장음표시 사용
231쪽
ai 8 Praxis Medico tincns, flammam liberius divagari permi
Veniamus jam ad alterum problema, quo quaeritur, unde oriatur terror in somno, non autem in vigilia aegros ossis fracturam patientes invadens, ac offa disrupta non raro iterum distorquenS. Paraeus magna experientia in arte chirurgica locupletatus, qui ipse aliquando fracturam tibiae ac fibulae cum vulnere passus est, ac in proprio corpore hunc terrorem vivide satis persenti it, ut est , hujus phaenomeni rationem reddere Conatur in Capite vigesimo 1exto libri agentis de fracturis, sed misere philosophatur ibidem, non nisi nugas ac Chimaeras in medium proserens. Videamus igitur, num nos rationem magis vero- similem afferre valeamus 3 tentabimus saltem. Ubi vigilant aegroti, vident,audiunt, edunt, bibunt, agitant braChia atque hoc modo mustum succi nervet consumunt, sic ut ille haud adeo magna copia profluat in partes irritatas eX Cerebro, sed cum somno sua membra demulcent aegri, longe aliter se res habet.
Rures non audiunt tum temporis, oculi occlusi sunt, nares consueto negotio non Vacant,
lingua silet, brachia quiescunt; ubi igitur illo
tempore humores circa fracturam tiniae stagnantes ac acescentes distensione sua fibrillia δsterunt molestiam, ac easdem scissione sua icii
232쪽
Chirurgica Rationalis. Eryirritant, tunc, inquam, succus nerveus, qui jam ad negotia in vigilia peragenda non impenditur , magna Copia prolabitur in musculos irritatos, qui hoc pacto inflati crus vehementer movent, ac unam ossis diffracti extremitatem in hanc, alteram in illam partem mi ciere distorquent, unde dolor satis atroX CX
ritur , & sic patiens post brevem somnum non sine terrore eXpergiscitur. Ut autem hujus Phaenomini rationi, quam reddidi, facilius fidem adhibeas, consultum judico, ut ad pau-Cula verba sequentia attendas. Dum viges dc vigilas, dum vesiculae tuae seminariae multum Recundi seminis continent, imaginare, quam Vivide poteris, pulcherrimam quandam puellam , hoc pacto tamen te semen rimulaturum non opinor, nisi alia moliaris; verum si tibi somno placido fruenti ante imaginationem obversetur haud inelegantis formae puella , dc
si interea temporis ve11culae tuae semine satis distentae sint, semen non raro summa cum voluptate hoc pacto prolabetur, quia scilicet e-
siculae seminariae valde contrahuntur a succonemeo, qui magna copia, dum dormis, a ce rebro in vesiculas seminarias a semine distentas&valde irritatas defertur, quia jam non impenditur ad alia permulta negotia, dum vi gilas, peragenda.
Sic novi duos Eselepticos, qui nunquam, dum vigilant, sed semper, ubi somno sepulti
233쪽
jacent, paroXismo corripiuntur, quod sente
tiam meam non parum Confirmat. OBsERvATIO VI. De disocatione tali cum vulnere.
Q Uadragenarius ex alto delapsus est in
terram, atque ita passus est dissocationem in talo interiori sinistri cruris conjun- Cham cum vulnere vasto, extra quod os tibiae tres digitos transversos longum prominebat, aderatque dolor atrocissimus.
Calus hic valde periculosus est, nam si non sine summo vitae periculo gangraena siquando invadat indicem digitum dissocatione Cum vulnere correptum, sicut id ipsum non ita pridem Contigisse memini, quam horrenda sym- Ptomata timenda non sunt, si in magno taliarticulo reperiatur ingenti Cum vulnere dis- locatio pSed quam periculosus , tam rarus est etiam hic affectus, sic ut Paraeus, Pigraeus, Aqua- Pendens, Barbelle, aliique eundem in libris suis vix attingant, quamvis Scultetus in armamentario suo chirurgico de illo loquatur sed
an verbis ipsius adhibenda fides p an ejusdem consilium sequemur λ videbimus illud postea,
Ponderemus prius verba sequentia ab eodem Prolata ; Si articulin luxetur, ita ut sit vel δε-
234쪽
Chirurgica Rationalis. ωλι , vel extra pellem parum protrusin, assectus est lethalis, majoris periculi ess restituatur, quam si
non restituatur. Si enim non re limatur, superveniet infammatio, convulpo in interdum mors, ι turpitudo ipsius membri, tertio ut insanabile,quod si forte cicatrice aliqua obducatur, ob mollitiem facile etiam somitur ν fuero reponatur, maximum adducit convulponis, gangraenae in mortis periculum , nonnulli ejusemodi pericula timent solummodo in articulis magnis , carpo vide licet, cubito, humero , talo in femore, tendiis num robur, ligamentorum in vasorum magnitudinem restitutionemprohibent; deinde addit; forestituto seuperveniat convulpo ,statim articulur iterum luxandus
Animus mihi est haud aliter ad haec Sculteisti verba respondere, quam exacte ac fideliter reserendo medelam, quam aegroto nostro adhibuimus, quaadoquidem hinc fatis liquido elucescet, quam bene gel quam male sci ipserit citatus auctor. Primo igitur tibiam e sede sua propulsam abluimus spiritu vini tepido ad sanguinem Coagulatum ac sordes adhaerescentes abstergendas, deinde, suffcienti facta extensione, os dissocatum in locum suum repulimus, Vulneri applicuimus bonum digestivum, stipe posito idoneo emplastro, lavamento acidum temperante ac Communi ligatura, atque crus hoc modo obligatum pulvinari molliori im-
235쪽
ponebatur , sicque aeger deportatus est in lectum, supra quem funis suspendebatur , cujus ope patiens Corpus erigere posset, sicu: dixi in observatione praegressa, ac ad pedes aegroti lecto imposuimus assulam quandam sscilicet ne stragula suo pondere cruri vulnerasto aliquod afferrent incommodum. Ob copiam puris e vulnere profluentis Crusas inim bis de die religare debuimus , sed interea temporis dolor vehementissimus suam exercebat tyrannidem in aegro nostro, qui se-bricitabat, delirabat, nodiesque ferme totas , traducebat insomnes, aut si patiens interdum brevi somno recrearetur, paulo post eundem subito e somno excitabat terror ille, de quoqucrin observatione praecedente, unde talu , ius iterum aliquatenus distorquebaturi Ad tollendum clolorem, febrim, vigilias ac delirium aeger per vices assi insit aliquid se
236쪽
Chirurgica Rationalis- 12 3Τalus autem,quoties post somnum reperiebatur distortus, debebat reponi. Atque ita trium septimanarum spatio vix elapso febris ac delirium cessabant, deinde etiam, sed tardius terror modo nominatus, ac tandem quoque dolor ac vigiliae. Sed incidit hic mihi aliquid in memoriam, quod propemodum oblitus eram, nimirum quod duo abscesius in affecto Crure eXorti
sint, unus circa vulnus, alter in eXterna cruris
parte, sed uterque hic abs Cessus post apertionem sanabatur. Progresiu temporis permulta fragmcnta' ab osse tibiae separata sunt, quae tunc CX Vulnere blande sustulimus,ac carni fungosae,quae in vulnere conspiciebatur, singulis fere die-hus semel pulverem aluminis. usti imposuimus, atque ita tandem in conspectum venit cicatrix, quae de die in diem majus capessebat incrementum , sic ut circa seX tum mensem totum fere vulnus contexerit, quare aeger scipionum ope iterum incedere coepit, sed motu hoc vulnus iterum evadebat magis amplum, sic ut nondum omni eX parte coaluerit, quod nemini mirum videri debet, nam novi adhuc duos, qui per aliquot annos ulcus post dissocationem tali cum vulnere habuerunt.
Sed quod si post tali dissocati repositionem
aegrum corripuisset convulsio, an tunc de
237쪽
ar in Praxis Medico iterum articulum repositumῖ non puto, quan doquidem causam non video, quae nos ad hoc agendum impelleret. Multorum phaenomenorum hic loci non reddo rationem, & quidem consulto,ne eram-bem bis coctam lectoribus apponam; nam puto nullam ullius phaenomeni rationem hic esse omissam, quam non in haC aut illa praeco- dentium observationum offendes. OBSERvAT I o VIL
De naso D se ob frigus hibernum. PUella sedecim annorum, dum hiems saeviebat, ac frigus intensum aderat, conque rebatur de tu more, rubore , nec non dolore in apice nasi ; atque hoc malo revertente hieme jam saepius afflicta fuerat aegrotula. Scilicet ob frigus aeris nasum tam interne quam eXterne allicientis sanguis in vasis valde exiguis ac humores in tubulis aliquatenus substiterunt, ac progressu temporis aCorem
quendam ContraXerunt, unde tumor, rubor
ac dolor facile deducitur. Sed unde contigit, ut malum hoc jam aliquoties instante bruma redierit ξ non alia de Causa, quam quia vascula ac tubuli prima vice ita distorti sunt a sanguine ac humoribus stagnantibus-acescentibuS, ut postea numquam
238쪽
Chirurgiea Rationalis. 2 2squam tam bene ad statum pristinum redire potuerint, quin adveniente hieme sanguis ac humores in circulatione sua aliquod ostenderent illic obstaculum. AMEtiis hic Belgice nominatus de koud periculo caret, sed interim tamen haud parum invisus est puellis suam qualemcunque formam pro summo bono habentibus, ideoque
vitam quam formam amittere non raro malentibus. Paucis diebus linteo solo spermate ceti inuncto hoc malum in totum abegi. Non disputabo jam temporis, quidnam sit illud, quod1permatis ceti nomine innotescit; an revera sit semen magni piscis, an sit substiuatia quaedam, quae sub forma olei crassi reperiatur in cellulis quibusdam ovi anserini magnitudinem habentibus ac sitis in capite bala nae, an tandem sit Compositio quaedam artificialis ex lixivio calcis ac cerebro cujusdam piscis siccato confecta; hac, inquam, de re hic loci non disputa boue 1ussicit mihi in citato medicamento contineri multum salis volatilis oleosi, quod ac1- dum in sanguine ac humoribus stagnantibus
Hoc malum non tantum apieem nasi, sed &Calcaneum,ac pedum manuumque digitos invadere solet ; supervacuum ret hujus res raμtionem reddere velle, quandoquidem mani- festum est, aerem frigidum magiS aECCI CCXV . q. Κ 3 t
239쪽
tremitates corporis quam alias partes , ac Pas-cula eXigua Citius obstrui, quam capaciora. Ad malum hoc praecavendum cucurbitulas
cum scarificatione adhibere solent, sed perperam, quoniam hoc pacto obstructiones non tolluntur, sed multiplicantur, dc vascula distorta ad pristinum suum statum non reve tuntur, sed magis distorquentur. Praestarenvapor ex accenso spiritu vini progrediens aut fotus eX vino ac herbis copia salis volatilis gaudentibus consectus. Ad malum hoc, ubi apicem nasi infestare, solet,praecavendum quidam applicant sangui- fugas, sed male, nam affectuin hunc inde nona:
Parum eXacerbatum esse memini, Cujus rei rationem adderem , nisi illa satis constaret ex Paragrapho praecedente. Astectus, de quo dixi, pedetentim pror, Pere consuevit, sed currit aliquando aliud malum subito ab intenso frigore proveniens , diciturque gangraena ex frigore, quae incipiens curari solet immersione in aquam frigidam; verumenimvero num haec medela rationalis est ξ maxime, & rationi Consentanea est dc eXperientiae;pomum congelatum in aquam frigidam conjice , exiguo temporis intervallo illud,salva pristina saporis gratiasac consisten- . tia priori retenta, observabis intus regelari, i . tota glaciei crusta putamini externo adhaeres-Quodsi aurem dem pomum congela
240쪽
' Chirurgica Rationalis. far tum admoveas igni, flaccescet illico, ac saporis suavitatem amittet.
Complures nimirum particulae in pomi congelati poris ac tubulis contentae, quae prius fluidae fuerunt, jam propter gelu induerunt sormam Hlaciei, hoc est, multae particulae, quae antea a materia subtili satis forti motibus , se invicem diversis continuo agitabantur, jam juxta se invicem quiescunt, quia
cinctae sunt materia subtili, quae debilior est, . quam ut illas in motu solito possit Conservare. . Ubi pomum hoc congelatum jam aquae frigi- 'dae immersum est, materia subtilis fortior ex aqua provolat in pomum & sic pomum regelatur; materia autem subtilis dobilior ex pomo progreditur in aquam pomi putamen exter num proxime tangentem , quod inde crusta' glaciei obducitur.
Ubi vero pomum congelatum igni admo vetur , materia subtilissima mundi valde sortis ac multis crassis ligni aut cespitum particulis comitata per poros pomi congelati magno impetu ingredi conatur, nec potest, quia pori frigore valde constricti sunt, ideoque eosdem vi disrumpit, atque ita confistentia ac sapor hujus pomi mutatur ac vergit in deterius. Hinc jam satis liquet, . quod rationalis sit
haec gangraenae ex frigore curatio, licet interim una circumstantia varianda quibusdam serie videatur.. Pomum nempe Congelatum'