Magistri Nicolai de Clamengiis Catalaunensis De lapsu et reparatione iustitiae, liber vnus : eiusdem auctoris vita, cum indice librorum a se compositorum

11쪽

perficere pro bona voluntate mali princeps benignissim i periclitanti Regno Meprosus corruat manu auxiliatrince obiecta, mature auxilium ferre accelera.

ARGUMENTUM LIBRI.

i. III Aus huius libelli nuncupandi Duci Burgun-α Iustitiam, Clementiam regias esse Virtutes.

- Iustitiam omnes alias virtutes in se complecti: atque unicam oc solam esse regulam Reipublicae melius regendae. . Iustitiam Hespero Soli similem. s. Ciuitates, Regna absque Iustitia, pura puta esse latro. cinia. 6. Gallorum arma, olim cunctis Gentibus admirationi S: terrori fuisse. . Detestanda bellorum ciuilium barbaries de impietas. 8. Excidium Legni Gallicani, a solo Iustitiae de Religionis Contemptu oriri. 9. Agricolas,totius Reipublicae alumnos,fummo cum scelere dc impietate expilari a militibus.1O Carolo, I regnante quoad executionem,plus Iustitiae in Inferno quam in Galliarum Regno extitisse. 11. Sine Iustitia frustra pacem sperari. I a Causa certissima excidiiRegni Gallicani. 13. Iustitiae, Magistratuum sordidissima vaenalitas. ΑΙ. Contemptus&violatio Religionis. II. Prodigalitas, vanitas, luxus, lasciuiae , dc choreae no

cturnae.

16. De regendis Galliae ordinibus. a 7. Icon optimi Principis.18. Cur instauratio publici status a militaris disciplinae constitutione auspicanda sit. 19. Regum Consiliarij quis quales,

12쪽

res Danistas de Publicanos velut eommunes Reipublica pestes procul arcendos. ar. Decrementum intrinsecae bonitatis materiae monetarum, multo esse damnosius Regi d ditioribus quam plebi. 22. Numisma ad Iustitiae commutatiuae& mercaturae usum iniuentum esse dieapropter ex precioso metallocudi de

bere.

H. Conclusio totius operis.

13쪽

MAGISTRI NICOLA I

DE CLAMEN GIIS, DOCTORIS

THEOLOGI PARI sΙENfΙs, Elapsu dc reparatione Iustitiae. Aiam vis, Princeps illustris,an eannos ferme bissenos sedula mecumente Volues, quam egregie Vnu quemque Principe virtus Clemen tiae praeclara c5 decoret, ad Ludovi cu Ducem Aquitanorum in puerili adhuc aetate constitutum, nonnulla ad eandem virtutem teneris adhuc illius sensibus imprimendam cohortatoria, sui praeceptoris admonitu ,perscripsi: sperans ex puerilibus indiciis, non unquam fallacibus illum ad Regni huius tutelam atque reformationem, operam vigilantiorem impensurum cuius sceptri successione si vita sibi longevior obuenisset potiturus sperabatu pollicitus etiam de Iustitia me posterius ad eundem scripturum , si annos vitae paulo longiores attigisset. Sed quoniam propter multa non in eliciter superis ille concessit ab oris,oc inter alia,ne tam miserabile patriae suae cerneret no lo dicere procuraret vastitatem quod ad illum de Iustitiae sermone nequaquam peregi, ad tua sit Do minus aspirare dignabitur serenitatem, nunc eXe- qui atque perficere institui: multis quidem nec iniustis ad hoc me caussis impellentibus. Prima,quia non minus Iustitia quam Clementia cuiuis est Principi necessaria imo hae duae virtutes

14쪽

Nicola declamengi sconiunctae ut Clementiae reniissionem Iustitia excitet:&Ιustitiae rigiditatem Clementia temperet ne Clementia absque rectitudine Iustitiae, non misericordia sed miseria sit iustitia vero absque Clementiae mitigatione,non tam Iustitia dici debeat quam rigida atque immitis seueritas: secundum illud antiquum Comici prouerbium.12mmum iis, hoc est summus Iustitiae rigor,μmmas e iniuria est. Proinde has duas virtutes tam in Deo, qui est rex regum, quam in inferioribus regibus atque principibus , consueuit scriptura conectere. In Deo,ut est illud psalmi A sericordiam, iudicium cantabo tibi. In aliis,ut apud Salomonem, Misericordi. verita custodiunt Regem.

Quod utique deveritate Iustitiae intelligendum est, sicuti illud alterum psalmi Misericordia oe veritas

obuiauerunt sibi. Propterea autem sibi obviare dicuturhiae duae virtutes, quoniam miriuo se debent respicere, Laltera ad alteram,ne limites suos excedat, quasi occurrendo procedere. Quid est enim obviare, nisi obuiam ire atque obsistere 'altera ratio quae me coegit ad Iustitiae sermonem hoc tempore suscipiendum fuit, quia huius maximae virtutis inopia Regnuhoc insigne hactenus&prae caeteris regnis Catholicis gloria ac laude celebratum, non sine cordis amaritudine perireri conteri video. Causa autem quae meum animum praecipue mouit ad tuae de hac materia magnificentiae amplitudinem scribendum, ea fuit, quoniam ad tuam potissimu spectat prouidentiam, tantis patriae periculis, incommodisque occurrere: qui iam pene inter Regni Principes ibius superes, qui tantis possis patriae mederi calamitatibus alliis quidem morte absorptis, aliis infirmitate atque

15쪽

De lapsi reparatione stitiae. diuino iudicio praepeditis,nonnullis bellorum clade

in captiuitate abductis, plerisque etiam veneno pestiferae diuisionis infectis Tu unus es in quem bo norum omnium pacemque austitiam sitientium vota suspirant: quo remedium atque auxilium pro stratis ac pene perditis regni rebus expectant.Tuin qua unus, qui virtute ac potetia, voluntate praeterea, terventique ut rumor habet desiderio,ad huius regni nobilissimi,sed proh dolor desolatissimi ad perditissimi reparationem a Deo electus es,a Deo vocatus, a Deo in lumen productus. Tu lumen atque gloria Francorum regiae,Tu regni decu ri tutela,salus, spes atque stabile fulcimentum Exurge ergo& accingere ad hoc opus gloriosissimum tibi debitum , tibi a Deo conseruatum atque delega

tum, a te per Regni benivolos ac pacincos uniuersos expectatum. Nec aliquis tibi obsistat timor diffidentiae,quia a praeclaro incoepto te retardet atque reuocet. Aderit tibi imprimis adiutor Christus,

qui te ad hoc secratissimum negotium elegit atque

excitauit Aderunt fideles &probi patriae et elatores atque amatores:qui bona, labores, personas , vitam denique gaudebunt propriam in huius rei ministe rio impendere. His itaque causis incitatus, quamuis satis exigua sint quae aut ingenio,aut doctrina excogitare Valeo,in tanta tamen patriae desolatione, cum feriatum diutius stilum propter iniquitatem temporum habuissem, non me ulterius arbitrat' sum inerti oportere ocio marcescereri quin potius soli natalis amore assiduis me fodiente stimulis, ad tuam clarisssimam indolem cie qua simulta laude digna iam praedicari, ampliora sperari laetissimus audio non

16쪽

Nicolai de Clamen is

sum, critus quae de Iustitia pro rerum ac temporum qualitate concepissem perscribere. Ut autem solidiori fundamento sermo noster in nitatur, a definitione si placet, exordium sumamus, quae S uniuscuiusque rei essentiam maxime indicat: δ partes ac proprietates, ire Satque disseretias quadam implicita breuitate in se complectitur. Definiuilegis periti Iustitiam esse virtutem, qua honeste vivitur, nemo editur, murusinum cuique tribuitur. Sub lionesti

autem nomine, tradunt Stoici omne bonum animi, hoc est,omnem moralem virtutem debere compraehendi. Tria siquidem dicunt philosophi esse bonorum genera, honestum videlicet, quod est bonum metis, siue bonum virtutis: deIectabile, quod magis ad corpus referunt i utile quod in temporalibu dicunt facultatibus esse constitutum, quibus ad vitae subsidium homines utuntur. Cum igitur in honesto

omnis virtus contineatur ustitia autem faciat hominem honeste vivere, liquet aperte in Iustitia omnem virtutem contineri quod ipsi etiam profitetur

philosophi qui Iustitiam manifeste astruunt omne

esse virtutem qua in re Sancti etiam consentiunt doctores dicit namque Augustinus nomine Iustitiae omne bonum exprimi, cuius duas dicit partes esse declinare scilicet a malo, facere bonum. Si autem

Philosophorum, sanctorumq; assertione Iustitia est

Omnis virtus, quia omnem in se virtutem originaliter includit, quis sublata Iustitia non videat conse quens esset omnem tolli virtutem ΘSubducto quippe fundamento,necesse est totam structuram superpositam corruere. Vnde autem omnis virtus sublata est, sola illic oportet vitia relinqui uno etenim con ψ

17쪽

De fu, oe reparationeIustitia.

trariorum eiecto, continuo in locum illius alterum introit: Nam natura contrariorum est non posse si musconsistere:sed altero validiori ingruete,alierum necesse est imbecillius aut opprimi, extingui, aut saltem cedere Porro,Vbi sola vitia omni prorsus pul. savirtute libero dominantur arbitrio, quid illic nisi ruina ac praecipitium restat Solent vitia caeca esse, supra modumque Violenta: praesertim quando suo sunt arbitrio relicta,& nullo virtutum reguntur frς-no,nullaque moderatione. Caeca autem ac violenta

facile suo impetu in praecipitium labi quis nesciat Recte ergo de talibus vitiis nullo fraeno resistentia aut vindicta coercitis dixit Satyricus, Omne in praecipiti vitiumstetit. Ista autem nisi fallor causa est ruinarae prostrationis huius Regni praeclarissimi quo niam inde prorsus exulat Iustitia,&caeterae ex con sequentia cum illa virtutes indiuiduo sibi comitatu adhaeretes quibus inde abiectis, quis mirari debeat, cum praecipitibus vitiis libero imperio dominatibus, cuncta illic in ruinam ac praecipitium esse deuoluta Nam cum omnis politiae regendae atque continendae forma, regula, radix, ratio, modus, atque firma mentum in Iustitia consistat , quid est prouinciam aliquam absque Iustitia velle gubernare , nisi sine sensu velle sapere , sine oculis cernere, sine funda mento aedificare, sine radice germinat , sine vinculo colligare,sine pedibus ambulare,sime Solis spledore diem esse dicere Solem e mundo illos tollere dixit Cicero qui amicitiam tollunt: quod nobis longe congruentiu de Iustitia dicere licet Nusquam enim amicitiam inscripturis Solis nomine legimus appellatam, quem'

18쪽

Nieolai de Clame quadmodum de Iustitia scriptum est orietur uobis time-tibus nomen meum Sol Iustitiae. Ipsi quoque de se ipsis in libro Sapientiae impi haec verba loquuntur. Errauimus a laueritatis, 'Iustitiae lumen non luxit nobis: Sol intelligentiae non est ortus nobis. Quibus ex verbis aperte datur intelligi, ex errore fidei iustiti que desertione mentis caecitatem oriri,ipsamque obtenebrari intel

ligentiam quoniam scriptum est, Nisi credideritis,

non intelligetis. Merito itaque Aristoteles cum Iustitiam prae ceteris extolleret virtutibus,praeclarissima illam esse atque admirabilem dixit, neque hesperum aut luciferum ita admirabilem esse. Si autem neque hesperus neque lucifer qui fulgentissima toto coelo sunt sidera illius splendori aequantur,quid superest, nisi ut Soli recte comparetur' Si autem inter caeteras Virtutes quibus regna ac prouincias regi necesse est; illum tenet locum Iustitia quem Sol inter sidera, si cui Solem e mundo tollere,est ipsum orbem uniuersum destrueres cuius lumine Mealore cunctat ignuntur& vivunt ita Iustitiam e prouincia subducere, est ipsam omnino prouinciam in excidium ruinamque deducere, cuius scilicet aequitate ac rectitudine omnem necesse est politiam conseruari, consistere, in suisque ordinibus inuicem conglutinari, atque connecti,imis unum fieri.

Ciuitas quippe secundum Augustinu, nihil aliud

est quam ciuium unitas, fidei ac Iustitiae communione sociata. Et sicut rursus idem doctor ait, remota Iustitia,qui uni regnansimagna latrocinia ' Quae quam Vera sit sententia, non nos oportet aliunde inuesti

gare, fatis domi habemus unde hoc discamus. Quid enim aliud quam magnum latrocinium illa patria

19쪽

De lapsi, reparatione Iustitia. est, in qua non modo Principi licet subditis pro arbitrio quae voluerit extorquere, sed latronibus qui bustibet ac praedatoribus icet passim ab agricolis mercatoribus atque viris ecclesiastici, si extra urbes atque oppida exierint aurum, argentum, vestem,

libet eripere:in qua non alia stipendia quam libertatem rapiendi plerumque militantes habent in qua nullus audet colonus aut rure, aut domi versari in qua nec indigena nec alienigena mercator aliquid de loco in locum exportare Valet in qua nullus urbe egredi,aut ad negotia aliqua vel commercia proficisci: in qua deserta omnino agricultura, urbes fame ac penuria conficiuntur: in qua de nullis latronibus

ac malefactoribus supplicium sumitur sed illi de in

nocentibus pro voluntatis arbitrio supplicia sumul: in qua latrunculi regnan t atque principantur:& regnum Omne ex voto gubernant in qua illi qui militant cum hoste nequaquam congredi, sed ciues tantum atque populares spoliare didicerunt:in qua nulla lex, nullus ordo, nulla Iustitiae scintilla viget in qua deniqueri totu prope iam periit Q nihil aliunde per mercimonia, propter rapinas sinummisma, furorem belli ciuilis,intro ferri potest Cum autem in omni gente, secta,ri natione, praecipua semper&singulari laude Iustitia commendata 1it nec nostrae laudationis angustia,tantis titulis illustrata indigeat fomittamus iam de eius laude loqui, quam nul la unquam poterit lingua debitis ex condigno amplificare praeconiis: Lad illius magis in specie deplorandam absentiam veniam US.

6 Sicut enim prioribus saeculis, felicioribus annis

20쪽

Nicola de Clamen 1s. per illius cultum atque obseruantiam Venerunt nobis omnia bona pariter cum illa , cinnumerabilis honestas per manus illius, regnique Gallorum gloria ubique per orbem terrarum diffusaestrata profecto per illius fugam atque exilium, omnia nos mala inuaserunt, uniuersaque apprehederunt incommoda. Nam ut antiquiora repetam ubi est illa militaris Gallorum virtus, quae authore Breno Senonum Duce Romam coepit, Romam incedit,&victricibus ubique armis usque in Graeciam profecta ibi conse dit,atque ex Gallorum nomine Gallograeciam nuncupauit Vbi illi praeterea sunt gloriosi quondam ac triumphatores nostri exercitus qui tot in Italia prae claras urbes, Veronam, Brixiam, Ticinum, Senas, Placentiam, atque Mediolanum condiderunt qui

Liguriam miliamque,&alias quasdam illic regiones suae vocabulo patriae Galliam nominauerunt cisalpinam Quo ille abierunt acies inuictar,de quibus Iustinus loquitur rogi breuiator quod tantus terror Gallici nominis cunctos reges ac nationes ciuitatesque inuaserat, ut audito illorum aduentu ac rebus gestis,ad illos adhuc longe positos legatos pro

pace mitterent: se pariter ac sua dedentes, quasque illi imposuissent conditiones subituri Quae postre mosors iniqua rerum vel temporum , illas strenuas

Gallis abstulit legiones fidei defensatrices, quae ductore Carolo magno Agarenos Hispaniis expulerunt; quae saepe sub aliis Regibus ponto traiecto gloriosos ex infidelibus triumphos domum retulerui: quae totiens Romanos Praesules suis per tyrannidem sedibus eiectos, tyrannis in illas restituerut expulsisso olebant : pridem & nuper, sinostris etiam recentissime