장음표시 사용
771쪽
668 ME TE OROLOGICORUM illos sub terr neos canales subire non magno impetu ruensZQuin debet colari ut dulcescat, ergo permeatus valde angustos quosque sensiim transeat. Ergo ibi vis maris sistitur, ac frangitur, ut nequaquam premata quam iam factam potabilem, ubicunque eandem edulcoretur.
Alia quoque grauis est difficultas in illa maris
colatione, quam non opinor animaduertisse Scaligerum, quamque suo loco propositam, Deo dante, resolvemus.
ARTI C. V. Quomodo aqua mari surgant insontes. o igitur vehiculo scandunt aqua maris tactae subterraneae,si quidem id caliger i-
norauit ZId non debuit esse obscurum ei qui viderat aquam igne submisso per uapora tionem ascendere,eandemque rursus obice facto condensatam,pristina forma recepta recidere. Est enim imis terra penetralibus ignis intestinus qui vimineralia,metalla,aliaque permulia cocoquit, ita aquam ibi enseandem sursum vehit in vapo res,qui si petreum retinaculum inueniant, in aqua resoluti quaerunt exitu QUM plures autem atque copiosiores stillae itismodi ex pluribus locis in v- num confluxerint,eb uberior sit scaturigo. Ad scaturigine ergo requiritur ut ascensus va- fioru ab imo sit facilis,alioquin si impeditus,res uti identicie cadunt,haud secus ac in olla videmus sum os ab operculo retentos, re liuosque recidere Nuce se est praeteros,ut ij vapores in altu euecti dulicie,atque densitate loci cohibeantur. Ob primam
772쪽
primam causam terra pinguis quod tenacior, ac densio minus scaturit fontibi , sed puteis apta. Ob secunda, soluarenosum mimus aptu fonticii lis, nisi aliunde descendant. Quod ver saxosum est ac praedurum initimmitate, quia in serius arenosum,vel hires,ac faciles habet hiatus,ac spira .cula,id solum aquarum scatebris oportunum.
ARTI C. VI. us caligeri rationes in contrariumsoluuntur J Ationes autem Scaligeri aduersus Aristote
lem prout ponunt ut , cum aeque hanc doctimam petere videantur, filia examinandae. Cum
decuplum inquit, ut aiunt, νt ego quidem reor ampliorem quoque oporteat se aerem,ad aqua certam magnitudinem consciendum,non inuenio sub terra statium. Praterea tan to aere confiumpto, ubius eueniret racisum. Aut per quae ta-demframina tantussi ex hoc aere superiori descenderet,eὸ,acsubireri Id an Aristotele premat videbimus. Nos vero etsi non dicamus sontes fieri ex aere in aqua conuerso, sed ex vaporibus qui inseriae ascendiit. vi dictum est, videmur tamen eande dissicultatem pati. Quinamque possit inueniri spatiu tantorum vapor u capax Respondeo non esse dissicile conceptu, quomodo cum plurimis in locis fiat luee vaporu resolutioin aqua, haec solutio paulatim fiat, L.
deoqtie vapores paulatim ascendat, ut non necesse sit tanta eoru copiam affatim surgere,nec iis co- densatis dari vacuu,cu quantu defatur in aqua superius, ta tu infernus aqiuae alueus cotinue subministre qui pracedentium locum occupent. Nec
773쪽
67 Maa go ROLOGICO RVM video quodnam hac in re Scaliger inuenerit bastaculum.
usio aduersus Aristet earum rationum vis e nullitur. II lita Dei rationes si magis urgeatitur, Aristos
telicos compriment. Gero unde sat,ut vel aer vel vapores superne venientes te ira coclusi in humorem conirer tantiuξAn a frigor loci At hy-berno tempore cauitates ilis exaestuat, hec mintis ex illis aq:iae succedunt.Non tamen adligore loci quid intepet. Sed si experientia credendum est, docet nos ars distillatori , tegmine illo quod vapores coercet valde calido Mut manus co tactumnori admittat,vapores tamen cogi in aqtram ab
eunte scilicet per poros angustissimos igne quo vehebantur. Sic frigus non cogit vapores, sed retinaculuin Ergo neque illic stigus est quod vel
aerem,vel vapores coerceata. Verum dum corporis
circunstantis densitas obsistit vapor vascεsus,igne per angustias euademe, humidu illud restin sco-gitulina quae specie.Neque aliud quam quod ex perientia coprobatu est, inserim', rumiri virtute corporis obtegesis fieri tale vapor c6pressione. Rocia posito, quod est verissim v, quaero pro Sc ligiti a Peripate tu is,qua succedat cottinuis ille acr&vapor qui in aquam conuertatur. Vel enim corpus illud ambiens rataim est atque eriper-hii iun,vel densani, c impae cis primu Ergo qua facile superne subibi aer vapor,tam facile eui det,nec causa erit cur in aqua comutetur. Si secu-duergo per corpusdensum non poterit aperiae
774쪽
ae aut vapor descendere,ut aeris vel vaporis in aquam conuel si locum luppleat, iisque noua aquae futurae materia.
Sed esto alicunde aer ille subeat, atque in illos
alueos secondat. Quid necesseelt eum in aquam conuel tiΘNon frigus, ut diximus, in causa est, cum locus ille hyberno tempore incalescat, ex quo inena quae fluunt abundantiores , ut puteorum
aqua tunc altior est,& calidior. Ergo loci frigiditas non facit hanc aeris in aqua commutationem. Estne iam aliquis ei inacior, qui contra rationem S ex ferientiam contendat aerem tib terraneum a figore cornprimi, atque in humorems cedereξQ3lae I aii , quidni aer ipse qui hybernis rigoribus fragi dissimus nos ambit, in lympham O-
mutetur Eadem,inquam, causa cur non eosdem producit et sectuss Sed iam plus satis demonstrauianus superius, aerem in aquam mutari non posse.
ARTI C. VII. su id ipsum aliis rationibus confirmamr. Si ex aete subterraneo fontes fiunt ergo despitaceis altem qui longe distant a fluuiis.Enimuero gratis puteorum, sifontium origo diuersa stia tuatur. Atergo fit ut in montibus putei altius sodiendi sint, quam in vallibusi Memini, Roma: birati sunt fontes qui non arte vehantur aliunde vi diise me in monte Coelio in coenobio D. Antoni j putei altae profuditatis, ex quo propterea assiduis iugetis rotae gyris qua hausturus ingrediebatur aqua copiosa trabebatur. In aliis locis asinor ministerio similes rodae voluiitur,ob altitudine puteoru necessaliae Nessi verisimile est pauco fotes
775쪽
quic montium lateribus defluunt esse in causi. Quid quod sontes illi deberent aquam puteorum minuete. Non autem fiunt aquae puteorum in montibus pauciores led profundiores. Hoc ipsum refellit eos qui expLiuiis in alueos subterra eos receptis fontes otios putant.Cum e nim eadem sit puteorum fontium origo. Cur si superne puteorum vel ait materia,in montibus pu tei tam alte diuturὶ Cur altius terra subeat aqua
pluuialis in eo loco qua in planitie nulla est ratio uerisimilis. Sed ea exempla quae principio ex Sca ligero protulimus plus satis euincunt fluuios ab
aqua pluuiali ortum non ducere . Aeris verbcoma mutatione in aquam fieri,in praesensvi praecede-tia argumenta falsum esse demonstrarunt : ita ut statuendum st& puteorum4 sontium perenniumateriae mari per ductus subterraneos derivari.
ARTI C. VIII. sv tostitur dissentim ex nutris transmissione orta. Ed superest non parua nec dissimulanda dissia: ultas, quomodo aquae maris licet ita colatae,alsae tande non remaneant. Etenim si semper per eundem arenae cumulum aquasiis traiiciatur,tadem arena contracta salsugine, tantum abest ut
salsam transfusione dula oret,qum contra dulcem saltat Quidni similiter assidua transmissio falsae, tanta salsugine locum quem privieri assicit,ut ta- de salsa etia colata perseueret Hac opinor dissicultate scaliger no aduertit. Quicquid sit,aquae pu- oru iuxta mare foliorum probant, id non fieri.
776쪽
Quod ciuia constat; causa quaerenda est,ac dubium istud soluendum. Quod reddita quam maris salsam non accidens est, sed substantia talis, ut tractatu de maris salsugine clarum fecimus, Per arenam igitur quae infundo maris copiosissima est aqua rinaris traia limis. si, pondus illud salis deponit. Rursus vehenti maris agitatione arena quoquo uersum iacta, salem excutit,ac demum Heda relicita subsidit, aquae salsae colationi, dulco rationique ut pritis oportuna. C. IX. nonrodo unifontes dulces in mari.
Hinc putem dc natos sontes dulces qui irima ri medio scatur uir. 9od in alueos qui1. , mari sunt,aqua maris ut dictum est colata potabilis' reddita de loco superiore fluat .Quoniam vel bibi recipiuntur, mare demissius est quam inlicinde quali colo transfuse excelserunt, aquae illuc collapsae rursus ex illo alueo tantum ascendentes qua trium descenderunt mare subeunt, magno quidem impetu prae copia sursum tendentes. Porio qua virtute flumina non pauca lacus quosdam sine aquarum consulione traiiciunt beades a litae dulcis copia per salsam erumpit utriusque scilicet conatu consentiente, dui dulcis excelsum molitur,& salsa iacile viam prςbet ei, qua ut aduersam;
et extranea,vltro expellere, ac veluti en Omere conatur.Sed nec in hoc quicqua noui est; cu naturale sit levioribus vos: rauiora transcendant, sic nempe 'le UzP qcuae natat. Aquam ver,dulae in salsa le- Uiore': us ignorat 3 Quid ergo mitu si sursum eruarit: hoc de semibus maris visu est obiter an nociare
777쪽
Conclusis. Eterum ut hunc tractatum finiamus, cum Lexperientia doceat puteorum qui non longe a fluminibus distanua as,incremento nimiiu. flumine accepto, cum illo pariter crescere, Ve- cresceres, si id conuenit fluminibus fluentibus, quanto magis aquis coactis, exitumque per cuniculos molientibus ξCertum est quoque quo vastiores fiserint amnes, eb longitis hinc inde suffusionemrundarum suarum promouere.MariSautem immensam vastitatem flumini cuiuis comparatam
quis neget uniuersam teram submissis aquis po- tius peri indere, quam id flamen exiguam terrae particulam ranippe ad mensuram tunici non solum rami, sed radices expanduntur. lare est veluti truncus sursum tanquam ramos materiam nubibus promittens,radices verbiunt aqua perinia uersam terram suffusae.
De meteoris aerii S. ARTI C. I. De pluuia Aristoteles a se discrepam.
B solutis quae de motibus, ac mutationibus qui ab spiritibus igneis cum in aquis,tum in terra fiunt,diceda videbatur estis' ae in aere, quam
778쪽
LIBER. 67 quam compendios poterimus dicturi, a pluuiae
generatione cndiemur. In qua ab Aristotele non discrepantes dicimus liaud secus ac vapores qui ex aqua ascendunt, vitro vel simili coipore obiecto condensatos in aquam reuertiisimiliter,ua po- res a Sole in aerem sublatos rigo teque media regionis aeris compresse prillinam aquae peciem
Lectorem tamen monitum volumus , Aristotelem hac in re Veteres secutu sibi ipsi pro more suo disIeriti re .cu docet hanc vaporis in pluviam compressionem sieri per partis calidae discemum, ut calido sublato reliquii frigore conde se tur. hoc inquam, destrii it mixtionis ipsius naturam, qua vult mixti partes omnes esse eiusdem generis utic verbadmittit in vapore partes alias calidas,alias rigi das Alioquin, quodnam est illud calidum quo abeute reliquii cogitair in pluviam Si totus vapor v-nius, et iisdemq; est naturae,cur potius partes c li didictitur qua illae3Mintne inc calide Cur aliae calidae, aliae si unt frigidaei Quidni omnes calidae,vel omnes frigidae: Cur potius hae quam illae calescunia Quod frigus erat dispersum per totum vaporem, relicto sibi ecto se ex illis in has partes recipit Cur potius in has quam in illas, si ita ulem omnes erant eiusdem natu rete Non totus hac parte Aristoteles factus est Empedoclest
Anslatim atque vapore cove sati sunt recessario cadant in plati in On parum habet dissicultatis quod assirmati lotistoteles; vapores statim atq; cocreti lunt
779쪽
6 6 ME TE OROLOGICORVM cadere nec tantisper ibi consistere . cum videamus boreali Caelo,ac frigidissimo,nubes diu suspensas, ut neque pluere, neque ingere possit , sole atque vulgo dici, nequit ningere prie frigoreuecum e contrario,australi tempestate, cael bq; calidiore, statim nubes soluantur in pluviam Siccine vapores nubium Australi tempore, atque aere miniis frigido citius condensantur,vel negesne flante Aquilone aerem superiorem nivibus grauidum frigidiorem esse'Si profecto,stes in montium sublimium iugis, sensus hanc litem dirimat. Cur enim'tue ad nos venit pluuia, illic recepta nix est, nisi quia regio illa est Ligidiori Videtur ergo citidsibi vapor concretus, quam Caelo mitiore cum tamen tardius cadatvi nix pluuia. Caelo enim rigido nubes densae diutius suspenduntur , ita ut vulgus dicat non posse ningere praefigore. Quidquid sit hac de re quam articulo sequenti
1esolvemus: Mihi sane videtur quam facile amnes ferunt naves oneratas, tam facile aerem vehere nubes illas etiamsi iam in aquam resolutas Causa Ver cura qua sic maneat suspensa diutius duplex esse altera ab ipsa aqua altera ab aere. Etenim aqua etsi descensum appetit, propter mutuum amorem partium, quemadmodum de vino aegre dolium relinquente dictum est; non utilidescendere nisi affatim proruat aer autem sustinens valide resistit,nolens tantum hiatum,tantamque suis erre diuisionem. Hinc fit ut quo frigidior est aer sustinens, e diutius aquae illius moles su Dpen Hatiar, donec paulatim nubem descendentem aer inserior, infirmiorque ferre non valens aliquid de pondere demittat in particulas dispersu irrneirmia
780쪽
L DB E R. 677 ne nimia fiat ipsius diductio, ut dictum est reliquam vero nubem continue pellit vlterius.
Porro hanc Aeris vim nobis ostendit Aquila quet propter corporis molem, laborat volans in convalle, sublime verb euecta facillime. Nempe sicut nauigia grauia aqua humiliori dissicilius legiri uiaque cietitur, quae alto mari citissime, parem in modum, quam corporis Aquilla grauitatem aeriti inferio , paucusque circa terram sustinere nequibat , ubi in altum sublata est, tanta moles aeris, quae inter ipsam & terram interiacet, gerit facillime adeo ut alis exporrectis, sine labore,vel motu suspensa quiescat,nec possit descendere,nisi contractis aliis,capiteque prono veluti prora findat aerem.
Sed imber saxeus qualem sepius cecidisse me-naoria proditum est aliaque idgenus multa quae apud Picolominaeum videas,rem faciunt minime dubia. Quae saxa ingentia e terra in sublime vecta suisse fides, si capit, ex terrea potius materia,illuc vaporibusdaalitibusque transata coaluisse, quemadmodum fulmen,&alia multa, conceptu facilius est. Subitam autem fuisse tantorum, quanta visa sunt, saxorum concretionem, nemo sanus crediderit, sed ex materia iam dense,iamque graui, paulatim coaluisse, &induruisse Concludamus ergo aerem altum grauia vehere, ac proinde nubem in aquam concretam subito cadere non esse necesse.
Id in quam valde est probabile. R es C. III.