장음표시 사용
11쪽
ta Antonii posse uinine, aliud proprium. Separabile a subiecto auelli potest facile, ut sedere, ambulare,
inseparabile, ut nigredo in Corvo,atque Aethiope. Cominime quod pluribus,3i dii tersis subiectis, vel substant ijs accidere potest,veluti calidum, humidum, siccum,stigidum asperum, leue,bonitas,magnitudo, duratio,&c. vitia, virtutes,& his similia Proprium, quod conuertiti ircum subiecto, Ze uni soli generi, vel speciei conuenit sine adiectione termini subiecti,qualis lux in sole, summh calidum in igne. Porro accidens planius monstrat stib flatiliae dotes,alioquin iure inuisibiles, incomprehensibiles, & indi stinguibiles sensibus Uanas ab radim vis Philosephis traduas esse Philosophra panitiones, Igue HEH.
butiones, e ovibus aeta praecipia huc ad Muntur. Cap. III.
QVin & varis traditae sunt apud antiquos Philosophis diuisiones,ex quibus diis,
qus cclebriores habentur,qusque a nostris in cursu Philosoplias Con imbricen ii allatς sunt, huc insxrentissimi. Prima est, qua philosophia distribuitur in Naturalem, Moralem, & Dialecticam. Comprehendit autem hoc loco natu. ratis sese uidelicet naturκ significatu,unde nomen habct non solum l)hysiologiam, sed etiam Metaphysicam, di Mathematicas disciplinas. Porro hi liusmodi sectio, de cuius auctore inter scriptores non satis conuenit, commendata fuit a Platone, ut testatur Alcinous in libro de eius domina cap. 3. & Eusebitis Caesariensis initio libri I i. de piparatione Euangelica,eandemque secutus est Aristoteles I. Top.capitii a. Chry sippus, EMdromus, Xenocrates,& alij, quorum meminit Laertius in vit* Zenonis post Plutarchum I. de placitis ap. I, lira n dii Quod vero h se partiendς Philosophis ratio apta sit, de persecta: hunc in modum ostendi potest . Philosophia ad humanam selicitatem dirigitur. ut emin D. Augi stinus lib. iq.de Civit. Dei cap. i. ex Platone asserit, Philosophandi causa quila est homini nisi ut beatus sito humana autem felicitas teste Aristotcle, cap. 7. & 8. primi
lib. Eth. ad Nicomachum, patrim in actione virtuti cons manea, partim in contei platione veritatis si laesi. Oportet ergo aliquam dari scientiam, quae honesti rati in nem contineat, & pd virtutem, mori imqtie probitatem erudiat, haec vera Moralis est Philosophia, item aliam, quae abdita naturae mysteria scrutetur, S in solius ueritatis cognoscendae studium incumbat; atque haec Phy ssica dicitur. Deinde huiusmodis ientianim adeptio, & usus disserendo constant,qua in resppe mens errore decepta hallutinatur. Statuenda est igitur tertia qusdam ars,quae lucem praeserat,s olerterque prouideat, ne ueritatis locum salsitas obtineat, hic autem Djalς inca nuncupatur L Tot igitur numero sunt Philosophie partes. Idem confirmat S.I ho m. initio Et hic.ad Nicom. hac serme ratione. Paecipua crura sapientis circa ordinem uersatur,siquidem ut ex cap. a. libri primi Metaph.constat, ad sapientem maxime pertinet ordinare,ordo autem rerum,quae in Philosophis coii siderationem veniunt, triplex est . Primus, quem ratio non efficit, sed inspicit tantum, atque expendit, cuiusmodi est reru in Physicarum ordo. Secundus, quem ratios bimet ipsa exhibet,cum notiones suas, & effata inter se ordinatim disponitia Tertius,quem ratio uolim tali pis scribit, ut illa probe instituta, rectum atque honestum proseqtiatur. Primus Naturalem, Secundus Rationalem, Tortius Moralem sciet
tiam requirit. Non igitur aut pluribus eget, aut paucioribus partibus contenta esse potest Philosophia. Eiusdem tripartitae uarietatis rationem similitudine quadam D. Augustinus explicat, partim lib. 8.de Civit. Dei cap. q. partim lib. I I. cap. a 3. ad hunc serὰ modum. Quemadmodum tria sunt, quς in quolibet artifice,ut aliquid efficiat, spectan tu mNatura,doctrina,vsus,quorum primum ingenio, secundum scientia, tertium fructu diiudicatur: sic triplex a Philosophis inueniri debuit disciplina. Naturalis propter naturam; Rationalis propter doctrinam: Moralis propter usum. Et quoniam homo ita procreatus a Deo est, ut per id,quod in ipso prccellit,attingat ad id, quod cunctis excellit: per huiusmodi tripartitam scientiam attingit ad uniun,verum,optimum Deu, sine quo nulla natura subsistit, nulla doctrina instruit, nullus usus expedit. Sunt itaque
12쪽
De vera philos, phiala Eb. XII. i 3
A que ex D. August. sententia hae tres partes Philosophiae, tres veluti gradus, quibus persectE sapiens aspirante caelesti aura, summa petit, de ad Dei sim timidine propius
euadidita Mein quoq; apposite quis dixerit tria dona singularia,quibus liu mane mentes ad exemplum caelellis Hierarchis illuminantur, purgantur, perficiuntur. Eminueto Dialectiea dum artificio disserendi vera a falsis distinguit, animum assula luce veritatis illustrat:Moralis Philosophia,dum mores componit, & vitioru fibras euellit, purgat: Naturalis,dum altiori abditarum rerum intelligentia, mentem exornat, perdicit: Alias ad hanc rem adumbrandam similitudines,ac rationes habes apud Philone Iudaeum in lib. de Agricultura,& Laertium in Zenone Cittim. Vide etiam Plotinum lib. 3. Enneadis I. de triplici ascensu ad mundum intelligibilem. Posterior Philosophiae distributio est, qua Philosophia non uniuersa, sed ea tantus quae in contemplatione posita ell, diuiditur. Videlicet in Metaphysicam, Physiologiam, & Mathematicas disciplinas .
Origo Philosephra, in trumentaque nosmaearum rerum homim comta a Deo. Cap. IIII.
NAturale homini desiderium ad sciendum a Deo inditum est,quod omnes sen
timus, Philosophique ipsi saepe inculcarunt. Sed & Parenti nostro, una cusciendi desiderio, rerum species permultas suisse in animo contignatas, ut pro quaque quamq; earum naturam uocaret, Divinum testimonium extat , ipsaque pet manus tradita Diuina historia, quam& firmarunt oraculorum, & miraculorum C euentus, ceteraque illa de quibus dictum est, cum de Diuina ipsa historia egimus. Iam homini cum frustra inditum sitisset desiderium,ni modus accessisset, quo ueri. ratem potuisset attingere, Deus ipse initio organa, & facultates tum corpori, tum ammo inscii it mira,& tanto digna opifice,cuius ad imaginem,&similitudinum conduti sumus, sicut initio Sescet nostrς B bliothecs diximus Atquae praeter obiectu dure est materiam indagandam,& media, qus concurrui ad cognitionem, ut lux ad oeullain ad corpus animale extrinsecus attinciar, sunt Se si Auditus, Visus, 3 haetiis, Luctus, Tactiis, quorum organa totidem,aure oculi,nares, palatum, & lingua, ua illi . l': L iii NAdiecit Deus interiorem sensum, iquo sese colligerent exteriores Sensiis,msi aliunde prohiberentur. Uidelicet ad interiorem illam seu vim, seu facultatem, quae dici. D tu i communis seo sus, Senseri hoc est,qus vocamus organa sensuum,transuehunt, ea qus sentiunt . Itaque in Communi sensu vis animalis incipit operari. Addita est Phantasia, in qua imagines excitant uncorum,quae sensu comprehendimus. Hinc veto intellectualium rerum intellectitatis formatur conceptio, cum res incorporeae non habeant corporum dimensiones, quibus sima ulacra perficiuntur. Phantasiam sequi. tur Aestimatio, quaeque iudicium interius dicitur: Hoc enim comprehensiones it. is, quas diximus, iud irantur quales sint simpliciter,nem PE citra disci irsum,uel ratiocinationem, distinistione tantum facta reali, quem ad gradum tantummodo praestantia cognitionis brutorum alcendit: Ad Aestimationem accessit in homine Cogitatio, quam Grsei διάνοιαν, aliqui autem superius vocavere Iudiciun et hoc enim percepisi magines ad examen, iudiciuinque reuocantur discursus, atque ita pro simulacrorum E varietate, & quasi ex sena maria rerum collatione opiniones variς oriuntur. Post Cogitationem est Ratio, seu Cosultatio serja,qua plura ad deliberandum de una re hinc, ill hine colliguntur. Rationem sequitur Intellectus, dum vera determinatio fit post Ratiocinationem: iccirco in eo quies cogitationis mentis, scientiaque indubitata. Hi igitur modi sunt. quibus res obiectς sensibus, ac menti iunguntur. Neque vero hic nunc agimus de cogi viti me Diuinitus tradita, qusue non egra aut ratiocinio, aut arte ad certitudinis probationem, sed fide, aut reuelatione: verum de Rationali,in qua etsi organa senseum usque ad pstimationem seruiunt, anima tamen ii ominis sola in reli
quis negotiatur, disquirit, & statuit.
o. i Bibl. Selectae Sectio Secunda. B C
3 c. caelesti Hierarcha quam expliaeat D. Tho.
tath. I. Adamo speetes multas fuisse inania inci eonsigna
Sensus a Communis sensus. Senlotia. Phantas a. Aestimatio . Cogitatio ratio. Intellectus .
13쪽
Cur non eandem Methodum omnes .idhibuertnI eidem verisauperquirendae in lir Aeaedem omnibus insita sint scultates. Cap. V. qET humanum quidem genus facultatibus hisce a Deo collatis in sapientiae stu
dio usum rectissim Esuisset, nisi aciem mentis retudisset labes illa peccati,quae a primis eontracta parentibus,nostram hanc uniuersam massam infeci quae liis postea scelerum maculis cumulata caecitatem auxit, ut in sumini momenti rinuri
qui eminere visi sunt, hi quoque grauissimo sint lapsi .iAlij ver5 diligentius in eruenda veritate connixi, etsi originale hoc damnum ignorantes, inde non petiuerunt antidotum, a quo uno tanquam a verissima luce,& Dei sapientia venenum illud damni erat tollendum: clim iamen varia instrumcnta naturalis ingenii lumine ad verum
indagandum adhibuissent, famam est, ut methodum sibi penε quisque sterneret , qua
tanquam breuiore compendio, se eo peruenturum speraret. BSed & varia, neque constans haec suit; cum ne ipso quidem naturae ductu,aut indito unicuique lumine rem uteretur. Verissimum ii emph est, quod cordatus vir scri-I Viu ptum reliquit, ad uerum consequendum sic semina menti nostrae naturaliter indita ritiori. I suisse, quemadmodum oculo vis ad colorem aspiciendum, siue alijs sensibus ad pro teua pulcber pria obiecta discenda . Ucrorum autem sunt nobis naturaliter ingente informatio- nes, atque anticipationes,non falsonim: Et uerum est omnibus ad cognoscendum expositum non falsum, nempε a vero,& uerorum opifice. Quapropter quae vera. asso Verum i v qutinui , ad ea nature face deducimur: quae non assequimur, in ijs naturae destituimur ocum opis lumine,quae porro falsa pro veris colligimus ratione aliqua probabili, in ijs sallimurce. densitate tenebrarum, aut sallaci aliqua luee simili uerae; unde etiam ueri fimilia
tu ζ 4 . nominantur. Falsae ergo de Philosophorum, & Aristotes is ipsius opiniones ali- e
1 tendendunt, quae non ad lucem sunt naturae sumptae, quae neminem decipit, sed ad tenebras, i. i. '' '- imaginein aliquam lucis copiosam di quemadmodum qus oculis verE cernit , ex naturn luce cernit: qus uero ficta, Ze simulata pro sodidis , & veris cernit, ea ex fraude & deceptione quadam cernit, quae fit quidem in naturae luce, nota tamen ex earpis luce. sed ex rebus interiectis luci. Sic cum ramum integrum uideor, mihi intueri in aqua fractum, ea uisio non ex luce naturae , sed ex deceptione oculi propter medium geminuin quod est contra lucem natui, eamque deceptionem corrinou de ipi l git animus. Sic cum Aristoteles argumento aliquo sallitur, non cum decipit nati i ratis splendor, sed imbecillitas ingenij, quς ex plagis argumenti explicare sirin praesens non ualci; extricabitur, ubi propius erit admota lux, maiore studio, attentione, die ipsa, monitu cuiusquam, aut doctrina,vel ipse adeo regula fidei. Non ergo lucis tana turs copia quem quain sallit, sed inopia. Et haec quidem vives. Peccati suta Cum uem humanis mentibus, quibus imaginem suam Deus impressit, quatenus hi iM-ςm in gratie communicatione sita est, subtrachim sit antea, &xero identidem subtrahatur plurimum lucis, quotiescunque in sordes peccatorum qi tanto magis in lisrese Se' in perfidiam sese immergunt, vix ut denique Atheismum plures evadant: deinceps autem, ut ista non essensi humanae tamen acies mentis hebes sit ipsa per se, ut ad tu men tanti solis, quantus est ueritas, caliget ingeniaque nostra angusta sint; atque infirma iudicia, & sallaces selisus , pr sertim, si caelesti lumine destituta altius tententi obtutum attollere, quam par sit: propterea saepὸ fallimur, facilitatibusque a Dcoeoti Mes. A aE l xi, abu Iimur. Quare maxime expediret, ut qui ueram Philosophiam doctu nasus bese ρει set, is Theologiain primo didicisso, ex qua tanquam E silice illud excuterer lumen, ETuςDlogus . quod Deo non mentiente,ac reuelate nixum,omnem excludit dubitationem- Quam sacem qui tibi non praetulere: uol, si qui prstitierunt ad tempus; mox tame proprium secuti sunt sensum, ij in dcnsistimas salebras impegerunt, ex quibus eluctari nullat Vnde error nus potu NE. Opti indui delicet ponebant: at, qus assiimebant pessime, pessime quom colligio iit. Quare cum pugnantia, de ασματα ex nutantibus principiis pluri a d . ' exclusissent potitus quam conclusissent, faeda illa ueritatis ignoratio e λυχεδ, Amo λυγνι - ἐτεροδδασκαλu σοι quemadmodum dixit Eusebius hoc est, multas scissit , ras habens, ac plurium parcns opinionum,atq; aliena,& extranea docens inuolui t Maedum, qus non ueritatis partum, sed erroris abortum, ac monstra peruersissima edidit.
14쪽
BDe vera philosophia. Lib. XII. Is
Porro cum,antequam Christus apud nos celestem suam scholam aperiret, tantum non extinctae essent communes illae notiones, ex quibus ipsae etiam gentes, quae scriptam Moysis legem non acceperant, ipsi sibi erant lex; factumque esset, ut ipse tandem expectatus omnibus Gentibus appareret, qui ostium, via,veritas, vita, Mundi ignorationem excuteret, conscientiae pristinam restitueret libertatem, Academ ijs liquidissimam veritatem,& sapientiam commostraret, totque excitaret agmina uerorum sapientum,qui sicut arena maris,essicerent, ut vel pueruli, qui etiamnum balbutiunt, efferrent maxima illa mysteria,quorum quae videntur esse minima,ne ij quide, qui Diuini habiti sunt Philosophi audire. vel percipere potuerunt; propterea non minimum, sed totum in eo situm est, ut Philosophantium animi interiore aliqua Christianae Philosophiae notitia,& amore in i plo aditu imbuantur, quam saltem,li. cet summatim, solidὸ tamen concipiant.
Ventaus a Deo νeuriata neces aspraeter lumen π.rturale, quo rerum tentatem P losephiae lauaeum venar-ur. Cap. V L.
AT constabit adhuc liquidius, unde errores contra veram Philosophiam enati sunt, s reuelatae alicuius a Deo cognitionis necessitate in planius ostenderimus. Et sapientes quidem eandem necessitatem monstrant ex hominis fine, & medijs, quae ad hunc serunt, sine quibus non solum manca felicitas est, sed mutila quoque ea rerum notitia, quae totum hominem maximὸ perficit. Ea causa fuit, cur humani Philosophi uix de alterius vitae fine,deque bono increato,ae supernatu, rati loquuti snt: nisil vero de ratione eius consequendi: Nil,quo pacto separata anima iterum cum suo corpore iungenda sit,ut uniuersus homo beetur: Nil item,cumam corpori adiungenda sit, mortali ne,an immortali. Minii ad vero omnium, ubinam futurus sit homo, quamve assecuturus selieitatem: si enim in hoc mundo, ecquae felicitas erit, ubi tot inter sese pugnant, e obstant impedimenta λ si supra caelum,quo pacto illuc peruadet, aut illic permanebit pCum autem per humanas actiones liberas ex cognitione,consilio,de clectione profectas, homini ad ipsum finem tendendum sit, san δ finis ipse noscendus est, qui cumst supernaturalis, nequit nisi reuelatione eognosci. A seculo inquit Esaias) non audierunt, neque auribus terceperant, oculus non vidit, Deus absque te, quae praeparasti expectantibus te. Uidelicet,neque solus naturae impetus, ae lumen et neque actiones quatenus sunt merE narurales, ad id,quod supra naturam cst, euehunt sominem 'Pra
stitit hoc nobis ille qui lucem alteram per fidem, gratiamque substantis animae nostrae insedit, qua cum eo ad verissima felicitatem peruenire possemus. Quod prectarὰ Ioannes Picus Mirandulanus in Proὸmio libri septimi Heptapli tractauit, dignis- sinum lectu antequam in Philosophiae studia pes inseratur. His autem net bis se
inonem sutim concludit. Ad hanc fluitatem Rellio nospromouet, Hrigis, o impelait, quemadmeaeum ad Naturalem duce utimur Philosephia. Quod sinatura rudimentum es Gratiae, utique o Phiso- sphra inchoatu es Rese onis, neque es Philos Ua,quae a Religione hommem smouet Idem Mys rationibus probatuν , Ur obiecta refiguntur. Cap. VII.
SEd & alii hoc ipsum alijs rationibus accurath monstrarunt, quippe quibus suit indubitatum, si ii,qui Philosophiam docent suerint hae uerissime Philosophiet
parte imbuti, suturum, ut Auditores suos ad summa in Dei gloriam, Rerumque publicarum utilitatem informent: Sin minus, tot essiciant Hydras, quot hacte. nus incredibili Ecclesiae damno ex Plutosophia prauEpra lecta, extiterunt. Sic aute in Ex fine suP- unus ε nostris. Sanὸ voluntatem constat non esse magis potentem quam lit intcllς-: 'ii 4 ἡ-ἡ eius, eamque non mile solam velle essicaciter talem finem, sed egere auxilio super. te illo su- naturali, sicut finis est funernaturalis. In quam sententiam extant aduersus Pola- .
gmiapud August. Epistolae 9o. 9 I. se. 93. Eget igitur Intellectus quoq; aliqua super. Deo reuela- naturali cognitione a Deo reuelata: si quidem no minus respectu illius, quam respectu υ, ως*x voluntatis finis ille est supernaturalis. Illud et coplitur sateri cognitione finis qua homo actiones suas dirises tedit in ipsum, habere esse certii, stath,& oibus hoibus coem. '
Bibl. Selecta Sectio Secunda. B a Vi
In quot amstum sit in primis philosophamium
itudium. Necessitas reuelati6is Di. uinae unde.
philosophigentium inqui splane elingues, ti
15쪽
Vt enim finem toti speciei propositum oportet esse ab omnibus eius indiuiduis parti Acipabilem, ita cognitionem illius necesse cst inesse omnibus,& ideo esse certam,& statani, ut sit omnibus communis,alioquin a finis consecutione aberrarent homines sp ut cogni- pissime. Cognitio omnis philosophica,& naturali studio parta,de Deo praesertim , ΗΡ' non est certa, nec communis, sed de perpaucorum hominum, & erroribus plurimis co&' is,ilii: taminata: immo eam illi pauci non nisi plurimo tempore sibi comparant . Ita fieret sus PMN ut paucissi inorum esset felicitas nec homines rudes,& ad scientias minus idonei, qui
seisim o est ve citius ex hac vita migrarent, possent ad eam peruenire . Conficitur ergo, opus certa, n esse reuelata sinis cognitione, luar & erit certa,& ea quilibct homo a Deo instructus, DEL,' qimi, poterit tacit E finem obtinere, si uelit. Praeterea, iraturali ratione satis colligitur, Deueas. csseens infinitum illimitatu, independens,actum purum. Cum enim sit primum cias,i: Eodniti, non ab alio productum, necesse est, ut sit ens percilentiam, & ideo illimitatum & Bnis certa ib infinitum persectione, ac proinde etiam potentia agendi, nam potentia uel est ipsa Eis ui ..ε' essentia, Vzi consequitur essentiam. Si ergo haec est natura Dei,deducitur necessario esIe necessa plurima esse in Deo, quae nati irs lumine assequi non possimus. In teste sitas namque, j- 'Abisa qui comprchendit omnia,quae sunt in aliqua re,comprehendit etiam illius essentiam: DEMeJ en, humanus vero intellectus, quia est creatus,& ideo limitatus de infinitus,illimitatam infiniiv Dei essentiam, & infinitas eius persectiones quomodo comprehendet Praesertim in i iiii '', quod non potest Deum cognoscere,ni si ex rebus ab eo effectis, qui est communis moinde pendςΠ diis veniendi in cognitionem causarum nobis ignotatum . Atqui nullus est effectus, cisti eiust ncc potest esse, qui Diuinam persectionem, & uirtutem adaequet, quoniam nihil sa- uelationis etiam est a Deo, nec fieri potest, quod vel infinitas eius persectiones contineat sestet
u est Ei enim Deus) vel sit ita perscctum, ut aliud persectius fieri nequeat: si ergo in nullo esse Ceffoctis co- ctu potest esse omnis persectio Diuina, aut fieri non potest, quidquid Deus potest se.g00iς pq cere, ex nullo omnino effectu cognosci possunt ea Oinnia,qus sunt in Deo, vel in pluNullus pol rimis est opus reuelatione.
otii hiri Denique intellectum non negabunt, eo plura cognoscere,quis est persectior; An-
. , uicti ds gelicumque intellectum humano esse persectiorem; Diuinum autem Angelico esse quς superiorem, nullo negotio probatur, si qui sorte ex ipsis negauerint. Sed quia latcntur omnes esse humano saltem persectiorem, dabunt etiam, cum plura cognoscere, quae nos non possimus naturali lumine assequi ..Si uerb non cognoscit, nisi intuendo seipsum, multa igitur sunt in eius essentia, que a nobis cognosci nequeunt, & ab eo possunt nobis ostendi. Quς qui non credat, eo quod ipse non assequatur, non mi ,
. nus insaniat, quam desiperet quispiam idiota, qui falsa diceret ea, qtis a sapientissi- Dmis Philosophis proponuntur, propterea quod ea ipse non percipiat. His potissi mum rationibus probamus Philosophis scientiam hanc reuelatam. Moysis Bbra de Mundi principjs cur ante Philosephiae nudium
Moyses O Vi ergo micam salis in pectore habuerit, si Diuina manu, ex qua mentem a moranocti. cepimus, duci recta per ampla naturae spatia voluerit, Moysem primo sciat pimum p ordinat Θ, ac uere proni piisse, qus a Deo acceperat de ortu Mundi , de Deo,ME rimia, Auctore, lepi incipijs Mundanarum rerum,de Chao, Se Abysso,de tenebris,de aquis, Philosopbo de arida, de herbis, de plantis, de Sole, Luna, Syderibus de animalibus de homne,&ς'g'' ως' anima intellistente, de Angelis, de diluuio, de Gigantibus,de turri Babelis delingua - EGen. ix.6. . ruin diuisit, ne, ac dispersione gentium, deque cci cris, que postea Diuinus preco Deo
iis , asilani reliquit Mundo ad certam ueritatis semita tuto terendam. Et Patres quidelia vita cum omni auxi qui tale cuicerunt, non Diuinae solum, & Ecclesiastica', uerum eo H φρυθ t ia in humanae,ac naturalis seu historis, siue Philosophis Moysem fuisse primum Scri ,-ZVia eis, ptorem, ex quo reliqui hauserint, qus si ablimiora & meliora suis libris inseruerunt, . vel adeo ueteres illi,quos Aristoteles Theologos uocat, vel e successere Philosophi, . qui sane quanto magis a Moy sis principijs rccesserunt, tanto turpius in auia progres-M . ν- si, de re ut inquit Apostolus) discentes, numIuam ad veritatis scientiam flexum
2r A. i. x N. Porro qua in scribendo Moyses usus est Methodo, ea maximὸ idonea fuit lim
16쪽
De vera philosophia. Lib. XII. I
P, minum raptul: quam mirati prisci illi, Graeci,& Latini, Harbraei item,mo penE con Moysi, Me sensu, omnes tantum scriptorem Ideam fuisse recth scribendi de natura monstramur, Philo, Origenes, Basilius, Theodoretus, Apollinarius, Didymus, Diodorus, Seue- ν'ui. rus, Eusebius, Iosephus, Chrysostomus,Gennadius, Procopius Gaasus, Ambrosius, Noum Idea Augustinus, Strabus,Beda, Remigius,Thomas, Albertus, Aegydius, praeter recentio- ἔοῦ Η:o Tes, quorum nomina posuimus,ubi de Genesi loquentes,Catalogum plurium in eam Interpretum in Apparatu .cro adiecimus. Ac sanε illud admiratione dignissimum Moyses sio est, quod nunquam ille deflectat obtutum, aut calamum a Deo. Si quid enim creatur, si quid producitur, si quid ornatur, si quid perficitur, si quid plectitur, si quid prs ium, μα-
mio afficitur, si quid futurarum p dicitur rerum, siquid impletur, si quid denique, uΠ μ υς. vel legum, vel Religionis, vel praeliorum, vel viistoriarum statuitur, id omne ad Deud refert; memor non naturae, non casui, non syderibus,non partibus integrantibus hoc quod cernimus totum,verum ipsi in primis opifici, Architecto, Patri luminum, cat isque effectrici, intento animo esse tribuendum,mox ordinate ad alia descend θ dum. Praeter id autem, quod alij hae de Diuinae Philosophie Methodo utilissime scripse , is hi Grunt, extant Augustini Steuchi Eugubini de Philosophia libri decem, uers indices Austuli tui Philosophiae, ac pietatis. Eos si quis percurrerit,antequam Philolophicos Gentiliulibros tracter, habebit unde mentem pascat eruditione, scalaque sapientum pene Om Ohia optimi. nium, qui olim celebriores suerint, hauriat, ut deinceps firmiores progressi is sistat in Philosophiae stud ijs, Libros autem eiusdem Eugubini, si quis prae illorum magnitudine non ita omnes perlegerit, certh capita cuiusque prefixa operi,obsecro, legat, ut suo quaeque loco cum Aristotelis Philosophicos libros euoluerit, sciat que cum qui-C bus conserenda sint, ac non tam illius,quam reliquorum Ethnicorum Philosophorii Iapsus antiquissima veritatis censura, & luce corrigere. Sed & idem Eugubinus li- γ' - ,:.ihruscipsit de Cosmopaeia,in quo prster pauca, in quibus distenti t ab alijs qus qui u siduehi cos. Pererius noster suis in Genesim Commentarijs,& Sixtus Senensis ante Pererium do mopaeia.cte notauit interdum appositε ostendit, qus iacienda sint in humane Philosophie
sudio iundamenta E Diuinis a Moyse relictis monumentis. At & plurima alia sunt, quς non nisi consummato hoc seculo cognoscentur, tum enim arcana pandentur, Mundique constitutio cernetur, S: Angelorum, ac Dei linsius liquidior administratio, tu cuiusque Naturet numeri, mensuri, de pondera: Vires inquam, deserina, atque rationes uirium, & formarum, ut si hic in Terris Aeademias celebriores expetimus, ubi non exiguo sudore exigua discamus, de quantum expeD tenda est,Caelestis illa Schola,ubi mentes plenis sapientiae haustibus satiabuntur .E Sanctis S sdis petenda Ratu sudiorum Philosep .. p. IX.
AT de illud maximi momenti est, quod S nodi spiritu sancto amatae hae de
re tradiderunt. Nam & propterea Lateranensis grauissime, his quae se
quuntur, verbis ita decreuit. Cum vera m vero minime contradu t, emnem V Doctriti
seruo ini veritati illuminatae fidei contrariam omnium salsam esse definimus ,& ut aliter dogmatizare non liceat, districtius inhibemus, omnibusque huiusmodi errin hii abbiniaris assertionibus inli rentes, velut damnatissimas hsreses seminantes, per omnia ut G H. detestabiles, de abominabiles Hrreticos, & infideles, Catholicam fidem labefactan-E tes, vitandos,& puniendos sere, decernimus. Insuper, omnibus,3e singulis Plutosophis, in Uniuersitatibus studiorum generalium,& alibi publicε Iegentibus, distile Epr ipiendo mandamus, ut cum Philosophorum principia, aut conclusiones, in qui- philosophibus a recta fide deuiare noscuntur,auditoribus suis legerint, seu explanaverint, quale hoc de Anims immortalitate, aut unitate, Mundi sternitate, ac alia huiusmodi, te- fiddin notitineantui eisdem veritatem Religionis Christians omni conatu manifestam facere,&persuadendo pro posse, docere, ae omni studio huiusmodi Philosophorum argumen tum isosueta,cum omnia soli ibilia existant, pro viribus excludere,atque resoluere. N. Subdit autem eadem Synodus.. Et eum non sinciat aliquando tribulorum radices priscindere, nisi Se ut iterumtyibl. Selem Sectio Secunda. B 3 pullulent
17쪽
. . . pullulem, funditus euellere, ac corum semina, originalisque causas,unde ficile otii . i. α . . tur, remouere, clim praecipue humanae Philosophiae studia diuturna, quam Deus, 2-
, αkii Lundum vexbM' A postoli, euacuauit, & stultam secit, absque Diuinae sapientiae n.
misi uiaui dimento, Rique sine reuciatae veritatis lunaine, in errorem quandoque magis indu-uit. cunt, quam in veritatis elucidationem. Ad tollendam omnem in praurusiis errandi occasio tu, hac salutari constitutione ordinamus, & statuimus, ne quisquam de cetero, in sacris ordinibus cluastitutus secularis, vel regularis, aut alias ad illos a iure
philolaphiae aretatus, in studijs generalibus, vel alibi publice audiendo, Philosophiae aut Poetis 4 ἡMI stud ijs, Ultra quinquennium post Grammaticam, & Dialecticam, sine aliquo studio tenetalibui Theologiae, aut lucis Pontificii incumbat: Veium dicto exacto quinquennio, si illis B. Ais i. ἡ ' studiis i sudare Volucrit, liberum sit ei, dum tamen timui, aut Theologiae, aut Sacris Canonibus operam nauauerit, ut in his sanctis,& utilibus prosessionibus Sacerdotes 1hne , tali Domini inueniant, unde infectas Philosophiae, & Poesis radices purgare, & sanare,,r in lς Πt, ExhOS Cano τε per ordinari locorum, ubi generalia studia vigent, &n Rectores Vniuersitatis eoru indem Istudiorum, singujis annis in principio studii,in virdo purgan- tute sanctae obedientiae publicari mandamus. vi.is..hc, enim & Viennensis Syn iis, & reliqui Patres hoc ipsum genus praecautionis synodus od diligenter persecuti sunt, quod & ipsi vidissent, quam prsposterὸ Antiquitas Mundu,Σ si 1 admirabatur, cuin in hunc vires amoris, & metuis conuerteret, opificis eius oblita, datu seula cuius ad notitiam in animos insinuandam, cum Mundus ipse aptissimum sit instrumerix tum, eo ipso Mundo ad dccutiendum de capite tanti Regis diadema perditE abuteretur. Et alii venenum originalis peccati ignorantes' quod supra innuimus Deum aliquem corporearum rerum, nempe Mali unum, Boni alterum auctorem conititu runt. Quare qui visus est initio in eorum mentibus error sitisse minimus, in prostes , ius actus est maximus. V ta
Nosse dis et aridis rari phorum opinionibus Vtilitas,incauID. Cap.
AT notitia variarum opinionum, quae adiuersis Philosophis allatae sunt,vitri,& copiam suppeditat, qua probabilius de omni proposita re disseratur. Id
vero probabile est, quod videtur aut omnibus,aut pluribus sapientibus, aut adeo viai, qui sit eximius. Ea prima utilitas est,quod inde dissicultates apparent, quae in ea relatent. Contrariorum enim demonstrationes inquit Aristoteles) dubitationes sunt de contrariis.1.de Caelo icae tu Io I.&lib. 3. Metaphysi s. DSane, quod ille met ait, Qui quaerunt, nisi primo dubitent, sunt eorum similes qui ignorant, quonam ire oporteat,& adhuc neque virum inuenerint, quod quaeritur, an non, cognoscere possunt,finis enim non est manifestus; et autem qui antea dubitauerit, patefit, quae secunda utilitas existit. ui.
Accedit tertia, quod facilius assequimur, quid in ijsdem opinionibus varii, sequendii in sit, ac resjciendum; sic primo Libro de Anima textam 9. & I 3. lib. Metaphylices docet idem Aristoteles, atque item primo Ethicor. Vnusquisque enim recto iudicat, quae nouit, atque eorum bonus est iudex. quod et tertio Metaphvsees assit
Denique e tractatione, ac resutatione aliarum opinionum Sententiae Verita x i, Iustratur, & roboratur. Eadem enim opera redarguuntiit quae sunrsalία, &curialia βsint, aperitur, quamuis pluribus, & quidem magnis Philosophis secus sterit visum Sic idem Aristoteles libro 7. Ethici p. vltimo. Nimirum, oppost Muria seposita magιSClucescunt. i Quae cum ita sint, eae tamen cautiones sunt adhibendae quas umi nisque percupiet, qui p legerit Plutarchum, De Placitis philosophorum: Franciscum Picum in sexto libro De Examine vanitatis Doctrinae gentium ,& Ueritatis Christianae: Michaelem Medinam De reela inDeum fide, nempe de verorum Magistrorum si nisprimo, & secundo, quae huc quadan tenus iaciunt rIo. Baptistam Crispi im in primo
iuuinario de Philosophis caute lesudis,de quo Viro, paullo post usus est dicendum.
18쪽
De vera Philosophia. Lib. XII. is
Interea disquirendis varijs opinionibus stinum illud inijeiatur, quod ex Augustino senistissim S: perspicacissilio ad Dioscorum habetulis. Quid enim ait) nobis est propter desensionem Christianae Religionis, quaercre,quid senserit Anaximenes,&olim sopitas lites inani curiositate re quere t Quid inquam Democritus, Epicu-nis, Parmenides, & Mclissus, alijque similes huius farinae philosophi senserint, quorum doctrina erroribus Naturae,& rationi contrarijs plena fuit ZPorro cum Diogenes Laertius,& Euna pius de Philosophis scripserint,non erit ab re si semel praecurrantur, licet Ethnici fuerint: Ac de Diogene Laertio nos alibi, de Eunapio autem quae huc adijcientur, lector accipe. De Eunapio, O atos qui de Vitis Philosiphorum Friberunt. Cap. XI. Vnapius Sardianus Graecὸ scripsit de Vitis Philosophorum, & Sophistarum, quem Latinὸ vertit Hadrianus Iimius Hornanus, additis castigationibus in Eunapium Graecum,ad finem ipsius Graeci Codicis. Sed Hadrianus Iimius inter Auctores primae clasiis prohibitus est in Romano Indice . Prodij tautem Antuer. piae ex ossicina Christophori Plantini anno millesimo quingentesimo sexagesimo octauo: piaefixa Epistola cum Acrostichide, qui utraque eradenda est. De ipso autem Eunapio,quaedam prsnoscenda sunt, nequis incautius illum verset, aut legat. Et quide, ut Chris anthi falli Idolorum Antistitis filius, sic & ipse Christianis suit
maximὰ insensus. Medicar autem artis non obscurE peritus, vel ipsus testimonio, adeo ut etiam primum locum in eo ordine tenuerit, dum Seni Chrysanthio vena incideretur, ante qua Oribasius medicς artis fama illustris ad eu euocatus accederet. Scri- C psit & Chronologiam, siue Annales, quo opere 'sarum Historiam, ab Herodianivsque temporibus exorsus, ad sua pertexit, que serebatur extare in Veneta Bibliotheca D. Marci . Ceterum, ut Gentilium secte addictus suit,se passim se prodit, praesertim ubi Constantinum Imp. sugillat, ob euersa toto orbe salsorum Deorum sana, &ercetii Christianorum templa; rursus ubi deplorata dirutis Deorum templis, Monachos in . quos blaspheme inuehitur in sacra loca introductos, ac Martyrum, Diuorumque saetas reliquias ibi de loco sal rum Deorum eneratione haberi. Dicendi genus non Asiaticuin, sed nitidum, Sophistarum genti tunc peculiare,videtur secutus,quod reS noadumbrat, sed vivis potius coloribus exprimit, ut coram cernere videaris, conci lius tamen: adde, quod L flosculos eruditos e Poetis, Se Philosophis delibat. Porro quod D ad sui libri inscriptionem attinet, Sophistarum nomine, quod ingenti flagrauit inui dia, censentur viri quavis in arte, prssertim oratoria, egregi E docti, qui publice proseisionis molem sustinere cum laude poterant, cuiusmodi se eminc magisterij titu Jo, S: honore clari vocantur, ut Philosophi siit, quos Sapientiae Doctores Tacitus, Proselibres Fabius nuncupat. Sophisis uero liberalium artium,aut alioqui magni no
Et lisc quidem de illo, qui initio libri citat, quinam Scriptores Philosophorum historiam collegerint, inter quos Porphiriuin,& Sotionem, Philostratum Lemniu, Ammonium Aegyptium, Plutarchum, Euphratem Aegyptium, Dionem, Bithynis, Apollonium Tyansum, quem non Philosophum, sed me inter Deos, ac mortales nature participem satis temere, atque ethnice uocat. Nam . S de Philostrato Lem nio, qui Vitam Apollonij edidit, eum satis blasphemo, inquit, debuisse scribere umrius accessum Dei ad homines. Nos autem ubi de Philostrato egimus in Apparatu nostro ad Historias, diximus quid de Apollonio illo sentiendum sit, ac quomodo Satanas eo uti uoluerit, quemadmodum & Simone Mago ad eleuandam in Christum
Addit ipse Eunapius, Lucianum Samosatensem Demonactis sua state Philosophi uitam in literas protulisse. Horum autem Philosophorum Viis non sunt π , quas Diogenes Laertius sust
Sed de Hesychius Illustrius Vitas Philosophorum; nscripsi, qui additus
19쪽
est Diogeni Laertio, &Eunapio Sardiano anno a so6. A uti & Photius in sua Graeca Bibliotheca, cum aliorum aliquot Philosophorum, tum potissimum meminit vitae Pythagorae, E qua quidquid excerpsit, ibidem in t
xuit. Excerpsit autem, quae,siue ad eius educationem,siue ad dogmata,quae tradidit, Miluent, quae item sectatores ipsius tradebant. Praenosse quis qua aetate Phaosephus vixerit ante ArisDIelem, commodum esse ad Phil phsae assitum. CV. XII.
Amit Pererius noster conducere ad Philosophandum, si primo liqueat,
quoto quisque tempore Philosophus vixerit,qui vel ante Aristotelem , vel proximus illi fuerit: Id quod verissimum est. Nam ut alteram audire partem quod dici solet)ad iudici j integritatem spectat, sic fanε uni, aut unius seculi nPhilosophis haud addici, consultissimum est, praeter quam quod ea temporum noti Uulosophi tia maxime commodat conserendis Philosophis Gentilibus cum ij qui cum ante ilia MVR Ahi,' los vixissent, atque in Deum recte credidistent, de naturalibus rebus Philosophati
Ila,'sit' sunt eximi E. Thales enim Milesius, qui vetustissimus Philolaphorum est habitus,m x 'φει ς' intratri ,esimam septimam,&quinqiuagesimam quintam Olympiadem uiuit, cum tamen apud Heb os Doctissimi, Prophetaeque prsstantes floruissent , ac post Monsem, & alios, Solvmon sicut habet scriptura) omnium rerum tam caustium, quam quae seb cais sunt, cognitionem habuissis, quam Mus sapiensum huius seculi ampliorem, o ere ira Dis. Ac quidem quod pertinet ad Chronographiam duodecim ut Pererius a papellat) Clarissimorum Philosophorum, Thaletis, Pythagorae,Heraclyti, Anaxagorae, Democriti, Parmenidis, Empedoclis, Socratis, Platonis, Aristotelis, Epicuri, CZenonis Cittiti, id ipsemet Peterius tradidit capite quarto eiu idem quarti libri, eorum, quos de communibus omnium rerum naturalium principijs, & affectionibus scripsit. At multi alii postea ex titere, de quibus dicemus cum de Rlatone, atque Ari- sotele agetur. Ceterum quanti iacienda sit ad tractandam Philosophiam collatici Diuinae Philosophiae cum humana, & ratio moderata disputandi, ac quaestiones proponendi: Gentilium autem sue Et linicorum Philosephig cum Christiana Philo phia comparatio intelligant E capitibus sequentibus viri Dei amantes, suaeque sali tis,ac vere dignitatis non minus quam scientiatum studios . Coliatio Diuinae PDDAsia cum hamana δ D. Augustini Episag Ierm. ad Volusianum. Cap. XIII. I Empla, Se simulacra daemonum, ritusque sacrilegi paulatim, de alternatim secundum praedicta prophetica subuertunitur, haereses aduersus nomen Chisti, sub uelamento tamen nominis Christi, ad exercendam do strinam sanctae Religionis, sicut pNnunciata sunt, pullulant. Hec omnia sicut leguntur p
dicta, ita cernuntur impleta, atque ex his iam tot & tantis, quq restant, expectantur implenda. Quae tandem mens auida sternitatis,uitsquep sciatis breuitate perminta, contra huius Diuinae auctoritatis culmen, lumenque contendat λ Quae disputationes,qus liteis quorumlibet Philosophorum, qus leges quarumlibet Ciuitatum, duobus prsceptis, E quibus Christis dicit totam legem, Prophetasque pendere, ullo
modo sunt i5 para HDiltera Dominum Deum Iuῶ ex toto corde tuo, r ex tua anima tua, h
i. d. ., se exto mente tu es prox/-- tuum tanquam test M' Hic Phy sica, quoniam ona esuritatispis nes omnium naturarum causis in Deo Creatore sunt: Hic Ethica, quoniam uita bo- p om una &honesta non aliunde se atur, quam cum ea, qus dilipenda sunt, quemadmo-νh comthh dum diligenda sunt,diliguntur, hoc est Deus,& proximus: Hic Logica, quoniam v x ritas umenque ani iras rationalis non nisi Deus est: Hic etiam laudabilis Reipubli salus: neque enim conditur, &custoditur optima Ciuitas, nisi sundamento, & uinculo fidei, firmaeque concordis, cum bonum commune diligitur, quod summum, acu
rissimum Deus est, atq; in illo inuicem sincerissinE se diligunt homines, cum propter illuni se dili ant, cui quo animo diligunt, occultare non possunt.
20쪽
De vera Philosophia . Lib. XII. et I
Ratio quaenam in disceptando ins tuenda . CV. XIIII.
AIebat Ioannes Picus,eas disputationes prodesse,quae placido animo ad vesti
gandam, perquirendamque veritatem, priuatis in locis excercebantur; & illas obesse plurimum, quae in propatulo sine ordine fiebant ad captanda vulgi auram, atque imperitorum applausum, vixque posse seri omnino censebat, ut honoris cupidini, qua frontivagi illi disputatores exagitantur, inseparabili vinculo annexum non sit illius, cum quo disputatur, deiiderium infamiae, confusionisque lethale vulnus animae, venenumque charitatis mortiferum . Praecautio in proponendis , aut fluendis quae onibus, cum inuicem aesceptatur . CV. X V. PRaecautio autem omnis consistit in cura, & consideratione sui ipsius, rei propositae, pei sonarum quaerentium, & causarum aliquorum accidentium. Cura sui ipsius consistit, ut primum Dei opem in auxilium invocemus, vel palam , vel apud nos: deinde, ut a peccatis animam mundam, corpus ab impuris, & contaminatis actionibus, quo ad fieri poterit, liberum habeamus. Denique ut animae robur ab alijs negotijs ad opus agendum rcuocemus, & in unum, quod proponitur, intendamus omnes eius vires . Cura rei propos tae versatur, Primum, ut concipiamus eandem probξ, interrogati, vel qus stionis mentem; vel circumstantias. Deinde ut conuenienter eligamus in speculo huius artis, cellulam, in qua contineatur. Denique ut in dubijs utramque partem p rpendamus . Personarum quaerentium obseruatio versatur in cons deratione,num sint graues: ut tunc respondeatur paL .iς,& cum dcc riti decore, & conclusione accommoda: num pertinaces, quia pluribus tunc verbis respondendum: num simplices,vel rustieae, Separum eruditae, ut tunc simplici solutione cum ratione quadam ex natura deprompta fiat satis: num docte,& bonis disciplinis imbutae, ut tunc maximE locis ab auctoritate traductis, ornamentum sumat ratio.
In causis accidentalibus considerandum an quod proponitur, sit satis cogndum, vel decisum: sit vanum, & sutile: si parui momenti, si supra mentis humanae noti nem: nam in his lassicit simplicibus simplici negatione , vel assirmatione respon. dere. Deinde perpendendς caulae, & occasiones, cur fiat,& tempus, in quo fit inquisitio. Num quidem quis ad experiendas vires ingenij, quaerat: ut tunc totis i.eruis , qualis sis doceas: An vero tantum tua desideretur sententia: tunc enim breuiter, sed appositε, & cum ratione respondere melius opinor quae sentis Quod si dubia,& utrinque probabilis uideatur res, utramque propones sententiam: demum,quam eligas, rutioni bus firmabis, & aduersam refelles.
cisco eius statiis filio. Disputatio. nes hons, di
Cura sui imsius dualis esse debea In persen is uid cons
d is nam Platoni obtecta. C P L Lura suisse Platoni uitio versa, non minus ab iis,qui hoc seculo vix ' runt, quam ab antiquis, certissimum est: sed & contra a plurib.mul tum fuisse tributum, nemo in historijs versatus, aut literis tinctus ignorat. Quare partis utriusque sententias expendere,non mediocrem afferret lucem ad Platonicae Philosophiae abusum a recto verae Philosophiae via cxcernendum. Eum igitur tamquam omnium hΞreticorum condimentarium uocat Tertullianus, Tmul lib.
eius alioquin sectator. Sed & alij putant doctritum uiri incertam e sine Methodo,