Philosophiae naturalis adversus Aristotelem libri 12

21쪽

eius errata dissimulemus.

Dissimulant tamen huius temporis plurimi viri doctissimi nec enim iam nobis de Prioribus sermo de quibus actum est

dissimulant, inquam, S ita dissimulant, ut non modo non deserant Aristotelem, vel saltem eius errata impugncnt, aut patefaciant; sed in omnibus quoad pollunt, tue

antur. . .

Quid facianr pro strentur Aristotelem, docendus, cxplicandus, defendendus, in eo mordicus inhaerendum vel ubi urge-hunt rationes in contrarium, diuerticula quaerenda unde aliquid dicant,nc prorsus obmutuisse, ideantur. Interea quae plurimum afficit viva vox Praeceptoris, si quae sint Errorum semina in animis discipulorum spargit, d irrigat , dcfouet; donec tam altas figant radices, ut eas postpa nulla vi rationis cucllac Tantam quippe vim habet in animis iuuenilibus,alictuus opinionis anticipatio;praesertim quam magistri docti,grauisque fulciat authoritas. Vt non mirum sit cos, qui ex hoc luto prodierunt, cum inde turbidum, impcditumque habeant iudicium, nefas putent de Aristotelis doctrina dubitare,ac

tanquam compertam habeant, tam acres

inca defendenda se praebeant. Horum

22쪽

n moremur Iudicium iudices sint qui patroni qui quas ex officio per fas nefas Aristotclem defendantiquos nullis ra-

Iron tam ma Chinis moueas, nullis errorum monstris deterreas 'Dmnia Viripi per summam religionem tolerant, se dere philosophica optime meritos rati si subterfugia inueniant, quo Aristotelis copia prcsiae se recipiant tanti si per respiraturae. Quo enim se vertan revel auem adeant Aristotele relicto Perierunt

Veterum scripta, paucaque extant Corum

fiagmenta in libris potissimum Aristotclis

dispersa Et quidem prout eXponunturi ita senantia , ut febricitantium somnia videantur. Qua enim fide putas caretulit Aristoteles 3 Et adhuc mirum si Aristoteli tam pertinaciter adhaereant Quem alium sequantur Aduerte animum Lector, S vide quo iure Aristoteles in philosophia obtinuerit principatum, quo iure eundem conseruet, ut securus regnet Q Iemadmodum enim solo Celoqtreiicco plantae atque arbuscu'he,ubi non est copiis icci melioris, quemuis humorem obuium sugunt , quem in suam naturam conuertant ita postquam amplissima volumina quae Veteres de re-xuna Naturalium causis proprietatibusque

23쪽

eonscripserant, perierunt homines huius scientiae auidi, quod non esset quo famem

explerent, obiecta liqc fercula deuorarunt, non discern cre valentes initio quae noxia bonis immixta celabantur. Neque enim semper quae meliora sunt, aut Veriora, citius eliguntur, sed plerumque verisimilia, quae falsa vere speciem habent, incautos suo splendor decipiunt. Huic vero rei parumne contuliste putas nomen Alexandri Magni, citius Aristoteles fuerat institutor quantam magistro tantus discipulus opinionem conciliauit'

Quia quam non egebant Alexandri gratia libri Aristotelis quos satis superquα commendabat non modo meliorum, sed peiorum inopia. Pauci supererant Platonis libri pauca; extremisque digitis tacta de rebu staturalibus continentes. Enimvero quid illud est, quod in Timaeo Plato scripsit , ad ea quae Aristoteles octo libris physicorum , libris de Caeso , de meteoris, libro problematum , libris de anima degeneratione B eorruptiones de iuuentiu vi senectute, de respiratione, de sensui sensili, de memoria S reminiscentia , de bmmo de vigilia , de insbmniis: de diuinatione per somnium, de historia

animam

24쪽

ctos arritunc in i dimantium, de eorum partibus, de eorundem motu, de eorum denique incessu, magnis voluminibus fuse , copiosequα

contexuit

Mirum si in tanta huius scientiae penuria homines famelici, sciendi auid illimi hosce libros, tanquam cibos obie-

puerunt orarentur errata

lis incognita quae etiamnum retecta dissimulanta Quem enim alium sequantur Z Antequam vero cognitus esset Aristoteles, Assertorum multitudinci stipatus regnauit. Attendant illi, qui nos hac multitudino tanquam instructa acie terrere Volunt, Vndenam creuerit haec multitudo. Quaeris Unde Creuerit,cum de stultus qui oblatum Aristotelem rececisset,in iniustus qui incognitum condemnasset,&leuis qui in tu dicando properasset Quid quaeso tunc audiuisset Vide quid agas, non capi eius mentem , res est abstrusa , rimarcisensum eius , confer locum cum loco; audi Aristotelem seipsum alibi cxplicantem , vide quid ali hac de re sentiant. Non haec tunc valuissent, quae etiamnum vim habent,ubi toties doctorum Calculo huius doctrinae vanitas reiecta est udaaeris , cur eam docti non deseruerunt,

25쪽

cgmalia non esset: haec iam mentes homianum occupasset, sacrum esset nomen Aristotelisci multitudinis iudicium praeualearet Q a id quod, ut fit, alij inuidia moti,alij repugnandi libidine impulsi, alij ostentationis cupidine pellecti semelioribus, ac sanioribus opponerent ingeniis ' 'id quod nec inter probos singulis omnia paterent, Vt non mirum sit, si non omnia placerent; sed prout sunt hominum ingenia, diuersis diuersa probarentur Et, quod omnium est validi stimum, quid quod nullia hyessent authores quos relicto Aristotele sequerentur Quaerisne quid veritatis inquisitioni viam praecluserit' quaerisne quid errorum latibula tanquam Asyla quaedam sancta inuiolataque conseruari est duci

igitur magis hos errores promouit ' an casiis Zan ignorantia an vis an discordia ξ an neces litas Casus aliorum Aristotclem erexit: ignorantia suae doctrinae initio stabilivit vis multitudinis roborauit Necessitas profesibrum propugnauit , philo machia doctorum conseruauit. Ad tempus quidem conseruauit; sed crebis iactationibus tandem labefactauit donec tanquam

Hydrae capitibus, repullulantibus dubiis invarias factiones disiecti Aristotclem ipsum ut canes Acteonis misere discerpse

26쪽

mnt,ac dilaniarunt ut nihil eius manserie

integrum, quod non plures corum Vi l lacerarint, Vel dentibus contrariis in sensus contrarios distorserint.

Attamen veluti Telephus sanatus est eadem Achillis hasta qua fuerat vulner tus ita Aristoteles eorumdem professorum medicamine conualescit, quorum

dissensionum iaculis laesus est , ac pene

confectu S.

Enimuero rationem disputandi scr-uant ad hoc prorsus accommodam cum nonriti aestionibus Socraticis procedunt, quibus facile in mendacio qui uis quantumuis lubricus irretitur. Idcirco quaestiones omnes exceptis quas dialectica v cant,excludunt a lege disputationis.

Illa vero, quam seruant disputationis pal stra, Actori quidem arcta in breuis; defensori vero longari spatiosa dat presso spatium ut viam pedum videat. Adhaec

succurrunt distinctiones pene innumerae, quae licet bonae essent, iis tamen respondens facili abutitur, qui vi argumentorum pressus velut angiris in spinas, in eas se latebras coniicit. Tum quid Aduersarius nouo uti medio non de cc argumentandi peritum: Agat in distinctionem. In eam vero technam improuisam non

27쪽

praesto sunt argumenta 6 T suppetant,

tempus labitur,alius succedit pugn.iturus. Itaque ut causidici solcnt suis tergiversationibus litem prorogare, temporisquo productione aduersarium vexare quem in Irtagno sumptus coniiciunt ita hi rabulae scholares, dum talibus effugiis horas trahunt, evadunt ruboris periculum.

Quantus demum sit harum distinctionum ius hinc patet, quod cum diuersissimae sint hac in doctrina in talibet de re sententiae , multiplexque inter aut hores pugnam ulla pars sit quς harum distinctionum hil cimento non subsistat. Certatur enim non ad veritatem illustrandam, sed ad acumen ingeni j probandum. Isque magnus habetur philosophus,atque mirabilis, non qui sententiam optimam sequitur; sed qui ostentat ingenium in exponendis

conceptibus suis facile dc apertui in concertationibus subtile, argutum , in eludendis aduersari argumentis labile c

versutum.

Hinc opinionum vicissitudinssa ut quae inagno omnium consensu longo tempore regnauerit,quasi Ostracismo pulsa exulare cogatur , rutius iure Postliminij in possessi mem reuersura. Quemadmodum enim tiges, ita sententiae in hac Aristotelica

28쪽

politia abrogantur, quadam quasi Tribu

nitia potestate ., tempore suo renouantur. Ac si quae sententia diu Vera fuerit, reprobata ab aliquo nouo sed celebri philosopho falsa fiat, rursus vera futura si quis

adueniens magnae authoritatis , eius patrocinium suscipiat.

Hoc tamen prouida quadam dispensatione factum dixeris,ut quae multae, atque discrepantes de una re opiniones simul stare non possunt,vicissim teneant imperium. Alioquin cum saepenumero inter sic dissentiant Alexander Philoponus, Themistius,

Plotinus, Averroes, Avicenna,Thomas, Scotus, Nominales,Reales, Graeci, Arabes

Latini in partes dissecti contrarias, quantas procellas excitarent, si simul omnes do regno contenderent ' Parumne prospectum putas, ad sedandas has tempestates, si quemadmodum in coelo Castor, &Iollux, ita in regno Aristotelico horum philosophorum sententiae mutatis vicibus teneant principatum Parum tamen referret eiusmodi logo- machiam ingentiacumen ,ac linguae Volubilitatem ostentare,ni tales nebulae desthe ologicis, & medicis speculationibus tenebras offunderent, magno animarum, ccorporis humani damno; quas qui dissipa-

29쪽

tet opus quidem Herculeum occisis mo-stris illis opinionum quorum exores trulentoc matur ater ille fumus, non minus de humana b cietate mereatur , quam si1 peremerit monstra quibus Hercules orbem liberauit.

Verum qui sat istud peccant quidem ipsi sed necessitate peccant, vel quid agant, iudica Hanc doctrinam relinquant quam secuturi Veterum scripta non extant,s bd si extarent faetent illi quaecunque Prisci senserunt; ita ut ea vel mota stomachum faciant illis, quibus, quicquid in Aristotele putidum est, sapit. Miserum sane ut quos tanquam sapientissimos Antiquitas venerata est, eos pro stultissimis rc putent , eorumque sententias ut aniles nugas, aut sebricitantium insomnia risui habeant. Ridiculus Empedocles, delirus Democritus insanus Pythagoras, ineptus Plato, stulti quicunque alij philosbphiam professi sunt iniam diuersa fuit veterum de illis opinio, quo Vise races Naturae vates, fidelesqtie eius interpretcs summo honore prosequuti sunt ZE- quidem dc Platone quid commune referam iudicium, de quo non alit Tiluam da

Deorum mysta sapientistimo docti pariter indoctiq; locuti sunt De quo quam multa Ci-

30쪽

ta Cicer, qui etiam secundo de Natura Deorum. Audiamus , inquit, Platonem quasi quendam Deum philosophorum&c.&Tusculana 4. Errare me herculeis to cum Platone quem tu quanti facias scio, d quem ex tuo ore admiror, quam cum ia1tis vera sentire. Verum pro Cicerone,&

omnibus aliis licet iudicibus integerrimis, prodeat unusAugustinus qui pluribus quidem in locis, sed libro tertio contra Academicos sic in eius fertur encomta Plato vir sapientissimus , eruditissimus temporum suorum qui ita locutus est, ut quaecunque diceret, magna fierent, d ea locutus est, Vt quomodocunque diceret parua non fierent, dicitur post mortem

Socratis magistri sui quem singulariter dilexerat , a Pythagoreis multa didicisse, paulo post Adeo post illa tempora, non longo interuallo, omni pervicacia pertinaciaque demortua,osque illud Platonis quod in philosophia purgatissimum

est,dimotis nubibus erroris emieuit, haea illi. Veniat iam Cicero, veniat Augustinus, veniat sapientissima patrun/eterum schola Hilarius, Cyprianus Irenaeus, tu otinus, Chrysostomus, Basili US,Arbanasius , Theodorctus, Dionyirus, Veniane tu , d cum Platone ut olim scutian