis reconomia IV. Et co unctio, cum Deo, V. Hominibψι, hominum

DE singularum obligandi causarum incrementa

to , inest ectum fortioris 2 ad ampliora nexus, quia ex iis, quae ad singulas tractata sunt latius, constare potest, non est, quod multis hic addere opus sit. Qui n. natura cujusque causae pro-.be habet perspectam, de ejus ακριῆ quam ex circumstantiis nanciscitur, facile quoque judicabit: Nullo negotio conspecturus, obligationem magis magisque intendi in qua debitum ampliorem ,

qua vinculum, trictiorem: arctiorem evadere, quo liberior,de cin

600쪽

ita omnem ullius injuriam fuit rei personaeve occupatio specifc tio; quo re majus, forma splendidius majori animi libertate, magis indigenti 5 c. fuit exhibitum beneficium quo excellentiora gaudet dignatione, tui conjunctus quis compositusque sistitur ;quo lex arbitrii ex pleniore potestate proficiscitur quo cognati. socialisque conjunctio vicinior, mqgisque ad idem commune cor currens; quo 'nventio magis serui ac deliberara, a personis, adctum conveniendi aptis, ae omni exceptione majoribus fuit cele. brata rivo denique malignitas commissi flagitii gravior tetrior e teque aversabilior est. Addere igitur denuo de hoc, ex hisce causis, obligationis incremento quicquam, modo videri potest insuper.

vacaneis esse. Rxsque praeterea breviorem quoque desiderare ex peditionem, quoad harum ea usarum concurrentiam, d quod inde aequi potest, obligationis augmentum, ante oculos ponendum. . II. Observare igitur, naturam rerum ac negotio ruiri intuenti,de causis illis obligationis hactenus eo me in oratis, est , praeteris

quam, quod singulares singulae obi gationis species producere aditae nata sint, fieri saepi firme, ut plures earum concurrant ad aliquem unum obligationis nexum,eundemque adeo magis magisque δ: firmum reddant constrichumque, debito amplum. Quomodo primo,necesse est, ut, quae inter homines est,cognationisis humanitatis ratio, cum reliquis omnibus istis causis, ubi superveniunt, tona currata smiliter frequens, ut cum reliquis reliquae; ess acta, quam docet&usus& ratio, qua fortius plura ligari vincula, cogimur credere,vam unum. Sane, fieri potest res per exempla liqvidissima. Micha ista ae milia obligatio horum ergaparems, reverentiae atqVeobsequi his praestandi causam primam quidem habere videt ucta praeternus,quod quidem omnibus obligatoriis facti causis cc mismune este saepius dictum est xingens benest evum, quo esse vi vc reici saepe etiam bene vivere, ab his illi habent Attamen non parum hunc nexum augeri deprehendas, tum ab ariste conjueto sanguine, tum imprimis a prae eminentia boni, qua pater praestio pollet; do . nec, praeterquam quod aetate, etiam e perientia, prudentia, aliisque virtutibus ac bonis eum praecedit, intellige in a latera iij pupillari

impVinis . . Et quod haec posterior causa iliarem illam in ne