D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

521쪽

quin & sylvescere atque feris repleri,ne

cessarium est. 1Agricolatione cessante: .

Infelix lolia, s Iter ius dominatur auenae, Pro molli Merom pureo narcisso, Carduus, pinissis it paliurus acutis. IIIaec igitur omnia, quae diximus, euentura ede Babyloni,solius sterelitatis S pq

nuriae habita mentione , per consequentiam subindicat Habacuc,dc per emphasin, cum minus dicat, plura & grauiora Pvoluit intelligi. Aperte porro haec ipsa vaticinatus est Ieremias,dicens: Gladius der. o. 3s. ad Chaldaeos ait Dominus,lic ad habitatores Babylonis,& ad principes, & ad se pientes eius.Gladius ad diuinos eius, qui Ustulti erunt:gladius ad fortes illius,qui timebunt. Gladius ad equos eius. dc adcurrus eius, S ad omne Vulgus quod est in medio eius:& erunt quasi mulieres: gladius ad thesauros eius, qui diripienturo Siccitas super aquas eius erit, ic arescct

quia terra sculptilium cst, dcin portentis gloriantur. Propterealiabitabunt drac omnes cum fatuis siccarijs:& habitabunt in ca struthiones: &non habitabituri ultra

522쪽

sempiternum, nec extruetur,sique ad generationem & generationem. Sicut subuertit Dominus Sodomam &Goniorrham , & Vinnas eius,ait Dominus iton habitabit ibi vir, & non incolet earn filius hominis. Ieremias hucusque. Haec autem omnia Babyloni imminere in ultione inoppressionis Iudaeorum, dcli steliticae captiuitatis, ante praedixerae . - 17. Habacuc,inquiens:Iniquitas Libani oportet te, S vastitas animalium deterrebit

.r .Or . i eos,de sanguinibus hominis,l iniquita te terrae.& cimitatis, S omnium habitana fere si ii. tiulminea Praedixerat etiamn0n in In tantum loco Ieremias, ut ibidem a nobis annotatum est.εAddit vero nunc Habacuc, Babylonem Massandam fore,ut populus Iuda:orum alacris & honoratus, seruitute ac captiuitate soluta, in Terra promissionis ascendat, ubi sanctissimus veterum patrum cςtus,collectus & con ' sepultus ponquiescit dicit Do minus exercituum , Inquit Ieremias: δε .so. 33. Calumniam sustinent filij Israel , oc fi- iij Iuda simul: omnes qui ceperunt eos,

523쪽

ete nent, n0lunt dimittere eos Reddin ptor eorum fortis Domimas e xEncituum nome eius, iudicio defendet causim cox

rum,ut exterreat terram,& commoueat

habitatotes B uicinis . lsaia; demoliendam praedixerat Babylo fierni, ta eard sicaretur Ierusalem. Ait enim: Qui dico Ierusalem, habitaberis: & ciuitatibus Iudae, sificabimini; εί deserta eius suscitabo. Qui dico profundo, Desola re , dc flumina tua arefaciam. Quidv-co Cyro, Pastor meus es t 8c omnem Vo-4unta em meam complebis. Qui dido Ierusalem: Edificaberis,1 templi Fuaa .r.e .di

Ficus enim nonsorebit. Plinius i tu talis historiae libroe decimo sexto sic iὰ-

quit: ArbGru flos est pleni veris indictu, &.anni renascentis fibs gaudium Irbi borum. Tunc se novas, aliasque quatri sunt', ostendunt: tunc Varijs color u 'istio pris inceri munusque luxuriant. Sed hoc negitum plerisque se non enim mnes florent, & sunt tristes quaedam,

524쪽

Nam neque sex,picea, ris,pinus , ullo flore exhilarantur, natalesve pomorum recursus annuos versicolori nuntio promittunt: nec fici atque caprifici; protinus enim fructum flores gignunt. Haec Plinius. Ergo,Ficusnonflorebit:dixit Habah cuc,pro Non fructum faciet:quoniam Ficus florum vice, fructu praemittat. Ani- maduerterut hoc Septuaginta seniores,

Ficus non asseret fructum. Identietur opus o fallet& eludet spem atque expectationem, quae dossea. s. a. ea habetur. Sic etiam Oseas 4rea & tu cular non pascet eos, S Vinum mentietur eis. Ut Horatius: Spem nactita seges. i autem olivae fructuin ipsiim Vrachiuit:nam ex sacrorum. librorum idiom te est,ut arbores mictum facere dicatur. Noo 37. Vnde est illud: Et seminaverunt agros, plantaveruntvine s fecerunt fru- . . ctum natiuitatiis. Et illud quoque Expectaui ut faceret vitas, & fecit labruscas. Pro, et mentum, Hebraea habent Ista.

Ex quo Pagninus vertit: Et non erit bosi insta-

525쪽

iti stabulis. Septuagintati militer Et non sunt boves in praesepibus. Videtur porro mihi Habacuc ,c51onare his quae intulit 'Ieremias,cum dixit Ei collidam in te pa- Ier. storem gregem eius, & collidam in te agricolam & iugales eius. Veruntamen& per synecdochen, speciem pro genere positam,non inepte posset intelligi: intellavitque sane Vulgatus interpres,cu pro Boue substituit Armentum. Ea quippe

videtur Prophetae mens : omnes arboru

ac segetum fructus, poma omnia, Vinu, .Oleum,cuncta frumenti genera:denique animalia uniuersa esui apta, pecora scilicet& armenta, vastanda prorsus ac di;

populanda hostium incursu : captiuisi ductis, aut caesis etiam agricolis, nun 'um in p6steriam reparanda dc .resti- auenda.Vniuersa haec mala Chaldaeos o , Pre ssura Vates affirmat, ut ge ns I uda orsi in libertatem asserta,cum exultatione &honore ad am n a Pal stinς montana, ad beatissimum coetum suorum iam collectum & colligatum ascendat.' Addit

526쪽

32Σ .HABACUC Ego autem in Domino gaudebo, s exultabo in Deo Iesu meo. Deus Dominus forer titudo mea, sponet pedes meos quasi cer-

. I . r. uorum: ssuper excelsa mea deducet me, uictor in psalmis canentem.

C Axidore in Domino , apud diuinos

Scriptores, est ,de illius in nobis im-Perio,gubernatione, Sc protectione lae' rar, : quicquid boni ac tal interilis aut exterius nobis contingit, illi acceptum ferre: proque acceptis. ab eo, beneficijs gratias illi cum iucunditate rependere. Notius & vulgatius hoc est,quam vi te' stimonijs comprobare sit necessarium. Iesu vero in hoc loco , pro quo He braea habent' .r non est nomens prcinprium, sed appeti itiuum,Salutem signi ycans Hinc est quod vertit Pagninus: In Deci salute mea. Id est , In Deo salutis me C aulcire . . Vulgatus Latinus inter , proe , Septuaginta' interpretum editio-sem secutus, quin & Hieronymus quo que, qui Vulgatus creditur in Prophe-8 17. 7. iis, in Psalmo decimo septimo, pro hac

527쪽

eadem Hebraica voce: νο , conformiter reddiderunt, Salutis meae. vivit Dominus , ia benedictus Deus meus, & exaltetur Deus salutis mea . qt, quoniam Septuaginta apud Habacuc verterunt: traei μοv, id est, salutari meo, vel saluat rem eo:Idieronymus eos aemulatus,proque suo erga Christum amore , vhv Et unico tantum verbo totam huius Vatis patefaceret allegoriam, nomen reddidit saluatoris Iesus. Q d saluatorem siue salutem significare , vel Angeli testimonio didicimus. Is en i ni cum imponendum diuino puero nomen , Iosepho ederet: eius quoque rationem atque

vim e vestigio subiunxit, dicens: Ipse em saluum faciet populum uapeceatis eoru Fuit autem seruatori nostro proprium

nomen Hebraice '. Vt constat ex He braico euangelio, quod Matthaei nomia ne circunfertur: constat &ex Dominiacae crucis titulo, qui Romς in teplo Sana Crucis ser uatur, Ss in sententia Pilaticotra seruatore nostru prolata,Amither- nil nunc nuper, ut dicitur inter ruinas

528쪽

HAS ACU C

aedificij cuiusdam reperta , continetiari L rat autem sententia literis ac verbis Hebraicis scripta, habetque tituluin hunc modum: ut frater Rodericus de Yepes Hieronymianus in sua Palaestinae descriptioe & Christi peregrinatione testatur.

Sed Pagninus in libro nominum Hebraicorum affirmat, se vidisse Romae titulsi ipsum sanctissim crucis, neque NaZare num per 3 Zain,sed per s Zadic esse conscriptum. Ergo ut redeamus ad rem , Iesus in hoc loco, iuxta historicum ac lite-ralem sensum, nomen est appellativum,&ponitur pro saluatore. C terum, pro ,Seus Dominus , Hebr a legunt est, Deus Dominus

meus. Est*, Deus nomen tetragrammaton Iehoua. asi dicat, Deus ipse per semet existens, cunctisq; rebus tribuens essentia ere ostendit,peculiari dominio sibi vendicasse populu Israel,eiusq; prς sidio &tutelς semper adesse:ipse na nq; debilitatis ac confractis Chald is, Ponet pedes meos quasicemorum. In Hebreto est foe-

529쪽

perfecit pedes meos tanqua ceruoru:Cer o si iT.34. uarum quoq; legunt Hebraei. Summa autem conficiendae rei celeritate hac similitudine significantVates.Pollet nanque mira pedu pernicitate Vterq; ceruorum . sexus: ut qui cursu contemptu venatorii magis qua fuga moliri videatur. Etenim, autore Stagiri ta,clim fugiunt, requieinter currendum aliqua faciunt, consistente'; manet,dum qui insequit , appropinquet:tum fuga ite arripiunt. At ceruae e minae, q, nullo cornuu pondere praegrauentur,cursu maribus praestant. Mas etiacum pinguerit, tuod valde tempore fructuum fit, nusquam apparet, sed loge se-: cedit,ut qui corpulentiae suς grauitate capi se posse facilius sentiat. Adde, Φferaru quadrupedu,Vt inquit Aristoteles,cerua

maxime prudentia excellere videtur : tu quia circa semitas pariat,quo,scilicet, beluae propter homines minus accedunt: tum etiam, quia clim peperit, inuolucruprimum exedit,mox seselim herba petit, quam

. . -

530쪽

quam cum ederit, redit ad prolem. Pra terea hinnulum ducens in stabula, assuefacit, quo refugere debeat. Saxum hoc est abruptum, uno aditu, quo loco eam si quis invadit, expectare, repugnare P,

etiam si fit excornis,affirmant. At contra maribuS.

Degener est animus,pectusq; ignobile,ceruin Ingens adfactum cornu ,sed inutile pondus - Emine vinuqua coFigere cornibus ausim,

introces feras, camus velacessere pugna: i Ion etiam lepores imbelli corde pauentes. Non igitur vacat mysterio, P ceruarum, non ceruorum, pedes populo suo Diim praebiturum, vaticinatur Habacucmel enim fortassis expedita tantum ac celere reuersionem in patriam, antiquaq; stabula,& excelsa abruptaque saxa Pal*stinet: sed etiam acrem illam de virilem fortitudinem, qua finitimis nationibus,urbis Ierusalem reaedificationem interpellantiabus, obstiterunt, pr nuntiat Vates.

Postreinb pr tereundum non est , in Hebrgo pro , Victor , Haben n azΥ, id est, Victori, in dativo casu,in quo etia in Psal