장음표시 사용
51쪽
Mnon solum homo est talis; ex quo etiam fit, Vt quatuor ista ver
ba Gentis Differentia, Species, Definitio, eandem prorsus pote statem habeant, diuerso tamen modo. Nam genus ut animal .g.
totum id, quod est in specie, sed neque integre, neque explicate significat, cum solum aliquam eius persectionem, communem scilicet&ignobiliorem explicet, reliquas consu se& in determina id con notet. Differentia ut rationale totum etiam quod continetur in Specie denotat, sed neque uniuerse&integre, neq; express solum enim aliquam persectionem particularem iobiliorem speciei declarat caeteras autem ignobiliores tantum implicite con- cernit, magis tamen totum indicat quam genus, hoc enim communem aliquam persectionem obscuriorem, dii Terentia autem nobiliorem,&magis propriam explicat, ideoque clariorem totiusque specie significationem facit. Sed praeterea, quamuis diis rentia implicite genus designet, non tamen in determiuate&confush, rationale enim v. g. vi esse possit, it rationale, requirit determinate animal, quamuis eius rationem non explicet, sed ratiocinatiuiduntaxat Genus autem non solum implicite ostendit disserentias, nullum enim exprimit, sed etiam consu sed in determia nate, non enim, nam potius requirit quam aliam , cum quaelibet illarum sit satis, ut ipsum possit existere, Messe aliquod totum. Species rut homo Iutrumque, Genus MDifferentiam notat. quidem determinate, implicite tamen nec enim generis nec dinserentiae rationem declarat, sed totum ex utroque constitutum. Desinitio autem ut animal rationale utrumque Genus MDita ea 3. leente serentiam denotat, sed explicate; ut optime de his D. Tho: di-Rςuca xisse videatur. Si homo aliquo modo exanimali lationali dicatur esse, non erit sicut res tertia, ex duabus rebus, sed sicut intellectus tertius, ex duobus intellectibus. Intellectus enim animalis est sine determinatione formae specialis, naturam exprimens ei; ex eo quod est materiale, respectu ultimae persectionis Intellectus autem huius differentiae, rationalis, consistit in determinatione
formae specialis; ex quibus duobus intellectibus constituitur intellectus speciei vel definitionis. Mirum igitur est, eos, qui in sorma, actione, passione, &c distinctas entitates non agnoscunt, in unica eaque simplicissima indiuidui alicuius essentia, tantum cumulum diuersarum formaliter entitatum videre posse Maneat igitur
52쪽
Igitur quod supra diximus, gradus istos essentialis sermaliter mia
Sed iam ad reliquam huius distinctionis magis propriam doctrinam redeamus. Haec igitur quaesormaliter distincta nominaniatur, si diuersias quoq; existentias obtineant, realiter etiam distin guentur; quod si contingat, distinctio formalis non pura appellabitur, talis inter homine mola leonem est, . g. si vero realiter non different, distinctio formalis pura dicetur. eiusmodi inter figura&quantitatem, animam eiusq; potentias, essentiam existentiam, relationem iundamentu, caetera innumera alia, ponimus. x LII. Hanc rerum disserentiam Scotistae uniuersi admittunt,4 reuera etiam Thom istae, fatentur enim hi esse naturas quasdam, ante opus intellectus discrepantes, quaeram sin separatas existentias respuant hanc autem nos sol malem distinctionem nuncupamus
Et sane Aristotelest ple, tecti patet, quae supra dicta sunt, hanc distinctionis formam non solum approbauit sed etiam pius. usurpauit.
Et quamuis eam nominales surre nequeant, non quod realam' esse arbitrentur, sed quod inter solos conceptus Versetur, ut putant quemadmodum omni disti notio, quae non est rerum tamen eos salti, ex eo potest conuinci, quod figura &quantitas relatiori sundamentum, differant etiam tum, quando nos illa non conci pimus quod unum pereat, alio non pereunte Vnum producatur.
alio non producto, longe ergh maior horum distinctio est quam quae inter solas conceptiones sit, necesse igitur est, ut etiam aliquo pacto in rebus ipsis inueniatur: praeterquam quod ea,quae nos somm aliter distincta dicimus, plerumq; diuersorum praedicamento
53쪽
xv. Sed cum huius distincNionis propugnatoribu non benhadmo. dum recentiore, quidem conueniunt, quibuscum stilius agendum est. Hi cuncta quae a parte rei dis runt reali ter diuersa esse, distinctas sortiri existentias, omnino arbitrantur quod plane persuasum habeant repugnare, duarum essentiarum unam eandemq existentiam esse sed hi credo, non nihil de sua seueritate
remittent, si Christi humanitatem conliderauerint, eamque aut exilientia, aut subsistentia verbi subsistere aduerterant Iicuti e go, quia humanitas assumpta est a verbo, non habet propriam su sistentiam, ita cum inueniantur quaedam, quae non sunt res distinctae ab alijs, sed solum rerum quidam modi vel limite quid debent posse extitere, eadem existentia qua totum suum subiectum. Accedit etiam . quod si illi distinctas existentias obtinerent, explicatu admodum esset dissicile quamobrem separatim exist re nequirent. Et certo mirum est, eos hoc asserere, qui gradus metaphysicos formaliter ab inscrioribus distinguunt, hinc enim manifeste concluditur, uniuersale a lingulari saxistentia distinctam adeptum esse. Equidem, i, quod nedum in mentem nobis venit, assereremus, diuersas essentias, ut resin res distingui; dubium non esset, quin distinctae etiam existentiae illis senti nobis tribuendae, sed tamen longe aliter est, cum unica tantum res sit in natura, pluribus formalitatibus cumulata, quae diuersis conceptibus inrelligi requirunt: Praeterea ista quae nos essent ijs non autem existent ijs distingui contendimus, non sunt res variae,sed vel res modus, ut essentia existentia, qualitas&intensio. v. g. vel tandem res eadem ab Ioluievi in ordine ad aliud considerata ut anima eiusque facultates. TVI.
Neque verum est quod obiicitur, existentiam maxime propin
quum esse essentiaeactum, multas autem variasque essentias eundem actum proximum habere non posse neque enim ulla ratio apparet, qua id Vniuerse probetur, cum tamen & exemplis argumentis, rem secus se habere, pauloante ostenderimus. Nec vero mirum cuiquam Videri debet, quod dicimus; quemadmodum
enim res quaedam sunt in mundo, adeo absolutae persectaeque vi
54쪽
subsistant ab omnibus aliis seiunctar ut substantiae aliae eontra.
tam imbecilles Imperfectae vi naturae viribus nisi ab alio su stententur esse nequeant. Vt v. g. accidentia, ita etiam quaedam adhuc longe imperfectiores Hebiliores reperiuntur utpote. quae propria ex stentia omnino coherere non possunt, sed tantum ali
natui sublesti huius generis ea censentur, quae nos inter formaliter distincta numeramus. Et quamuis duae essentiae, Vnum eun dem existentiae actum, ex se proserre non valeant, nihil vetat tamen, quo minus aliqua tam impersecta sit essentia, ut nullum huiusmodi actum proserat, sed blum subiecti sui existentia consistat.
Non tamen existimandum est suturum, ut, nisi diuersis naturis diuersas etiam existentias concesserimus, accidens subsisteresa teri cogamur, eo quod potentiis animae v. g. eiusdem existen tiam tribuamus, quae tamen subsaltentia quaedam est, nullo enim negocio hoc refellitur ut enim qua existentia anima, eadem facultates eius existant; hae tamen cum sint, non ut anima, sed ut aliis quid ipsius potius in existunt Minhaerent; cuius ea redditur ratio. quod licet horum trumque, per idem esse, reperiatur in uniuerso . est tamen hoc proprium animae, potentiis alienum; quare per illud anima est, ut aliquid per se, facultates vero eius quem admodum aliquid alterius. Ex quo etiam colligitur eandem existentiam unius respectu subsistentiam, si vero conseratur cum altero inhaerentiam esse quod illud ut aliquid alterius esse se clat, hoc autem inhaerentiae recte tribuitur. Quod si quis hine concludi contendat, potentias animae per subsistentiam in hae rere, quod non minus falsum plenumque erroris videtur quam
ut aliquid per nigredinem albescat, occurrendum ei erit fieri quidem non posse, ut quippiam per suam subsistentiam in hae reat, nihil tamen obstare, quo minus id fiat per alienam , cum illa eadem, si respiciatur ab uno, subsistentia sit, sin vero ab altero inhaerer tia.
55쪽
remiam refellendam. rst autem illud eiusmodi Circulariss rav. desinit etiamsi ea a qua pendebat quantitas, non intereat; quod quo pacto seri posset non apparet si fietura illi quod dicitur eandem cum quantitate participaret existentiam. Neq; enim figura cessabit, quod eius essentia desinat, haec enim qua talis, nec incipit unquam nec desinit, utpote nec generationi obnoxia nec corruptioni. desinet ergo ut essentia existens, seu quod eius existentia tollatur e mediolat i haec eadem cum existentia quantitatis est ut aiunt cum haec permaneat, illa non interibit. Et sane vix quicquam tam est incredibile, quam ut illud intereat, cuius existentia superstes sit; tamen ligura interire dicitur, salua quantitatis existentia, qua ipsa existere putatur ab ijs, qui hanc nostram sententiam sequuntur. Praeterea cera quae rotunda erat, in quadratam figuram formata, sic instant essentia tota figura rotundae incolumis relinquitur, omnis enim corruptionis expers est remanet quoque existentia eiusdem, Utpote quae ipsa existentia quantitatis censetur, quae mutata figui a persistit. Ergo tota fg
ra circularis. quae nihil aliud quam essentiavi existentia est etiam postquam interierit, superstes erit. Quod non solum absurdum videtur, sed etiam fieri nulla ration e posse.
x IX. Attamen. haec non recte conclusa est ratiocinatio. Neque enim tum res aliqua solum tollitur, quando eius existentia cessat, sed etiamtum, quando quamuis haec permaneat, eius tamen essentiae, existentia esse desinit In eo autem casu quem proposuimus non
interit quidem figurae circularis existentia , sed cesinit eiusdem figurae esse existentia, idque propterea, quod diuersae figurae, in
eadem quantitate se tolerare nequeant. Atque hoc inprimis accidentium exemplo declarari potest, quae cum non per se subsistant ut substantiae, non habent etiam unum iundem de si nendi modum, sed distinctos. Possunt enim, dublata existentia subiecti, quo necessario pendent interire, ut v. g. frigus & calor, si compositum cui inhaerent destruatur;&, si propria eorum ex iis stentia cesset, ut cum frigus v. g. acalore corrumpitur simili ergo ratione, cum quaedam accidentia propria existentia destituantur.
ea videlicet, quoe solum formaliter differre diximus,non equu est.
56쪽
vi, quemadmodum res propriam existentiam sibi vendIcantes inistercidunt, ita etiam ea interire desinere dicamus, cum vel hoc
solum corrumpi pol, int, quod subiecti existentia illorum etiam esse desistat idem hoc, exemplo humanitatis Christi perspicuum est. Haec enim, cum verbi subsistentia subsistat, non solum desianeret tum, si quod fieri nullo pacto potest, verbi subsistentia censaret esse, sed etiam, si ista humanitatem desereret, eo pacto, ut aliam subsilentiam non acciperet. Nihil igitur absurdi est, si ea quae proprium esse non habent, interire dicantur etiamsi illorum existentia adhuc sit superstes, cum solum ex eo tollantur, quod e se subiecti in quo reperiuntur, ad ea non amplius porrigatur. Atq;
ex his facile etiam cera ista, cuius in argumento mentio facta est, eiusque figurae tractabuntur. Vt enim, Messentia existentia fi gurarum permaneant, si tamen hae non coniungantur existentia quidem erit, essentia tamen esse non poterit. Sed melius respon
debit, qui etiam figurarum essentias tolli dixerit, remanere enim. ijs quae sunt, attribuitur essentia vero nisi existat, non est quod ea qua talis, necesse, nec non esse, necessario postulet, sed solum
XX. Vt autem hare omnia penitus perspiciantur planeque cognita
sint, tres respondendi modos aduertere necesse est, quibus omni bus aliis disti cultatibus quae sorte ex hac nostra sententia oriri poς se videntur, satisfiat. Primus is est, quo sumus hactenus usi, sciliacet, unam esse duntaxat,&subiecti, Maccidentis, quod tantum formaliter distinctum dicitur existentiam, quae non simpliciter&absolute, sed diuersorum respectu Λ inhaerentiari subsistentia nuncupetur, eo quod unum per se, alterum ut aliquid alterius esse saciat. Nec mirum, cum per illam tale cuique essentiarum esse sup
peditetur, quale ipsa flagitat, illarumque una aliquid per se sit.
quod non includit ordinem ad aliud, alia vero quippiam alterius, ne proprie quidem, sed improprie metaphorice in eo receptu, cum ab illo non ut res quaedam a re dis ideat quod tamen ad ea est
57쪽
fi, aliter tantum distincti existentia, quae duas tamen formalitates complectitur; subiecti enim respectu. subsistentia est; vero com
paratur cum accidcnte, inhaerentia. Si quis vero hunc in modum nos urgeat; una existentia, duas formalitates continet ergo duas quoque essentias continebit quod absurdum sane videtur, cum existentia essentiam nullam habent; bipartitam essentiae acceptionem esse respondebimus. vel enim latissime sumitur, quatenus videlicet essentiariens, quod tam deessentia, quam de existentia dicitur reciprocantur, ic existentia essentiam habet, cum certa quaedam natura sit, qua ratione unam existentiam duas essentias, id est duplicem existentiae rationem complecti, non insciamur; Vel essentiae verbum. ad ea significanda surpatur,quae ab existentia sunt distincta & sic concedi non debet quod si existentia duas
sormalitates habeat totidem etiam complectatur essentias. Vt enim essentia quaevis formalitas sit, non tamen continuo quaevis
formalitas erit essentia quod ipsa existentia quaedam sesso ma Iitas non tamen essentia. si tam religiose hoc nomine sit utendum. Sciscitabitur etiam fortas, is quispiam, per quidnam hae duae ex L
stendi rationes, una fiant existentia' non enim per noua aliquam utrique communem, quod nisi velimus concedere, rem in in si nitum abire posse non detur existentiae existentia. Sed occurrendum est, has ex sua natura, non autem per nouam aliquam existentiam unam effici ea de causa, quod tales sint, ut sibi corret pondentes essentias, non nisi simul faciant existere, nec quocunque modo, sed ut coalescant in unum, eo pacto, ut ne diuina quidem
potentia a se possint avelli esse, quamuis quodque sua existentia gaudeat, sormaliter ab alterius diuersa. XXII. Neq; secundus hic modus idem cum primo est. In illo enim explicando, unicam esse existentia, sormalitervi rea iter diximus. quae licet non similiter prout naturae distinctae distinctos etiam essendi modo poscunt Λ subiecto Maccidenti esse praebet, cum
id operis ac muneris habere videatur existentia,ut non solum subiectum, sed etiam uniuersia faciat existere, sine quibus ipsum neutiquam reperiretur; qualia ea pleraque sunt, quae solum form liter ab ali)s distincta appellauimus: in secundo autem hoc modo, duas existentias asseruimus unam subiecti alteram accidentis,
eas formaliter diuersas, quemadmodum id fuit explicatum.
58쪽
Haec de duobus prioribus modis, tertium nunc cognoscamus. Duplex igitur existentia reperitur quaeda impersectis, ima,qus nihil aliud qua essendi quida modus est extra suas causas quacunq; tandem ratione id eueniat. Alia persectior qua aliquid perinde extra tua, caulas inuenitur, ut quid, a quocunq; alio distinet aptuq; per se terminare motu.& diuinitus saltem ab iis que ad suae sientia non pertinent seiungi. Priori modo, haud dubie cuncta, quae sor- maliter distinguuntur, diuersam habent existentia. secundo vero minime. Quaecunq; aute in rei uvniuersitate extant, secundo modo existentiam siue propria siue aliena exigunt. Qui quid enim in mundo est tale ut oportet ut aliquo pacto produci queat, Messe
quid distinctum ab aliis, a quibus ipsum separari nihil prohibeat; atqui hoc, nisi per existentia secundo modo acceptum, nunquam habebit. XXIII l. Ad hanc porro distinctionem cognoscendam ha regulae pos sunt praescribi Prima. Quae una eadem definitione non expluantur vel si careant definitione, quemadmodum genera generalis, ima pradiuersis h.ibent des riptiones . formaliter disserunt. Diueris enim definitiones, vel descriptiones, diuersarum etiam essentiarum certis,ima sunt indicia ita autem nos formaliter dit Ferre dicimus. quibus essentiae non eaedem, quamuis existentia non distincta. Secunda ex priori consequens est Q cuηi disserunt radicamento formalirer saltemdsserunt. Tertia item ex priori colligitur, videlicet ut ea. qua in diuisione per partes essentiales instituta, in distinctu membru reperianis tur, disserant ut minimumformaliter. Ex quibus fit quarta Vt quicquid insua essentia aliquid includat quod non includitur ab alio. sserat ab illoso vialiter i tamen hec in re non solum autem in animo distinculonem agnoscant, ex quo gradus essentiales formaliter distingui non est icitur. Quamuis enim per intellectum homo v. g. aliquid contineat, quod animal non includat vel contra haec tamen solius rationi, distinctio est . in re enim nullum est ut supra diximus inter genu diltarentiam, speciemq. discrimen; formali, a
59쪽
Errata grauioras corrige . PRIMAE ARTILNot 6 Nominalium versuri . pro pluris, lege plures. In diGtinctione sormali Scotistarum, versu '. omitte viam vel versus. aditum. Ibidem, Not. r. versu Vltimo, pro qua; lege quam . Ibidem Not. q. versito a fine, pro attribuantur; lege attribuatur. sECUNDAE PARTIS. Dedistinctione, rationis ratiocinatae. Propos s. Vo28. pro a rebus lege in rebus.