Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

291쪽

B Frigidior autem ac haemidior temperaturas leuiter utraque exuperet,si laetbra est alba noli crassae pinguis.

Leuis frigoris Chumiditatis excessus, corpus glabrum, album, molle, crassum pingue reddit. Glabrum quidem, quod frigus nec torret nec urit nec humor fac Iecinerescit,quare pauca fuligo in frigido lumido corpore gignitur. Album vero, quoniam sanguis pituitosus est Walbus, quo scilicet cutis imbuta albu colore accipit. Mol le autem, quod humiditatem ut ante dixi mus mollities sequitur. Crassum quoq; est, Choc estetra j, cui Oxum id est gracile opponitur. Quemadmodii enim calidamsicca teperies frigidae luimidae contraria est,ita notae ex his genitae cotrariae sunt. Est enim, ut ante dictum est, calida insicca, hirsuta, nigra,dura, gracilis, sine adipea frigida ear, humida glabra, alba, mollis, crassa pinguis Refertur igitur crassitudo non ad substantiae crastamentum,sed ad corpori molem. Caeterum cum calidi munus sit materiam dilatare ac in longum latumque distendere,frigoris contra cogere: corpus frigidum, humidum aerassum erit,non graDcile longum. Pinguis quoque eiusmodi natura est. Adeps enim ex humore multo

292쪽

a 8 ex AvDIL GAVINI sit,& frigore hunc cogente, sanguis enam eiusmoch cum pituitosus sit, habitus Oraporis frigidus talium idus, facile in adipem sanguinem mutat,ea maxime parte qua frigidior est.

Sin auctior sit, pro qualitatum mae

rementi ratione reliqua habebunt coaetor uero uni cum capillo rufus erit.

Si paululum a mediocritate distant filogus &humiditas,nota tales erunt quales ante docuimus. Sin multum excedunt,pro exuperantiae qualitatum ratione signa prioribus insigniora erunt:color tamen tum cutis

tum capilli rurus erit, hoc est pede: quem Ecolorem albiorem ac turbulentiorem esse ex Galeno docuimus in commentariis no stris in eius libros ad Glauconem. Tres autem coloris differentiae sunt sibi cognatae, flavus, rufus,pallidus. Flauus ab uberioris bialis flauar mistura cum pituita fit rufus paraetoris rued quam pallidus largioris. Pal Idus,quem vi graeci vocant,ex flaua bialis tantum momento fit. Sed quem idem Reοιαν ,nos pallorema decolorationem vocamus,ex frigore,hoc est caloris defectu nascitur,quemadmodum y Moici ex calore Ex his constat pallorem indecolorationem, Fhoc est raediar, de omni colore dici posse,

293쪽

ut ante docuimus. Talis enim est, qualis inperterritis esse solet Sive igitur quis albus sit siue niger, siue rubicudus. si terreatur,impallescit. Contra si laetitia afficiatur, suauitas ac bonitas coloris, hoc est Moia nasci tur. Albus igitur color cum eiusmodi pallo re turbiduSest diq; mini ruregi, hoc est pallido reum,qui quidem ex balis jitui tarmistione fit, simillimus. Itaque Galenus hoc loco mu ec id est rufum,n pro eo ta- tum colore qui ex bilis& pituitae mistione fit, sed etia pro albo pallore ad liuore acce dente accipere videtur. Quo colore cutis si auctius friguso humor sit, tingitur Capillus vero est vere rufius,non aut caloris de fectu pallidus ut cutis: quoniam pilorum mnium materia fuligo est, ut ante diximus,

quae pro calori S vehementia colorem accipit. Nam excedens calor nigrum,mediocris flauum, exiguu vero rusum aut pallidum efficit.

Si plurimu utras increuerit liuidus.

Dicebamus modo coloris LM iam hoc est bonitate, caloris natiui prauentia fieri: H Inoidi' ero, id est decoloratione fallo

rem,eius absentia:quae quo maior est, eo co

loris flos magis deperit. Itaque si supramo dum excesserint frigus inhumiditas, color t

294쪽

liuidusin plumbeus erit, qualem destincta

vita corpora,aut quibus longa aegritudo calorem extinxit, obtinent Significat enim eiusmodi color defectum ac extinctionem natiui caloris, sicut rufus diminutionem Querna lino ita igitur liuidus color non ex atra bile,sic nec rufus ex flaua semper fit,sed daminuto hextincto natiuo calore

Si uer inaequabilis qualiritium ferat peratio, eius quae magis excesserit Anotae seorsum praepollebunt

Potest frigus humiditatem recontra humiditas frigus superare. Cuius ergo horum excessus maior erit,signa eius seorsum pre pollebunt. Si frigus, exempli gratia tumiditatem superet,frigoris notae seorsum persiphcua erut,corpus enim rufius aut liuidius erit potius quam mollius. Contra si humiditas superet,imollius quam rufius aut liuidius apparebit. Vbi tamen utraque qualitas in eumdem effectum conspirat, neutra per se ac seorsum illustriores notas habebit, sed eam tantum in cuius effectum ambae con spirant.

At si 'duersiccitu ex aeo aucta

295쪽

A R M. SI Frigus iccitas aequaliter excedere po sunt, idq; vel parum,vel multum,vel pluriamumon aliter ac frigus lumiditas:vt modo dicebamus. Atque pro excessus magnitudine notae vel obscuriore vel insigna ores sunt. Itaque exti ErantibuSex aequo frigore siccitate,corpus durum,gracile& globin redditur, magis aut minus pro earum quali Statu in incremento maiore aut minore. DU rum quidem,quod siccitatis, ut supra dictu est,perpetua nota, duritia sit:quae tum calo re humorem resoluente, tum frigore cogenta augetur Graci te autem,quod siccitas paucam generandae tum carni tui adipi mat riam suggerat Glabrum vero, quod frigus humores non torreat, proindeq; nec fuliginosum encremetu pili materia gignat Pi terea tale corpus sentitur,quale ipsum est, nemperirigidum, nisi Cut saepe iam dictum est aliunde calorem adsciuerit.

I, Purguedo tamen, e gracilies sunt, per carnem distersa est .

Nam sanguis praesertim seigidus quali

in hac temperie est, frigidum locum nati uS, in adipem mutatur.

capilli autem et cui color, frigem

rumoso respondenti

296쪽

as CL AvDII A LENI Si quidem frigoris paruum excessum, capilli quidem flatius cutis vero candidus color sequitur. Si vero magis excessierat, tam cutis quam capilluS rubus erit. Sin plurimit, cutis lividus color erit,&capilli rufus: ut ex ante dictis corastat.

In declinante autem aetate, temperiei

calida et sicca infrigidam et siccan

turam transtullte,corporis habitis gracilis sit ac duru atranis i lem gignit: proinde niger et hirsutus es'.

Gracilitatem fieri humoris penuria prius ostensum eti, duritiamq; necessario siccita tem sequi Calidae igitur diccae teperatu rae inclinate aetate frigidae reddutur acetia quam ante sacciores Nativus enim humor aetatis cui suasit due fluita absumitur, scilicet ingenito calore hac resoluete Calor vero usq; ad aetatis vigore de perseuerat:po ut

hoc vero tempta renuitur, ut docet Galeianus cum in aliis plerisq; locis, tum maxime in libris de teperametis,& de sanitate tuen da Cum igitur declinante iam aetate tum frigidiore tum sicciores reddantur calidi&sicci gracile tandem iura fiunt plurimu-que atrae bilis ex retorrido sanguine gene

rant atque sic vere melancholici fiunt, ni

297쪽

gri quidem lis pidi ob sanguinis adustionem,&fuliginosae materiae copiam, quae exsanguinis vilione,ut modo ac annus, generatur. Ex his constat melancholi cohan te aetatis vigore dici non debere,& eo tan intum, qui calidi prius xsicci fuerint. Tales enim ii atrae bilis copiam cumulat: ut Galenus in libris de temperamenti docet.

Si uer earum qualitatum altera plurimum, altera paululum a mediocri te disceduisuperuntis signa praepollcbuli alterita obscura erunt.

Id quidem commune est omnium copulatarum qualitatum,ut ante ostensum est

. In omnibus autem tum quae dirimus, tum quae dicturissimus, communi nomest 'igoris quidem et rariritus prompte frigore pars abiciatur: caloris uelaro aut denseuntis j facile id perstrat. si ab exiccantibus laedatur Asualidas ac sicca sentiaturae aegre moueatur iccis ratis: quemadmodium si ab hinnidis gruis uetur,humiditatis es' indicium.

Corpus nostrii,corporisq; partos caloris

298쪽

frigoris, humoris,siccitatis iniuriis pater, alia magis,alia minus. Quae igitur a frigores cile laedunttir,ea alit frigida, Ut tarat Unt, aut utraq;. Facile enim unumquodq; a suo similiasticitur. Caeter una corpus rarum tam Afrigidum quam calidum, prompte densum vero,aegre externam iniuriam admittit. Si vero rarum simul, frigidi fit, promptius laeditur. Corpus enim fragidum, ambientis aeris frigus propte ad etaittit:raratas vero Uenientifrigori viam facitrvndeno sola cutis, sed subiecti musculi vim frigorissent nit. Si vero corpus calidum sit,& densum ac co- pactum,occursanti frigori relucitatur, scili cet calore Sigus tanqua contrarium propellente,&densitate viam illi praecludete. Eadem ratione si corpus aridum sit,ab externa Bsiccitate prompte laeditur, siccum q tangeti sentitur,ac aegre mouetur. Quod aut aegre moueri, siccitatis sit nota non admodupera spicuum est. Nam cum in siccitate situm robur sit, ut Galenus libro sexto de causis symptomatum scribit: non potest mouendi difficultas,siccitatis signum esse, imo potius moaredi robur ac facultas,siccitatis nota est. Adfinctiones, Inquit, ac uosa S, aS medici vixqGraeci vocant,durum calidum instrumentum magis idoneum est. Durum enim sic citatem nocinissario sequitur. Ide autor pau

299쪽

A A R. v A. 2s lo post scribit neruos tedones, musculoS, C ligamenta eo robustiola esse, quo sunt sicciora. Idem eodem loco docet siccitatem ad robur&tirmitatem coferre. Adde quod phrenetici furiosi, utpote sicci, robustis simi sunt,& ad motum aptissimi, quibu verbis constat siccum corpus ad motum esse apti filinum: quanquam Galenus hoc loco inter sicci corporis notas mouendi difficulatatem enumeret. pro huius dubitationis inatelligentia nosse oportet siccitatem magnam latitudinem habere, mediocris enim

robur inserit: quae autem modum exupra

Drat,membra rigida&immobilia reddit: de qua hoc loco nunc Galenus loquitur, ut verba eius indicant. Nam si squalidum, inquit,sit corpuS ac aegre moueatur, si citatis est nota Squalor enim ex magna siccitate oritur. Si vero ab humidis tacite grauatur, humiditatis , ut ex ante dictis constat , est

argumentum.

Vide me aute est an de omnes brier se musculi, si diuersum habeat temperat metreis, omnibutis confideradu subiectorumstrum ess magnitudo Nomnquaerim gracilior pars esse uidetur, quateis rivi ad musculos attinet, tam gracilior

300쪽

non fit,sed propter os itum tenuitate 'Alis apparet Ad eunde modum ' crasssior in quibusdam sepe esse uidetur, nopropter os tum magnitudine, sed prooepter carni most,quae et aucta crum sminuta, et siccior tumidiores partem Fcciorem aut haemidiorem reddit:pauisca quidem et dura sicciorem nutrivi r et mollis haemidiorem.Eodem modo et statia intermedia partium simpliacium, quas graeci subibu ei uocant,hum mori aut plus aut minus in si continentia,elius uel cretor uel tenuioris,partem humidiorem esse aut aridiorem arriguunt: humidiorem quidem, ubi tenuior et uberior, sicciorem uero ubi crus ior simul et parcior humor est.

Quas paulo ante habitus corporis notas ex partita mollitia, duritia cras Sitie, graci litate,&similibus sumendas esse dicebat, nunc latius explicat, ne quis fallatur in his iudicandis. Vestigandum enim esse docet, an una eademsi in omnibus musculi temperies, an diuersa sit an ossa mae musculis int