장음표시 사용
21쪽
PRAEFATIO. s. singulis hominum generibus adesse debet, nulli
praelusa omnibur pateι omnes admittit , omnes
invitat sa), nec es quisquam gentis ulliu3 , qui
dueem Naturam nactus ad virtutem perveniri
non possit b): il Le denique ad rerum naturam perscrutanda in nos impellunt; haec ad beati- talem, se licitatemque nos dirigit, ut gloriam, cujus amore incredibili pro rius incendimur,saei se, ac bucundi Isime consequamur. III. Sapienter itaque ab antiquissimis usque temporibus eli institutuni , ut haec uberrima , ac marii me necessaria Sapientiae pars accurat in si me exponeretur, atque ubi mens ipsa rerum cognitione illustrata jam foret, voluntas etiam gravissimis Moralis disciplinae luminibus excoleretur; etenim cognitio , contemptat loque Natura manca quodammodυ , atque inchoat z foret , si nulla actio rerum eo equatur scin . Nosce ite , quic gregiis Adolescentibus omn bonarum artium splendore , praesertim vero pietatis, ac honestatis studio erudiendis ex Instituti noliri consilio operam , animumque libenti Isime addiximus, si quid in reliquis Philosophiae partibus ad Ornandis conserre potuimus, hanc sane pro rei dignitate pertractandam alacri, serenoque animo suscipimus; nihilque magis in votis habuimus, quam ut adolescentes ipsi ex his potius Moralis disciplinae sontibus, quam eX naturalium rerum contemplatione verae felicitatis, ac sapientiae rivos derivent. Clariori ita isque methodo, meliorique rerum delectu , & elegantia illustriores omnes. veterum, recenti O-rumque Philosophorum sententias complecteis
22쪽
Inur, tum quaecumq; primis Ethicae principiis, rationique proxima videbuntur, eligemu S., neruid in hujus etiam pulcherrimae facultatis stu-io optari posse videatur. IV. Atque, ut ab ipso Moralis, vel Ethicae nomine, ac definitione exordiamur, illa de cribi, vel definiri merito solet Ars bene via vendi ; Ars vita sa) a facultas dirigendis , perficiendisque moribus instituta s mentia boni , mali, accuratius denique , & clarius menii
practica, qua voluntatis actus considerat quatentis illi honesatis legibus eonformati ad alernam hominis felicitatem diriguntur. Illa nimirum singulas humanae voluntatis operationes considerat non quatenus ab ipsis hominum viribus producuntur , quod ad Physicam pleno iure spectare debet , sed quatenus illat honestatis, aut pravitatis capaces ad finem dirigi poliunt, ut inde bonae, vel malae existimentur quod fusus, & uberius ostendetur , ubi de bonitatis, atque malitiae caussa, & origine dissoremus. V. Nec aliud sane sensisse uidentur illi , qui
scientiam hanc , recteque vivendi artem aut Omnium primi adornarunt, aut novis certe praeceptis audiam nitidiori methodo pertractarunt . Cum etenim animadverterent ingeni tum esse in cordibus hominum boni, vel honestatis amorem , impressos quasi virtutum igniculos , ε' μ-mina b , ipsamque hominis naturam ad finem dirigi, quo beatitudinem consequatur, atque altera tamen ex parte intelligerent homines ab ejusmodi fine & amore partim sensuum illece- .hris, partim terrenarum rerum cupiditate, Pa
tim degeneri quodam, humilique affectu , Par-
23쪽
PRAEFATIO. ytim denique incerto , & obshuro boni. malique
discrimine deflectere , varias subinde leges in Venerunt, quibus a bono malum facile distingueretur, morum honestas nobilius effulgeret, addito virtutum splendore animus vividius iniscenderetur, degeneres demum affectus illi , qui nos abripere plerumque solent, pacato, ac se reno rationis lumine , mitioribusque naturae
VI. Hinc dubitari certh non poterit quin ab
antiquissimis usque temporibus, cum adhuc ruinde S , ac efferae gentes larent, nullumque scientiarum lumen illarum oculis affulsisset, cum nempe Physicae , aliarumque disciplinarum fi dium , quae speculat Da dicuntur , nondum florere coepisset, tenue ouoddam Moralis disciplinae specimen appareret : neque immerito sortasse conisiicere , vel suspicari quis poterit patres familias , quos diuturna rerum experimenta doctiores, fracta jam laboribus aetas severiores, corrigendisque juvenum moribus aptiores, canities Ipsa , orisque majestas venerabiles, pacata denique spirituum tranquil Iitas miti Ores, audiendisque naturae vocibus alacriores reddiderat ,
plura filios, nepotesque graviter docuisse . quibus in vita rite peragenda feliciter uti possent ;unde , quemadmodum experimento ipso , & ac - . curato ciborum delectu corporis tuendi caussa - Medicina inventa est , ita rerum illarum , quae moribus obesse , sive prodesse poterant, observatione, Moralis: ipsa , quam proinde Cicero me icinam animi appellat, inventa, ac illustrata
Nobis videtur observatio primum boni, honesti- ue notitiam collegisse, & rerum saepe factarum colatio per analogiam nostro intellectu , dc bonum,&h nestum indicante. des. epis. Ia .
24쪽
Dedit; hoc tino d i scrimine, quod ciborum utilitas vario, ae lallaci plerumque sensuum judicio explorari debuerit, at morum honestas innatis quibusdam clarissunisque naturae luminibus distinguatur . VII. Quae cum ita sint . immerito prorsus inquiritur quis omnium primus hanc Sapientiae partem invenerit , quo primum tempore illa floruerit 3 intelligi nimirum, ac demonstrari facile poterit Moralis originem nihil ab ipsa humani generis origine dissidere, primumque
hominem . cui certe virtutum omnium semina , honestatis amor. rationisque lumen affulgere debuit, quae nostris omnium mentibus, vel eordibus impressa sunt , primum quoque Philosophum , vel Moralis disciplinae cultorem extitisse- Quod enim Socrata Ethicae inventor haberi soleat, ut in serius ostendetur, id solum probat. quod ille mortalium animos in sola se rh sensibilium rerum contemplatione,
naturaeque studio defixos ad honestatis amorem excitaverit, ideoque Moralem e X Omnium animis collapsam erexerit, illustraverit, melioriq; loco, & ordine haberi jusserit. Ceterum M talis disciplinae studium ante Socratis aetatem extitisse non modo ipsius lacilitas, utilitas, atque praestantia mirifice ostendit, sed ex innumeris etiam viris id demonstratur, qui ante S cratem , ac reliqua graecanicae sapientiae lumina laudabili quodam vivendi genere, morumque doctrina floruerunt, ut Moralem proinde
ceteris Philosophiae partibus aequalem , nisi
Est profecto animi medietna Philosophia . cuius
auxi l tum non, ut in corporis morbis. petendum est laris.
25쪽
sortasse verius antiquiorem esse putemus; cum praesertim Cicero ex Moralis cognitione, vel studio reliquas Philosophiae partes profluxisse arbitretur, dum expressE docet, quod forum verborum amore sapientia, fortitudinis , iustitia, temperantia prasantissimis ingeniis homines se ad Philosophia studium contulerunt a , atq; Horatius ib) ipse commemoret prima sapientiae semina m dirigendis , excolendisque moribus extitisse
-- fuit hae sapientia quondam oppida moliri , leges incidere ligno , Publica privatis seeernere , farra profanis ἔquemadmodum certe ab antiquissimis usque oremporibus Sylvestres homines Deer, interpresque Deorum Cadibus O victu fado deterruit orpheus
Dictus ob id lenire tigres, rabidosque leones ἀDictus ω Amphion Thebana conditor arcis Saxa movere fono tesudinis , cis prece bIanda Ducere qud vellet.
VIII. Atque utinam quidem veterum Sapien- tun praecepta superessent, quibus illorum do- strina, & expressa quaedam nascentis sere Moralis imaso videreturi Sed, cum ejusmodi seripta , partim temporis diuturnitate, partim rerum vicissitudine, partim etiam dissidendi, innovandique studio, quo Graeciae Philosophi e
tera , ac vetera contempsere, prorsus exciderint , hanc pristinae, nativaeq; sapientiae speciem eamque seriem, qua sensim illa adoleverit, contemplari non possumus. Credibile est tamen ΑΩ
. Omnis summa Philosophiae ad beath vivendum re fertur , Idque unum expetentes homines se ad hoc sudium contulerunt . Cic. Ei . II. ε a .
26쪽
sirios, Chaldaeos, Persas,& Arabes, AEgyptios,
ceterasque gentes, quae Orienti proximae fuerant . hoc illustri sipientiae genere floruisse, ut ex aliquibus illorum monumentis , quae adhuc supersunt, clar,ssime demonstratur . Eiusmodicerid sunt Chaldaeorum oracula , quibus uberrimam lucem addidit Clericus ta). quaeq; alioquin obscura maximE, & perplexa forent. Illa nimirum plurima praecepta continent moribus informandis idonea, de quibus alibi di iaseremus. Chaldaeos aemulati sunt Persae , qui Zoroastro duce plura de morum doctrina , Deo. rumque cultu pertractarunt, atque eximiam in primis operam in regiis adolescentibus erudiendis collocarunt, ut ex aureis Zoroastris Carminibus, Platonis Alcibiade, & Xehophontis Paedia cognoscimus. IX Paulio obscurior, ac difficilior est AEgyptiorum doctrina, cujus nulla serE monumenta supersunt, cum praesertim libri, qui Mercurii Τris ne isti nomine circumseruntur, a severioribus Criticis inter apocrypha numerentur. Plurima tamen illorum praecepta , quae Moralem respiciunt, a Porphi rio tb , aliisque Graecis Auctoribus memorata Marshamus sej, ac BOGsuetus accuratissime collegerunt, quibus a. perte satis ostenditur, Hermetis opera , atque sapientia non modo ceteras Philosophiae partes , quarum memoriae duabus columnis inscriptae fuerant unde Pythagoras, se lato , Democritus plurima derivarunt sed hanc etiana apud AEga ptios maximθ floruisse. X. Hoc
27쪽
X. HOe etiam eximio, gravissimoque doctrinae studio Brachmanes, & Gymnosophistar apud Ethiopas, ac Indos celebres extitere . Illi nimirum , eis in rudi quodam , austero, ferinoque vivendi genere, ac variis opinionibus, quae superstiosae prorsus, ac inanes fuerunt, irrideri potuerint , aliqua tamen sapienter admodum de animorum immortalitate, futuro vitae sta- tu , de sanctitate, justitia disserebant, ut Strabo sa), Philostratus b , aliique commemorant. XI. Quid vero, ut. ultimos etiam, remotissimosque Orientis populos complectamur, quid de Sinensibus, illorumque duce Confuso cicamus, de quo variar, ac dissidentes adeo doctissimorum hominum sententiar, sive iudicia feruntur, ut definiri vix posse videatur, quo loco , & pretio illorum dogmata , ac religio haberi debeat 3 Plerique nimirum ita Consusi,
ac Sinensium mores, atque praecepta Venerantur, ut praeclaris Ethica , ac Politicae scientiae Iuminibus , quae apud Sinen 1es florent , gentes Omnes, quae in Europa aliqua doctrinae gloria Celebres extitere, vix comparari posse contendant te); illum existiment non modo purum , nu dumque Philosophum a ratione formatum , sed aliam virum divinitus inspiratum ad novi Or-hir reformationem d) r atque ex pluribus Sinen-rum historiis inserant manifestissime ostendi ; quod illi non folum religionis spiritum conferva runt', sed pracepta quoque purissima eharitatis xercuerunt , quae religionis perfectis , atque chara. Ager laberi debet ; quod Ethtea puritas , fandiit ν sorum , Mes , interior , exteriorque veνi Dei eu -
28쪽
tur, Saeerdotes , Beatorum Herseia , homines divinitus inspirati, miracula , religionis spiritias, charatas purior , Deique spiritus apud Sine es fu-pra duo annorum millia perfeυeravit , ut nulla proinde natio fuerit , cui plures gratia , vel dona eon
celsa fuerint ; quod eorum religio sit eadem in praeipuis, principibusque eapitibus ae Christiana . eum eundem Deum Coeli , Christiani
venerautur , veteres quoque Sinenses in templorum omnium antiquissimo ita coluerint, ut Christianis
ipsis exemplo , ae eruditioni esse possint sa) . Alii vero , qui seposito partium studio, ac ingenuo
veritatis amore sincera Sinicae sapientiae, ac religi cnis monumenta scrutari voluerunt, non ea ,
quae incautis hominibus obiiciuntur, quaeque plurimos in oppositam sententiam abripuere , constanter asserunt nullam Confusio , nullamque Sinensibus supremi Numinis notitiam affulsisse ;ipsos corpoream solum vim corporeo Coelo in iaditam agnovisse, quam sacris subinde , superis stitiosisque ritibus venerantur , ut illi proinde inter atheos haberi debeant . Quanquam hac de re plura disserere nec iuvat, nec decet.
cum plurima a docti 1simis viris edita suerint, quibus vera Sinensium religio cognosci possit, Id unum addere iuverit Consusum plura de moribus egregie, sapienter ,& eleganter adis modum docuisse, ut ille proinde illustrioribus sapientiae luminibus accenseatur . Brevi tamen admirabilis illa Confusii doctrina languere caepit, atque Omnium fere animis inseri impia Fo dogmata; cuius assectae, etsi hublic E futurum vitae statum, iustorum praemia, ac iniquorum
paenas exponant, Occulte tamen utrumque negant, in His. Eccι.sae. XVII. u. 26.
29쪽
PRAEFATIO. xx gant, neque ab impia Spinosae doctrina dissio dent, quae non modb relisionis omnis, sed Ethi eae quoque, si ve Moralis disciplinae lumen
extinguit. XII. Quemadmodum tamen Graecia scientiarum omnium gloria mirifich floruit, ita quoque Moralis disciplinae studio ceteras nationes omnes longissime superavit, quod Graeciae Philosophi , dum longo , diuturnoque itinere exteras gentes inviserent, illarum dogmata didicerint, trajectoque mari in Patriam a derivaverint. Hi ne orientalium more vitae praecepta, morumque leges, aut elegantissimis versibus illi garunt, aut suavi quadam allegoria, fabularumq; specie velaruni b) , ut illa facilius in hominum animos illaberentur, & altius in illis, atque viυidius insiderent. Cuius quidem argumento esse poterunt non modo Theognidis Megarensis Sententia elegiaco versu conscriptae , quae adhuc supersunt; elegantissimae, doctissimaeque Emei sabulae, quae omnium manibus teruntur; antiis
quissima Pitthei dicta, quae Plutarchus se ipse
commemorat; verum etiam Hesiodi, & Η meri carmina, quibus innumera moralis sapientiae lumina, fabulis plerumque inclusa deprehenduntur . XIII. Maximum deinde lumen a celeberrimis septem Graeciae Sapientibus, Thalete nimiis rum , Pittaco, Biante, Solone , Cleobulo , Misone , & Chilone Moralis accepit, quorum dogmata, vel apophlegmata a Laertio, Plutarcho, Ausonio, aliisque pluribus memo ala, atque a Bud deo variis dissertationibus illustrata , elariora
30쪽
xa IN. ΕΤΗ ICAM Hora cern suhi; quam ut hic sustiis exponi debeant. Hos inter Solon excelluit, atque inter optimos legumlatores haberi debet; quemadmodum ceteri, si Thaletem unum exceperis , CivitatiPus suis praefuerunt ta . Hos tamen aetate proxime inferior, ingenii gloria, & Μ ratis studio longissinis superavit Pythagoras , qui non modo Thaletem , ac Phar recidem Syrum , sed exteras quoq; gentes adivit, ut illarum legibus erudiretur, quas inde rudibus Graecis eleganter . accurateque exposuit , ut Aristoteles ipsum de virtute primum di sie rui sse arbitretur bi. Ac innumera fere sunt illa, quae ab ipso tradita circumseruntur, etsi Pythagoras ipse nihil ediderit ,& Aurea proinde Canomina, quae illi inscribuntur, aut a Lyside, aut ab Empedocle , aut a variis potius Pythagoricae sectae Philosophis collecta suerint, ut doctissimi viri arbitrantur. Porro illud unum Pythagorae vitio verti fortasse poterit . quod, ut profanum vulgus arceret, aut majorem arcanae doctrinae venerationem conciliaret, obscuris adis modum verborum ambagibus, symbolis, enigma tibus dogmata celare consueverit , ut mysteriis sera si initiari viderentur, qui Pythagoricae sapientiae nomen addicerent.
XIV. Qiiod si P, thagorae doctrina apud Italicos mirifict floruit, cum praesertim ab illo
Charondas Rheginorum , Zamoixis Getarum, &Zaleucus Locrensium legumlaiores fuerint eruditi , Ionicae quoque sectae Philosophi ; . qui a Thalete sunt instituti , , hoc ipsum Ethicae studiiun illustrarunt, atque inprimis Anaximander, Anaxagoras, & Archelaus , quorum Opi