De arte dicendi libri tres servata methodo, & magna ex parte verbis quoque Cypriani Soarii ..

81쪽

ε6 DD ARTE DICENDInuntur, ut qui alterum effugerie, in alterum incurrat. Cicero Compi

Tionem appellat. E 1, si vera est ,

nunquam reprehendetur : sin salta , duobus modis diluetur ; aut conVersione in ad Uersarium, aut alterius partis tufirmatione. Re vera Dite misma nihil aliud est , nisi ratiocinatio imperfecta , quae a duabus partibus

contrariis ducitur, cui si assumptionem subjunxeris, essicies ratiocinationem persectam hoc modo: Si implacabiles sunt iracundiae, summa aest acerbitas; sin autem eXorabiles,

summa lenitas: sed vel implacabiles sunt iracundiae, vel exorabiles: igitur in illis summa est acerbitas, vel

summa lenitas. suomodo 'funt argumentationeΙ oratoriae tractandae λR. In oratione insunt aliquando& ratiocinationes breviter conclusae, di aperta enthymemata, & inductio. nes, atque exempla subtili quadam& brevi oratione comprehensa ; quod ut reprehendendum non est; ita diligentissime est curandum , ne asyllogismorum, & enthymematurria, turba conserta oratio sit: dialemcis enim

82쪽

enim disputationibus , quam oratoriis actionibus erit proprior ac fimilior a

CAPUT VII. . Iam de Reprehensione quid praecipis R. Eprehensio utitur iisdem Ιωα cis, quibus coufirmatio: a tamen praecipi solet, quomodo quae contra dicuntur, diluere, & infirmare possimus . Omnis igitur argumentatio reprehenditur tribus m dis ; si aut ex iis quae sumta sunt, non conceditur aliquod unum; aut his concessis, confici complexionem negatur aut contra argumentationem ipsam alia aeque firma, vel firmior opponitur . Argumentum au-

tem reprehenditur, si falsum erit, si vulgare, si commune , si leve , si remotum , si controversum; si turpe . si contrarium , si diversum. Tandem defensor alia excuset, minuat, obscuret; alia despiciat, & irrideat; alia convertat in adversarios, eosque accuset injustitiae , inhumanitatis , negligentiae .

83쪽

CAPUT VIII.

cuti est Peroratio, quae is ea observanda R. M X trema pars orationis eae Peroratio, quae divisa est ira duas partes, Amplificationem , & E-

numerationem . Augendi autem dc hic est proprius locus in perorando. ct in ipso curia orationis declinationes ad - amplificandam dantur , confirmata re aliqua, aut reprehensar omnes enim affectus, etiamsi quibusdam videntur in prooemio, atque peroratione sedem habere, in quibus sane sunt frequentissimi, aliae tamen quoque partes recipiunt, sed breviores ut huc ex his Plurima ssint reservanda . Sed illud caput est, in quo optimi, & gravissimi aucto

res una voce consentiunt, ut omnes

animi motus , quos orator adhibere volet auditoribus, in ipso oratore impressi sint atque inusti, En meratio autem nonnumquam laudaiatori , sua ri non saepe , accusatori saepius , quam reo , est necessa. 'xi , Hujus ivmpora duo sunt: si aut

84쪽

memoriae dissidas eorum , apud quos agas, vel intervallo temporis, vel longitudine orationis; vel si freque tatis firmamentis vim est habitura caussa majorem . Quae autem repetimus , quam brevillime dicenda sunt, ct quod graecum nomen Amicephalectis

monet recurrendum per carita enam si1 morabimur , non erit enumeratio- , sed altera' quasi fiet oratio . Quae autem enumeranda erunt, cum pondere aliquo dicenda sunt, & aptis excitanda 'sententiis , di figuris utique varianda; alioqui nihil est odiosius redia illa repetitio ne, Velut memoriae auditorum dissidentis . Est etiam in enumeratione . vitandum , ne ostentatio memori

suscepta videatur esse puerilis.

85쪽

DE ARTE

DICENDI

CAPUT I. Quid est . Elocutio, quid io ea spectandum λLoqui est; ea, quae Inveneris , idoneis verbis, ac sententiis perpolire & eXOrnare De utrilque dicendum

est. Ac verba quidem t ut ab his incipiamus a vel sunt propria, vel tranisata : de propriis videndum est , sint sordida, ne dura, ne Peregrina a

86쪽

grina, ne turpia , ne nova , ne antiquat a . De translatis, quae Graeconomine Tropi dicuntur , sic habe .

CAPUT II.

ouid e i Tropus λR Dpus est verbi, vel sermo- L nis a propria significatione

in aliam cum virtute mutatio; ut eum dicimus , laetus segetes verbum, Laetus, a propria significatione, qua laetos homines dicimus, ad segetes

cum virtate transfertur . . Sunt autem tropi numero undecim . In uno

verbo leptem , Metaphora , Bnecdoche , Metonymia , Antonomasia , Onomatopoeia , Catachresis , Metalepsis . In oratione vero quatuor: Allegoria, Teriphrasis, Imperbaton , HVerbole . Alii plures, alii pauciores fa- . Ciunt: noS quod simillimum veri est, . secuti sumuS.

CAPUT III. Quid edi Metaphora λ

. v M L 32bQxa est , cum verbum

87쪽

ex quadam re transfertur in aliam, in quam propter similitudinem redievidetur posse transferri. Id facimas, aut quia necesse est, aut quia significantius , aut quia decentius: nam gemmare Tibes Atiam rustici necessitate dicunt; oratores, durum bomianem , aut asperum : non enim proprium erat, quod darent his a Te-bionibus nomen . Iam , incensum ira, 'inflammatum cupiditate, & la timerrore significandi gratia : nihil enim horum fuis verbis, quam his accersitis magis proprium erat. Illa ad. ornatum , lumen orationis , generis claritatem , concionum procellas, et

euentiae fumina. . CAPUT IV. Quotuplex es Transatio λ

R. J Etaphorae autem ViS omnis1 1 quadruplex est: cum in rebus animalibus aliud pro alio ponitur ; ut Livius, Scipionem a Catone assatrari solitum refert. In anima pro aliis generis ejusdem sumuntur; ut Concentu virtutum nihil. est sua vias, Aut pro xebu imatis inani-

88쪽

mae , ut , apud3 I silium, lib. 6. AEn. v. 837. . . . Duo fulmina belli, piadas .

Aut contra, lib. R. aEn, v. 3 7. . . . supet inscius astu

Accipiens sonitam saxi de ver

Praecipue ex his oritur mira sublImitas , cum rebus seu su carentibus actum quendam & Vimos damus rquale est 'illud Virgilii lib. d. v. pag. . . . Pontem . sn ionatus - axes . , In translatione primum a igie da est dissimilitudo , qualis est in illo' En Dia : Coesi angentes fornicei . Deind*videndum est ne longe smile siemonii, sed Scopulam libentius dixerim . non Gobdim bonorum sed moratinem potius .. ricilius enim acl ea , quae ylia , , quam ad illa , . gum audita sunt , mentist o 'ili sexuntur. Sunt quaedam nimidi humiles translationes: ut . Saxea est verruca . Quaedam majores , quam res postulat ut Tempena 1 comessationis. Quaedam minores , qt Comessistio tempecta iiij, - .

89쪽

ra ex parte totum, aut contrargut ex 'antecedentibus sequentia intelliguntur. Quae delcriptio octo illos modos comprenendit, quibus fit βynecdoche , quos gravissim; scriptores tradiderunt. Eparte totum inteia Egitur, ut πα puppi navis, ensis ex mucrone, ex' tecto domus. Cicero in Catil. orat. 3. c. I. Mucrones 'eorum a Drassis vestris r ecimus . Huc pertinet, cum vel .ex uno plures significantur. Virgilius' as AEn. v. 2oo, iustis habet muνΟΙ - Via genus'. ex spma, id est par-

rro quovis sue . . Vel ex materia res univeria r qua ratione & ferrum pro

atque urgentum pro aures, & acie rea pecunia sumitur . Cicero : Homia

nes inBructi , is certis 'ocis cum fem

is collocati'. Contra vero ex toto

90쪽

Fontemque , ignemq*e ferebant. De quo genere est, cum aut v pluribus unus intelligitur. Cicero ad Brutum : Populo, inquit, imp fuimus, is oratores visi sumas eum de se tantum loqueretur. Aut e genere pMs illi si1bjecta . Virgilius lub.

Praedamque ede nullibus Alei pro jecit fluvio. pro Aquila. Ex antecedentibus sequentia moninstrantur; ut cum ait idem Poeta

Dice, oratra jugo referunt Dinoensu juvesci . CAPUT VI. suid e ct Meton mia λα Elonymia est tropus, in quoi L caussas per effecta , Vel ,eia

secta per caussas , vel .ex eo ., quod co tinet, id quod continetur, vel reme signo intelligimus. Per caussam refinsecta declaramus, cum inventor, aut alicujus .rei auctor pro re inventa ponitar . Virgilius lib. g. Ata. v. 18Oα