장음표시 사용
61쪽
- 7 ealidiis ad torpens fieret gelidior, aut si liore erat hine od ratiH- ut gratiis etiam pararetur Rus iucundiis in theatro odor. - ni sequitur palmare argumentum, quod ut plurima alia primus prosem: N. Q - 16 4 Seneca hanc exprimit sententiam: Quae sub terra sunt non possumus videre, sed videre possumus exta tummodo, qua sunt supra. Quae eum ita sint, bona fide credantur necesse est sub terra omnia illa, quae cernuntur supra.' Vecta Senecae has sunt: Sunt et sub terra minus nobis nota
iura naturae sed non minus certa credo infra, quicquid vides
supra. Quocum sermone conseras Aetnae v. 30 et 303:. Credendum est etiam ventorum existere causas Sub terra simile harum quas cernimus extra . Hoc loco nil nisi Seneca sui verba pedestria in Versus hexametros redegit poeta, quod tam apertum est ut hoc exemplum in certissimis argumentis numerare non dubitem quod infringere Vereor ne frustra ortitatur adversarius vel obstinatissimus quas illic in uni ersum exponuntur, hic utut locum dedere duobus versiculis
editores comprobantur de ventis. Ceteram similis argumentatio redit . 14b. - Εtiam versus I usque ad 16 sententiam continent haud alienam a Seneca Sed explicandum antea, quomodo
procedat sermo inde a v. 307 neque enim editores satis dilucide et aeriter rem egere aut etiam longe a vero aberraverant, ut Baehrens, cuius, ut alia missa laciam, in . 309 et 312 emendationes non dubium quia sit' quia non dubium sit . q. MD et cerae sunt i licissimae et sententiam conexum, qualem posita esse voluit, plane luctantes Lege igitur eum textum, quem mmo exhibet, ita tamen, ut flamina restituas eum Italis procodicum errore flumina satas excusando praecedente vocabulo, amnis et pro tradito inundere' aut legas eum Hauptio se
fundere aut se effundere' cum Baehrente utrum praeseras, non multum refert sententia eadem est. Poeta enim postquam verba fecit de ventorum subterraneorum eo partu, cuius causa posita est
in aquae subremigantis pressione atque impetu, sic pergit: Si tu, lector, hae causa a me allata nondum te contentum dicis, sed alias esse causas mavis, quae ventos illos conficiant, haud ego obloquor profecto, immo concedo tibi esse etiam alias ventorum
causas: primum enim sine dubio cieri sub terra venti possunt Diuitia ' Corale
62쪽
rupibus cavernisque proruentibus Inagno cum impetu 309-3lI , deinde autem ut venti nascantur, itotest et ita fieri, utimur subterraneus nebulas emittat, sicut in nostro conspectu ex amnibus solent
aut vallibus assurgere primum sunt parva et lenia stamina, deinde umoris assidua aspiratione paulatim aurarum vim ante se ago quae ad ventorum robur proxime accedit et ubi primitin auramualiquis coortus est impetus, brevi tempore ad verim ille ventum
.Atque haec in aeno h. e. in s sines huius terrae)si tanta potentia rorem est, me plura Melant infra L e sub terra elusique necesse α' Haec iam plana sunt omnia ex mea interpretatione. Est igitur post versum 308 Ggitatione supplendum tale quid quale nostramisso verritam dem', ut saepissime, id quod et nos in versione perbreviloquentiam quandam possumus omittere. Sed iam rideamus Senecam N. Q. V, 7 haec leguntur: In universum de ventis
diximus, nune viritim incipiamus illos excutere fortasse adparebit, quemadmodum fiant, si adparuerit quando et unde procedant. Prinuim ergo antelucanos flatus inspiciamus, qui aut ex fluminibus aut ex convallibus aut ex aliquo in seruntur . . . HOC Ventorum genus . . . inde maxime venit, ubi aquarum plurimunt et montium est. Plana licet abundent aquis carent aura, hac dico, quae pro vento valet. Vides, quam bene laec concinant eum poemate et videbis melius etiam, si hoc tibi addidero: Iinque montibus inclusi rores maximam accipiunt vim ex doctrina Senecae, pro vento valentem Hoc autem optime transtulitassentiente Seneca N. Q. V. 4, 2 et 3 Aetnae auctor ad angustias subterraneas, quibus verisimile sit, aurarum vim non minus arctari atque aeui, quam reumiectis montibus in superficie
huius terrae, quod verum est Loquitur igitur de flatu, aura, vento denique Seneca eosdem gradus habes . Q. III, 25, Sed unde tandem ille flatus oritur Iam Aetnae poeta humorem in ausa esse vult nebulas emittentem. Vide modo, quam totus sit Senecae doctrina imbutus Aetnae auctor R
Similiter aera, spiritum, ventum distinguit Senecam Q. V, 13 s. f., quamquam in universum ipse fere promiscue eis verbis utitur. Diuitia ' Corale
63쪽
V, 4, 1 haec habes . . cum magna et continua ex imo vaporatio in altum egit, quae emiserat non eme serat' , immutatio ipsa halitus mixti in ventum vertitur. Quid
tandem aliud sunt tales nebulae, quales in pratis aut vallibus prope fluvios conspiciuntur interdum, nisi evaporationes ex Mindos gentes Ex nebula autem ventus Mintur hoc modo nebula est spissus, gravis, compressus aer, qui ubi dissolvitur, extenuat nititur in ampliorem locum' es. N. Q. , 5, 1). Idem innuit illo loco et Aetnae Metor, licet hi ventos suos semper ad emtas causas certumque impulsum aliunde venientem revocet, cum Senecae placeat praeter hanc doctrinam etiam altera quaedam: dies enim in Q. , , I .habere aera naturalem vim movendi se neque aliunde concipere, sed inesse illi ut aliarum rerum ita
huius potentiam. Versus autem 309-3I eandem sententiam reserant quam habet Seneca N. Q. VI, 22 2- de terrae eo motu, qui succussione fit uni cum sub terris . . ex his quae impendent rupibus aliqua resoluta magno pondere ae sono ingenti sonitu Aetna 310 in subiacentem cavernam cadit . At Vero succutitur terra, quod procidentibus molibus ingens efficitur aeris in omnes partes discedentis compressi ventum gi Inens. Similiter sentiphat et Anaximenes, cf. N. Q. VI, 10, atque etiam nostromam temporum viri docti idem credunt nonnulli, cf. Volger undmbr. dein ΕWigkeit', p. 252. sim incredibilem spiritus posita maxime adumbrato. 324 sqq. 381 sqq. Haud aliter sensisse Senecam doceat locus, qui est . . VI, 18, 3: Ita eius i. e. spiritus non potest vis tanta cohiberi nec ventum tenet ulla compages. Misit enim quodennos vinculum et onus omne seri secum cc
383 . . . Siatus invicta res est.' s. et . Q. VI, 21, 1. Nutrimenta ignis Aetnaei posita aiis sulphur, dumen, bitumen, imprimis lapidem molarem, es. 386 sqq. quo de loco pauca
dicam, cum nondum salis sit emendatus mare ad vocem silvae' v. 386 adnotat: in pluri Mem curious'. Sane quidem, sed non est nominativus pluralis, sed genetivus singularis, quod fugite tores plerosque. Sed quid multa Missis editorem ineptiis
age mecum si legas: -Nunc uperat, quaecumque ereant incendia silvae,
quae flammas alimenta vocent, quid nutriat Aetnam Diuitia ' Corale
64쪽
Incendi patiens. e. quaecumque incendium taxi pr
ereant ab hae re abeo), restat, ut disquiratur quaenam sint illa alimenta ignem allicientia . . Transit igitur iam poeta
ad ipsa ignis pabula describenda, abit a causis, quae illa pabula incendant, imprimis igitur a tinent spiritu, qui imminat ignes' o. 34M Nam per se non flagrat prosecto stillar, per se non stinat lapis molaris, sed debent aliqua ratione incendi, tum demum flagrant Sed conficit rem testis Seneca, qui N. Q. V,
14 4 hae habet: Illud vero manifestum est magnam esse sub terris vim sulphuris et aliorum non minus ignem alentium. Per hae loca eum se exitum quaerens spiritus torsit, accendat flammam ipso adstiet Meesse est v. 394 et 395 posita affert argumenti
loco sontes insectas aquae, quales sub Aetnae radice exstent quotamque et odor et sapor sulphur illud testetur et ceteras res flammarum nutrices, quas supra nominavi:-Atque hanc materiam penitus discurrere so Aetnam ,
fontes Insectae testantur aquas radice sub ipsa. hanc sententiam s. . . III. 24 4 ΙΙΙ, 20, 2 III, 2, 1. III. 21 2. Ipsa autem eruptio ignis aut succussi terrae solet praenuntiari multo sonitu ac fragore, et grave sub terra murmur denuntiat ignes, ut ait posita v. 464 item Seneca N. R. I, 27, 1 Agra V . .
murmur, quale terrarem motum antecedit; N. Q. VI, 3, 5:-ideoque antequam terra moveatur, solet mugitus audiri ventis in abdito inmultuantibuα la una sane re differunt inter se Seneca et Aetnae auctor,
quam hi non dissimulaverim illa enim ,piritum extrinsecus in terrae ramina intrare obstinate negat e N. Q. VI, 24, 1 sq.:isSpiritum esse huius mali cansam et ipse consentio de illo dis
putabo, quomodo intret hic spiritus . . . utrum ab imo an etiam per summa terrarum. Hoc incredibile est . . . ergo verisimila est terram ex alto moveri et illi spiritum in avernis ingentibus concipi. Itaque spiritus ex Senecae doctrina in ipsius terrae
visceribus nascitur, contra Aetnae auctor credit posse etiam extrinsecus irrepere illas auras per latera etnae montis hic illic
hiantia ventisque obnoxia, s o. 284-289, licet de maximo et Diuitia ' Corale
65쪽
primario montis cratere hoc neget cf. V. 330 sqq. V. 158 sqq.: illa enim oramina, quae sunt in lateribus Aetnae, longiore varioque itinere interiecto omnia iterum prodeunt in imo cratere primario ut Venae ac spiramenta spiritum aqua pressum vehementissimo impetu in marimum cratera inflantia, cf. v. 176 sqq. ubi v. 177
optime sibi' pro tradito isses emendavit Langius concha Tritonis respondet primario ac summo rateri Aetnaeo, qui exspirat in tummodo intrant venti in utroque opere alio itinere, ut et aquas illos instigantes. Hactentis de melanii nostrorem conspiratione.
Sed iam audiarum Baehrentem, qui p. 30 haec habet: Nam in eodem capite se. N. q. m. 26 4nas de thiminibus inminens
decidentum rursusque apparentibus proseruntur, ea miro modo eoncinunt cum Minae v. 117 sqq. , ad quae verba hae adnotat: -hane similitudinem aliis quoque locis perspicuam ex communi et Aetna auctori et Senecae sonis explico. Sed iam quaero ex Baehrente, quem tandem sontem dieat, eum sciamus permultos sontes eleetide adiisse Senecam et Graecos et Latinos, id quod
ne ipse quidem eii eca dissimulat, ut docet eius naturalium quaestionum unaquaeque fere pagina. Apparet igitur Senecae naturales quaestiones ab Aetnae auctore magna cum cupiditate discendi lectitatas esse, irinsquam Pangendum de Aetna carmen se conferret, qua de re iniuria dubitat Teutfelius p. 69 tertiae editionis Quae cum ita sint intra iannos 5 et 79 p. Chr. n. ortum est nostrum poemR: nam Iicet ipsius elocutionis, quali usus est Seneca et noster auctor, similitudo non nimia animadvertatur, tamen cogitandi concordiam non magnam inveniri sed maximam aut casei sumus aut debentus concedere.
Accedit, quod alter pedestri, alter positica oratione usus est vel hoc ipsum, quod non eadem ubique verba occurrunt, Muis explicat: Sed ne voluit quidem in ipsis verbis nimis pendem ex Seneca noster, quia nimirum describere Senecae opera et alii poterant, et ipsim quibus erat moribus, talis minoris puduisset voluit doceria Seneca, nil aliud. At vero cavendum est quam maxime, ne illine eontinuo isqui clames, ut Lucilius iunior poematium nostrum eo eripserit: Moo est longe alia quaestio. Mati non possint in usum vocata esse Senecae, claristim illius philosophi, scripta etiam ab alio homi
66쪽
nescio quo quasi aut Lucilius illo eragdocti Senecam terisse putandus sit aut nemo. ulta sane eragdorei opinionem commendare videntur fuit ille Lucilius amicus et discipulus
Senecae et post magistri obitum superstes mi in ipsa Sicilia, enim ab otiosa procuratione plurimum vacabat studiis physicis atque bilinophicis sedit versus IV praef. 14 et Versus quidem hexametros i u Siciliam spectantes es. N. Q. III, 1, 1 tractavit versibus e. r. s illam de Alpheo et Arethusa et N. Q. III, 26, M. Meo omnia vera sani et possunt nullo nuntio additis his illis Oisqviliis nonnihil augeri. Ua vero Senecae epistula si qua maxime innititur e dorsus ad stabiliendam coniecturam suam, ita niihi ridetur comparia esse, ut non tam angeat prob hilitatem quam inna Namqne Seneca in illa epistula hortat
amicum, ut Aetnam quoque, postquam eam adscenderit, describat in no carmine et hunc sollemnem omnlans positis locum
attingat. Iam cum initio eius epistulae Lucilii commemoret circuitns totius Siciliae, id sine dubio voluit Seneca, ni in longiored tota Sicilia eiusque miraculis opusculo, quod scriptum esset et cuius nus ille versiculus N. Q. III, 1, 1 servatus est, etiam Aetnam montem luculente describeret, ut qui locus praeter ceteros se daret feliciter. Si igitur nihilominus vis Lucilium illum anetorem affirmare poematii nostri debes eo artificio uti, ut dicas: Sane
quidem illud innuebat Seneca et suadabat, sed discipulo placuit magistri consilio ita obtemperare, ut proprio ac peculiari carmine Aetnam caneret, quia nimirum sic melius agere sibi videbatur. uno confugienti firmissimis argumentis vix quisquam sententiam
tuam tibi eripiat. Quae cum ita sint nostris R,Mus neutrum d monstrari potest inelantibus testimoniis veteribus, ne numes Lucilium Aetna auctorem neque vero non fuisse me lamni stat Aetna nostra eo eripta est ab homine aliquo Senecas assecla a sectatore, qui eius naturales maxime quaestiones probe luerat et adamaverat ultra nil affirmari potes . NU' mihi innotuit quaestiuncula, quae inscribitur: Poenis de Aetna monte Vergilio auctori potissimum esse tribuendum mmonstrabat M. Broni, nos in Heinoe, racoriae 1883'. Non
credo cuiquam esse persuasuram auctorem huius libelli nam quae affert ad firmandaIn sententiam suam, ita sunt o Mat omnia, Disitia ' Corale
67쪽
ut nullo negotio reserantur ad studium, quod omnes primi post Chr. n. saeculi positae Mimantuano tamquam principi poetarum angustissimo solebant impendere. Itaque non attinet singula illius commentationis diserte hic refellere, nisi quod breviter respondere
placet uni quod restat argumento, ei scilicet, quod p. 16 proposuit auctor, ut demonstraret non potuisse post Angusti tempora scriptum esse poema nostram. Commemorari enim G coam estis Venerem, hanc autem tabulam testibus Strabone et Plinio .iam ab Augusto a cois emptam et Romae in templa Caesaris propositam esse. Jam pergit noli Meet .mae eum ita sint, auctor Aetnae, si post Augusti tempora carmeli suum scripsisset, vix potuit coas Veneris tabulam in eorum numerum re re, quae
risuris Romanis longa itinera eaque transmarina conficienda erant con o. 569 sqq. 600 . Ubi tandem de Roma incolis loquitur poeta Dicit v. 72 currimus' et v. 600 putas , sed ita dicit, ni omnes homines intellegendi sint, qui malint longa per maria
itinera facere, quam Aetnae intueri summum miraculum. Ut igiture. T. Romani Athenas transmigrabant visendi causa sic invicem Graeci et ceteri populi putandi sunt adiisse Romam, ni delectaretur oculorum sensus tabulis marmoribusque. Et omnino Aetnae
auctorem Roma scripsisse ubi tandem legitur Si vero in ipsa Sicilia scripsit et volebat Coam pellis Venerem videre, conmciendum sane erat iter longius et transmarinum. Praeterea in eo displicet mcgkieWicet, quod, ut Vergilium vincat Aetnae auctorem, p. 6 sqq. nimiam fidem habet testimoniis Donati et Servii atque inscriptionibus Cantabrigiensis libri tabuleiisisque, quos codiem perperam optimos dies o n. Quasi non inridem Donati Servito testimonia Cirin quoque dederint Vergilio Ista igitur ratio ex antiquis testimoniis deprompta si in ullo carmine
Latino, in Aetna, ut quae sit appendicis quam vocant Vergilianae pars, per se parum valet. Accedit, quod iam Donatus i. e. M tonius dubius haesisse videtur, sitne Mina Vergilii Mene distenim: scripsit etiam de qua ambigitur Aetnam'. cum tamen Bernensis liber habeat: seripsit etiam Aetnam, de qua ambigitur',
potest sane moveri suspicio illud additamentum de qua ambigitur fortasse non ipsi Donato tribuendum esse, sed grammatico nescio cui posterioris aevi. Quamquam ne hoc quidem certum est. Disitia ' Corale
68쪽
Reervus 105 aesim ris Actius impiger 592aelos 475 infestae divis acies 66 nectunt acies sc rupes 184 amra, trisy construitur magnis ad praelia montibus agger si infestus sc mileo . . ad praelia divos provocat 5 ad vitam is ut vita servetur defensi . . decus Mindi . . additur astris addit concordia vires 28 his viribus additur ingens spiritus si
adso on tenuis vim causa repellit 354
haec sc terra nobis magis adflnis caelestibus astris 254ni . . adgereret Siculi vicinia montis malariam 446 insula durat adhue 440 aditu . . patenti 163 vasti . . aditus 18 custodia . . ignis illi operi est arcens aditus 194 genus . . lapidis . . nullas adiunxit opes 429luius adlutat 437 terra . . adiutat opus UIR S . . , quos adluit amnis 3 13 oculos . . admittere caelora per tenuis admissa vias incendia uadmittere cogitur auras ac terra rigido vertie surgens 288 admotis ad territa sidera signis 3
flumina . . tectis adoperta invenus 126 Reoratis . . ab aris 357 Repositum . . igni genus utile terrae est 389
eminus adspirat fortis ac auras . . humor 316 adstrictus certamine . . spiritus 324 spiritus adstrictis elisus faucibus 562 occultam . . fidem mantistis adstriis rebus 145 adost 392 adternos oculorum . . ictus 350 Aeaeo 82Aonaria 430as 142 caligat nubilus a0 314 aeris 23 arguti . . aeris 21 animos aeris 43Ver . . cur Rostate perit, cur aestas ipsa senescit 240
canam quo fervida motu aestus Aetii re vasto qui pondere montis
aestuat sc Enceladus 73 curvo mare ceruuat aestu 49 raucos . . aestus 3 aetas 528 aetornum 433 aetere . . vinclo 230 fulgurat aether 809 siccus . . aether 333 Asina 1 3 17 338 333 57 606 nobilis . . Aetna 6 commurmurat
Aetna 30 Aetna 451 341 19 Aetnam 38 192 401 Aetis 7 434 20 329 Aetnae montis 278 Aetnaei verticis 4 Aetnaeis se viribus Moselices . . alieno intersumus aevo 576
agris 1 campis agrisque I solis . . agris M latos . . in agros 384 inaequalis . . agros raconstruitur magnis . . montibus agger 8
69쪽
necesse est confluvia 120 introrsus agunt se se nubes 290ni . . Siculi vicinia montis . . huc illuc ageret ventos 448 agitur, ferit aura movetque 3bI humus . . exiles . . vias agit
sycimius hostis praeceps cum eastris a tur 6 e nudo veluti siphonibus actus se spirit Lare dima. . mauu . . in actis cura sine arbitrio est 195 candidus ales de ove 'salieno . . caelo M alieno . . aevorare alimentum 15 alimenta 387 aliquas 309 veluti . . haud aute 300 velut . haud aliter 2 haud aliter quam cum . . 364 474 609
securos omnis Ieret cum pratia miris Io circa subiecta altaria cervae 97
diserepat a prima fiuiles haec aurea vatum G fertilis haec se humus segetique feracior, altera viti si
subit altius numor 82 His iactata . . classes 441erebro . . Humius 391
his se gigantibus natura sua est aio tenus si
mentia 55 amissi opibus 83 amnis 3 13 508 491 fortem . . amnem 122 Amphinomus 26 mater i. e. terra . . iacentes amplexa est natos 68 occasu metuunt se natalia principia an saecula pergunt 229 frater Anapi nomine sontis 26 in angusto 301 angustis . . in laudibus is angusto verila 480 lapis hic desessus anhesa 472vis animas 15 tenuem . . animam 299 animae M potentis . . ani, mae 360 propinquas . . animas 1 Ianimantis . . percurrunt . . venae 38 lapidis rivis animosaque virtus 18 animosior . . spiritus 146 animus viresque I animi fruges 275 animi . . voluptas 25 animo duce 144 pelle nefas anim 370' animos et corpora 270 animos . . remittunt se vires) 164 animos . . furentis 278 animos se. molaris lapidis 406 animos aeris 43 tempora cur varient anni 239 locus . . multis iam trigidus annis 432 cur . . annuus ille Sc sol meet 233 annua . . horrea 12
tantum opus ante pedes trahis 6 257 nee desinit se molaris ante
70쪽
arcentes . . venas 326' custodia . . ignis illi operi est arcens aditas I94 Nili . . vortex . . errantes Meessens undique venas 121 -do . . am 348 ardet se lapis 438 ardet . . violentia flammae 213 servens . . Sirius ardet 603 ardebant . . segetes 1 ardentis . . flammaeΘ363 ardentia saxa similes arsisse cavemas 426 ardendi 454 lapides ardeseero certos 530 area 187argonii semen in Argoue . . igni 18 a mnonia . . vera Ioarguti . . aeris 21 arida . . gramina 355 aridiore se tellure tenent olea res colligit . . arma II eum . . a runt . . lavem 40 Iuppiter . . dextram . . conuica a matus flamma 55 . . quali Iuppiter ipse armatus flamma est 561 tantae arti 198 cortina . . canit arte regentis 298 . . noque extremasius est demittere in artes siderara bonis . . artibus 274 axuneis naturae in artificem im artificum 35arium . . iterram urguet in artum spiritus 56 terra . . non omnis in artum . . coit 109 arta . . confluvia 120 artos se aditus J82'festinant arva coloni 26 domitis . . in arvis 10
asperis species oraspiciunt 628 aspide 601 metuentia . . astra b astris Meaelestibus astris M
atra . . harena mi atra . . examina harenae 469 Athenarum carmen 586 Cecropiae . . Athenae 582
at o 66 78 11 12 13 28 329 33 406 412 4 45 46 473 501519 72 post sortiorem interpunctionem his locis: 60 3II 394noctes atque dies 26 semel aio iterum 422 simul atquessis 462 atmo unctus 593 aio idior 84 erutruere pios iuvenes attingero flamma ta nee sanctos iuvenes attingunt sordida fata 645 caput . . attonso caeso 227 pergite . . dites attollere praedas Mattonitas . . nubes salvam manus 630 avaros 22 carminis auctor sc Apollo Aqua spiritus imperat, audet se flamma 417 moenia . . . quae statres . . invitante ausi sunt camine saxa irraque condere M tunc audit nobile armen Ibavereum . . diem 20
aridus . . ignis 41 avidi 572 avidis 273 -- 300 35I levis aura 339 sonat aura 294 tauras 315 372 conceptas . . auras 10 torpentes auras 293 diversas . . auras 288 tenues
aurea saxa 546 aurea Vena 260 iubar aureus 334 aurea . . saecula sgemit . . sub auro 616 nubilus auster 290 prono . . sub austro 364 aut I98 280 3 12 36 493 aut . . aut 124 126 aut mador aut aetas
528 aut etiam II parvo aut tenui dilacrimino 189 templa divescis . . aut sacris memoranda st iis bis Diuitia ' Corale