장음표시 사용
781쪽
6 8 ME TE OROLOGICURUM non in nube congelatam sus , sed cadendo sensim ab aeris frigore hanc figuram contraxiss Et oone propterea minus frigida regio illa nubi, ex uua decidi: Videtur enim vel in his frigida in qua non congelata sit , vel sane statim atque inpliminia coactae escendisse neque congelati6neo eu pectasse , ac proinde fa sum quod dicebamus scilicet niuis, ateriam iam eae vaporibus ina iam ruriatam,diutias in nube consistere laete
se iee sit id eius dest E ii morate. Quid ad ho crNon minus frigidam una nubis unde nives
exentat, diutius Que quam factam ibi stare nec amen a lato stigore congelari. Causia in proptu est, Quoniam aequale frigus facile guttam aquae disia persam gelat,non fluuium,nec ullam fluui partem. Pati ratione quandiu simul aqua illa coniuncta est, ae veluti fluuium queda facit in aere resistit frixo-iti ubi ver b guttatim stillat bretii singulae guttae a frigore contis antur, formamque niuis accipiunt. ARTI Q IV. De grandine, Aristotelis opinio resessitur. Non est pax iudiciu de gradine. Ideo audien diis hac de re iistote es quasi mystinaturae
arcanum quiddam, abstrusumqt, ab intimis occultisssim et philosophi ς penetralibus rimatus.Vult enim ille I meteo. c. re per magiatim miraculum grandinem a calore concretam. Id probat exemplo. colae Ponti, inquit, 'm supra glaciem domunculas extruunt , quo piscium venationi I ncumbant venantur enim interscissa glace aquam calidam arandinibus circunfra unt, quo celerius duretur ingelu HamRrritoteles causani grandinis monstraturus. Inde
782쪽
enim inseri grandinem , cum descendit, a calore aeris circundantis durari.Quod ut confir icti rauissime peccans in Experientiam quae excellissi-naorum montium iuga diutius grandine operta demo strat, egat grandinem in montibus cadere. videlicet aere illius regionis nondum satis eruente ad grandinis durationem.falsa omitia, delirio ploxima: Praeter exemplum illud ab incolis P. f. deductum,sed in perniciem Aristotelicae de grandinis formatione, sententiae. Quid incola PontiZCalefaciunt aquam ut citius duretur in gelu. Quid At illo telesistigefacit aqua, quae scilicet fit in nube ex vaporibus restigeratis, ut cadens a calore aeris cogetetur. Quam consormiter exemplo quod produci, Vel nunquid ipse Atu ho3 est vapores nubis a frigore solui in pluuiam 3 frigidam ergo pluviam inigidamqne aquam quae lapsu a calore densetur in grandinem. Cum contra aqua calefiat,ut citius astigore con- geletur.
R TH C. V. Quo vera eiu causa redditur. Consistamus igitur in Experilantia quam citat
Aristoteles, atque inde naturam grandinis, modiimque generationis eius venemur. Calefit a.
qua congelanda Eundem in modum vapores c gelandi,ac durandi,cum ex se calidi sint, magis ac magis ab aerea stuantes, ascensa calefiunt. Hine quemadmodum aqua calida cit is a frigore duram in gelu Vapores illi seruidi statim atque in regionem Aeris uigida veniunt, ab illius stigore non modo coguntur, sed cogelantur.Congelantur,in
783쪽
quam,glutae,anteqtiam in unum confluant. Quod ex illarum si Hara licet coniiceres, nec tanteri .l-dut illico. tempus enim in aere sublimi tantoque ponderi ferendo lassicienti morantur. Enimuero propter aestum infimae regionis frigus altriis recedit in quod necesse est, vapores illos pertinge
Hilius rei causam vacat alitus inuestigares ad quod recolatur illud in omni sere natura perpetuum, quod, de calore animali, frigore hyberno se in intima condenti, protulimus. Similiter ignis plurumis qui in aqua calida atque in vapore calido inest, ab ambiente frigore circumseptus, atque exire impeditus condit sese, atque aduersiti L4gus stipat. Hinc sit,ut quod Aristoteles in problematis citat aqua calida tardilis loco stigido quam calido refrigeretur,frigore scilicet externo exitum illius ignis praecludente. Victus tandem ignis atque ibi manere coactus quid agitὶ resistit aquae sese comprimenti, in eamque renititur pro viribus. Quid tum euenit Θ ut Tigore extrinsecus aquam cogente,igne ver,in triu- secus renitente,atque in aduersum premente aqua maxime stringatur, ac duretur,in angustam nimirum circunferentiam coacta. Porro quantum ac duritiem conserat spirituum inflatio, testantur membra tumore durata,
quibus si quid applicet quod poros leniter laxet, eis
lapsis illis spiritibus, membra subito mollescunt. Sed quid opus membrum aliud citare, quam nobile illud licet pudedd, cuius putulatia ad opus nobilissimum ducudissimqq. natura abuti tui: unde prouenit iplius in tentigine durities, nisi ex spirituum inflationeξ
784쪽
LIBER. 681itissatione Quibus effusis, quam cit languescit
Quin Alistoteles quaerens, cur semen quod calidia crassiam est,restigeratum liquescat, causam assert spiritus illos, quibus semen intumescens dui ius erat, destitutum ver,fatiscit. Quae qui dedoctrina in pluribus aliis non parti confert medico. Sed longiusquam putabamus, nostra excurrit disputatio. Notetur in praesenti hoc unum pius vim murum;ignem internum frigori externo resistentem rem ipsam magis densare,atque indurare. Atque hanc ob causam, aquam calidam citius in gelu durescere vaporesque calidos,& multo igne grauidos citius in grandinem concrescere. Caeterum esse ignem in glacie, sed valde impeditum, constrissiam, probat cristallus ex qua veluti erit lice ignis excutitur Christallum autem fieri ex glacie nemo ignorat.
EJ si qua parte Aristoteles ait, roris 'ruinae
eandem esse materiam, differreque tantum in eo quod fragus moderatum rorem, validum prui- Iram facit, rationem nobis sequutus videtur; qua tamen causam illorum asserit desectum caloris novalentis vaporem superius tollere, qui proptereacit compressus recidat, non possumus in eius ire sententiam. Gratis enim videtur dictum,minus sit- esse caloris rori quam pluuiae ivi, hi salior, experientiae contrarium, quae contra plus inesse caloris rori quam quae pluuiali comprobat.Causam ergo a frigore petendam existimavimus; ut quoties aere 'inseriore frigidiore vapores excitantur, cito rela-
785쪽
681 ME TE OROLOGICORUMLui, vel in rore, vel in pruinam concrescant. V3ties verbialidiore, liberiorem transitum nacti in nubes abeant. Causam superitis attulimias, quare Caelo sereno magis fisegeamus: qtiam paucis referre non crit intempestiuum In causi sunt corpuscula illa scigidaq ne sereno Coelo absque impedimento ad nos facilius transeunt. Post Solis nocturnum a nobis recelsum ea corpulcatapotissimam ex parte Boreati Solatibus radiis successara venire par est in qua scilicet partem a Sole maxime remotam Sol ea
depellit. Atque hinc est quod status Boihalis sit frigidior, quippe qui haec corpuscula frigida sectim vehit. A qiuilone igitur mediocriter flante; ne prae nimio spiritu vapores dispergat; aduecti ad nos circa Terram naturae illae rigidae ascensum vaporibus denegant, quos compressos in rorem
aut pruinam conuertunt. Aduetio vero Austricta. tu ea corpora repellente, vel etiam Coeli constitutione quae hunc ventum inducit,ea corpora remouente, riocturnum Aeris frigus mitigatur, quo fit, ut vapores excitati liberius in nubes evadant. Neque enim putandum Austrum nobis pluuiosum tantum quia nubes ad nos deducit, sed quia matririae nubium elevandae est opportunus. Hinc est quod eo stante experimur vapores qui alioquin in rorem resoluendi erant, solo sicco in nubes ascendisse. Itaque S pruinae rorisque causam attulimus, cur Aquilo nubibus cogendis
aduersetur demonstrauimus. Variae tamen causae,
Pro regionis Natura,atque situ, ea corpora vel aduehunt,vel repellunt.
786쪽
De nebula. PIcolominaeus meteor cap.r . nebulam sic de-
si ii Nebida est rapor copiosius sedensius insimam e
ris regionem obismbram tiae est vel res Mim procedentis rubis, vel imitu insequentis. De vliima specie verba fa-ci uras dico, cum fiagus Aeris non insinu sinit vapores paulo altius ferri:si ei nebula Si quaeras quitiat, ut alias nebula in nubem feratur, quod signum est pluuiae, alias descendens serenitatis sit nuncia, existimo hanc esse discriminis causam; Si rigida illa corpuscula de quibus egimus, in aere supini Ο-re eleuata valide congregatis illis vaporibus re si flant eos in guttulas minutim coactos descendere, sim miniis impediant, ascendere Magni ad utrumque esse momenti solis accessum, qui si frigida ill a corpora repellari transitu aperto, vapores ascen dere Sin minus valeat; vapores illos citius cogere, ac depellere, nedum ad ascendendum iuuare Ra'tio haec est. Quoniam ad ij Solares cum sint igniculi, ut ex Antiquis diximus, id clarius probaturi, dum ex aduersum corporibus illis frigidis vim inserunt, ea vero resistunt: sit maior via compressio, atque coarctatio. Hinc accidi quod in partis in-sammata refrigerio unguentum ex calidis, stigidisque partibus constans essicit. Calidae enim partes poros diducentes ignem ad se proliciunt, tig vero reliquum partis offensis motum sed anx-
Non absimili, inquam,ratione; vaporum construmctionc ad ij Solares igneam vaporum materiam ad se trahunt, frigus ver reliquam materiam con,
densat. Quomodo etiam Sol validus possit eos
787쪽
vapores depellere, patebit ex proΣime dicendis. ARTI C. VIII. Gursub Zona qua vocatur torrida ingulis
ADmiratione plenum est quod serui de Na
tura illius Zonae quam Antiqui torridam vocabant,rati ob Solis viciniam, eam igne torreri perpetuo,ac propterea inhabitabilem. Experientiaver,nostri saeculi demonstras quam vani sint ho-nainum sensus,eam temperatissimam tellata est si tamen verum est quod de ea scribit Richom ius Iesulta libro de miraculis: cuius relationi innixus,
illius nitar inuenire rationem: sertille,pluviam tenuem una aut altera hora ante meridiem, die timincipientem,ties, circiter horas ita continuare, ut viatores cogantur sub tectum se recipere. Ita humectatum aerem,terramque iam declinantes solis radios temperare,reliquo tempore,cum iam remoti sunt innoXiος.
Causam diutius scrutato mihi haec exciderunt, nec praeter rationem futura, nec auribus Philosophicis indigna; si tamen vera sint quae ille refert. Facile est captu, quomodo reliqui diei calor hanc pluviam sugat, noctiarnum ver frigus noctes enim sunt semper duodecim horarum vapores cogens, partem eorum in rorem conuertat, reliquis
qui altius vecti sunt, aduentum Solis expectantibus .ad quos Sol ortus magnam continu copiam tollit aliorum ex residuo praecedentis pluuiae fluuiisque erutorum Suspensos autem in aere hosce vapores qua ratione Sol recta in eos radiorum suorum iacula vibrans cogat descendere, docent
788쪽
eiusdem radij, dum in caminum ingressi sumorupio hibent ascensum. Quin ob eandem causam fanima aestiuo calore segnius ascendit igniculis scilicet illis qui per aerem sparsi sunt, dum premi refugiunt, arduum flammae iter reddentibus. Sica laque facile est intelligere quomodo Sol recta di perpendiculariter in hos vapores iaculans eosde- primat, sed in pluviam solutos. Accidit nempe ibi quod in manu adusta,si eam igni admoueas.Quippe ignis manus dilatans poros,exitum pandit igni
intus saeuientiri quo egresso manus refrigeratur. Eundem in modum vaporum igne interno, vi radiorum Solis exitum nacto aqueae aporum partes suapte natura condensantur,atque defluunt.
Hoc declarat distillatio quae fit per descensum,
cum scilicet ollar,vel alius vasis orificio pannus coaptatus flores appositos sustinet, quibus adiacet vas aliud prunas ferens Prunarum enim igniculi pervasis subiecti poros, flores substratos subeunt: atque haud secus ac si inferne in eos ascenderent, crebri succum resoluunt , nitentes verbium illo ascendere,cum a vase obiecto,tum ab aliis ignibus continue demissis impediuntur Pluribus autem superne ad ipsos ingredientibus tandem soluitur, ac rumpitur illud quo vinciebantur aqueum impedimentum , quod ipsimet igniculi coniuncti,
dum spacium liberum volunt, comprimunt, deorsumque praecipitant. Hac similitudine videre est sub aequatore matutinos Solis radios aquam subi re tandemque congregatos eam sursum ferre; ab aliis verbiadiis continue deorsum consertim ruetibus, viamque prircludentibustac vaporum gremium subeuntibus priores solui , ab iisque omni-
789쪽
686 ME TE OROLOGICORUM bus coniunctis,aqueam naturam licet sponte sese cogentena,citius tamen densari ac deorsum pelli. Dicimus ergo non solum a frigore, sed ab omni causa coprimente vapores in aqua cogi. Quod Zabarella ostedit excplo capituli vitrei in quod vapores recepti soluuntur in aquam, cum tamen adeolion sit frigidii quin interdum calor manus contactum fugiat. aid:ergone propterea nostra superior disputatio irrita est qua praesupponere videbatur vaporum condensationem fieri a frigido Minime id quidem. Sed tantum dicebamus quod verum est, citius a frigidiore quam a minus frigido vapores cogi. Quod probant panni aqua frigida madentes , qui eiusmodi vitreis c pitulis ad vaporum restigerium apponuntur. Imo vasa aquae plena per quae tubi traiecti hos spiritus
ductant,ut refrigerat citius, uberiusque in liquorem comprimantur Alia autem est ratio radiorum Solis magna vi perpendiculariter in vapores vibratorum, quorum e cicaciam similitudine distillationis per descensum utcunque adambrauimuS. - id ni
SAtis liquet tonitru nihil aliud esse quam staetorem editu in ab igne vi magnae nube ru-Pta erumpente Fulgur vero seu coruscationem quae perstringit oci uos eis ei uidem ignis lucem subitam. Cum autem simul fragor , cfulgur c tantur, uigu clariis oculos, quam O- antra aures ferit. Quod visas celerius sutina obiectum tangatriciam auditus. Quoci videre est in
790쪽
eo qui securi arborem cedit minus enim in
Huius autem inflammationis causa eadem est: quae aliorum quae in aere fiunt Quam ut intelli gamus, reuocanda est illa per frigus hybernum caloris animalis in intimas partes receptio. Magnum hoc naturae arcanurn crebro in operibus
natura suspiciendum. Quo igitur hic calor modo se condit, quoque spiritus, halitus calidi ab a quis frigidis pressi se in medium maris recipiunt: eoclem plurima ignis copia quam halitus sicci humidique continent i a locum frigidiorem appulsa,regionis,atque aquae ambientis frigere pellente, in medium undique contendit. Haud secus,atque pulueris agitati cribro, partes subtiliores percrassiores facile transmissae ima petuntvmaiusculis superiora tenentibus Pati modo cum in illa compressione inter partes terreas laquea quantumuis pressas,propter figuram earum detur aliquod interstitium , per id facile subeunt igniculi ob incredibilem eorum tenuitate , pulsique ab externo magis,ac magis penetrant. Atque hunc in modum undique in interiora congregati 'vimque summam coniunctione adepti, ut se rarefaciant, spatiumque sibi debitum acquirant, magno impetu lagoreque erumpunt, facto ingenti nubis
Haec est vera inflamationis, quae a frigore fit per antiperistasim,natura, Peripateticis incognita. Hic verus modus quo omnes illi ignes clii per aera videntur,cu illuc per palliculas euolatant, a stigore congregati,vimq; congregatione nacti ui flainan-