장음표시 사용
51쪽
de vita beata 23, 4 si ex volet orto et viti0sa saeta est oratio set habebit itaque, c ulato et itaque in et sententiae progressio sublata; primum enim per se dicitur: sic sapiens) pauper, si potuerit esse dives. volet; tum adiungitur, qua ratione in divitiis se gesturus sit. Quid vitii proximo capite 24, 33 ad formam rhetoricam habeat eadem
particula ex iubet orta, non exponam. Η0minibus prodesse natura iubet; servi liberine sint hi, ... quid
refert 8 Vulgo iubet, et servi cet.) Accessit ad geminatimem alius error apud eundem in libro de constantia Sap. 9, 2, ubi editur irritatis in nos potentiorum motibus, miro sane l0quendi genere; sed codices optimi habent motis; semel seripta litteram cotis . emetetur facile rectum: potentiorum odiis. Apud eundem Sene- eam qui in epist. 89, 13 Ariston Chius appellatur usitato cognomine, quo a Ceo distinguitur, epist. 94, 2 prorsus inusitato Ariston Stoicus dicitur, cum praesertim nulla sit scholae magis in eo quam in Cleanthe si 4 notandae causa.
Sed ex repetita syllaba sto n natum Stoicus est, cum Seneca Chius scripsisset. Alius generis est geminatio, quae 0ritur, cum ei, qu0d prave scriptum est, librarius, errore animadverso, rectum addit nee tamen prius illud delet parcens nitori, quom0do apud Senecam quaesit. nat. VII, 30, b, cum ab ipso Seneca sic scriptum esset: Quam multa animalia hoc primum cognovimus se cul0l quam multa ne hoc quidem l Multa venientis aevi populus ignota nobis sciet, librarius primum ex ne hoc effecit nego-t i a - et erratur alibi non mito aliter, - deinde recte scripsit: et nunc quoque in editionibus utrumque coniungitur: quam multa negotia ne hoc quidem secul0l uuae, quaeso, haec est negotiorum cogniti0, latum seculo reservata et
) Rectissimum est, ne quis me oblitum eredat: itaque et . . et, et . . itaque . . et, hoc quidem apud eos, qui omnino ita et u oextra primum locum ponunt. Dissiti Corale
52쪽
cum animalium cognitione eoni uneta 8 Neque ex alio sonu orta mira penatium mentio apud eundem Senecam de vit. beata 25 4: iura reges penatium petant; ipse scripserat tantumi: iura reges a me petant.
Quarto genere aberrat ant oculi minus attenti omittendo extra illa, quae bis eadem aut paene eadem scribenda erant . In ipsis mediis verbis litterae et syllabae omittebantur aut sola festinatione et easu aut alius verbi non dimimili specie obiecta, ut c0gnatus hic err0r sit cum primo, quod supra p08uimus, genere. 80la sestinatio esse isss videtur, ut apud Plutarchum in vita Crassi c. 11 Romani a Crasso ad c0llem aliquem occupandum missi in perieulum incidisse dicantur indicio duarum seminarum nροθυομένων τοις πολε ιι οις, eum Plutarchus ScripSisset προθυι οπιιιε- νων squae faversent et cuperent hostibus ; nam προθυειν τινί ost deo alicui primum sacra sacere, προθυερν προθυεσθαι) τοὶς Πολε/είοις nihil, nec hic sacrorum mentioni ullus locus est; utraque causa Valuit, ut moribus pro maioribus scriberetur, quod mendum Bursianum
decepit apud Senecam Rhet. p. II 0 93); samoribus pro
a maioribus codex Pal. I in Cicer. de sin. II, 115:ὶ accessit tertia ex similitudine syllabarum vicinarum, ut apud Ciceronem de fin. V. 55 pro aetatulis scriberetur e talis. Inte dum ambigas, utra ex duabus illis prior fuerit, velut apud Lucianum paras. 39, ubi editur: ὁτι κατά πολλὰ λα-
δεικνυεις; sed ita interrogari nullo m0d0 p0test, quoniam in multis iam negotiis et vitae partibus suam artem alteris illis praestare parasitus docuit, nunc transit ad eius in uno aliquo novo genere praestantiam demonstrandam; scriptum fuerat: ὁτι δε κατά et ά no λιτικά ma φερει φιλοooφίας κ. T. I. . Hoc enim deinceps exp0nitur, et pace et bello in reipublicae administrati0ne superiorem et phil0s0pho et oratore parasitum esse. Seneca de benes II, 34, 1 scripserat:
53쪽
IPrimum feeit taliquid is, quem tu negas quicquam secisse); bono animo bonum ianimum) obtulit et, quod
est amicitiae, ex aequo posuit. Deinde aliter cet Ex posuit sacto post sex aequo. Ρost deinde alitercet. 3 prioris sententiae etiam sorma eversa est qui enim coniunguntur haec obtulit et . . ex aequo 33, tum mire praecedenti primum subiicitur post deinde ). Ab omissis in mediis verbis ad verba tota singula plurave omissa transeamus. Et omitutur interdum in codicibus sic verbum unum et alterum, ut praeter neglegentiam sestinationemque . et casum nulla causa afferri possit; sed tamen in antiquis et et rurate scriptis praeter paucos, qui h0c genere peccant velut is, quo uno Livii libri quinque postremi continentur vid. emendd. Livian. p. 490 sqq. et de codicibus librorum Cicoronis de finibus praefat. nostrae editionis p. L) exceptis minoribus quibusdam voculis, quae facilius oculos fugiebant, id raro accidit, ut certis et firmis rationibus maxime ex manisosta t0tius sententiae forma ei pugnandum sit, qui vocabulo simpliciter addendo codicum mendum cor rigere conetur nec causam eius omissi reddat. Plerumque aliqua ex praecedentis aut subsequentis vocis aut partis vocis similitudine causa apparet, etiam in minoribus illis vocibus, velut quod in Graecis codicibus non raro scribitur
genere testimoniorum quidam incauto utuntur'). Sed tamen apud Valerium Maximum G 2 Ε 4 in his verbis: eui Zisemi Thraciae regi neque vivos homines medios
secare neque parentes liberorum vesci corpori- 3 In Ciceronis III de finib. 44 eodex arehelypus habuit Post ne;
in recentioribus recta coniectura scriptum est Potestne.'ὶ Contra etiam ex ῆκιστα oritur ῆκισταν. Etiam negandi particulas interdum omitti, de Latinia ostendi ad Cie. de M. III. Duiligeo by Corale
54쪽
bus nefas fuit, excidisse in altero mombro infinitivum
activum cum secare copulatum certum est, etiamsi causa
omissi afferri nequeat corporibus cogere nefas fui ;nam, ut constructionem duram et pravam taceam, ipsius tyranni actio et imperium necessario significari debet. Si fuit vesci cogere corporibus, potuit oculus ad alterum eo in corporibus aberrare. Et ex duabus vocibus universe similibus omissa altera cadit sub id genus, quod proxime tractavimus semel scribendi ; . sed si ex duabus tantum initio aut fino similibus altera excidit, tenemus iam genus erroris notissimum, quo propter duas Similes voces aut vocum partes intervallo non ita magno positas librarius oculo a priore ad alteram transiliente, alteramutram cum interpositis omnibus neglegit et excludit. ζωμοιοτε υetoυ nomen non totam rem comprehendit. 3 Atque hoc genus erroris in omnium scriptorum codicibus omnibus sex nostrorum archetypis pr0pagatum) interdum reperitur, in quorundam, velut e Graecis Ρlutarchi sin moralibus , e Latinis Senecae late patet, non raro iam animadversum et correctum, quanquam etiam prave hoc genus emendandi non ita raro tentatum est . Novum exemplum hic ponatur o Plutarchi
libello, Non posse suaviter cet., 3, 4 ip. 1087 El, ubi tanquam ex Epicuri mente haec p0nuntur: Παοα γάρ ν δονὴ Περιάρθρα καὶ νευρα και Ποδας καὶ χειρας. Qui Epicuri sententias vel leviter n0runt, sciunt, non in articulis et nervis arthritidis et aliorum desorum sede, non in pedibus et mani-74 p. 473 ed. 2, de Graecis exempla quaedam aliis locis ponam; sed in iis quoque valet saepe aliqua similitudinis causa, ut in non omisso ante con; in Platonis de legg. p. II, 659 B, quem lo- eum mihi ante XL annos in margine correctum Winckelmannus praeripuit, ad in praecedens accessit fortasse gravior causa, eOmparandi forma negativa et brevis librariis insolens. Diuitiaco by Corale
55쪽
43bus, podagrae et chiragrae domicilio set addit Ρlutarehus
post χεὶρας. οiς ἐνοικίζεται Παθη δεινα καὶ σbet λια, eetera), sed in ventre et pudendis eum voluptatis originem p0suisse; scripserat Plutarchus: Πασα γαρ περὶ γαστ ερ α, Πα σα δ'άλWζδων Περὶ α ρθρα και νευρακ. τ. i., etsi potest etiam post γαστερα addidisse καὶ uldoiu.
obedientia imperantis virtus ponitur, quae videtur imperio subditi, et mira etiam subiicitur ratio, cur obedientiam imperator discat. Sed argumentationem supervacuam facit una particula μέν, alterum membrum desiderari ostendens; huiusmodi enim fuit sententia et orati0 Ρlutarchi: λλ'
δ' uρχοντος. Idem inam in latissime patenti erroris genere et ad sententiam pergravi et saepissime salienti tribus exemplis unius scriptoris uti placet, cetera alibi ponenda relinquere), idem igitur in vita Coriolani c. 4 eum de Coriolano semper novis belli decoribus priora superante et de imperatoribus in eo ornando certantibus Sic seripsisset: καινος αε eβουλομενος ειναι ταὶς Πραξεσιν αριοτείαις ustor ε ας ουνηπιε καὶ λαφυρα λαφυροις ἐπίφερε καὶ τοὶς προτεροις αεὶ τους νοτερους ἡγε/ιονας ειλε Περὶ τῆς ἐκείνου τι/ιης ἐρiζοντας καὶ μιαρτυριας σπουδαροζοντας μιαρτυρια ις υπερβαλέσθαι aut simillime nam ζητουντας Scripsisse potest et verba sic ordinasse: suρτυρ αις Uri. μιGρτυρίας -), omissis duabus vocibus et sententia depravata est neque enim de testimoniis superandis universo ritur) et structura; nam neque υπερβαλε- σθαι, unde pendeat, habet neque Graece dicitur ἐρίζω περὶ Mαρκου τι/ιης καὶ - ερβαλέσθαι si αρτυρίας. Addamus
nunc Plutarcho scriptorem maioris et antiquitatis sit dignitatis, Herod0tum, cuius locus, qui est in libro I c. 167 initio, quas habeat, qualis editur, difficultates quamque
56쪽
frustra hactenus eas editores lassere conati sint, non dicam; ponam, quod et ex tota narrati0ne et ex eorum, quae intacta manserunt, forma manifestum est Herod0tum scripsisse: Tων δὲ διαφθαρεισέων νεῶν τους ανδρας οi τε Καρχηδόνιοι καὶ οἷ Tvροηνοὶ δε εν ε i 3ι αντ ο, καὶ οἱ
Τυρσηνοὶ ελαχον τε αυτων πολλω πλείους και rot - τους ἐξαγαγονet ες ma τελευοαν. Potuisse etiam διείλοντο
scribi et addi δυο ιιόρη quid opus est dici γ Nam in hoc genere sentsinua et orationis sorma, non omnia verba praestari p0ssunt.) Ρ0stremo redeamus ad inferiores et ex iis Ρlutarcho adiungamus Diod0rum Siculum, apud quem XIV, 25 in Proxeni oratione) mirum est neminem sensisse in his
verbis: et w βασιλεI λεγειν, ὼς, ῶν Περὶ τ/ιων κακον τι βου- λευ ται, διά τουτων id est τωνοπλων πρὀς αυτον αγωνιου - ιεθα π ερὶ et u ν άγα θῶν των κοινων et sententiam alterum eSSe mancam, qu0niam altera tantum condicio ponatur ex duabus. et apertissime initio repugnare exitum περὶ rωνάγαθῶν των κοινων. Nam neque de bonis, quae universe
dicuntur, sed de vita et salute tum esset dimicandum neque ulla erant tum communia bona regis et Graecorum). Scrip
dorus nonnihil, quae apud Xenophontem dicuntur anab. II, 1 12. In Latinis ut a brevissimo exemplo ordiar, apud Senecam de tranqu. an. 5, 5 scribitur: Curius Dentatus aiebat malle esse se mortuum quam vivere. Non gravis haec cum acumine aliquo sententia est, sed desperationis vox ad m0rtem ius consesscondam spectans, aliena a Dentato, aliena a loc0 in quo hoc disputatur, virtutem no periculoso quidem et tristi tempore desidem torpere debere. Itaque non vitae, sed desidi et turpi vitae mortem Dentatus praeferebat, dixeratque malle esse se mortuum quam nequam vivere; scriba a priore quam ad alterum tran-
57쪽
siluit. Apud Valerium Maximum IV, 4, 11 sic interrogatur: Quid ergo modicam fortunam quasi praecipuum generis humani malum diurnis conviciis laceramus, quae cet. 3 Ridicule perpetua convicia et quae omni tempore audiantur, diurna dicuntur, ut diligenter nox excludatur. Rectum esset quotidianis. Nam quod inds a Livio etiam quae ad singul0s dies pertinent et unius diei mensuram habent, diurna dicuntur ut cibus, apud ipsum Valerium VI, 9, 8 diurnae capturaei, nemo tamen pr0 quotidiano, id est, quod nullo non die sat, id adiectivum posuit. Apparet Valerium scripsisse diurnis atque nocturnis, librarium a priore urnis transiluisse ad alterum. Quintilianus VII, 7, 9, proposito declamationis artifici0se sane excogitatae exemplo, in qua libertinus homo sit eius filius, qui a communi patrono heres institutus ipsius patris patronus factus est, in vicem manus iniecti0nem petunt, alter patris, alter patroni iure, deinde, cuius rei causa exemplum posuit, demonstrat utrique litigatori de iure controversiam esse. Sed huius demonstrati0nis, qu0d utrumque membrum similiter incipiebat, prius membrum excidit, ut manca sit neque consilio Quintiliani respondeat. Is sic
posuerat: Et pater et patronus negat ius patris illi fuisse, quia ipse in manu patroni fuerit. Ipsa verba, quibus Quintilianus do patre usus erat, fingi pluribus modis possunt; sed formae loci id quoque manifestum vestigium superest, qu0d antiquissimus codex Turicensis a prima manu habuit et pater; itaque librarius his scriptis
media atque et patronus omiserat transieratque ad negatius; cum autem intellegeretur, Verba, quae superessent, in patrem n0n convenire, c0rrigendo laetum est et patronus. Necessario et ad mendi intellectum et ad emendationis c0nfirmationem eum hoc loco coniungendus est alter eiusdem scriptoris in libro V, 10, 56, ubi quod sententiae huius
confirmandae causa: Genus ad probandam speciem minimum valet, plurimum ad refellendum alterum
58쪽
p0nitur exemplum: nec, quod non est virtus, utique potest esse iustitia, id et per se pravissimam habet sententiam et 0rationem s- sic enim dicitur, quasi quis sex eo, quod aliquid non sit virtus, concludere e0netur, necessario sequi, ut p08sit esse iustitia -ὶ neque aut ei sententiae, cuius causa p0nitur, recte respondet deest enim, ex qu0 appareat genus n0n valere ad probandam speciem , -) aut priori exemplo, qu0d plenum et aptum est. Sed hic quoquo indicium mendi manifestum est in ipsis antiquis codicibus; nam in Turic., Ambros. , Florent. scribitur quod est virtus aut q. v. est Sine negatione . deind0 in Turie. et Flor. utique non potest esse iustitia Ambros. et Flor. in iustitia). Ita igitur suinplendus locus est: Nec, quod virtus est, utique est iustitia, sed, quod Virtus non est, utique non potest esse iustitia. Sic demum et oratio et sententia recta et exemplum consilio aptum est. In p0etarum operibus in mediis
versibus h0c genus erroris pr0pter ipsum versum non saetis accidit seisi fieri potest, ut, oculo librarii a vocabulo
praecedentis versus ad Simile sequentis aberrandi tamen versus forma gervetur); illud accidere p0test, ut librarius ab initio versus alicuius ad simile versus alicuius subsequontis initium aberrans priorem aut posteriorem et medios omittat; maximeque in distichis sic errari potest, si aut hexametri duo proximi aut pentametri similiter incipiunt. Eius rei exemplum est in Ovidii Epist. VIII ubi in v. 21 st 22 nequs oratio constat neque enim p0st si omitti esset aut fuisset p0test) neque sententia ulla est. Ovidius scripserat: Sit
socer exemplo nuptae repetitor ademptae sequere
exemplum soceri tui); deinde excidit pentameter et hex meter ab si incipiens condicionemque eontinens Si, ut tu lente raptam coniugem tulissen, cuius apodosis est in v. 22: Nupta foret Ρ aridi mater, ut ante fuit. Cum praetermissis oculo transilienis verbis coniuncta est transpositio quaedam, cum aliquid primum a scriba ad
59쪽
inferiora aberrante praetermissum postea aut ab ipso statim animadverso errore, loco non suo inseritur, aut in marmosius ab ipso sive ab alio ann0tatum deinde ab alio novi ex-ompli librario in contextu alieno loco ponitur, interdum etiam plurium versuum sententiae. Interdum scriba un0 paucisve verbis ex inferiore loco praeceptis redit ad rectum ordinem eaque, quae praeceperat nec, ne nit0ri exempli n0ceret, deleverat, iterum suo loco scribit; rarius etiam ex superiore loco verbum verbave ocul0 oblata iterum ponit, qui error
non saetis sallit i. Aberratio autem illa ad posteriora interdum ita fiebat, ut, cum, finita pagina aut columna, ad novam transeundum esset, oculi scribae oscitantis non in proximam, sed in Subsequentem inciderent; itaqu0 sex his erroribus etiam de se a codicum, ex quibus n0stri orti sunt, coniectura ducitur. Sed ea hic persequendi l0eus
non est. Praeceptarum ex inseri0re loco verborum exemplum
praebeat Plutarchus, apud quem in Mario c. 15 in his: Tὴν
Οατο ραδίαν καὶ ταχεὶαν quid significent verba προς ἐήν θαλαοσαν, nem0 quamvis enarrandi artisex tolerabiliter
expediet; neque enim agitur de rebus ad mare deportandis, sed de rebus mari advectis in terram exp0nendis, ut deinde terrestri itinere longius p0rtentur. Sed tria illa verba quibus deletis omnia rectissima sunt, huc ex inseriore eiusdem capitis loco translata sunt, ubi apte ponuntur de lassa ex Rhodano in alium littoris locum ducta et μον καὶ
Fesellit tamen hominem errorum satis patientem Sinuessium in Plutarchi vitis saepius, ut in Pelopidae vita c. 16 ἐκ μεταβολῆςὶ, in Cleom. c. 25 ῶς φησι ; fefellit etiam Uaasium in Senecae de benes. VII, 14, 2, ubi recte superiores seu ius faciendi occasionem non habuit, deleto non esse ;ipso recto cum ceteris c. 15, 3 delendum significavit dabos.
60쪽
ακλυοτον στο/ια λαβουση προὰ την θαλασσαν. E Latinis Seneca con80l. ad Marc. 9, 5 cum sic scripsisset: Quicquam tu putas non futurum, quod scis posse
fieri, quod multis vides evenisse, recte primum solute τό δυνατον ponens, in quo nihil loci multitudo aut paucitas habet, deinde rem saepe lactam, prave ex posteriore l0eo multis etiam in prius membrum illatum est: quod multis scis posse fieri, in quo etiam plane inusitatum est multis fieri pro eo, quod est multis accidere. Longe enim aliter dicitur: Quid si fiet paut idem facio ceteris vid. ad Cicer. de fin. ΙΙ, 79 p 274). Si possut dativus poni, dicendum erat 0mnibus. Plurium verborum et totius sententiae traiectae exemplum Graecum sumi potest e Strabonis lib. XVI p. 778, ubi mediae narrati0ni de Arabibus in stratis ex radicibus fruticum odoriserorum d0rmientibus et pr0pterea in veternum incidentibus prorsus inepte interponuntur aliquot verba de mercibus odoratis ab Arabiae finibus per propinquos p0pul0s
ultra portatis: διαδεχό/ιενοι δ' οἱ Ουνεγγυς ἀεὶ τα φορτία τοiς αὐους editur μετ' αὐους) παραδιδοαaι3 Πδι Συριας καὶ πισοποτα/ιίας, quae manifesto trans- serenda et ponenda infra sunt p0st ea verba, quibus merces ab ipsis Arabibus p0rtatae describuntur, hoc est, post δεριι ατίνοις πλοίοις. Apud eundem XI p. 502 sq. sic scribitur d0 Albanis ad Caucasum): Θηρευτικοὶ δὲ καὶ αυτοὶ καὶ οἱ κυνες αυτ ῶν εἰς υΠερβολὴν, ου τεχνη / ἀλλον et 7 σπουδῆτὴ περὶ τουτο. Λιαφερουσι δὲ καὶ οἱ βασιλεις. Apparet illud do arte et studio in canibus saltem non recte p0ni, de regibus autem nimis infinite dici, abundare etiam, ut nunc orati0 habet, τὴν περὶ τουτο. Strabo sine dubio
βασιλεὶς ου et εχνx μύ/Iον ῆ σnουδὴ την Περὶ τουτο. E Latinis apud Hirtium sivo alius est scriptori belli Alexandrini c. 72 Zelae, oppido Ponti, circumiecti colles d0- scribuntur: quorum editissimus unus, qui propter