장음표시 사용
31쪽
tur . Cum tamen ipsi naturalium rerum admiratione defixi Physicam impensius colerent, Moralis studium brevi temporis injuria , hominu sue neglectu interiturum videbatur, nisi divinus ille Philosophus Socrates illud excitasset , vividius illustrasset , ad maximum denique laudis,& gloriae splendorem evexisset. XU. Socrates itaque , id quod constat inter
omnes , primus a rebus occultis ab ipsa natura involutis , in quibus omnes ante eum Phia Iosophi Oecupati fuerunt , avocavit Philosophram , O ad vitam communem adduxit , ut de virtutibus , csr vitiis , omninoque de rebus bonis, malis quareret, coelestia autem vel procul esse a nostra cognitione eenseret, vel si maximὸ eun ta essent , nibit tam 'n ad bene vivendum conse
re ta). Qua vero ingenii doctrinaeque gloria novam hanc docendi methodum Socrates illustraverit, quam feliciter propagarit,' innumeris quidem veterum testimoniis erudimur, nullum tamen illustrius sortasse, vel hono i i Men. tius haberi poterit, quam quod ille Apollinis oraculo, totiusque deinde Graeciae consensu homia . num sapientissimus b) est appellatus , quod Phia Iosophiae Parens se) haberi meruerit , cumque Pythagoras, ut Arii oteles ipse testatur , Oin-mum primus de virtute dicere aggrefur es , qu m- quam non rectὸ , illi fureedens Soeνates de hae re' meliks pleraque disseruit: fed ne ipse quidem re- ΖΘ, quoniam virtutes frientias sistebat , quos fieri
nullo modo potes d); in quo tamen Sociales ab
32쪽
Aristotelis reprehensione opportunius alibi vindicabitur. XVI. Eximia ver 5 Socratis doctrina, ctim S crates ipse literam nullam reIiquerit sa) . ejiisque epistolae ab Allatio vulgatae a severioribus Criticis apocryphae existimentur bὶ , aliis ex fontibus repeti debet, praesertim verb ex Platonis, & Xenophontis operibus, quibus illa duo
Socratica amanitatis lumιna ei praeceptoris dOctrinam elegantissime illustrarunt. IEschinis etiam Dialogi supersunt & Cebetis Tabula, quibus isti Socratis praeceptoris ingenium, & dogmata complectuntur. Quin etiam sapientes Omnes, qui in qualibet Philosophorum stela de moribus differebant, etsi varia subinde ratione dogmata propria proponerent, se tamen Sseraticos ω diei volebant, Θ esse arbitrabantur tήλ, ut ex incredibili nimirum Socratis gloria al quis etiam illorum doctrinae splendor accederet. XUII. Nullus tamen , ut antea dicebamus, hac in parte Platoni comparari merito potuit,
non modo qudd ille regii generis nobilitate , incredibili ingenii laude , & plurimis scriptis editis floruerit, ut sapientusimus Graeia vir, longeque docti mus seὶ , Philosophorum princepi ,& Detir appellari consueverit, verum etia II
quod incredibili prorsus amore, gratique animi sensu Praeceptoris doctrinam est prosecutus, ut principem semper locum in dialogis illi concedat, nihilque ab illius doctrina dissideat , nisi fortasse hoc uno discrimine, quod ,
cum Socrates pratriam sententiam tegeret. erro-
33쪽
re alios levaret in omni disputatione quid est simillimum veri quareret sa) . Plato , etsi plerumque hanc ipsam docendi methodum servaret,& in illius libris nihil assismetur , iis in utramque partem multa disserantur , de omnibus qua-ratur, Θ nihil eerti dieatu b) , plurima tamen certo, constanterque definit, ut proinde Platonem ex illorum numero tollendum asserat Cicero μὶ, qui de rebus omnibus dubitarunt, aut nihil definire consueverunt. Impense quoq; Platonem commendat Cicero d) quod omnia suavi quodam , eleganti , ac decoro dicendi genere expresserit, ut illius phrasim prosam inter ac poe- sim mediam dixerit Aristoteles te); quemadmodum etiam fertur Musas Platonis ore loquutura Ssi Attico sermone loqui debuissent i D. Praecipua vero Platonicae doctrinae capita fusius , & op portunius alibi explicabuntur et id unum obiter dixi sse iuverit nullum esse ex antiquioribus Philosophis, qui de Deo, animi nΣtura, morumque honestate nobilius, atque magnificentius disseruerit; ut illius proinde doctrinam Evangelio assinio rem putaverit Augustinus, aperte inque dixerit Platonicos paucis mutatis Christia. nos esse , ideoque veteres Ecclesiae Patres ipsius doctrinam mitifich, constanterque amplexi sue
XUIII. Ex ipsa quoque Socratis disciplina erupit Antisthenes Cynicae sectae insti tutor , qui plurima Cynieis Ethicae praecepta tradidit, quae tamen illi variis, ineptissimisque opinionibus, praecipue vero impudenti quadam vi
34쪽
vendi ratione mirificE deturparunt; ut prae se tim ex Stilponis, & Diogenis vita pulcherri-mh demonstratur. Quod insolens ac perdiluin vivendi genus cum Zeno Citticus serre non posiset, a C γ nicis, quibus sese jam pridem addixerat , aperte desecit, novoque, ac severiori docendi genere delectatus Stoicam sectam instituit, in qua deinde clarissimi , sapientissimique
viri maxima virtutis gloria floruerunt. Ac dubitari certe non poterit Stoicos sententiarum gravitate , optimisque legibus reliquos omnes Philosophos antecellere, cu in non modo de beatitudine, virtutis amore, de bono, ac hone state in genere loquerentur, sed insuper etiam p. accurate plura de singulis hominum generibus, vel conditionibus praecepta traderent , ut e XCicerone, Seneca, Epicteto, aliisque pluribus intelligitur, atque praesertim ex Lipso, qui illorum dogmata accuratissime exposuit. Cicero tamen eos subinde vituperat, non modo quddine leganti, ac minutiori stylo ulerentur, atq; ab iis res sortasse verae, certE graves, non ita tractarentur iux debent, sed aliquanto minutius i verum etiam, qu bd plura vel osurda,
vel paradoxa, vel impossibilia docerent. XlX. Ab hac Stoicorum gravitate , austeriq-rique vivendi genere plurimum abhorruit Aristippus, qui cum Socratem audivisset Cyrenaicam Setiam instituit , in qua voluptas veluti summum hominis bonum mirifice commendλ. tur, eX quo principio veluti fonte plura Cyrenaici deducebant , quibus tacitas religioni ,&honestati insidias struebant, ut suis in locis accurate ostendetur.
. XX. Nulla tamen doctrina . quae a veteribusrbi osophis de Morib4s instituta fuerit, absurdior s
35쪽
dior , religionique insensior haberi consuevit, quam quae ab Epicuro tradita memoratur. Illa nimirum animorum immortalitatem, futuis rum vitae statum, Dei providentiam, ac Deum ipsum aperie sustulit, quibus veluti capitibus tota morum doctrina , omnisque religio pror. sus innititur. Voluptatem etiam veluti suminum bonum , hominisque finem proponit, ut amplissimum proinde vitiis, perditisque moribus aditum aperui ise , pravisque affectibus habenas omnes laxasse videatur . Hinc vehementes illae , acerbissimaeque injuriae, quibus Epicurus a Stoicis, & a priscis Ecclesiae Patribus traducitur, atque accerrinid impugnatur. Quod si sortasse Epicurus ipse veluti honestatis , morumque cultor haberi posset, quemadmodum
certe omnes ingenii vires, ac nervos omnes intendit Gassendus, ut hanc labem ab Epicuro suo abstergeret, dubitari certe non poterit , quin illius doctrina facile in varios sensus trani , easq; sceleris suspiciones pati non debeat, quin plurimi, ac omnes fere, qui in illius secta floruerunt, perditis suerint moribus, ejusq; doctrinam innumeris erroribus deturpaverint, ut de Pisone, aliisque plurimis evidentissime domonstratur.
XXI. Porrδ, quemadmodum Aristoteles ingenio , doctrina , ac eloquentia supra Philosophos omnes excellere e stimatur, ita certe Moralis etiam Disciplinae gloria reliquos omnes, qui an in te ipsum floruerant, longissime superavit; cumque varias Philosophiae partes uberrime pertractaverit , nullam tamen uberius, atq; nitidius illustravit, quam quae de moribus disserit, ut inferius ostendemus. Hic etenim Platonis, quem
vigintis annis audiverat, vestigiis pressius insi-
36쪽
flens ab Academicis plurima in Peripateticos derivavit, unde idem fons erat utrisque , ω eadem rςrum expetendarum , fugiendarumque partitio , communis hae vatis, O utrisque bie bonorum si- vis videbatur somnis illa antiqua Philosophia sensit in rana virtute positam esse beatam vitam sa) .
Ex plurimis aulcm operibus, quibus ille hancinorum doctrinam luculentissime exornavit, X. libris, quos ad Nicomachum filium dirigit, principem locum deberi intelligimus, ut ingenuo quOdam amore , selectisq; ac illustrioribus vιtae praeceptis filium erudiret. Neque etenim facile probari poterit Ciceronis opinio , qui libros II-los non ab Aristotele, sed ab ipso Nicomacho conscriptos esse putavit, ut plurimis argumentis facile osten d i posset b). Plurima tamen sunt , quae in gravissimo hoc , sapientissimoque viro reprehendi merito pollunt, quippe quae ab ipi Orationis lumine, optimoque Reipublicae Hatu prorsus abhorreant, ut variis subinde locis o
Xa ista quidem de varias Graeciae Philosophis diei a sint . qui eximiam hanc Philo insophiae partem , aut praeceptis, aut scriptIs editi Sadornarunt, ut illa series ostendatur , qua MD-ralis paullatim adolevit, atque ab illustrioribus Philosophis est exornata . Quod et enim ad Romanos attinet, ut antiquissima Numae praecepta , ac XII. Tabularum leges ex finitimis plerumq; magnae Graeciae, vel Ρythagorica: Sectae Philosophis derivatas praeteream , illi Moralis praecepta, ac disciplinas omnes ex subacta Graecia i. .,
ων cie. aca/. I. e. q. s. Κν vid. petit. Miscelis IV. . . lo. Accurate scripti de moribus libri dicuntur illiquiaemelle Aristotelis, sed non uideo cur non potuerat patra ii milis pile filius Fia. V. RU. .
37쪽
PRAEFAΤΙ Ο in Patriam transtulerunt, ut omnes proinde Philosophorum Sectae, illarumque studium apud illos floreret, ut ex Cicerone , Valerio , alii Squei plurimis intelligitur. Veteres tamen Romani
hane amplissimam omnium artium bene vivendν disciplinam vita maris , quam Iiteras persecuti sunt f itaque rIIius vera , elegantisque Philosophia , qua ducta a Socrate in Peripaetetieis adhuc permansit , nulἰa fere Ciceronis aetate erant, aut pauca admodum monumenta ta .XXlII. Praeesare itaque de Patria, ac de Philosophia ipsa meritus eii idem Cicero, qui incredibili opinionum omnium cognitione, acerrimoq; iudicio,adhibita admirabili orationis elegantia, nobiliora Moralis disciplinae capita in IV. libris Tusculanarum Quaest. , in V. de Finibus, in II. de Divinatione, de Fato , de Senectute, de Α-micitia , Paradoxis, praestitim vero in III. liis bris de Oisciis, quos Aristotelem imitatus ad Marcum filium conscripsit, Cives suos ad haec severiora sapientiae studia mirifich excitavit; eamque doctrinae gloriam , quod in votis habere se dixerat, languenti iam Graeciae prorsus eripuit; quod praesertim in libris Officiorum apparet, quibus, sive rerum ordinem, sive praeceptorum gravitatem , sive uberrimam rerum cOplam consideres, nihil est certe, quod ex illustrioribus Graecorum scriptis con parari posse videatur. XXIV. Paucos tamen habuit Cicero, qui hane doctrinae gloriam aemulari contenderent, adeoqὲ Graecia Romanos Cives Scriptorum numero mi
rifice stiperavit, cum nulla propemodum post Ciceronem Philosophiae scripta memorenturn .. B a Pro-
38쪽
. Proximh post Ciceronis artatem Neronis imperio
fuit Seneca, cujus plurima, & eximia Moralis Opera omnium manibus teruntur, quibus isse varia Moralis capita uberrimh, gravissimeque ex Stoicorum praesertim fontibu4 illustravit . Inter haec principi loco XXII. Epistolarum libros habendos esse intelligimus, quarum singulae variis, ac innumeris Ethicae luminibus ita exornantur, ut in qualibet sere periodo grave praeceptum aliquod offendatur. Epictetus etiam , ac Antoninus Caesar Stoicae disciplinae studioce Iebres extitere, quorum scripta quaedam adhuc supersunt , in quibus purior, atque erro. ribus immunior Stoicorum doctrina conspicitur.' XXV. Pulcherrimum quoque Moralis disciplinae, quae apud Romanos floruerit, monuamentum haberi poterunt veterum Iurisconsultorum responsa, quibus illi varias Ethicae partes, eX severioribus plerumque Stoicorum placitis , exornarunt. Atque integra fortasse illorum opera quod optandum maxime fuerat ad haec usque tempora extarent, nisi Iustiniani Cae saris auctoritate Trebonianus quidam varia solum illorum responsa in quaedam capita digesissset; quo fieri oportuit, ut posteri Iurisconsulti Digestum illud constiterent, ac fontes ipsos negligerent, ut illi brevi sensim ex hominum manibus, animisque prorsus exciderent. Quin etiam, cum ipsos Digestorum libros veluti obscura, confusa, disiecta quaedam , inter se aliquando dissidentia capita conspicerent, ex quibus integra morum, sive Iviis prudentiae doctrina hauriri
non posset, innumeros Commentarios conscripstis
re, quibus Digesta ipsa illustrarent, etsi potius innumeris, minutioribusque quaestionibus plurimam certe nubem illis offuderint, ut a
39쪽
, P.RAEFATIO. 'auratissimE Hotomanus H, atque praesertim in 'ureo prorsus opere de Iuris origine Gravina
XXVI. Deinde verbeum omnes serE Romani Imperii fines . atque imprimis Italia a bar saris, efferisq; gentibus discerpta foret , iΜoralis dis*blinae studium , quemadmodum tes omnes , clanguere caepit, ac sere prorsu extinguis, ut liauci propemodum memorentur:, qui de thi- ''phia cogitaverint, si .Boetium unum exce- Reris, qui varia Pe pateticis doctrinae, capita illustravit . . Arabes deinde Hispanigm serra, flammaque Invadentes Aris presis opera in Aserabicam linguam pridem transl)ta , variiSque
commontariis pylustrati in Schola 4 inye ere , quae subinde sensim in .se ebriores Eurore Α- cademjas ita irrepsere, ut . ubique: splus. Arist teles audis etq; , nullusque de icientiis addiscendis cogit ret, qui non ad Aristotelis, eJu
que Interpretum fontes accederet. 9.. ,
XXVII. Cumque pauli tim Peripateticae, ve Scholasticae Philosophiae studium cum. 1, he Iogiae dogmatibus certo quodam foedere conjunis istum fore , quemadmodum omnia serε Theoldigiae dogmata ex Peripateticae Philosophiae priu- si piis dirimi, vel adornari salebant, ita pro us Philosophia ipsa, quae ad mores pertinet, ex ipsis . Theologiae sontibus deducta est, ut
quidquid de moribus Morales philosophi, sive
quos Cafuistas. etiam vocamuS, Perpartim ex Aristotela , partim ex Sa- partim ex Patribus, pro cipue, vero ex Tneologis ipsis, quorum unus altum ςκ-
40쪽
modd meliorem, nitidioremque ordinem , sive
delectum Morales illi Theologi s si gravissimo hoc tamen Theologi nomine snt appellandi I
servassent; verum etiam illorum aliqui gravem , everamque . huj iis amplissimae , ac divinae propemodum disciplinae dignitatem novis, perdiis risque opinionibus, quas non sind maximo dedecore invexere , ita impudentissim E non detur passent, ut purior aliquando, ac severior Ethnicorum sententia non videreturi Sed haec alibi susus cum de opinionum delectu , ac de conscien- tia, vel opinione probabili disseretur. XXVIII. Illud itaque optandum, meri idque sperandum maximh fuerat, ut quemadmodum . duobus ab lime seculis praestat issimorum Phl- 'losophorum opera artes omnes, & singulae Phi- losoph Iae partes quodammodo restitutae nobilius, atque illustrius effulserunt, ita quoquo Moralis ipsa nitidiori, certioriq; methodo trade- Ietur, neq; CX praeconceptis Scholae opinionibus. sed ex ipsis potius naturae luminibus, iis nempe virtutum, hones latisque seminibus, quae a natura insa nobis indita sunt, uberius deduceretur,ac adhibita quoque disserendi elegantia adornaretur. Quam vero se liciter ejusmodi spem impleverit; quamque praeclare de Morali Phil
sophia meruerit Verulam ius, omnes apprime norunt, qui ejus opera accura id observarunt, 'quibus ad disciplinas omnes restaurandas, perinficiendasque plurimum contulit, doctissimisque
viris pone sequentibus facem praetulit. Hoc ceris ith duce integrum Moralis Systema nova, clari Oriisque methodo exponendum suscepit celeberrimus Grotius. quod ille Petreschii consilio, summis- .rue omnium laudibus incredibili ingenii, eruitionisque glori a perfecit in eximio opere, quod ζ