장음표시 사용
21쪽
seno et ad corrigendum facili errore oritur, ut iam in codicibus recentioribus et alioquin nulla fide dignis ab hominibus non prorsus ind0ctis, qui illos seripserunt, sit correctus nec praeterea quicquam requirendum tentandumve sit. Verum ubi aut omnes eodices improbabilem habent scripturam aut meliores improbabilem eiusmodi. quae ex ea, quae in recentioribus corrigendo substituta est, aberrando nata
esse putari n0n p0ssit, si praesertim, quod saepe accidit, haec ipsa diligentius considerata nec orationi nec sententiae Vere satisfacit, sed vanam tantum speciem habot i ibi coniectura quaerendum verum est tollendumque mendum codicum pluresve mendi formae ex uno initio ortae ).
Vitiati sunt codices interdum labe adventicia et quae adscribas librarios nihil attineat, si aut folia excisa detractave
sunt aut loco mota et transposita aut lati0rum partes desectae aut hum0re aliove modo corruptae, ut scriptura legi non possit; eiusmodique labes si in aliquo eodice sim accidit. ex quo plures deinde ducti sunt, ad hos omnes necessario pertinet, hoc est, interdum ad omnes, quos nos habemuS scriptoris aut operis alicuius veteris codices. Verum haec casu acciderunt et in certis tantum scriptoribus operibusque damnumque habent nulla arte reparabile, nisi in transposi-
γ Ridicule interdum homines, ut sibi videntur, cauti et prudenteS, coniecturam laudant ut probabilem. sed in nullo codice reperiri queruntur; recepturos se suisse, si vel in uno codice reperiretur. Quid coniectura opus esset, si codices verum praeberent 3 Quid in re dubia codex invaret nisi fide dignus et qui ceterorum consensum vinceret 8 Infinitae sunt in eodieibus recentioribus coniecturae, bonae non paucae in parvis. ut dixi. et apertis er- Toribus, pravae plures. Omnino non pauci, etiam qui multa de rebus criticis Verba fecerunt, tamen ignorant, in quali fundamento constitutum habeamus veterum scriptorum contextum. quemadmodum sensim et mendis obscuratum antiquioribus et deinde coniectura interdum leviter emendatum, saepius graviter depravatum et inis latum. Dissiligis by GOoste
22쪽
tionibus soliorum corrigendis et in lacunis versuum trunmtorum aliquo modo coniectura ex reliquo contextu explendis. Illa ad omnes codices pertinet et latissime patet labes et critica arte eluenda, quantum fieri potest, est, quae in scriptura a librariis, dum pr0positum oculis exemplar sequuntur vitiata cernitur. Nam codicum dictante altero scriptorum quod quidam finxerunt, nullum est neque in subscriptionibus neque, quod caput est, in errandi generibus vestigium, quae omnia pendent ab oculis et ab msemoriae animique Vi dum quod oculi viderunt vidisseve videntur, manu perscribitur. Apparent in Graecis c0dicibus rara vestigia recentioris pronuntiationis voeales quasdam confundentis, ut apud V
tonem de legibus III p. 697 C Selineiderus vidit, inii τι scriptum esse pro ἐπὶ ετη. apud Pausaniam autem VIII, 23, 7 in cod. Par. est onia ita pro Onia fetu quotannis, qu0d recte scribitur 24, II; verum haec non dictando orta sunt, sed quod inter oculi et manus acti nem scriba memoria conladit, quae sono ab ipso non
distinguebantur. Eademque causa esticit, ut in Latinis codicibus frequentissime b et v cum alibi, tum maxime in verborum terminationibus permutentur et pro amavit scribatur amabit contraque 3.3Librari0s increpant omnes, nonnulli ita, ut, cum ignorim-tiam et stup0rem et neglegentiam eorum gravissimis prosciderunt c0nviciis, eosdem callidos quosdam astulasque homines
in Turpi oblivione notissimae rei Haasius nam Ficherium non tam miror) in Senecae epist. 95. M e codicibus posuit: In super v cuum praecepta iactavimus superiores edd. laetabimus 3, nisi illud praecesserit cet. , et toto loco et suturo exacto indicium facientibus id diei, quis eventus suturus sit. Sed apud Senecam multa eodem modo nuper administrata. Contra apud Senecam Rhetor. p. 134 Bip. 116 Bura. , ubi editur: Sad n se ille diu declamationibus vacabat, pravo imperfecti usu, e codicum scriptum vae abit fit vaeavit. Diuili od by Cooste
23쪽
fingant ac paene Daudulentos; qua condicione opus secerint, quae eos errandi opportunitas necessitasque. quae quasi insidiae circumsteterint, non ita multi placide et considerate iudicant; quod si facerent, separarent primum iudicando ipsum hominum animum ingeniumque et operae ad nostrum usum eventum. Id quidem tenendum ante omnia est, sta dis, quae ad decipiendos deliberato consilio legentes et in salsam opinionem de ulla minima re inducendos spectaret, neque illecebras ullas ac ne tenuissimae quidem gloriolae praemium fuisse neque in his, quos profanos appellam , scriptoribus ullum vestigium prudenter iudieanti apparere j. Omnis culpa posita est aut in ipso scribendi errore, cum imprudentes et inviti aliud, atque in exemplo proposito
erat, reddiderunt, aut in correctione, cum scientes et v0- lentes, sed sine mala consilio, pro eo, qu0d in exemplo erat, aliud substituerunt, non verum scilicet; nam si in verum inciderunt, coniecturam laudamus. Omnino enim in hominibus humilibus et simplicibus iudicandis, etiam iis, qui confidenter et licenter interpolarunt, obliviscuntur philologi, illos codices descripsisse, quibus ipsi et alii eiusdem temporis
et sere scientiae homines in legendo uterentur, nobis codices testium loco esse, quibus utamur in contextus scriptorum ad nostrum usum constituendo; itaque sere una illa relinquitur iusta reprehensio, si qui mercede inducti dissiciliorem, quam cui se aplas scirent, operam imponi sibi passi sunt aut sestinanter neglegenterque scripserunt. Sed illius mutationis non in ipso seribendi errore positae, quam Omnem interpolationis nomine comprehendere licet, multi sunt gradus, duo praecipui, ut altera sit simplex et ru-
Ne id quidem verum est, quod olim homines quidam nimis nequitiarum cupidi finxerunt, monachos obscaena in veterum scriptis describendo occultasse et minus turpibus verbis involvisse. Spurca omnia bona fide, quantum poterant, repraesentarunt. Diuitiaco by Corale
24쪽
dis incertaque et vix conseia consilii, casu et ex suo ipsa saepe er re 0riens, altera deliberato consilio et libere plura perSequens. Ipse seribendi erroe pisi casui est subiectus, tamen quibusdam causanim m0mentis regitur, qu0rum caput est quod omni describendi operas intervenit et memoria ea, quae oculus in exemplo vidit, dum et oculus et manus in novo exemplo oceupatae Sunt, servans, et aut intellectus oculum manumque regens aut intellegendi obscurus conatus et imaginandi vis, incertas species obiiciens. Itaque constat. si eadem sit diligentia, eum multo rectius aliquid describendo reddere. qui, quae scribat, intellegat. quam qui, Sermonis ipsius ignarus, tantum litterarum formas n0rit Sequaturque.
quod quale sit, intellegi potest in Latinis librariis Graecas voces interp0sitas Latinis pingentibus aut etiam in iis, qui
nunc Graeca Latinave manu scripta typis exprimunt; nam sit raro tam perspicuae litterae scribuntur, ut non in legendo multiplici c0niectura utamur, ex sententia Verba, ex Verbis singulas litteras agnoscentes, et deficit in ignotis aut vacillat illa quam dixi, memoria eorum, quae oculus legit. Sed certum seribendi adiumentum is demum habet, qui plane et orationem et sententiam e0rum, quae scribit, intellegit et vere animo scribenda persequi potest; et tamen . Si curam remisit. aberrat interdum, obiecta animo alius sententiae aut verbi etiam ex proximis e0gitatione et imagine; qui orationis universam formam tenet, sed sententias non curat nec res. de quibus agitur, n0Vit, multo plura committit, praesertim si scripturae Arma minus facile rreta verba obiicit, quod apud antiquos accidebat, nec verbis divisis distinctisve nec sententiis interpunctis. Itaque nihil mirum est, iam vetpres do librari0rum erroribus et eodicibus mendosis queri 33. Qui vero
Cie. ad Qu. Fr. III. 6: De Latinis libris quo me vertam, ne seio; ita mendose et scribuntur et veneunt. Dissilirco by GOoste
25쪽
neque sententiam resque omnes aut plerasque intellegit neque
omnem orationis motum ac ne omnia quidem verba verborum-
qne formas, is, etiamsi vult solo oculo duce uti, tamen quia quaedam intellegit et lanasse pleraque saltem ex aliqua partei et quia conquiescere animus nequit neque ab eo, in quo
h 0 cummaxime occupatur, abduci, oculum in singulis litteris continere non potest in quibus ipsis sententia non comprehensis memoria sal lituri, sed verborum et sententiarum vanis simulacris et φανιάομαοι luditur et imagines verb0rum prius, quam litteras omnes perspexit, animo conceptas ad manum transfert. Atque haec fuit et inserioris Bygantinaeque aetatis
Graecorum librariorum, cum veterum Scriptorum opera, praesertim oratione et rebus dissicilium, iis proponebantur, condicio et multo magis hominum Italorum, Gall0rum, Germanorum post sublatam prorsus ex hominum usu Latinam linguam; itaque qu0d multo pr0pinquior tamen et familiarior Byrantino homini pro eius temporis captu litteris imbuto occurrebat veteris sermonis Graeci species quam Latini monacho, ut hoc utar, Gallo Germanove noni aut decimi seculi, quamvis sint depravati
Graeci codices, tamen nunquam usque ad eam barbariem verborum et formarum ot ad ea monstra deventum est, quae in Latinis saepe obiiciuntur, cum infra palimpsestos et paucissimos, qui ex seculo quinto proximoque supereunt, de8cendimus ). Atque haec memoriae et cogitationis obscurae oculum praecurrentis et decipientis et scribentem ad nota et usitata
Exstant de eadem re Martialis et Gellii querelae, de Graecis Galeni et aliorum. Hoc discrimen Graecorum et Latinorum codicum quale sit, perspiciet, qui quod adolescentibus philologis suadeo ut faciant aliquot paginas Platonis sic, nulla littera mutata, descriptas legerit, quales sunt in codice Oxoniensi aut Parisino A. deinde idem experimentum transtulerit ad Ciceronis, ut hoc utar, codicem Vaticanum Philippi earum aut magis etiam ad Livii Ρu
26쪽
sibi trahentis vis, qui sons est uberrimus mendorum, Variabatur multis modis librarii diligentia aut incuria ac festinatione. seientia sermonis dilorabili aut inscitia. exercitatione legendi aut insolentia, tum etiam exempli propositi sorma et aetate propinqua aut remota. Nam ut satile scriba sequitur exemplum e0dem scripturae genere, quo ipse utitur, aut non valde dissimili consectum, ita, si exemplum proponitur litterarum larma longe diversum et in quo etiam ins de verborum copulations dicam multa verba aliter scribantur, atque ipso scribit scriptaque legere solet sui si pro est, quoius p cuius) apparet, quantopere hac insolentia et novitate augeatur errandi periculum. Itaque quanquam in libris multum lectitatis saepe describendo multiplicatur errorum occasio nam in unoqu0que exemplo novi committuntur errores), tamen, qu0d fere ob oculos describentibus fuerunt exempla n0n multo antiquiora et ad legendum facilia, non poterat tanta oriri c0nfusio et verborum sententiarumque, ut ita dicam, peremptio, quanta in eo opere, cuius a paucis lecti et fere ign0rati antiquum aliquod exemplum, plurium secu-l0ruin, ex angulo aliquo pr0tractum scriba reddere conaretur.
Qu0d quale sit, in Varronis de lingua Latina libris intollegi
p0test. Et accedit interdum aliud. Nam si multa inte p0nuntur extra continuam seriem orati is, Velut scriptorum maxime p0etarum testimonia, brevia praesertim et sine plena sententia et verbis parum usitatis intermixta, necessario perturbatur describentis animus et hebetatur, cuius rei, ut in Varronis illo opere, sic in Athenae0, in Nonio, aliis exempla sunt. Ipsa autem scribendi diligentia et cura non librariim0do persona variabatur, sed ipsius scriptoris genere Multo enim studiosius et severius antiquitus describebantur eorum scriptorum c0dices, qui rectae et elegantis orationis auct0res et prope regulis ipsae habebantur et in scholis tractabantur, quam ceterorum; itaque longe aliter Ρlato aut Cicero si summam rem spectes) scribebantur quam, ut his utar, Plutarchi libri, praesertim qui moealium nomine com-
27쪽
prehendi solent i nulla arte auctoritateve commendati, sed ita ampli voluminis, ut festinandi causa esset ei, qui tamen scribenda sumpsisset, aut Senecae 3 i. Et in libris frequenter ieetitatis, et quorum in sch0lis usus erat, exemplarium comparatione, si non in scribendo, at postea in legendo, arcebantur magna ex part0 errores illi. quibus omnia venerentur litteraeque tantum diss0lutae relinquerentur; sed simul in eisdem et antea et renascentium litterarum tempore longe lacilior
erat aditus liberae cuidam interpolationi, facilem lecti0nem et intellectum adiuvate studenti, velut in Catilinariis Ciceronis. Reeentior quidem interpolatio etiam in Seneca, qui tum inhon0re esse coeperat, liberrime grassata est.) In poetarum operibus versuum perpetua et n0ta forma, ut hexametrorum et trimetrorum, scribam aliquo m0d0 continebat et monebat; terat tamen ipsa qu0que insolentia aliqua velut hiatu legitimo, sed raro) non simpliciter scribenti, sed incaute iudieanti interpolandi occasi0nem dare; ign0ta versuum generacum verborum novitate et orati0nis liberiate coniuncta quam vim habore debuerint, apparet. De scribendi mendis ex uno codice ad alios propagatis auctisque nihil opus est dici. Iam quae ex hoc communi sente propriae et separatae oriuntur err0rum species, eas dissicile est ceriis fini- bus describere, qu0d et diversae causae et errandi initia eundem erroris effectum habere possunt et plures causae inter se coniungi; itaque usu haec discuntur attente tractandis aut ipsis codicibus aut scripturis e codicibus varii generis plene et fideliter en0tatis; sed tamen praecipua quaedam genera percurrere conemur et exemplis illustrare: etsi simplicia satis exempla reperirs interdum si dimetieest, quod plerumque primo errori aliquid accessit commenti.
i Ea causa est etiam, cur plura exempla ex inferioris aetatis seriptoribus, Plutarcho, Seneca, aliis, sumpserim, in quibus et Diuitiaco by GOosli
28쪽
Ea autem genera, quae ip8o scribendi errore continentur, posita sunt in similium permutati0ne, in prava separatione et continuatione, in semel aut bis scribendis, quae bis aut semel scribenda erant, in transiliendo et transponendo, in accommodando ad pr0xima, in Scribendis, quae ad textum prop0situm n0n pertinent. Sed ex his, quae posui generibus, p0stremum magis ex scientiae defectu et iudieii errore nascitur, in pri0ribus oeulorum acies et animi in
oculis dirigendis intontio officio deest. Similium permutatio accidit primum in ipsis litterarum formis n0n valde dissimilibus 0b ductuum obseurit tem et ambiguitatem aut acie minus intenta 3. Ac do hac litterarum similitudine et permutatione, quae et apud Graecos et apud Latinos alia fuit aliis aetatibus et in aliis scripturae generibus, ab iis exponitur, qui palaeographiam tractant, ostenditurque, in quibus eodicibus, ut his utar
permutati0ni obn0xia sint A et B et Λ, M et x M et Ala et u λλαὶ Θ et Ο, Π et Iri apud Latinos autem C hi s aut E et F aut quod i et I vix supra versum prote untur et qu0d ductus, quibus i, u, m c0nstant, vix dign0scuntur) syllabae tu, ut, in , ut, Iu aut iee, Iec, lae
adiectus, adlectus, etiam adfectus, coniectus, con- te et us), ceteraque eiusdem generis, quae animadvertendo sa-elle discas; sit tamen haud pauci obliviscuntur, quam exiguum in talibus litteris et syllabis sit testimoniorum p0ndus. Plato R. Ρ. VII p. 529 C, eum animum, qui in rebus Sensibus subiectis haereret, nunquam vere Sur8um Spectare, Sed Senaper
menda insinita et gravia et manifesta sunt et magnam partem non animadversa nec tractata. Haasium in Seneca utinain sine exeeptione laudare possem. ) Si quid in exemplo proposito prorsus evanuerat aut deletum erat, scriba aut omittere cogebatur aut plane coniectura uti, parum ad eam laetus. Diuiti Cooste
29쪽
deorsum dicens, quamvis supinus et facie obversa sive humi sive mari incumbens aliquid discere conaretur, sic Seripserat: καν υπτιας Η ἐνὶ γῆ εν θαλασον 31uνθάνη. 'o HEN scriptum est ME . ut est in codiest omnium principe, Ρarisino Α Vind0b. /m ν qu0d cum pravum esse intellegeretur, p0stea interp0lando natum est in aliis codicibus υ- ας ritio ν ἐν γ i, p0etico Verb0 et inepto quid est enim υ ετ αρ ναίειν p), in aliis νεων, quod mire patienter editur; nam νεῖν υπτιας ipSe 90S- sum, qui υπτίας ἐν γῆ naret, vidi neminem. Necessarium esse ad sententiam duplex ut significetΗr: ubicunque id faciat, ex abundanti add0. Lepid0 lusu ipsum et is ας 3 ανθανε ν e0niungitur.) B pro Λ seriptum corrupit, adiecto post alio errore exigu0, alium eiusdem operis Iocum, VIII p. 568 D, ubi, unde tyrannus pecuniam ad mercenarios alend0s habiturus sit, his verbis declaratur:
satio advocatur; deinde n0n minus manifestum est, interpungi oportero post ἐξαρκῆ in eas res, in quas sufficienti, quod recto Hermannus fecit; p0Stremo, quae Sint τα 'τωνύποδο ερένων, frustra expedire student enarratores; nihil enim aliud significant verba nisi eorum res et pecunias, qui vendiderunt; itaque Hermannus, τά in τό mutato, mirabilem exc0gitavit enarrati0nem, ut vendentes qui saltom οἱ ύποδια/ιενοι dicendi erant, praesenti tempore) prodigi intellegantur eorumque aliquod pr0verbium fingatur. Plat0 alterum genus reditus posuerat eorum bona, quos tyrannus interfecisset: ἐάν τε ἱερά χρη/ιατα
Νam otiam τέ p0st τά sublatum est, qu0d poterat per se Oxcidere. Plutarchus adV. Stoic0s c. 27 p. 1071 Εὶ eum
30쪽
sie scripsisset: 'Eπειδὴ δὲ ἐνταυθα λογου γεγοναμεν, τιαν τα ης si αλλον εἶναι παρά την ἐννοιαν 8 τὀ ριηλαβοντας εννοιαν ἀγαθου / ηδε εχοντας ἐφίεσθαι του ἀγcio ου και διωκειν, ex τί ἄν factum est πύν, pro quo video aliquem coniecisse scribendum esse παντος, oblitum, orationem sine Γν vitiosam esse ). Et ut huius primae omnium erroris speeiei etiam Latina exempla ponantur, neque in Lueilii fragmento lib. XXVII), quod Nonius p. 296, e Xyedit enarrans utile esse, primum testimonium ponit Κg0 enim Rn per eiciam, ut me amare expediam) ulla est dubitatio, quin E pro F substitutum sit spersiciam ut me amare expediat, relicto in litteris an mend0ὶ neque, quin Velleius Paterculus II, 29, 2 de Cn. Pompeio
sic scripserit: potentiae, quae honoris causa ad eum deferretur, non vi ab eo occuparetur, cupidissimus, ubi editur n0n ut, prorsus otiosa et perversa particula et sublato orationis artificio. quod est in tribus c0ntrarie inter se relatis, honoris causa et Vi ad eum et ab eo, deferretur et occuparetur. L0ngius serpsit error apud Ciceronem in oratione do domo 12, ubi cum inter se contraria posuisset illud nativum et hoc adiectum malum, sacrum est primum adlectum, tum quod habent codices, ut videtur, omnes, delictum, deinde, quod in editionibus multis est, delatum. Verum persaepe non ipsarum litterarum figurae per se propter similitudinem' permutabantur, sed, cum duo voeabula totidem litteras et praeter unam ceteras communes haberent, 0eula n0n in unam illam litteram intento, ex ceteris pro vocabulo scripto alterum 0ccurressiat, si praesertim notius et magis tritum erat; nec 'tantum vocabula prorsus litterarum numero et ordine
Perversissime Stailbaumius non Hermannus) in Platonis r. p. IX p. 581 D sprevit certissimam Graseri emendationem τί οἰμιε- θα Pro reto σομεθα scribentis, quo omnia apta et recta fi t. Nimirum facilia et simplicia sordent. Hanc quoque emendationem ante multos annos ipse seceram. Diuiti Cooste