장음표시 사용
791쪽
tur,accensique fulgore visus aciem peritringunt. QIoniam ver duo ad tonitrum concurrunt necessaria,materia ignea plurima locique constitutio stigida,fit videliciente materia, hybernum tempus minus sit tonitrui oportunurn , aere ver minus frigido , aestate rigente minus etiam tonitrita audiantur: crebroverbinualescerite vel , aestate ineunte, quemadmodum: ipsam et declinante, autumno quoque stagor fiunt eiusmodi. Quod tunc temporis hae exhalationes igneae sup petant,aerisque superioris frigus sussiciat. Propter has rationes locis calidioribus 'uod Romae vidi prceter sinem Autumni,&sorte principium veris, magna pars hyemis est magis tonitruis obnoxia quam ullum aliud auni tempus. Hoc enim puto me recordari. ARTI C. De turbiue o procella.
OVod autem accidit ligno viridi, vi ob nimia
humidi coniunctionem igni iniectus abeat in fumos , contingit fere & his halitibus quos ex ventre nubis exilire diximus: si enim minus dige. sti concoctique fuerint, quam Vt ignis terreum, aqueumque indumentum possit exuere inuoliui eo veluti fumi erumpunt. Sed quia ignis internus horum halituum qui motum talem ciet atqueextra nubem salit,remotus ab illo calidissimo nubio ventre in uti sulmen aliaque calidissini cogun-rur,subit vires perdit Comprelsus totus ille itus cum nube tum ab aere magna vi deors voexcutitur, ac pro diuersi te inlateri ina ex tribas species procellae ori Vir.
792쪽
si humidior fuerit magmique ex parte aquea, exprellis igne fit aqua quae velocissime cadens ita itersam producit imbrem , Graeci ομβρον vocant pluuiam vehementem,quq pet metaphoram procella aque dici potest. Sin habitus ille siccior fuerit , non tamen satis concoctias, ut ignis internus possit accendi, magna violim a nube, tum ab aere deiectus in terram, ab eaqrra repulsus, arbores, domos, aliaque corpora auellit. Diciturque ventus ille turbo, Graecis τυφων. Quod sima teria illa fuerit magis terrestris, sed ita concocta, atque exsiccata, tignis internus facile possit exilire erumpens quidem ignis accenditur, sed obterreae materiae coniuncta grauitatem totus deorsum a nube depellitur fitq; veluti ventus igneus, Graecis προ ηρ, quali incensor Comburit enim nonnunquam sylvas, aliaque obuia non sine ingenti spectantium terrore. Nihil sortὸ prohibet hunc ignem absque terreae materiae pondere, quamuis leuem vi nubis, aerisque deorsu detrudi , licet contrarium sit veriti milius. Nubis agitatio quae fit a ventis contrariis hinc inde con currentibus improprie procella nuncupatur.
Missis variis multorus sententiis , venio
ad Aristotelem qui materiam ventor nua siccum existimat, quam opinionem tuo- turpicolominaeus lib. meteor. cap. au hanc amen obiectionena inter alias facit Adbu instabis aliquis,
793쪽
quoniani, ut dicebatur,pituita in nobis attingignit,pitui ta autem humidos, non1iccosparit halitud. Insiper, Vitruti doco supra relato experientia ostendere nititur, ventum seri per actionem caloris in humorem,Percipimus enim vasa. Enea aqua semiplena, super praedita ore angusto, ignique apposita latim quod aquaseruere incipit, emiti reper angustum os magno impetu flatum quasi ventum:
quod etiam percipimus seri in cadis piris, dum vina recentia ebulliunt: ad hec dico prim agitationem, ct motum variis quidem halitibus competereposse, non tamen omnem
esse rentum sed agitationem magnam, vehementem in aere factam qua per halitus escitur magis tenues mobiles Addesecundo, Aristotelem in1'exisse id quod accudit,utplurimum, nam ut plurimum rentus si per spiri
rum tenuem is Dum a calore excitatum euemre tamen potest, ut etiam sat per paporem humidum, vel dum praecalefactus, per angusta loca exitum querit , vel dum a sigido aliquo corpore cui occurrit repellitur, id tamen nunquam sim mixtione cum aliquos'iritusicco, is tenui, hinc iure penti dicuntura'irare,o stiritus nuncupantur. Haec ille, quae paucioribus,& sine contentione di ci potuissent, sivi Vitruvius, licolominaeus
nosse potuissent eundem esse spicitum qui ia-litum siccum, humidum seu vaporem,ssiciat, ignem scilicet ipsum omnium turbarum autho- rem,qui cum materia sicca coniunctiis siccum halitum,cum humida vaporem constituat. Hinc fieri ut cum ut rauis iungatur flatum possit excitare, diuersosque effectus producere. Vt si cum sicca copulatus, siccus sit, atque res obuias exsiccans, sin cum humida , humidus eas humectet. Quae
794쪽
Mulis breuitatis studio multis quae hanc in
rem a Peripateticis varie dicuntur, Quic-
ciuia visum est meliusculum in illis proferam ex
Picolominaeo cap. 22. Dico inquit prornotu Vento
uminaria conspirare,ex quibus consurgit completa causa motus eorum. Nam conspirat mutua actio caloris,ost goris filia variorum motuum est origo, ut legitur in lib. de motu animalium Con1pirat o quisui radiis excitat,Odissoluit ventos unc vigentesiummostigere, summo calore, venti nonθrrant, Con 'ira motus Caeli cum enitu Caelum moueatur in orbem , reddit quodammodo sngula elamenta prater terram , proclisti ad eundem motum, sec dum nataram totius, Con stirat proximius media Regio aeris,qua partimsuo gare halitus calidos, si cos a se repellit deorsum , partim sua reuolatione impe die altorum halituum a censum, totum rectum, Constira Terra sua cum repulsospiritui transitum prohibeat, est causa, in obliquum moueatur, ventus enim itiluc non tendit, unde exitus ei non patet. Demum cou i spirat propria conditio spirituum , qui ctim ex parte dominantis snt Aerj, Aer est huius conditionis piis cepto aliunde principio notus, exse deinde eo motu moveatur, ut docet philosophus in de Calo. Ph Dor. δέ c. Hic audio multa iron contemnenda quidem, licet ea non examinem, non audio quod expecta bam. Quare venti ex ta diuersis partib.sset, ut pro distere inplao via devenit flatiis,ali quatuor,alij duodecim, ali vigilui octo notauerint. Quid ad tantam ventor discrepantiana oliis vel Solis, vel
795쪽
Caeli, vel elementorum quae si mouentur ad caeli motum , ab Oriente perpetuo in Occidentem volvunturi, Debuerit igitur venti cursus esse viai- formis, quemadmodum & caelorum S astrorum. Condonet igitur lector nostiae curiositati, de siquid in re obscurissima a nobis excogitatum suerit, quod a Ratione non abhorreat, ne indignum putet, quod inter multas multorum magni nominis nugas locum aliquem obtineat.
Reuocetur memoria eorum quae ex Antiquorum philosophia, atque ex ipsa veritate diximus,
de spiritibus illis igneis, qui a Sole caeterisque
Astris mittantur quos radios nominamus, corpusculorum rigidorum quae a radiis Solaribus
pulsa vicissim eos pellunt, Quam enim aeris partem alterae occupant, eadem ab alteris deseritur, non sine repugnantia. u'modo vero haec cum aere stabulentur non est quod quaerant qui plurimis vaporibus aerem confusum esse profitentur. Constat ex superioribus, nec magna id egebat probatione, quomodo ea corpuscula frigida aerem condensantia transitum alitibus sursumi denegent. Ostendimus quoque, idque ab experientia radiorum Solis lamos camini deorsum deiicientium, flammaeque ascensum pigriorem reddentium , quomodo radij solares dum spatium amplum voluui, idem halitibus afferant impedimentum. Neque hoc de radiis Solis tantum, sed de aliorum astrorum, pro cuiusque facultate putandum est. Plae stippono no que ut clara quae Picolomi.
nae is docuit, ae e hosce halitus repellente,terraq; transitum deorsum negant , necessario motum
796쪽
eorum fieri in orbem Liquet etiam motum orbi- Cularem in nam partem captum illac facillime Continuari,ut quac perit halitus, reiectus tendere, ill iciugiter sequatur, donec resolutus fuerit inippe motus aer in unam partem non modbfacile cedit halitui pulso,atque pellenti; sed etiam
rapit secum nouum halitum , ex cuius cessione crescit ventus haud secus atque flumen exsiliu
lorum coniunctione ut docet Alistoteles. Clarum
quoque est quo magis acceditur ad Solem eo potentiores esse radios Solis. Contra quo magis ad Polos, eo validiora et se frigida corpuscula. Manifestum etiam a parte potentioli halitum pelli in contrariam. Ita vili verius Polum halitus surgat a corpusculis illis repressius non ad Polum tendat, sed ad Austru . Si enim versus Polum comederet,peteret quod fagit, angustias aretiores. Similiter si versus Austru halitus oriatur, a Solis vel aliorum astrorum radiis repercussus non vliarius aduersus eos in Austrum tendet, sed illam compressionem fugiens, in aduersam partem se proripiet. Considera iam motum Solis, aliorumque Astrorum ab Oriente in Occidentem.
Si halitus illi a quibus ventus habet principium sitiat oppositi Soli venienti .vel aliis Astris q. halitus possint depellere, Sole vel Astris alii
halitum illum antrorsum pellentibus , motus ut ab Oriente in Occidentem, flabrique ab Oriente.
Sin Sol vel aliae stellae occiduae halitum a Tergo
habuerint, is in Orientem repulsus fiatum faciti ab Occidente.Si vero Sol aliaque Altra transeuntia halitum dextrum habuerint, eum repellent in contrariam partem plagam scilicet Septentrio-
797쪽
694. M ET COROLOGICORUM nalem. Quod si a Septentione stirrexerit talis harbitus,clarum est , quomodo versus Austrum fiat illius repercusso,frigida namque illa corpora repellunt. At grauis instat quaestio, cur non solum recta a Septentrione, Meridie, ab Occasse,ab Or- tu flatus veniant, sed multi ali sint venti colla te- Tales. Ergo csi ex Aristotele,uctus sit veluti fluuitis in Aere,fluui natura nobis hac causa declarabit.
Fluvius igitur antequam creti erat, paruo obstaculo facile declinatur in quamuis partem, quod obstaculum ubi multum auctiim fuerit, etsi nonnihil ex ea parte undas reflectat, statim tamen cum reliquo vasti fluminis pondere , cursum pristinum recipiunt. Idem puta de vento qui tenuis in ortu, si .c.recta, Septentrione veniat, obiecto monte,vel alicuius astri inflii xu facilὰ in dextram, aut sinistram partem declinatur,ut iam fluctus ille sit colutetalis. Qui quide flatus, ubi halituum copia in immensum creuerit, nullo potest obice ab itinere caepto dimoueri, sed tantum densior factus per illas angultias fertur impetu vehementiori. Hinc sibila illa.&stridores , mugitusque ventorum, o uoties aedificio,vel monte transuerso , vel astro aliquo a latere influete,amnis ille halituum cogitur sese contrahere. Quin sicut montes celsi hinc inde flatum eiu hi odi contrahunt ita superne hinc inde Astrorum influxus multo magis eum potest comprimere. Qualis itidem astrorum in suxio ventum non longe ab ortu suo adhuc tenuem iacilesin hanc aut illam partem deflexisset, successu vero veluti in ingens mare auctum, etsi ab uno latere possit contrahere, tam vasti tamen quoris petum non potest alio detorquere.
798쪽
uuare Terra viscera, sontiumque sicaturigines, ac putei calidiores h eme astate mi frigutiores.
HAnc quaestionem huic loco visum est ad
dere. Cur qui fontes, putei locaque subterrena hybernis frigoribus fumant prae calore, restiuis caloribus valde refrigescant Toletus in lib. I. de Generat cap. 7. quast. i .ita nititur hunc nodum soluere Partes, inquit terrastigida impedita a calore extrinseco tempore astatis sortius agunt in interiores, ad quas se conuertunt , Os in fidant magis aqlitas ct hoc admodum est notandum est enim generale in multis , ut dicetur in libris Meteororum, haec ille. Etsi dicit hoc valde notandum Iampn cernit vir acutus, quam parum consulte frigus illud terreum terga vertens hosti fortissimo Instanti aduersus alteram partem vim dirigat. Qu9modo partes illae stigidioreς terrae, dum impediuntur ab exteriori calore se conuertunt ad interiores mutantne locum An quia agunt in illla. Quidni potius caloris violentiae resistunt Sed hoc videns absonum Toletus in aliud latabitur. Alia, inquit, praeterea ratio probabilior verior , antiperistasis istius proprie dicta est , quo initia
actionis , antequam superatarinum contrarium ab Lrero fortiori , per aliquam particidam temporis si de fendit, suam adsie virtutem activam conuertit initio suam virtutem adsui defensionem, repereat,aut lada rura altero, ita in se flum conuertit actu se sorti
799쪽
so ME TE OROLOGICORVM scans, ex naturali inquam appetitu si conservat:onur
ita aquastigida apposta Soli tu aestate per aliquam
temporis partem, antequam a Sole superetur gestvragis. Haec ille. Sane non capio quomodo figus tertar,v.c. state suam virtutem ad se conuertat Potestne defendere se te nisi in contrarium pugnet Antea pugnabatne aliter aduersus calorem ii Vel egre si sumne erat aestate e subiecto, tanquam ex arce, Vt veluti campo aperto cum hoste cominus pugnaret.Quod si frigus non exierat,nec iam aliter cum
illo calore congreditur quam pri sis quomodo
suam virtutem ad se conuertit.
Caterv cur aqua frigida Sili an ita principio magis frigescat, causam explicata rimis,ubi de manu rigente igni admota loquebamur Radii scilicet Solis aquam ingressi, quia magis eam com primunt, principio magis frigefaciunt, donec victores aqua diductione sui sensum imprimunt. Quin circunstantes Solis radi principio magis condensant aquam, ut ex paulo ante dictis videre est.
cu vera causa exponitur. Estigiis autem naturae quae hactenus presissimus insistent , quam facilis, breuisque est ad huius rei cognitionem trames ' Estiuo tempore radiis Solaribus qui ad nos accesse-Tunt, aerem occupantibus, iugata illa frigida corpuscula sese in terram condunt unde quid
800쪽
expectabas, nisi ut eam aquasque interna re nigerarent At hyberno frigore acrem obtinente, quomodo quicquid ignium et in terrae superficies in intimum ab dat , te docuit calor animalis eodem tempore te introrsum cogens , cuius rationem iam sapius explicatam
Est mali causa, interni scilicet ignis retenti ne facile expiret propter quam caulam videmus hyberno rigore fimum equinum valdeca dum famare, cuius calor aestate breuior, ac
ARTI C. III. Vnti illud calidum quod exi=ni terra risceribus iugiter ascendit. Erit in haec secunda causa dissicultatem an
nexam habet non cxiguam, quae Opinor, Toletum non latuit. Vnde enim procedat ii lud calidum quod terrae intimum diXimus a frigore ambiente coe iceri ne avolet Non a
Terra uippe quae sua natura est higidissima; non a sulphure, vel bitumine , vel similibus quorum alioquii aqua recipiens spiritus sapo-1em contraheret. Et quamuis dicatur terra mixta, ac propterea potentia calidaci requiritur aliquid quod actu calidam e iliciat Potenisti vero calidam a frigore calefieri qui dicat, non minus ineptus sit quam si glaciem calidam asserat, quae quidem aqua erat, calida non actu, sed potentia, quidni nigus calidam acti seceriu