Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

251쪽

niam igitur sanguis calorem suscipit a corde,no plus is calfieri potest, am cor ipsum permittit Siueis itur id calidius sit,sive fri

gidius, io est minus calidum, ut ante exposuimuS, semper contrariam sanguinis temperiem superabit:proiia deque corporis habitum sibi similem efficiet misi fortet quod

raro accidit decoris calor vehemens hunc

caltaciat. Nam tum frigori quod a corde manat, hic obsistere potesti quemadmoda ante saepe dictum est.

Sicciditem uer cor hini dis in comtrarior mutare non potest.

Quemadmodu calorem natural tu actionum opificem cor uniuerso corpori distribuit ita iecur sanguine,ex quo particula eorpori omne aluntur ac augentur, quem sicciorem crassioremque generarit, totius corporis habitum sicciorem esse opori ebin, ac 'ensiorem:neque cordis humiditas hunc in contrarium mutare poterit. Tam humi, dum enim cor esse non potent utpote quod natura admodum siccum sit,ut siccitate quae aiecore proficiscitur,vincere possit. Quan G tumlibet enim a suo nativo temperamcnto, nempe vehementer calido dicco recei Teiarit,nunqua tamen quatuor qualitatu mediocritate excedet. Quare cum humidu id aut

252쪽

frigidum dicimus,ad sui generis tempera

mentum referre, ut modo dicebamuS, oportet. Adde etiam quod magis renititur quam humiditias: quemadmodum calor potentius agit quam friguS.

In haru aute qualitatu medio ecoris humiditas con 'it,utpote quae metu aeordis siccitate uincatur, quam siccitas ab humidine, sed minus tamen quovcaloriatque etiam longe minus quam ' N

gu . Ipsi enim omnium iecoris quali

iuni facillim superatur.

Mediam sortitur naturam inter alias tres iecoris qualitates humiditas Proptius enim hanc cordis siccitas vincit quam ipsa cordis siccitatem.Na cor,ut modo dicebamuS,natura persiccum est:cuius si iusto auctior sit siccitas,potentius exiccat quam contraria iecoris qua litas humectet,quare propitu cor dis siccitas iecoris humiditate vincet, quam contra iecoris humiditas cordis siccitatem. Caeterum eadem iecoris humiditas minus superatura cordis siccitate, quam eius calor Aa cordis frigore. Nam cordis siccitas etsi humiditate iecoris potentior sit, inualidius tamen hanc vincit, quam cordi frigus ieco ris calorem. Ostensum enim prius est, cora

253쪽

dis frigus nihil aliud esse quam exiguum calorem, qui no solem facultate, sed, re ipsa

calfaciat reliquas corporis partes: quae ex se quidem partim calidae,partim frigida sunt, idque tantum facultate:re ipsa vero ex accidente, scilicet accepto a corde calore: qui quantus est,tatum, ut diximus, calfacit. Ita que mirum videri non debet si cordis sei Bgus,hoc est exiguus calor, potentius iecoris calorem vincat, quam eius siccitas iecoris humiditatem. Atque etiam longe minus iecoris humiditas a cordis siccitate superatur, quam eius higus a cordis caloresimo facillime ex omnibus iecoris qualitatibus frigus a sibi contrario cordis calore vincitur. Siquidem hic , ut modo dicebamus, maximus ac potentissimus est, cuius vi assiduo affluxu uniuersus corporis habitus calefita

constat igitur, qu bd in idem cones istantibus utri ue principi tempta

Cramentis,corphtottam pro illarsim uiarib M omnino jicietur: cuius notApost explicabreus.

Si altera tantum qualitatum iecoris vel cordis contraria altera etiam repugnante obsistenteque,uniuersum corporis habitu,

254쪽

ut modo dicebatur,immutare, ac sibi sim ule efficere possit ut(verbi gratia calor calidii repugnante frigore,& siccitas siccum re Iuctante humiditate: longe magis eundem immutabunt conspiratia in idem utriusque visceris temperamenta,quae reliquae Cyporis partes sequuntur. Iecur enim materiam qua altitur,ministrat:cor vero calorem stigia Dgerit qui materiam hanc dispenset. Qualia igitur haec duo viscera fuerint,tale omnino corpus totis erit. cuius note deinceps dicetur.

Humidin autem simul et calidius iecur in id quain caliJius er aridius hirsuta redditi pochondria.

Ex his quae ante declarata sunt, satis pa tere potest hypocho dria minus hirsuta esse in calido lumido iecore, quam calido

aridorquonia calor culiccitate iunci Usve

hemetior est,magisque deurit: proinde uberiorem fuliginosorum recrementoria vim, ex quibus pili nascuntur gignit. Cum humiditate vero mitior est calor,minusq; humo Erem torret:quare pauciorem fuligine parit.

Plurimum uero sanguinis gignit, magna, tenuisicit, et corporis haesbitum hi nidiorem ac calidiorem, nisi

255쪽

di rationem obtinet. In ventre enim se cum quem chylon Graeci vocant, in iecore vero sanguinem efficit, qui ad corporis alimoniam in vena transmittitur. Hanc calo Fris actionem humor iuuat. Nam caloris contactu ac miltione cum cibo, concoctio fit.

Contactum vero ac commistionem commodiorem reddit humor .ut sensus ipse trastis est. Si quaragitur miscetur, liquida sunt

ac humida,racilaus coquuntur. Itaquet illain

calor quam cibus humidus uae proba fiet mistio atque concoctio. Hinc constat cibum humidum facile siccum aegre a ventre confici:& pueros,aliosq; quibus caloris substam tia humidior est,melius non sollini coquere, da apponere,glutinare nutrire,dilatare ac augere corpus His ita habentibus,conG stat iecur humidum sangui nis plurimum generare calor enim multus cibum in sanguinem mutat, maxime Stat humiditate coluntius sit, qui non solum coctionem (ut dixi mus inuat sed Vsanguinis a calore conse et resolutionem ac diseipationem imp dit. Quare necessario iecur calidum luamidum sanguinis copiam procreabit: atque uniuersum corporis habitum calidiorem

ac humidiorem reddet,nisi cordis siccitas

obst

256쪽

obstiterit:qua ut diximus,lecoris humidiatatem superat .venas quoque magnas e taciet. Calor enim suavi dilatat, humidi Hias calor dilatanti paret. Atque hae quidem notae sunt ubi modice utraque qualitas exu

perat.

Si uer utras qualitu naturale more

dum uehementer exuperet norbo exputredine humorum uitio corpus prompte corripietur.Atq; etiam magi si amem sit humiditas,non multum lier c Iori contra uerbs parum quidem auctast humiditas,pturi num uer calor huis

morsim uitio minime laborat.

Qiiemadmodii ex immodico cordis a Alore tumore febris aliique ex humorum vitio morbi nascuntur,ita ex tecoris intemperie calida lumida:vi qua Omnium maxime corruptioni& putredini sit obnoxiae praesertim si humiditas calorem exuperet. Facile enim nativus calor in humido dissi patur, Malienus immittitur:quod nihil aliud est quam putrescere: uti abunde in commentariis nostris in libros de curandi ratione ad Glaucone docuimus. At si calor maior sit, humiditas vero minor, affectus ex una rum vitio non gignentur. Siquidem calor

257쪽

PAR M. t syBnatiuus maior sese aduersu alienum et lius tuetur: in humiditaci ' quoque minore

minus dissoluitur.

Humiditas autem ac frigiJius ieeur glabra habet hvochondri magus pituitosum sanguitiem gignit,lina cum uerenarum angustia.Vniuersum corpussibi simila reddi se cor in cohariu mutet.

Facile intelligere poteras qua rataone venas angustas renuda pilis hypochondria eLfficiat 1ecoris frigus lumiditas, si quae de

pilorum generatione, invenarum dilatatione prius diximus, memineris. Quod a tem pituitosum crudumque sanguinem gia gnat caloris imbecillitas, nemo arbitror ignorari, qui vim caloris norit Immodicus enim eliquat,torret, ac urit edebilis crudita.tem parit: mediocris autem probe concoquit,ac maturat. Si autem exiguus sit simul humi clasmisceri quidem cum re alteranda poterit,sed minus quam si validus esset. Nam quo vehementior est, eo facilita penetrat, ac meatus subites praesertim si eius D substantia tenui sit. Quo vero imbecilior, . eo minus id efficit, sed est misceatur cum re alteranda parum tamen ob imbecillita tem immutabit. proinde sanguinem semico

estum.

258쪽

ctum hoc est crudum repituitosum eZcletrvnde uniuersus ccuporis habitus frigidior ac humidior erit.

Frigidius autem et aridius iecur paulam sanguinu gignit angustos uenas est sic tapochodria glabra reddit,nis et hic cor quoque uicerit.

Frigida&sicca iecoris inteperies adna tum opera omnium ineptissima est ideo omnium pessime concoquit, apponit, ginii nat, innutrit,dilatat iuget Siccitas enim Econtactum remistionem calori S cum dinia mutada remoratur. frigus vero hoc est caloris imbecillitas, immutationem ac concoctionem,ut ex his quae ante diximus,constare potest. Qui igitur fiigido siccoq sunt iccore, omnium minimu sanguinis habet,vmnas angustissimas, laudissima pilis hypochondria.

Testissim temperamentim calidum ridem in uenerem pronuum est.

Natura homine ut Galenus scribit, esse immortalem si fieri potuisset riptasset sed Fcum per caducam fluxamq; materi inimirum eleinentis cotrariis constante,n liceret, generas immortalitate excogitauit Gigneiadi enim ac concipiendi strumenta condia dita

259쪽

A t,quibus vim quadam ingenuit,qua sui si

milem procrearet. His igitur instrumentis ingens veneris desideriti,ac inel abitern voluptatem adiunxit: atque etiam efficiendae elaborandaeq; materiae unde gigneretur,

cultatem tribuit. Materiam in uterum concipientem,coniectam,atque alimentum ex concipientis corpore nacta in varia partes digessit,nempe pedes,manuS,caput Ventre,

G&caetera Quae formam figuramq; idonea

nacta iram assumit atque tandem in luce editur. Instiumenta autem generationis, vasa sunt quae a semine Grami permatica dictit,testes,mpudendum. In vasis sanguis in semen primum mutaturein testibus elaboratur ac pertici ir:&an veneri opere perpudendi meatum in mulieris utetur immittitur.Vtriusq; enim partis confrictu sensus ti tillantur, Mad seminis spiratusq; excretionem genitales partes cum summa suauitate H excitantur:atque sic in mulieris vleium per viri genitale ex testibus excutitur. Confitcari aute eiusmodi partes non possunt,nistri gidum durumque gelaitale sit, minimeque flexibile. Tale autem fit,netuo eiu cauo, qui ab ossium pubis copulis ortum habet, spiritu impleto, quem a corde per arterias recipit, ut Galenus docet. Venas enim

arteetias habet pro sui magnitudine amplas, in

260쪽

1s eLAvDIL GALENI in quibus vapor generatur ad eius etiam ara rectionem Eiusmodi autem venae inarteriae a magna vena Marteria qua parte in crura sparguntur,ortum habent. Appeti trixta

cultas a iecore prodit,spiritus recalor a corde in genitale transtunditur. Porro autem Avasa originem habent, dextrum quidem avena caua magna arteria quae secundum dorsum extant sub emulgentibus: quare purior ac syncerior sanguis& spiritus per eas defertur ad dextrum vas,& ab eo ad testem eiusdem partis. Sinistrum vero ab emulgente sinistra,& arteriae ramo qui ad renem Qnistrum fertur. Ab ea quae ab emulgere pro ficiscitur,ramus nascitur qui ad dextra partem mittitur. Per hunc exiguam serositu moris portionem ea pars accipit,ad utilitatem quam mox docebimus. Sanguinem igitur qui ad vaso testem fertur sinistrum, ima

purum, excrementosum,liquidum, serosum

natura esse voluit,vi sinistra frigidior esset,

Madsteminarum procreationem aptior,nasi minas procreari ad generi conseruationem oportebat. Ex dilutiore enim sanguine foeminae generantur recrassiore mares. Praeterea acriorem fecit eiusmodi san

guinem,ut pruritum moueret, unde ventari desiderium nascitur. Dum enim hic inc luti,genitales partes titillat, ac pruritu mo

uet.